Go na content

Go na table of contents

A Wan-enkri Fasi fu Puru Bita-atifasi

A Wan-enkri Fasi fu Puru Bita-atifasi

A Wan-enkri Fasi fu Puru Bita-atifasi

„Bita-ati no kan de sondro frede. . . . Wi no wani si na ai den sani di wi frede, èn so bun pe bita-ati de, na drape frede de.”—CYRIL CONNOLLY, WAN SKRIFIMAN DI SO SREFI E GI KOMENTAAR TAPU BUKU DI TRA SMA SKRIFI.

FURU sociologiaman e bribi taki bita-atifasi de dipi na ini libisma sondro taki den sma sabi dati srefi. „Furu fu a bita-ati dati de tranga na ini na inisei fu sma”, a de na ini na inisei fu ibri libisma, na so wan sabidensiman ben taki di e ondrosuku sani tapu a kontren fu politiek.

Wi kan frustan fu san ede studenti di e ondrosuku a fasi fa libisma de, e kon na den sortu bosroiti dati. Den wan-enkri man nanga uma di den kan ondrosuku na man nanga uma di gebore „nanga sondu” èn „na ini sondu”, soleki fa Gado ben meki sma skrifi dati na ini Bijbel (Psalm 51:5). Srefi a Mekiman ben ondrosuku onvolmaakti libisma finifini dusundusun yari pasa, èn a „ben si taki na ogridu fu libisma ben kon furu na grontapu èn taki ala prakseri di ben de na ini en ati, ala ten ben de soso takru”.—Genesis 6:5.

A desko di sma e desko trawan èn a bita-ati di e kon fu dati, na sani di kon fu na onvolmaaktifasi nanga a prakseri di sma e prakseri densrefi nomo di libisma kisi fu den papa nanga mama (Deuteronomium 32:5). A de wan sari sani taki no wan libisma tiri, awansi sortu fasi a e wroko, no ben man meki wan wet fu kenki libisma ati na ini den sortu afersi disi. Johanna McGeary di ben skrifi nyunsu, seni go na tra kondre, ben taki: „Ala di wan kondre de leki wan skowtu fu grontapu di abi furu makti, toku a no kan puru den bita-ati di meki brudu lon so furu na Bosnia, Somalia, Liberia, Kashmir nanga a Kaukasus.”

Ma bifo wi go luku fa wi kan lusu den problema disi, wi musu frustan fosi san e meki bita-atifasi sori ensrefi.

Bita-ati E Kon fu Di Sma Frede

Na furu sortu fasi, sma no wani si trawan na ai. Skrifiman Andrew Sullivan ben taki a tori moi syatu: „Yu abi bita-ati di e meki sma frede, èn yu abi bita-ati di de wan tegu firi nomo; yu abi bita-ati di e kon fu di sma abi makti, èn bita-ati di e kon fu di sma no abi makti; yu abi sma di e teki refensi, èn yu abi bita-ati di e kon fu feantifasi nanga dyarusu. . . .Yu abi a bita-ati fu a sma di e kwinsi trawan, èn yu abi a bita-ati fu a sma di trawan e kwinsi. Yu abi bita-ati di e bron safrisafri, èn yu abi bita-ati di e gowe safrisafri. Èn yu abi bita-ati di e sutu kon, èn bita-ati di noiti no e teki faya.”

Sondro misi, wan tu fu den moro prenspari sani di e meki sma abi bita-ati na ini a ten disi, na den problema di sma abi na sociaal sei nanga na ekonomia sei. Furutron den presi pe wi e si taki sma e desko trawan hebihebi èn pe bigi atibron de fu bita-ati ede, na presi pe wan pikin grupu nomo na gudu sma. Te furu sma fu tra kondre e kon na ini wan kondre èn te trawan e firi taki dati kan pori a libimakandra, dan dati so srefi kan tyari bita-ati kon.

Son sma kan denki taki den nyun sma disi sa feti fu feni wroko, den e wroko gi moro weiniki moni, noso den e denki taki den nyun sma disi sa meki a waarde fu sani fu a kondre go na baka. Efu den sma disi abi reti fu frede noso efu den no abi a reti, dati na wan tra tori. Fu di den e frede taki den sa lasi moni èn fu di den e frede taki den markitiki fu a libimakandra sa go na baka, meki den e desko den sma fu tra kondre èn abi bita-ati gi den.

San na a fosi sani di sma musu du fu puru bita-ati? Sma musu kenki a fasi fa den de.

Kenki a Fasi fa Den De

„Trutru kenki kan kon soso efu den sma di de ini a tori, wani kenki”, na so McGeary e taki. Dan fa den sma kan kenki den sani di den wani trutru? Ondrofenitori sori taki a moro krakti sani èn a moro tranga sani fu buweigi wan sma fu no kweki bita-ati, e kon fu Gado Wortu, a Bijbel. Disi de so fu di „a wortu fu Gado de libilibi èn a abi krakti èn a srapu moro leki iniwan feti-owru di e koti na tu sei, èn a e boro go srefi so dipi taki a e prati sili nanga yeye, èn den skrufu fu a skin nanga a fatu na ini den bonyo fu den, èn a man fu si krin san na ati e denki èn abi na prakseri”.—Hebrewsma 4:12.

A no de fu taki dati fu puru a desko di sma e desko trawan èn fu puru bita-atifasi, no e kon fu ensrefi, èn a no de wan sani tu di e pasa wantronso. Ma wi kan puru den sani disi. Yesus Krestes, a moro bigi man di e buweigi den ati fu tra sma èn a moro bigi man fu srapu wan sma konsensi, ben man buweigi den sma fu kenki a fasi fa den ben de. Milyunmilyun sma handri akruderi a koni rai fu Yesus Krestes: „Tan lobi den feanti fu unu èn tan begi gi den wan di e frufolgu unu.”—Mateus 5:44.

Yesus ben hori ensrefi na den leri fu en, èn fu dati ede wán fu den moro bun mati fu en ben de Mateus, wan man di fosi ben de wan belastingman, èn di ben de wan man na ini a Dyu libimakandra di den no ben wani si na ai (Mateus 9:9; 11:19). Boiti dati, Yesus ben seti wan fasi fu tru anbegi di te fu kaba ben sa abi na ini tu, dusundusun Heiden di den Dyu no ben wani si na ai fosi (Galasiasma 3:28). Sma fu a heri grontapu di den ben sabi na ini a ten dati, ben tron bakaman fu Yesus Krestes (Tori fu den Apostel 10:34, 35). Tra sma ben kon sabi den bakaman disi fu a moro bigi lobi di den ben sori (Yohanes 13:35). Di man di ben furu nanga bita-ati, ben ston Yesus disipel Stefanus kiri, dan den lasti wortu fu Stefanus ben de: „Yehovah, no poti a sondu disi na den tapu.” Stefanus ben wani a moro bun sani gi den wan di no ben wani si en na ai.—Tori fu den Apostel 6:8-14; 7:54-60.

Na a srefi fasi, tru Kresten na ini a ten disi piki bun tapu a rai fu Yesus fu du bun, no wawan gi den Kresten brada fu den, ma so srefi gi den wan di no ben wani si den na ai srefi (Galasiasma 6:10). Den e wroko tranga fu puru ogri bita-atifasi na ini den libi. Fu di den e erken den tranga krakti di kan meki den kisi bita-atifasi, dati meki den e du bun sani fu puru bita-atifasi èn poti lobi na ini a presi fu dati. Iya, a de soleki fa wan koniman fu fositen ben taki, „bita-ati e tyari feti kon, ma lobi e tapu ala sondu”.—Odo 10:12.

Na apostel Yohanes ben taki: „Ibriwan sma di no wani si en brada na ai, na wan kiriman, èn unu sabi taki no wan kiriman abi têgo libi na ini en fu ala ten” (1 Yohanes 3:15). Yehovah Kotoigi e bribi dati. Èn dati e meki taki nownowde den e tron wán pipel — di kon fu ala sortu ras, kulturu, bribi nanga politiek denki — wan libimakandra sondro bita-atifasi, wan trutru bradafasi na heri grontapu.—Luku den boksu dyaso.

Bita-atifasi Sa Figi Puru!

’Ma’, na so yu kan taki, ’ala den sani disi na bun sani gi den sma di abi den problema disi. Ma toku disi no sa puru bita-atifasi fu wi grontapu krinkrin.’ Dati de tru, srefi efu yu no abi bita-atifasi, dan toku wan tra sma kan de di no wani si yu na ai èn fu dati ede a kan du yu ogri. Dati meki, wi musu luku go na Gado fu lusu a problema disi trutru na heri grontapu.

Gado abi na prakseri fu puru ala pikinpikin fasi fu bita-ati na grontapu heri esi. Disi sa feni presi na ondro a hemel tiri di Yesus ben leri wi begi gi dati: „Wi Tata na hemel, meki yu nen kon santa. Meki yu kownukondre kon. Meki yu wani pasa, soleki na hemel, so tu na grontapu.”—Mateus 6:9, 10.

Te Gado sa piki ala sani fu a begi dati, dan den situwâsi di e meki bita-atifasi de, no sa de moro. Den situwâsi di e meki taki sma abi bita-ati, sa figi puru srefisrefi. A frustan di sma e frustan sani krin, waarheid, nanga regtfardikifasi sa kon na ini a presi fu a meki fu propaganda, fu a sabi di sma no sabi sani, èn fu a desko di sma e desko trawan. Dan fu tru, Gado ’sa figi puru ala watra-ai, èn dede no sa de moro, no wan sari noso krei noso pen no sa de moro’.—Openbaring 21:1-4.

Now, srefi moro bun nyunsu de! Trutru buweisi de taki wi e libi na ini „den lasti dei”. So bun, wi kan abi na overtoigi taki heri esi ala sortu fu ogri bita-ati sa figi puru fu a grontapu disi (2 Timoteus 3:1-5; Mateus 24:3-14). Na ini a nyun grontapu di Gado pramisi, wan trutru bradafasi sa de fu di a libisma famiri sa kon volmaakti baka.—Lukas 23:43; 2 Petrus 3:13.

Ma yu no abi fu wakti teleki a ten dati fu nyan bun fu trutru bradafasi. Fu taki en reti, soleki fa den tori di skrifi dyaso e sori, dan milyunmilyun ati furu nanga Kresten lobi kaba di tra fasi ben kan furu nanga bita-atifasi. Yu tu e kisi a kari fu tron wan pisi fu a lobi-ati bradafasi dati!

[Faki na tapu bladzijde 5]

„San Yesus Ben O Du?”

Na ini yuni 1998, dri weti man ben grabu ­James Byrd, Jr., wan blakaman, di ben de na wan boitipresi fu Texas na Amerkankondre. Den ben tyari en go na wan farawe presi pe no wan sma no e libi, den ben fon en, èn den ben tai den futu fu en. Baka dati den ben tai en na wan wagi èn ben srepi en so wan feifi kilometer na tapu pasi teleki en skin naki na wan ston peipi. Sma ben kari a sani disi a moro ogri sani di sma ben du fu bita-atifasi ede na ini den lasti tin yari (sensi 1990).

Dri fu den sisa fu James Byrd na Yehovah Kotoigi. Fa den e firi fu den ogriman disi di du a kefalek ogri sani disi? Den dri sisa disi makandra ben taki: „Yu no man frustan o furu wi lasi èn o hebi a pen, fu sabi taki trawan hati a skin fu wan lobiwan fu yu èn baka dati kiri en. San wan sma musu du te trawan e du so wan ogri-ati sani? Noiti wi no denki fu teki refensi, noso fu taki bita-ati sani. Wi ben prakseri: ’San Yesus ben o du? Fa en ben o du sani?’ A piki tapu na aksi disi ben makriki srefisrefi. A boskopu fu en ben o de wan boskopu fu vrede nanga howpu.”

Na mindri den Bijbel tekst di ben yepi den dri sisa fu no kweki bita-ati na ini na ati fu den, ben de Romesma 12:17-19. Na apostel Paulus ben skrifi: „No du no wan sma ogri baka di du yu ogri. . . . Efu a kan, so langa a e anga fu unu, abi vrede nanga ala sma. No teki refensi gi unsrefi, un lobiwan, ma gi pasi na atibron; bika Buku e taki: ’Refensi na fu mi; mi sa pai baka, Yehovah e taki.’”

Den dri sisa ben taki moro fara: „Wi e memre wan tu bun sani di ben skrifi na ini den buku fu wi. Drape ben skrifi taki wan tu fu den ogri di sma e du de so ogri taki a ben sa moro muilek fu taki: ’Mi e gi yu pardon’ èn baka dati frigiti a tori. Na ini den kefal disi, fu gi pardon ben kan de fu no prakseri fu teki refensi, so taki wan sma kan go doro nanga en libi èn no tron wan sma di e kisi ala sortu siki na en skin noso na en frustan fu di a e tan hori sma na ati.” Dati na trutru wan moi buweisi taki Bijbel abi krakti fu no meki dipi bita-atifasi kisi rutu na ini sma!

[Faki na tapu bladzijde 6]

Feantifasi Ben Tron Matifasi

Na ini den yari di pasa, dusundusun sma fu tra kondre ben kon na Grikikondre fu suku wroko drape. Ma fu di a situwâsi na ekonomia sei kon moro takru drape, dati meki wroko no de fu feni so furu moro, èn dati e meki taki sma e feti moro nanga moro fu feni wroko. Dati meki taki wan bigi feantifasi de na mindri den difrenti ras drape. Wan eksempre fu dati na a strei di sma di komoto fu Albania e strei nanga den wan di komoto fu Bulgaria. Na furu presi na ini Grikikondre, a strei disi de hebihebi na mindri den sma fu den tu grupu disi.

Na ini a foto Kiato, na a noord-owstusei fu Peloponnisos, wan osofamiri di komoto na Bulgaria nanga wan man di komoto na Albania ben bigin studeri Bijbel nanga Yehovah Kotoigi èn na so den ben bigin kon sabi makandra. A fiti di den ben e fiti Bijbel gronprakseri na ini den libi, ben puru a feantifasi di de na mindri furu sma fu den tu ras disi. A ben meki tu taki wan trutru bradafasi ben kon de na mindri den sma disi. Ivan, wan Bulgariaman, ben yepi Loulis srefi, wan Albaniaman, fu feni tanpresi, sei na oso fu Ivan. Furutron den tu osofamiri disi e prati den nyanyan makandra èn den wan tu gudu di den abi, den e prati nanga makandra. Nownowde, ala tu man dopu leki Kotoigi fu Yehovah èn den e wroko makandra skinskin fu preiki a bun nyunsu. A no de fanowdu fu taki dati tra sma na ini a birti e si a Kresten matifasi disi.

[Prenki na tapu bladzijde 7]

Na ondro Gado en Kownukondre ala pikinpikin fasi fu bita-ati, sa figi puru fu grontapu