Go na content

Go na table of contents

Leisi Bijbel—A Abi Winimarki èn a Switi

Leisi Bijbel—A Abi Winimarki èn a Switi

Leisi Bijbel​—A Abi Winimarki èn a Switi

„Yu musu leisi na ini en . . . dei nanga neti”.—YOSUA 1:8.

1. San na wan tu winimarki te wi e leisi ala sortu buku, èn spesrutu te wi e leisi Bijbel?

FU LEISI ala sortu buku di abi bun sani na ini, na wan sani di e gi winimarki. A politiekman nanga filosofiaman fu Fransikondre, Montesquieu (Charles-Louis de Secondat), ben skrifi: „Gi mi, a studeri di mi e studeri na a moro bun dresi gi den weri-ede fu a libi ala ten. No wan banawtu hebi so, taki mi no man puru a firi dati nanga a leisi di mi leisi wan yuru langa.” Dati na wan sani di tru srefisrefi te a abi fu du nanga a leisi di sma e leisi Bijbel. A psalm skrifiman ben taki nanga yepi fu santa yeye: „A wet fu Yehovah de volmaakti, a e tyari a sili kon baka. A frumane fu Yehovah de getrow, a e meki a sma di no abi ondrofeni kon koni. Den komando fu Yehovah de reti, den e meki na ati prisiri.”—Psalm 19:7, 8.

2. Fu san ede Yehovah kibri Bijbel ala den yarihondro di pasa, èn san a e fruwakti taki en pipel musu du nanga Bijbel?

2 Leki a Skrifiman fu Bijbel, Yehovah Gado kibri Bijbel ala den yarihondro di pasa gi den kefalek bigi feanti fu en, den kerkiman èn so srefi den sma fu grontapu. Fu di a de a wani fu Gado taki „ala sortu sma musu kisi frulusu èn kon kisi wan soifri sabi fu waarheid”, dati meki a sorgu taki ala libisma kan kisi en Wortu (1 Timoteus 2:4). Sma ondrosuku a tori èn den kon si taki, so wan 80 procent fu ala den libisma na grontapu, e frustan so wan 100 tongo. A heri Bijbel de fu kisi na ini 370 tongo, èn tra pisi fu den Buku fu Bijbel, sma kan leisi na ini 1860 tongo. Yehovah wani, taki en pipel musu leisi en Wortu. A e blesi den futuboi fu en di e poti prakseri na en Wortu, iya, di e leisi en wortu ala dei.—Psalm 1:1, 2.

Den Opziener Musu Leisi Bijbel Tu

3, 4. San Yehovah ben wani taki den Israèl kownu ben musu du? Èn fu san ede Yehovah wani taki so srefi Kresten owruman musu du disi noyaso?

3 Yehovah ben taki fu a ten di a nâsi Israèl ben o abi wan libisma kownu, ne A ben taki: „A musu pasa taki te a e go sidon na tapu a kownusturu fu en kownukondre, dan a musu skrifi gi ensrefi wan kopi fu a wet disi na ini wan buku, fu a wan di den priester, den Leifisma abi. Èn a musu de na en doronomo, èn a musu leisi na ini en ala den dei fu en libi, so taki a kan leri fu frede Yehovah, en Gado, fu kan hori ensrefi na ala den wortu fu a wet disi èn den ordru disi, te a e du den; taki en ati no meki a firi moro hei leki den brada fu en èn taki a no drai gowe libi a komando go na reti-anusei noso go na kruktu-anusei.”—Deuteronomium 17:18-20.

4 Luku fu san ede Yehovah ben wani taki ala den kownu di ben o tiri Israèl ben musu leisi a buku fu a santa wet ala dei: (1) „so taki a kan leri fu frede Yehovah, en Gado, fu kan hori ensrefi na ala den wortu fu a wet disi èn den ordru disi, te a e du den”; (2) „taki en ati no meki a firi moro hei leki den brada fu en”; (3) „taki a no drai gowe libi a komando go na reti-anusei noso go na kruktu-anusei”. A no de so, taki noyaso Kresten opziener musu frede Yehovah? A no de so, taki den musu gi yesi na den wet fu Yehovah? A no de so, taki den musu sorgu taki den no firi densrefi moro hei leki den brada fu den? Èn a no de so, taki den musu sorgu taki den no gowe libi den komando fu Yehovah? Neleki fa a ben de prenspari gi den kownu fu Israèl fu leisi Bijbel ala dei, na so a de prenspari tu gi den Kresten opziener fu leisi Bijbel ala dei.

5. San a Tiri Skin ben skrifi gi ala den Bijkantoro Komte no so langa pasa ini a tori fu a leisi di den musu leisi Bijbel? Èn fu san ede a ben o bun gi ala Kresten owruman fu teki a rai disi na ati tu?

5 Kresten owruman abi furu sani fu du noyaso, èn dati e meki en wan tyalensi gi den fu leisi Bijbel ala dei. Fu eksempre, den memre fu a Tiri Skin fu Yehovah Kotoigi nanga den memre fu den Bijkantoro Komte na heri grontapu, na man di alamala abi furu sani fu du. Toku, wan brifi fu a Tiri Skin gi ala den Bijkantoro Komte, ben poti krakti tapu a de di a de fanowdu fu leisi Bijbel ala dei èn fu abi bun gwenti fu studeri. A sani disi, na so a brifi ben sori, sa meki wi lobi gi Yehovah èn gi a waarheid kon moro bigi, èn a „sa yepi wi fu hori wi bribi, wi prisiri, èn fu horidoro te na a glori kaba”. Ala den owruman na ini den gemeente fu Yehovah Kotoigi feni taki a srefi sani disi den abi fanowdu tu. A leisi di den e leisi den Buku fu Bijbel ala dei, sa yepi den fu „handri nanga koni” (Yosua 1:7, 8). Spesrutu gi den owruman disi, a leisi di den e leisi Bijbel ’e yepi den furu fu leri den, fu strafu den, fu meki den kon moro bun, èn fu kweki den na ini a gerechtigheid’.—2 Timoteus 3:16, Njoe Testament Nanga Dem Psalm.

Wan Sani Di De Fanowdu gi Yonguwan Nanga Owruwan

6. Fu san ede Yosua ben leisi ala den wortu fu Yehovah en wet nanga wan tranga sten na fesi fu den lo fu Israèl nanga den dorosei-sma di ben e libi drape?

6 Na ini owruten, wan sma no ben man kisi wan kopi fu den Buku fu Bijbel gi ensrefi, dati meki Bijbel ben leisi na fesi na ipi sma di ben kon makandra. Baka di Yehovah ben meki Israèl wini a foto Ai, dan Yosua ben meki den lo fu Israèl kon makandra na fesi na Ebalbergi nanga a Gerisimbergi. Dan, a tori e taigi wi: „Baka dati a ben leisi ala den wortu fu a wet nanga wan tranga sten, den blesi nanga den fluku, soleki fa ala sani skrifi na ini a buku fu a wet. No wan wortu no ben de fu ala den sani di Moses ben komanderi, taki Yosua no ben leisi nanga wan tranga sten na fesi a heri gemeente fu Israèl, di ben de makandra nanga den uma nanga den pikinwan nanga den dorosei-sma di ben waka na den mindri” (Yosua 8:34, 35). Yonguwan nanga owruwan, sma di ben gebore na ini a kondre, nanga dorosei-sma di ben e libi drape, ben musu poti den wortu na ini den ati èn na ini den frustan fu taki en so; dati ben sa meki taki den ben sa tyari densrefi na wan fasi di ben o tyari blesi fu Yehovah kon èn dati ben o meki taki Yehovah feni den bun. Te wi e leisi Bijbel doronomo, dan dati sa yepi wi ini a tori disi tu fu tru.

7, 8. (a) Suma na ini a ten disi de leki „den dorosei-sma”, èn fu san ede den musu leisi Bijbel ala dei? (b) Fa den „pikinwan” na mindri Yehovah en pipel kan waka baka na eksempre fu Yesus?

7 Noyaso, milyunmilyun futuboi fu Yehovah de leki den „dorosei-sma” na wan yeye fasi. Wan ten den ben libi leki fa grontapu wani, ma den kenki a fasi fa den ben libi (Efeisesma 4:22-24; Kolosesma 3:7, 8). Doronomo den musu memre densrefi na san bun èn san ogri na ini Yehovah ai (Amos 5:14, 15). Te den e leisi Gado Wortu ala dei, dan dati e yepi den fu du disi.—Hebrewsma 4:12; Yakobus 1:25.

8 Furu „pikinwan” de na mindri Yehovah en pipel tu; den papa nanga mama fu den „pikinwan” disi ben leri den fu den markitiki fu Yehovah, ma den „pikinwan” disi musu overtoigi densrefi o bun a wani fu Yehovah de (Romesma 12:1, 2). Fa den kan du dati? Na ini Israèl, den priester nanga den owruman ben kisi fu yere: „Yu sa leisi a wet disi gi ala sma fu Israèl so taki den alamala kan yere. Tyari a pipel kon na wan, den mansma nanga den umasma nanga den pikinwan nanga a dorosei-sma di e libi drape na ini den portu fu yu, so taki den kan arki èn so taki den kan leri, fu di den musu frede Yehovah, un Gado, èn musu sorgu taki den e du ala den wortu fu a wet disi. Èn den manpikin fu den di no ben sabi, sa musu arki, èn den musu leri fu frede Yehovah un Gado” (Deuteronomium 31:11-13). Di Yesus ben abi 12 yari, a ben libi na ondro a Wet, èn a ben sori taki a ben wani frustan den wet fu en Tata bunbun (Lukas 2:41-49). Baka ten, a ben abi a gwenti fu arki èn fu teki prati na a leisi di den ben leisi a Wortu fu Gado na ini a snoga (Lukas 4:16; Tori fu den Apostel 15:21). Na ini a ten disi, den yonguwan ben sa du bun fu waka baka na eksempre fu Yesus, fu di den e leisi a Wortu fu Gado ala dei èn e go na den konmakandra doronomo, bika drape den e leisi èn e studeri Bijbel.

Leisi Bijbel—Wan Sani Di Wi Musu Du

9. (a) Fu san ede wi musu luku bun sortu buku wi e leisi? (b) San a sma di ben bigin nanga a tijdschrift disi, ben taki fu den yepisani fu studeri Bijbel?

9 A koni Kownu Salomo ben skrifi: „Arki wan warskow: Noiti sma no e kaba fu meki furu buku, èn te wan sma e gi ensrefi tumusi furu na den, dan dati e weri a skin” (Preikiman 12:12). Wan tra sma ben kan taki moro fara taki fu leisi furu buku di sma e tyari kon na doro noyaso, no wawan e weri a skin, ma fu taki en leti dati de wan kefar gi a frustan tu. So bun, a de prenspari fu luku bun sortu buku wi e leisi. Boiti taki wi e leisi den publikâsi fu studeri Bijbel, dan wi musu leisi a Bijbel srefi. A sma di ben bigin nanga a tijdschrift disi ben skrifi gi den leisiman fu a tijdschrift disi: „Noiti frigiti taki Bijbel na wi Markitiki, èn taki awansi fa den yepisani fu wi na Gado gi wi kande, toku den e tan ’yepisani’ èn den no e kon na ini a presi fu Bijbel.” * Fu dati ede, ala di wi no e teki den publikâsi di komoto fu Bijbel leki soso sani, toku wi musu leisi a Bijbel srefi.

10. Fa „a getrow èn koni srafu” poti krakti tapu o prenspari a de fu leisi Bijbel?

10 Fu di „a getrow èn koni srafu” sabi heri bun taki disi de fanowdu, dati meki den meki a leisi di wi e leisi Bijbel wan pisi fu a Theokrasia Diniwroko Skoro programa na ini ibri gemeente someni yari kaba (Mateus 24:45). A programa fu leisi Bijbel noyaso, e meki wi leisi a heri Bijbel na ini so wan seibi yari. A schema disi kan gi wi alamala winimarki, ma spesrutu den wan di noiti no leisi a heri Bijbel. Den wan di e go na a Waktitoren Bijbel Skoro Gilead gi zendeling musu leisi a heri Bijbel na ini wán yari; a srefi sani den wan musu du tu di e go na a Dinariskoro èn so srefi den wan di tron memre fu a Bethelfamiri. Awansi sortu schema yu e gebroiki, noso awansi sortu schema yu nanga yu osofamiri e gebroiki, te yu wani hori yusrefi na a schema, dan yu musu leisi Bijbel na a fosi presi.

San den Gwenti Di Yu Abi fu Leisi, E Tyari Kon na Krin?

11. Fa èn fu san ede wi musu teki den wortu fu Yehovah leki nyanyan ibri dei?

11 Efu a muilek gi yu fu hori yusrefi na a schema di yu abi fu leisi Bijbel, dan kande a fiti fu aksi yusrefi: ’Sortu krakti den sani di mi gwenti leisi noso a gwenti di mi gwenti fu luku telefisi, kan abi tapu a man di mi man leisi Yehovah Wortu?’ Memre san Moses ben skrifi — èn Yesus ben taki dati baka — taki „libisma no musu libi fu brede wawan, ma fu ibri wortu di e kon fu Yehovah en mofo” (Mateus 4:4; Deuteronomium 8:3). Neleki fa wi musu nyan brede ibri dei, noso nyan wan tra sani neleki wi ben o nyan brede, so taki wi kan sorgu a skin fu wi, na so wi musu teki den prakseri fu Yehovah ala dei efu wi wani sorgu wisrefi na yeye fasi. Ibri dei wi kan luku san Gado e prakseri, te wi e leisi den Buku fu Bijbel.

12, 13. (a) Fa na apostel Petrus e agersi a lostu di wi musu abi gi Gado Wortu? (b) Fa Paulus e gebroiki na agersitori fu merki tra fasi leki di fu Petrus?

12 Efu wi e warderi Bijbel, no „leki a wortu fu libisma, ma, leki san a de trutru, leki a wortu fu Gado”, dan a sa hari wi neleki fa a mama merki e hari wan beibi (1 Tesalonikasma 2:13). Na apostel Petrus ben agersi dati na a fasi disi, di a ben skrifi: „Leki nyunyun pikin, kweki wan angri gi a soifri merki di de fu a wortu, so taki nanga yepi fu dati unu kan gro kon kisi frulusu, efu unu tesi kaba taki Masra bun” (1 Petrus 2:2, 3). Efu trutru wi tesi kaba, fu di wisrefi ondrofeni dati taki „Masra bun”, dan wi sa kweki wan tranga lostu fu leisi Bijbel.

13 Luku taki dyaso Petrus e gebroiki na agersitori fu merki, tra fasi leki na apostel Paulus ben du dati. Gi wan beibi di gebore nyunyun, merki abi ala gosontu sani di a beibi abi fanowdu. Na agersitori fu Petrus e sori taki Gado Wortu abi ala sani di wi abi fanowdu fu „gro kon kisi frulusu”. Na a tra sei, Paulus ben gebroiki merki fu agersi a pôti nyanyan di trawan ben nyan di ben taki dati den na lepi sma na yeye fasi. Na ini en brifi gi den Hebrew Kresten, Paulus ben skrifi: „Ala di unu ben musu de leriman nanga a ten na prakseri, toku unu abi wan sma fanowdu baka fu gi unu leri fu a bigin fu den fondamenti sani fu den santa wortu fu Gado; èn unu tron leki den sma di abi merki fanowdu, no tranga nyanyan. Bika ala sma di e dringi merki, no sabi a wortu fu regtfardikifasi, fu di a de wan nyofi pikin. Ma tranga nyanyan de gi lepi sma, gi den wan di, fu di den gebroiki a koni fu den fu si sani krin, ben leri fu man si krin san bun èn san ogri” (Hebrewsma 5:12-14). Te wi e poti wi prakseri na san wi e leisi te wi e leisi Bijbel, dan dati kan yepi wi furu fu kweki a koni fu man si sani krin, èn fu kisi angri gi yeye sani.

Fa fu Leisi Bijbel

14, 15. (a) Sortu grani a Skrifiman fu Bijbel e gi wi? (b) Fa wi kan kisi wini fu a koni fu Gado? (Gi wan tu eksempre.)

14 A moro bun winimarki te wi e leisi Bijbel no e bigin nanga a leisi di wi e leisi Bijbel, ma a e bigin nanga a begi di wi e begi. A de wan kefalek grani fu begi. A de neleki te yu e kari a skrifiman fu wan buku fosi yu bigin leisi wan buku nanga dipi tori, neleki yu e aksi a skrifiman fu yepi yu frustan san yu sa leisi. Dati kan gi bigi wini trutru! A Skrifiman fu Bijbel, Yehovah, e gi yu a grani dati. Wan memre fu a tiri skin fu a fosi yarihondro, ben skrifi den brada fu en: „Efu wan fu unu no abi nofo koni, meki a tan aksi Gado, bika a e gi ala sma pasa marki èn sondro fu sori en tapu en fowtu; èn a sa kisi en. Ma meki a tan aksi nanga bribi, èn a no musu tweifri kwetikweti” (Yakobus 1:5, 6). A Tiri Skin na ini a ten disi, e frumane wi fu leisi Bijbel na ondro begi dorodoro.

15 Wan koni sma na wan sma di sabi gebroiki a sabi di a abi. So bun, fosi yu opo yu Bijbel, aksi Yehovah fu yepi yu si sani te yu e leisi, sani di yu abi fanowdu na ini yu eigi libi. Den nyun sani di yu e leri, luku fa den e fiti nanga den sani di yu sabi kaba. Fiti den na a „eksempre fu gosontu wortu” di yu kon sabi kaba (2 Timoteus 1:13). Prakseri dipi fu den sani di ben pasa na ini a libi fu den futuboi fu Yehovah na ini a ten di pasa, èn aksi yusrefi fa yu ben o du efu yu ben de na ini den presi.—Genesis 39:7-9; Danièl 3:3-6, 16-18; Tori fu den Apostel 4:18-20.

16. Sortu rai di wi kan gebroiki bun, wi e kisi fu yepi wi abi moro winimarki te wi e leisi Bijbel?

16 No leisi nomo fu leisi den bladzijde di de na tapu yu schema fu leisi. Ma teki yu ten. Prakseri fu den sani di yu e leisi. Te wan spesrutu sani e hari yu prakseri, dan luku den verwijstekst, efu a Bijbel fu yu abi dati. Efu toku a sani dati no de so krin ete gi yu, dan skrifi en na tapu wan papira so taki yu kan ondrosuku en wan tra ten. Te yu e leisi, dan poti wan marki na den tekst di yu wani memre, noso skrifi den na tapu wan papira. Kande yu wani skrifi wan tu sani gi yusrefi na a tekst noso a verwijstekst na ini a Bijbel. Gi den tekst di yu denki taki wan dei yu sa abi den fanowdu na ini a preikiwroko nanga leriwroko, yu kan luku den moro prenspari wortu na ini a tekst èn luku efu yu kan feni en na ini na index fu Bijbel wortu bakasei fu yu Bijbel. *

Meki a Leisi Di Yu E Leisi Bijbel De wan Prisiri Sani

17. Fu san ede wi musu prisiri fu leisi Bijbel?

17 A psalm skrifiman ben taki fu a koloku man di „en prisiri de na ini a wet fu Yehovah, èn na ini en wet a e leisi nanga wan safri sten dei nanga neti” (Psalm 1:1, 2). A no musu de wan soi sani gi wi fu leisi Bijbel ala dei, ma a musu de wan prisiri sani. Wán fasi fu meki a de wan prisiri sani, na fu sabi ala ten o warti den sani de di yu e leri. A koni Kownu Salomo ben skrifi: „Koloku a libisma de di feni koni, . . . Den pasi fu en na pasi fu prisiri, èn ala den pasi fu en na vrede. A de wan bon fu libi gi den wan di e hori en, èn den wan di e hori en steifi den sa taki dati den de koloku sma” (Odo 3:13, 17, 18). Den muiti di wi musu meki fu kon koni, warti srefisrefi, bika den pasi fu en na pasi fu prisiri, fu vrede, fu koloku, èn te fu kaba, fu libi.

18. Boiti taki wi e leisi Bijbel, dan san wi musu du moro? Èn na san wi sa poti prakseri na ini a tra artikel?

18 Iya, te wi e leisi Bijbel, dan dati e tyari winimarki kon èn a de wan switi sani fu leisi Bijbel. Ma dati de nofo? Den sma fu den kerki fu Krestenhèit leisi Bijbel furu yarihondro kaba, „ala ten den e leri èn toku noiti den e kon abi wan soifri sabi fu waarheid” (2 Timoteus 3:7). Efu wi wani taki a leisi di wi e leisi Bijbel e meki wi kisi winimarki, dan wi musu leisi Bijbel nanga a prakseri taki den sani di wi e kon sabi, wi wani gebroiki den na ini wi libi, èn den sani dati wi wani gebroiki tu na ini wi preikiwroko nanga leriwroko (Mateus 24:14; 28:19, 20). Disi wani taki dati wi musu du muiti èn wi musu abi bun fasi fu studeri. Den sani disi kan switi tu èn den kan gi wi bun winimarki, soleki fa wi sa si na ini a tra artikel.

[Futuwortu]

^ paragraaf 9 Luku Jehovah’s Getuigen — Verkondigers van Gods Koninkrijk, di a Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., tyari kon na doro, bladzijde 241.

^ paragraaf 16 Luku A Waktitoren fu 1 mei 1995, bladzijde 14, 15: „Idea foe leisi joe bijbel moro betre”.

Aksi fu Luku Baka San Wi Leri

• Sortu rai di ben gi na den kownu fu Israèl e fiti gi opziener noyaso, èn fu san ede a e fiti?

• Suma noyaso de leki „den dorosei-sma” èn suma de leki „den pikinwan”, èn fu san ede den musu leisi Bijbel ala dei?

• Fa a „getrow èn koni srafu” gi wi fasi di wi kan gebroiki fu yepi wi leisi Bijbel dorodoro?

• Fa wi kan feni trutru winimarki fu a leisi di wi e leisi Bijbel, èn fa a kan de wan switi sani gi wi fu leisi Bijbel?

[Aksi fu a tori disi]

[Prenki na tapu bladzijde 9]

Spesrutu den owruman musu leisi Bijbel ala dei

[Prenki na tapu bladzijde 10]

Yesus ben gwenti fu teki prati na a leisi di den ben leisi a Wortu fu Gado na ini a snoga