Go na content

Go na table of contents

Studeri—A E Gi Winimarki èn A De wan Prisiri Sani

Studeri—A E Gi Winimarki èn A De wan Prisiri Sani

Studeri​—A E Gi Winimarki èn A De wan Prisiri Sani

„Efu yu e tan suku en . . . , yu sa feni a sabi fu Gado srefi.”—ODO 2:4, 5.

1. Fa a leisi di wi e leisi na ini wi fri ten, kan switi srefisrefi gi wi?

FURU sma e leisi nomo fu di a switi gi den. Efu wan sma e leisi bun sani, dan a leisi di a e leisi fu puru fruferi, kan gi en winimarki so srefi. Boiti taki wan tu Kresten e leisi Bijbel doronomo, dan den e feni furu prisiri fu di den e leisi wanwan pisi fu den Psalm, Odo, den Evangelie tori, noso tra pisi fu a Bijbel. Den soifri moi wortu nanga a soifri moi prakseri fu Bijbel, e meki den firi switi srefisrefi. Na ini den fri ten, trawan e leisi a Jaarboek van Yehovah’s Getuigen, noso den e leisi na Ontwaakt! Na ini a tijdschrift disi den e leisi ondrofenitori, noso den e leisi buku di tyari kon na doro èn di e taki fu historia, fu den presi na grontapu, noso fu sani fu a naturu di sma ondrosuku.

2, 3. (a) Fa wi kan taki dati dipi yeye tori gersi tranga nyanyan? (b) San a wani taki fu studeri?

2 A leisi di sma e leisi wanwan leisi, kan de wan fasi fu puru fruferi; ma a studeri di sma e studeri na wan sani pe den musu gebroiki den frustan. Na filosofiaman Francis Bacon fu Ingrisikondre ben skrifi: „Wan tu buku yu musu tesi, tra buku yu musu swari, èn wan tu buku yu musu kaw fosi yu swari den.” Sondro tweifri, Bijbel na wan buku di yu ’musu kaw fosi yu swari en’. Na apostel Paulus ben skrifi: „Fu en [Krestes, soleki fa Kownu Priester Mèlkiseidèk ben prenki Krestes] wi abi furu sani fu taki, èn a muilek fu tyari disi kon na krin, fu di unu kon lesi fu yere sani. . . . Tranga nyanyan de gi lepi sma, gi den wan di, fu di den gebroiki a koni fu den fu si sani krin, ben leri fu man si krin san bun èn san ogri” (Hebrewsma 5:11, 14). Tranga nyanyan, na nyanyan di yu musu kaw fosi yu swari en go na ini yu bere. Dipi yeye tori, na wan sani di yu musu prakseri dipi fu en, fosi yu kan frustan en èn hori en na ede.

3 Wan wortubuku e taki fu „studeri” taki a de „a poti di wan sma e poti en frustan so taki a kan kon sabi sani noso frustan sani, fu di a e leisi, a e ondrosuku sani, èn so moro fara”. A wortubuku e sori moro fara taki moro de ini a tori leki fu leisi wan sani frafra nomo, èn kande fu poti strepi nomo na ondro wan tu wortu te wi e leisi. Te wi e studeri, dan dati wani taki dati wi musu wroko, wi musu poti ala wi frustan kon na wan, èn wi musu gebroiki a man di wi man denki. Ala di fu studeri wani taki dati wi musu meki muiti, toku disi no wani taki dati a no kan de wan prisiri sani.

Meki a Studeri Di Yu E Studeri De wan Switi Sani

4. Soleki fa a psalm skrifiman e sori, dan fa a studeri di wi e studeri Gado Wortu kan gi wi kowru-ati èn fa a kan gi wi winimarki?

4 Te wi e leisi èn e studeri Gado Wortu, dan dati kan de wan sani di e gi kowru-ati. A psalm skrifiman ben tyari kon na krin: „A wet fu Yehovah de volmaakti, a e tyari a sili kon baka. A frumane fu Yehovah de getrow, a e meki a sma di no abi ondrofeni kon koni. Den komando fu Yehovah de reti, den e meki na ati prisiri; a komando fu Yehovah krin, a e meki den ai brenki” (Psalm 19:7, 8). Den wet nanga den frumane fu Yehovah e meki wi sili kon nyun baka, èn den e meki wi kon bun na yeye fasi; den e meki wi firi prisiri na inisei, èn den e meki wi ai brenki nanga a si di wi e si den wondru sani di Yehovah abi na prakseri krinkrin. Dati na trutru wan prisiri sani!

5. Fa a studeri di wi e studeri kan switi srefisrefi?

5 Te wi e si taki sani e waka bun nanga a wroko di wi e du, dan a kan meki wi prisiri fu du a wroko. So bun, fu meki a studeri di wi e studeri de wan switi sani, dan wi musu de gaw fu gebroiki den nyun sani di wi kon sabi. Yakobus ben skrifi: „A sma di e luku finifini na ini a volmaakti wet di e meki wi kon fri, èn di e tan na ini, a sma disi, fu di a no tron wan sma di yere èn frigiti, ma a tron wan duman fu a wroko, meki a sa de koloku te a e du en” (Yakobus 1:25). Efu wi leri sani èn wantewante wi gebroiki den, dan dati e meki wi firi heri bun. Te wi e go ondrosuku a tori fu piki wan aksi di wan sma ben aksi wi di wi ben de na ini a preikiwroko noso leriwroko, dan dati sa gi wi furu prisiri tu.

Kweki wan Lostu gi Gado Wortu

6. Fa a skrifiman fu Psalm 119 ben e sori taki a abi wan lostu gi Yehovah en wortu?

6 Kande di Hiskia ben de wan yongu kownu manpikin ete, dan a ben skrifi Psalm 119; èn drape Hiskia ben sori fa a ben abi wan lostu gi Yehovah en wortu. Hiskia ben skrifi den wortu disi leki wan puwema, ne a ben taki: „Mi sa abi wan lostu gi den wet bosroiti fu yu. Mi no sa frigiti yu wortu. So srefi den frumane fu yu na sani di mi lostu . . . Mi sa sori taki mi lostu den komando fu yu, di mi lobi. Meki den sari-ati fu yu kon na mi tapu, so taki mi kan tan libi; bika yu wet na san mi lostu. Mi ben wani yu frulusu nomonomo, o Yehovah, èn yu wet na san mi lostu.”—Psalm 119:16, 24, 47, 77, 174.

7, 8. (a) Soleki fa wan buku e sori, dan san a wani taki fu „abi wan lostu” gi Gado Wortu? (b) Fa wi kan sori taki wi lobi Yehovah en Wortu? (c) Fa Esra ben sreka ensrefi bifo a bigin leisi Yehovah en Wet?

7 Wan wortubuku di e taki sani fu den Hebrew Buku fu Bijbel, ben tyari kon na krin a wortu di vertaal nanga „abi wan lostu gi” na ini Psalm 119: „A gebroiki di den gebroiki dati na ini vers 16 e fiti nanga [den wortu] gi prisiri . . . èn fu prakseri dipi . . . Den wortu disi musu seti na a fasi disi: prisiri, prakseri dipi, prisiri na ini . . . Den [dri] wortu disi kan sori taki wan sma e feni prisiri na ini a wortu fu Yahweh, te a e prakseri dipi fu en nanga wan marki na prakseri, . . . Den [dri] wortu disi e sori tu taki firi de tu ini a tori.” *

8 Iya, a lobi di wi lobi Yehovah musu kon fu wi ati, a presi pe a firi fu wi komoto. Wi musu feni en wan switi sani fu tan prakseri wan tu tekst di wi kaba leisi. A musu de so, taki wi e tan denki fu dipi yeye sani, taki wi e teki den krinkrin na ini wi, èn taki wi e prakseri dipi fu den. Dati wani taki dati wi musu teki wi ten fu prakseri fu den sani disi èn taki wi musu begi. Neleki Esra, wi musu sreka wi ati fu leisi èn fu studeri Gado Wortu. Fu Esra, skrifi: „Esra srefi ben sreka na ati fu en fu go suku rai na a wet fu Yehovah èn fu du dati èn fu leri sma ordru nanga retidu na Israèl” (Esra 7:10). Luku den dri marki fu san ede Esra ben e sreka en ati: fu studeri, fu gebroiki en na ini en libi, èn fu gi leri. Wi musu waka baka na eksempre fu Esra.

Studeri Leki wan Fasi fu Anbegi

9, 10. (a) Fa a psalm skrifiman ben sori taki a e broko en ede nanga Yehovah en Wortu? (b) San a Hebrew wortu di vertaal nanga „broko [yu ] ede”, wani taki? (c) Fu san ede a de prenspari taki wi e si a studeri di wi e studeri Bijbel leki „wan fasi fu anbegi”?

9 A psalm skrifiman e taki dati a ben broko en ede nanga den wet fu Yehovah, den komando fu En, nanga den frumane fu En. A psalm skrifiman e singi: „Mi sa broko mi ede nanga den komando fu yu, èn mi sa luku den pasi fu yu. . . . Mi sa opo mi inisei-anu go na den komando fu yu, di mi lobi, èn mi sa poti prakseri srefisrefi na den wet fu yu. O, fa mi lobi yu wet! Heri dei mi wani poti prakseri na en. Mi kisi moro koni fu frustan sani, moro leki ala den leriman fu mi, bika mi e broko mi ede trutru nanga den frumane fu yu” (Psalm 119:15, 48, 97, 99). San a wani taki, dati wan sma ’e broko en ede’ nanga Yehovah en Wortu?

10 A Hebrew wortu di vertaal nanga „broko [yu] ede”, wani taki so srefi „fu prakseri dipi”, „fu denki wan tori”. „Sma e gebroiki a Hebrew wortu dati fu sori fa wan sma e tan pî, e prakseri fu den wroko fu Gado . . . èn e tan pî, e prakseri fu a wortu fu Gado” (Theological Wordbook of the Old Testament). A wortu di komoto fu „broko-ede” e sori „a prakseri di a psalm skrifiman e prakseri dipi”, „a studeri di a ben studeri fu di a ben lobi” a wet fu Gado, so bun den sani disi ben de „wan fasi fu anbegi” fu en. Efu wi e prakseri taki a studeri di wi e studeri Gado Wortu na wan pisi fu wi anbegi, dan dati e meki a tron wan moro seryusu tori. Fu dati ede wi musu du dati na wan seryusu fasi èn wi musu du dati nanga yepi fu a winimarki di begi e tyari. A studeri di wi e studeri, na wan pisi fu wi anbegi, èn wi e studeri fu anbegi na wan moro bun fasi.

Diki Moro Dipi na ini Gado Wortu

11. Fa Yehovah e tyari dipi yeye sani kon na krin gi en pipel?

11 A psalm skrifiman ben abi furu lespeki èn a ben feni en wan kefalek sani, di a ben bari taki: „Fa den wroko fu yu bigi, o Yehovah! Den prakseri fu yu dipi srefisrefi” (Psalm 92:5). Èn na apostel Paulus ben taki fu „den dipi sani fu Gado”, den dipi prakseri di Yehovah e tyari kon na krin gi en pipel; èn Yehovah e du dati „nanga yepi fu en yeye” di e wroko tapu a getrow èn koni srafu (1 Korentesma 2:10; Mateus 24:45). Fayafaya, a srafu grupu e gi yeye nyanyan na ala sortu sma — „merki” gi den nyunwan, ma „tranga nyanyan” gi den „lepi sma”.—Hebrewsma 5:11-14.

12. Gi wan eksempre fu „dipi sani fu Gado” di a srafu grupu tyari kon na krin.

12 Fu frustan den „dipi sani fu Gado”, dan a de fanowdu fu begi te wi e studeri èn fu prakseri fu en Wortu. Fu eksempre, moi tori tyari kon na doro di sori fa Yehovah na wan Gado fu retidu, ma na a srefi ten Yehovah abi sari-ati. A sori di Yehovah e sori sari-ati, no wani taki dati a retidu fu en e lasi krakti; na presi fu dati, a sari-ati fu Gado na wan fasi fa En e sori retidu nanga so srefi lobi. Te Yehovah e krutu wan sondari, dan na a fosi presi A e luku efu a kan abi sari-ati gi a sondari tapu gron fu a frulusu-ofrandi fu en Manpikin. Efu a sondari no abi berow noso no wani gi yesi, dan Gado no e sori sari-ati moro èn a e handri nanga a sma akruderi En retidu. Na ala tu fasi, Yehovah e hori ensrefi na den hei gronprakseri fu en * (Romesma 3:21-26). ’O, a dipi fu a koni fu Gado!’—Romesma 11:33.

13. Fa wi musu sori warderi gi ’a bigi nomru’ fu yeye waarheid di tyari kon na krin teleki now?

13 Neleki a psalm skrifiman, wi e prisiri srefisrefi nanga a tru tori taki Yehovah e meki wi kon sabi furu fu den sani di a abi na prakseri. David ben skrifi: „Den prakseri fu yu, warti furu gi mi trutru! O Gado, o bigi a nomru fu den de! Efu mi ben o pruberi fu teri den, dan den de moro leki santi srefi” (Psalm 139:17, 18). Noyaso wi sabi soso wan pikinso fu den kefalek furu prakseri di Yehovah sa tyari kon na krin na ini a têgo ten. Toku wi e warderi a ’bigi nomru’ fu diri yeye waarheid di tyari kon na krin teleki now; èn wi e diki moro dipi na ini a heri waarheid fu Gado en Wortu.—Psalm 119:160, futuwortu.

Wi Musu Meki Muiti èn Gebroiki Bun Wrokosani

14. Fa Odo 2:1-6 e poti krakti tapu a de di muiti de fanowdu fu studeri Gado Wortu?

14 Wi musu meki muiti te wi wani studeri Bijbel finifini. A tru tori disi wi kan si krin te wi e leisi Odo 2:1-6 bun. Luku den wortu di a koni Kownu Salomo ben gebroiki èn di e poti krakti tapu a de di muiti de fanowdu fu kisi sabi fu Gado, fu kisi a koni fu Gado, èn fu kisi a koni fu En fu man si sani krin. Salomo ben skrifi: „Mi manpikin, efu yu e teki mi wortu èn e kibri den gebod fu mi leki wan gudu na yu, fu yu poti prakseri nanga yu yesi na koni, so taki yu kan beni yu ati go na a koni fu man si sani krin; efu, boiti dati, yu e bari kari a frustan srefi èn e opo yu sten srefi go na a koni fu si sani krin, efu yu e tan suku en leki solfru, èn yu e tan suku en leki gudu di kibri, dan ini a tori disi yu sa frustan a frede fu Yehovah, èn yu sa feni a sabi fu Gado srefi. Bika Yehovah srefi e gi koni; fu en mofo sabi nanga koni fu si sani krin e komoto.” Iya, fu feni winimarki te yu e studeri, dan yu musu ondrosuku, yu musu diki, neleki te yu ben o suku wan gudu di kibri.

15. Sortu agersitori na ini Bijbel e poti krakti tapu a de di a de fanowdu fu abi bun fasi fu studeri?

15 Fu meki a studie waka bun na yeye fasi, dan bun fasi fu studeri de fanowdu tu. Salomo ben skrifi: „Efu wan isri wrokosani kon dede èn wan sma no srapu en, dan a [sma] sa gebroiki en eigi bun krakti” (Preikiman 10:10). Efu wan wrokoman e gebroiki wan wrokosani fu koti sani èn a wrokosani dati no srapu noso efu a no e gebroiki a wrokosani dati bun, dan a wrokoman dati e wroko fu soso èn a wroko dati no sa bun. Na so a de tu te wi e studeri; den winimarki di e kon te wi e studeri, kan difrenti furu; èn dati e anga fu a fasi fa wi e studeri. Kefalek bun rai fu studeri moro bun, wi kan feni na ini studie 7 fu a Handleiding voor de Theocratische Bedieningsschool. *

16. Sortu bun rai wi e kisi fu yepi wi studeri sani moro fini?

16 Te wan anu-wrokoman e bigin du en wroko, dan a e seti ala den wrokosani di a sa abi fanowdu. Na a srefi fasi, te wi o bigin nanga wi studie, dan wi musu teki den buku di wi sa abi fanowdu. Wi musu memre taki fu studeri na wroko èn fu dati ede wi musu meki muiti fu poti wi frustan na a studie. A sa de wan bun sani tu efu wi e luku a fasi fa wi e sidon. Efu wi wani frustan san wi e studeri, dan a kan de wan moro bun sani fu sidon na wan tafra; na presi fu didon na tapu wan bedi noso fu sidon na ini wan bigi sturu pe wi kan didon na ini. Baka wan pisi ten te yu poti ala yu prakseri na a studie, dan kande yu sa feni taki a de wan bun sani fu hari yu baka pikinso noso fu waka go na dorosei fu teki pikin bro.

17, 18. Gi wan tu eksempre di e sori fa wi kan gebroiki den moi wrokosani di wi abi fu studeri.

17 Furu tra wrokosani wi abi tu, wrokosani di warti furu. A moro prenspariwan na ondro den wrokosani disi, na a Nieuwe-Wereldvertaling fu a Bijbel, di de fu kisi leki a heri Bijbel noso pisi fu a Bijbel na ini 37 tongo now. A gewoon Bijbel fu a Nieuwe-Wereldvertaling abi verwijstekst, èn a abi so srefi wan „Tabel van de Bijbelboeken” di e sori wi suma na a skrifiman, pe a buku skrifi, èn fu sortu pisi ten a buku e taki. A Bijbel disi abi so srefi wan index fu Bijbel wortu, wan appendix, nanga wan tu karta. Na ini son tongo, a Bijbel disi druk leki wan moro bigi buku, di wi sabi leki a Studiebijbel. A Bijbel dati abi ala den sani di a gewoon Bijbel abi èn so srefi furu tra sani, soleki furu futuwortu, di so srefi de fu feni na ini wan index. Yu e gebroiki den sani di yu abi na ini yu tongo bunbun, so taki yu kan diki moro dipi na ini Gado Wortu?

18 Wan tra wrokosani fu studeri di warti srefisrefi, na den tu pisi fu a Bijbel encyclopedia Inzicht in de Schrift. Efu yu abi den wrokosani disi na ini wan tongo di yu kan frustan, dan ala ten yu musu abi en na yu te yu e studeri. A sa fruteri yu moro sani fu furu fu den Bijbel tori. Wan srefi sortu wrokosani di e yepi furu, na a buku „De gehele Schrift is door God geïnspireerd en nuttig”. Te yu o bigin leisi wan tra buku fu Bijbel, dan a bun fu ondrosuku a studie di abi fu du nanga a buku dati èn di de fu feni na ini a „Geïnspireerd”-buku; disi sa yepi yu si a presi nanga a historia fu a Bijbel buku, èn so srefi yu e si syatu san de na ini a Bijbel buku èn san na a waarde di a Bijbel buku abi gi wi. Wan tra sani di wi kisi no so langa pasa leki wrokosani fu studeri boiti ala den buku di wi abi kaba, na a Watchtower Library fu gebroiki tapu computer; a sani dati de fu kisi now na ini neigi tongo.

19. (a) Fu san ede Yehovah gi wi moi wrokosani fu studeri Bijbel? (b) San de fanowdu fu leisi Bijbel na wan yoisti fasi èn fu studeri Bijbel na wan yoisti fasi?

19 Yehovah gi wi ala den wrokosani disi nanga yepi fu „a getrow èn koni srafu”; Yehovah gi den wrokosani disi fu yepi den futuboi fu en na grontapu so taki den kan ’suku èn feni a sabi fu Gado srefi’ (Odo 2:4, 5). Bun fasi fu studeri sa yepi wi kon sabi Yehovah moro bun, èn dati sa meki wi nyan bun fu wan moro krosibei matifasi nanga en (Psalm 63:1-8). Iya, fu studeri wani taki fu wroko, ma fu studeri na wroko di e gi prisiri èn a e gi winimarki. Ma dati e teki ten tu, èn kande yu e aksi yusrefi: ’Pe mi kan feni a ten fu poti nofo prakseri na a leisi di mi musu leisi Bijbel èn a studeri di mi musu studeri nanga misrefi?’ Wi sa poti prakseri na a sani disi na ini a lasti artikel fu den dri artikel disi.

[Futuwortu]

^ paragraaf 7 New International Dictionary of Old Testament Theology & Exegesis, Pisi 4, blz. 205-207.

^ paragraaf 12 Luku A Waktitoren fu 1 augustus 1998, bladzijde 13, paragraaf 7. Leki wan sani fu yepi yu fu studeri Bijbel, yu kan luku ala den tu studie-artikel na ini a tijdschrift dati baka, èn so srefi yu kan luku den tori baka fu „Barmhartigheid” (sari-ati), „Gerechtigheid” (retidu), nanga „Rechtvaardigheid” (regtfardikifasi) na ini a Bijbel encyclopedia Inzicht in de Schrift, di a Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., tyari kon na doro.

^ paragraaf 15 Di a Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., tyari kon na doro. Efu a buku disi no de fu kisi na ini yu tongo, dan yu kan feni moi rai fu studeri, na ini A Waktitoren fu 1 augustus 1993, bladzijde 20-24 èn na ini A Waktitoren fu 15 mei 1986, bladzijde 8-10.

Aksi fu Luku Baka San Wi Leri

• Fa wi kan sorgu taki a studeri di wi e studeri nanga wisrefi, sa gi wi kowru-ati nanga winimarki?

• Fa wi kan de neleki a psalm skrifiman, fu sori „lostu” gi Yehovah Wortu èn fu ’broko wi ede’ nanga En Wortu?

• Fa Odo 2:1-6 e sori wi taki a de fanowdu fu meki muiti fu studeri Gado Wortu?

• Sortu moi wrokosani fu studeri, Yehovah gi wi?

[Aksi fu a tori disi]

[Prenki na tapu bladzijde 14]

Te wi e tan pî, e prakseri dipi, èn e begi, dan dati e yepi wi fu kweki lobi gi Gado Wortu

[Prenki na tapu bladzijde 17]

Yu e gebroiki ala den wrokosani di wi abi fu studeri so taki wi kan diki moro dipi na ini Gado Wortu?