Yu Kan Tan Krin na a Sei fu Bun Gwenti Nanga Gronprakseri
Yu Kan Tan Krin na a Sei fu Bun Gwenti Nanga Gronprakseri
„Disi na san a lobi gi Gado wani taki, dati wi e hori den komando fu en.”—1 YOHANES 5:3.
1. Sortu difrenti na mindri a fasi fa sma e tyari densrefi, wi kan si noyaso?
LANGA ten pasa, a yeye fu Gado ben meki a profeiti Maleaki taki na fesi fu wan ten pe a fasi fa Gado en pipel ben o tyari densrefi, ben o de krinkrin tra fasi leki di fu den sma di no e dini Gado. A profeiti ben skrifi: „Unu sa si seiker a difrenti baka na mindri wan regtfardiki sma nanga wan godelowsu sma, na mindri wan sma di e dini Gado nanga wan sma di no dini en” (Maleaki 3:18). A profeititori dati e kon tru noyaso. A hori di wan sma e hori ensrefi na den komando fu Gado, na a koni fasi fu libi èn a de a yoisti fasi fu libi. Èn so srefi fu hori wisrefi na san Gado e aksi ini a tori fu krinfasi na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri, dati na a koni fasi fu libi èn a de a yoisti fasi fu libi. Ma toku, a no ala ten a de wan makriki fasi fu libi. Yesus ben sabi heri bun fu san ede a ben taigi Kresten taki den ben musu span densrefi bun tranga fu kisi frulusu.—Lukas 13:23, 24.
2. Sortu kwinsi fu dorosei e meki en muilek gi son sma fu tan hori densrefi krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri?
2 Fu san ede a muilek fu tan hori wisrefi krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri? Wan sani di e meki en muilek, na den kwinsi fu dorosei. A bisnis di sma abi fu meki felem nanga tra sani fu gi sma wan prisiri ten, e sori seks di no bun; èn disi den e sori leki wan sani di bun èn leki wan prisiri sani di bigisma musu du. Èn na a tra sei den no e taki notinoti fu den takru bakapisi fu a fowtu fasi disi fu abi seks (Efeisesma 4:17-19). Moro furu fu den sma di den e sori di e freiri èn abi seks nanga makandra, na sma di no trow nanga makandra. Furutron kino nanga telefisi e sori seks di sma abi nanga makandra leki wan sani di den e du sondro taki den e firi taki den abi wan plekti na makandra. Furutron, den sma disi no abi trutru firi gi makandra èn den no e lespeki makandra. Furu sma ben si den sortu sani disi sensi pikin-nengreten. Boiti dati, den kwinsi fu speri fu tyari yusrefi na a lusu fasi fu libi noyaso, hebi srefisrefi, èn trawan e lafu den wan di no wani libi na a fasi disi; noso moro kefalek srefi, den no lobi den sortu sma disi.—1 Petrus 4:4.
3. San na wan tu sani di e meki taki furu sma na ini grontapu e go du hurudu?
3 Ma kwinsi di wi e firi na inisei e meki en muilek tu fu tan hori wisrefi krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri. Yehovah meki libisma nanga a lostu fu abi seks, èn a lostu dati kan tranga srefisrefi. Te wan sma e lostu wan sani, dan dati abi furu fu du nanga a fasi fa a sma e denki fu a sani, èn hurudu abi fu du nanga wan fasi fu denki di no e kruderi nanga san Yehovah abi na prakseri (Yakobus 1:14, 15). Fu eksempre, soleki fa wan ondrosuku di ben skrifi na ini a British Medical Journal no so langa pasa, e sori, dan furu sma di ben abi seks a fosi leisi, ben du dati nomo fu di den ben wani sabi fa a e firi fu abi seks. Trawan ben bribi taki furu sma di abi a srefi yari leki den, ben abi seks nanga tra sma, èn dati meki densrefi no ben wani tan moro sondro fu abi seks. Èn trawan baka e taki dati den firi fu den ben hari den gowe, noso taki „na a ten dati den ben drungu pikinso”. Efu wi wani plisi Gado, dan wi musu denki tra fasi. Sortu fasi fu denki sa yepi wi fu tan krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri?
Bow Tranga Overtoigi
4. Efu wi wani tan krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri, dan sortu sani wi musu du?
4 Fu tan krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri, wi musu man si taki a warti fu libi na so wan fasi. Disi e kruderi nanga a sani di na apostel Paulus ben skrifi den Kresten na ini Rome: „Si gi unsrefi san na a bun, switi èn volmaakti wani fu Gado” (Romesma 12:2). Efu wi wani si taki a warti fu tan krin na a sei fu ben gwenti nanga gronprakseri, dan dati e aksi moro fu wi leki fu sabi nomo taki Gado en Wortu e krutu hurudu. San a e aksi fu wi tu, na taki wi musu man frustan fu san ede Gado e krutu hurudu èn fa wi kan kisi winimarki te wi e wai pasi gi hurudu. Na ini a fosi artikel wi ben luku fu san ede wi no musu du den sani dati.
5. Fu san ede Kresten sa wani tan krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri na a fosi presi?
5 Ma fu tru, gi wi leki Kresten a moro krakti sani di e meki taki wi e wai pasi gi seks hurudu, na a matifasi di wi abi nanga Gado. Wi leri taki Gado sabi san na a moro bun sani gi wi. A lobi di wi lobi Gado, sa yepi wi fu tegu gi san takru (Psalm 97:10). Gado na a Giman fu „ibri bun presenti nanga ibri volmaakti kado” (Yakobus 1:17). A lobi wi. Te wi e gi yesi na en, dan wi e sori taki wi lobi en èn taki wi e warderi ala den sani di a du gi wi (1 Yohanes 5:3). Noiti wi wani Yehovah firi sari èn firi pen, fu di wi no e hori wisrefi na den regtfardiki komando fu en (Psalm 78:41). Wi no wani tyari wisrefi na so wan fasi taki trawan sa kosi a santa nanga regtfardiki fasi fu anbegi Yehovah (Titus 2:5; 2 Petrus 2:2). Te wi e tan hori wisrefi krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri, dan wi e meki a Moro Heiwan firi prisiri.—Odo 27:11.
6. Fa a de wan yepi gi wi te wi e taigi trawan san na den markitiki fu wi na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri?
6 Te wi teki a bosroiti kaba fu tan krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri, dan wan tra sani di o kibri wi moro fara, na te wi e taigi tra sma fu na overtoigi dati di wi abi. Meki trawan kon sabi taki yu na wan futuboi fu Yehovah Gado èn taki yu abi a fasti bosroiti fu tan hori yusrefi na den hei markitiki fu en. Na yu libi, na yu skin, èn na yu bosroiti. San de na ini a tori? Na a diri matifasi fu yu nanga yu hemel Tata de na ini a tori. So bun yu musu sori krinkrin taki yu wani hori yusrefi na yu soifri retifasi. Yu musu si en leki wan bun bigi grani fu teki presi gi Gado, fu di yu e hori yusrefi na den gronprakseri fu en (Psalm 64:10). Noiti yu musu syen fu taki nanga trawan fu den sani di yu e bribi na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri. Efu yu e taki fri, dan dati kan tranga yu, dati kan kibri yu, èn a kan gi trawan deki-ati fu teki na eksempre fu yu.—1 Timoteus 4:12.
7. Fa wi kan hori wisrefi na a fasti bosroiti di wi teki fu tan krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri?
7 Moro fara, baka di wi teki a bosroiti fu hori wisrefi na den hei markitiki na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri, èn baka di wi meki trawan kon sabi pe wi e tanapu, dan wi musu seti wi libi na so wan fasi taki wi kan tan hori wisrefi na a bosroiti di wi teki. Wán fasi fa wi kan du dati na fu luku bun te wi e teki sma leki mati. „A sma di e waka nanga koni sma, sa kon koni”, na so Bijbel e taki. Teki leki mati, den wan di e hori densrefi na den srefi markitiki na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri. Den mati disi sa tranga yu. A bijbeltekst disi e taki so srefi: „Ma a sma di abi fu du nanga den wan sondro frustan, a no sa go bun nanga en” (Odo 13:20). So furu leki yu man, yu musu pruberi fu wai pasi gi den sma di kan swaki yu na ini a bosroiti di yu teki.—1 Korentesma 15:33.
8. (a) Fu san ede wi musu furu wi frustan nanga bun sani? (b) Gi san wi musu wai pasi?
8 Moro fara, wi musu furu wi frustan nanga sani di de tru, di de seryusu, di de regtfardiki, di krin, di de fu lobi, di trawan e taki bun fu en, bunfasi, èn sani di trawan e prèise (Filipisma 4:8). Wi e du disi, te wi e luku bun sortu sani wi e luku èn sortu sani wi e leisi èn sortu poku wi e arki. Efu wan sma ben o taki dati takru buku no kan pori en, dan dati na a srefi sani leki te a sma ben o taki dati bun buku no kan yepi en kon moro bun. Memre taki onvolmaakti libisma kan fadon makriki fu go du hurudu. So bun den buku, den kino, nanga den poku di e wiki seks lostu na ini wi, sa meki wi kisi fowtu lostu, èn te fu kaba dati kan tyari wi go du sondu. Efu wi wani tan krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri, dan wi musu furu wi frustan nanga a koni fu Gado.—Yakobus 3:17.
Sani Di E Tyari Sma Go Du Hurudu
9-11. Soleki fa Salomo ben fruteri, sortu sani ben tyari wan yonkuman te fu kaba fu go du hurudu?
9 Furutron, wi kan si spesrutu sani di e tyari sma go du hurudu. Ibriwan fu den sani disi di wan sma e du, e meki en moro muilek gi en fu drai komoto. Luku fa a sani disi skrifi na Odo 7:6-23. Salomo ben si „wan yonkuman di no ben abi ati”, noso di no ben abi bun sani na prakseri. A yonkuman e „waka pasa na a strati krosibei na uku fu [wan huru-uma], èn a [e] teki a pasi fu en oso, na mofoneti”. Dati na a fosi fowtu di a e meki. Na mofoneti, en „ati” no e tyari en go na ibri sortu strati, ma na wan strati pe a sabi taki a kan feni wan huru-uma drape.
10 Baka dati wi e leisi: „Luku! wan uma ben kon miti en, èn a ben weri krosi leki wan huru-uma, nanga wan ati di e kori trawan.” Now a yonkuman e si na uma! A yonkuman ben kan drai gowe èn go na oso, ma disi moro muilek now leki bifo, spesrutu fu di a kon swaki now èn no man dwengi ensrefi. Na uma e grabu a yonkuman hori, èn a e gi en wan bosi. Now di a yonkuman teki a bosi, dan a e arki fa na uma e kori en: „Den gemeenschap-ofrandi ben de leki wan plekti na mi tapu”, na so a huru-uma e taki. „Tide mi pai fu a sweri di mi ben meki.” Na ini den gemeenschap-ofrandi di wan sma ben tyari, yu ben abi so srefi meti, blon, oli, nanga win (Lefitikus 19:5, 6; 22:21; Numeri 15:8-10). Kande na uma ben wani sori taki a ben abi yeye fasi nanga a kari di a ben kari ala den sani dati; èn na a srefi ten, kande a ben wani meki a yonkuman sabi taki a ben abi bun furu bun sani na ini en oso fu nyan èn fu dringi. „Kon”, na uma e taki, „meki wi dringi lobi di wi lostu teleki mamanten, meki wi prisiri nanga makandra nanga lobi.”
11 A no de muilek fu taki san o pasa. „A kori a yonkuman nanga a gratifasi fu en mofobuba.” A yonkuman e waka baka na uma, èn a e go na en oso, „leki wan mankaw di den e tyari fu go srakti” èn „neleki wan fowru di e frei go na ini a krafana”. Salomo e kaba a tori nanga den seryusu wortu disi: „A no sabi taki en eigi sili de ini a tori.” A libi fu a yonkuman de ini a tori, bika „Gado sa krutu huruman nanga sutaman” (Hebrewsma 13:4). Disi na trutru wan krakti les gi mansma nanga so srefi umasma! Wi musu weigri fu bigin srefi nanga sani di sa tyari wi go na tapu wan pasi di, te fu kaba, sa meki taki wi sa lasi a bun-ati fu Gado.
12. (a) San den wortu ’no abi ati’ wani taki? (b) Fa wi kan kisi moro krakti fu man hori wisrefi na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri?
12 Luku taki a yonkuman ini a tori „no ben abi ati”. Den wortu disi e fruteri wi taki den prakseri fu en, den lostu fu en, den sani di a ben lobi, den firi fu en, den sani di a ben feti na en baka na ini a libi, ala den sani disi no ben e kruderi nanga den sani di Gado e feni bun. A swaki di a yonkuman ben swaki na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri, ben abi sari bakapisi te fu kaba. Na ini den muilek „lasti dei” disi, wi musu meki muiti fu kisi moro krakti fu man hori wisrefi na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri (2 Timoteus 3:1). Gado e gi wi sani fu yepi wi. A e gi wi konmakandra fu a Kresten gemeente so taki wi kan kisi deki-ati fu tan waka a reti pasi, èn na so fasi wi kan miti nanga tra sma di e feti baka den srefi sani leki wi (Hebrewsma 10:24, 25). Wi abi so srefi gemeente owruman di de leki skapuman fu luku wi èn fu leri wi a pasi fu regtfardikifasi (Efeisesma 4:11, 12). Wi abi Gado en Wortu, Bijbel, fu tiri wi èn fu tyari wi (2 Timoteus 3:16). Èn ala ten, wi abi na okasi fu begi Gado fu kan kisi en yeye fu yepi wi.—Mateus 26:41.
Teki Leri fu den Sondu fu David
13, 14. Fa Kownu David ben fadon na ini bigi sondu?
13 Ma a de wan sari, taki srefi kefalek bun futuboi fu Gado fadon na ini seks hurudu. Wán fu den sma disi ben de Kownu David, di someni tenti yari kaba ben dini Yehovah na wan getrow fasi. Tweifri no de taki David ben lobi Gado fayafaya. Ma toku, a ben fadon go na ini sondu. Neleki a yonkuman di Salomo ben fruteri fu en, dan sani ben pasa di ben meki taki David go du en sondu èn baka dati a ben du moro sondu di ben meki a sani kon moro takru srefi.
14 Na a ten dati, soleki fa a sori, dan David ben owru pikinso moro leki 50 yari. A ben luku fu a daki fu en oso, èn a ben si a moi uma Batseiba e wasi ensrefi. David ben seni aksi suma na a uma èn a ben kon sabi suma a ben de. David ben kon sabi taki a masra fu Batseiba, Uria, ben de na ini a feti fu teki Raba, wan fu den foto fu Amon. David ben seni teki na uma fu a kon na ini en kownu-oso, èn David ben abi seks nanga en. Baka ten, sani ben kon moro frekti srefi — na uma ben kon sabi taki a de nanga bere, fu David. David ben kari Uria baka fu a feti, bika David ben howpu taki Uria ben o go sribi nanga en wefi. Na so wan fasi, dan a ben o gersi taki Uria ben de a papa fu a pikin fu Batseiba. Ma Uria no ben go na en oso. David ben bruya now èn a ben suku fu tapu a sondu fu en. Dati meki a ben seni Uria go baka na Raba nanga wan brifi. Na ini a brifi dati, David ben skrifi na edeman fu a legre taki a ben musu poti Uria na ini a feti na wan presi, pe seiker Uria ben o lasi en libi. Na so Uria ben lasi en libi, èn David ben trow nanga a weduwe bifo tra sma ben kan kon sabi taki na uma ben de nanga bere.—2 Samuèl 11:1-27.
15. (a) Fa a sondu fu David ben tyari kon na krin? (b) San David ben du tapu a koni fasi fa Natan ben piri-ai gi en?
15 A ben gersi, taki den sani di David ben du fu tapu en sondu, ben wroko bun. Wan tu mun ben pasa gowe. A pikin — wan boi — ben gebore. Efu na a sani disi, David ben abi na prakseri di a ben skrifi Psalm 32, dan a de krin taki en konsensi ben fon en (Psalm 32:3-5). Ma toku, Gado ben si a sondu dati. Bijbel e taki: „A sani di David ben du ben ogri na ini na ai fu Yehovah” (2 Samuèl 11:27). Yehovah ben seni a profeiti Natan di nanga furu koni, ben sori David san a ben du. Wantewante David ben bekènti en sondu èn a ben begi Yehovah pardon. Na opregti berow fu David, ben meki taki a ben kon bun baka nanga Gado (2 Samuèl 12:1-13). A piri-ai di David ben kisi, no ben meki a kisi bita-ati. Na presi fu dati, David ben sori taki a ben denki neleki fa skrifi na Psalm 141:5: „Efu a regtfardikiwan ben sa naki mi, a ben sa de wan lobi bun-atifasi; èn efu a ben sa piri-ai gi mi, a ben sa de oli na tapu na ede, san mi ede no ben sa wani weigri.”
16. Sortu warskow nanga sortu rai Salomo ben gi ini a tori fu sondu?
16 A kan taki Salomo, di ben de a di fu tu manpikin fu David nanga Batseiba, ben sori tapu a dungru pisi ten disi na ini a libi fu en papa. Salomo ben skrifi baka ten: „A sma di e tapu den sondu fu en, sani no sa waka bun gi en, ma a sma di e bekènti den èn e libi den, sa kisi sari-ati” (Odo 28:13). Efu wi fadon na ini seryusu sondu, dan wi musu teki a rai disi na ati; a rai disi komoto na Gado èn a e gi wi wan warskow, ma na a srefi ten a e sori wi san fu du. Wi musu meki wi sondu bekènti na Yehovah, èn go suku yepi na den gemeente owruman. Wan prenspari wroko di owruman musu du, na fu yepi den wan di fadon na ini seryusu sondu fu den kon bun baka.—Yakobus 5:14, 15.
Horidoro Ondro den Bakapisi Di Sondu E Tyari
17. Ala di Yehovah e gi pardon fu sondu, toku gi san a no e kibri wi?
17 Yehovah ben gi David pardon. Fu san ede? Fu di David ben hori en soifri retifasi, a ben abi sari-ati nanga trawan, èn a ben abi trutru berow. Ma toku, David no ben kisi kibri fu den rampu di ben kon leki bakapisi fu den sondu fu en (2 Samuèl 12:9-14). Na so a de tu noyaso. Ala di Yehovah no e tyari takru sani kon tapu den wan di abi berow, toku A no e kibri den gi den sani di e kon leki bakapisi fu a fowtu sani di densrefi du (Galasiasma 6:7). Wan bakapisi fu seks hurudu kan de taki sma e brokotrow; tra bakapisi fu seks hurudu kan de taki wan uma kan de nanga bere sondro taki a ben wani dati, wan tra sani baka na taki wan sma kan kisi wan siki di sma e gi trawan nanga yepi fu seks, èn a kan taki trawan no e frutrow so wan sma moro èn a e lasi a lespeki fu trawan.
18. (a) Fa Paulus ben taigi a gemeente na Korente san den ben musu du nanga wan kefalek takru fasi fu seks hurudu? (b) Fa Yehovah e sori lobi nanga sari-ati gi sondari?
18 Efu wisrefi du wan seryusu sondu, dan a kan taki wi lasi-ati srefisrefi èn taki wi e pina fu den bakapisi fu den fowtu di wi meki. Ma toku, wi no musu meki noti tapu wi fu abi berow èn fu meki sani kon bun baka nanga Gado. Na ini a fosi yarihondro, Paulus ben skrifi den Korentesma taki den ben musu puru wan man fu a gemeente. A man disi ben abi seks nanga wan sma fu en eigi famiri (1 Korentesma 5:1, 13). Baka di a man disi ben abi opregti berow, dan Paulus ben taigi a gemeente: „Unu musu gi en pardon na wan bun-ati fasi èn trowstu en, [èn] sori taki unu lobi en” (2 Korentesma 2:5-8). Na ini a tori disi di komoto fu Gado, wi e si Yehovah en lobi nanga en sari-ati gi den sondari di abi berow. Den engel na hemel e prisiri te wan sondari abi berow.—Lukas 15:10.
19. Sortu winimarki a kan tyari te wi e sari na wan yoisti fasi fu wan fowtu fasi fa wi ben libi?
19 Ala di wi kan firi sari fu wan fowtu fasi fa wi ben libi, toku a sari dati kan yepi wi fu ’luku bun so taki wi no drai go baka na san de ogri’ (Yob 36:21). Fu tru, den bita bakapisi fu sondu musu meki wi teki a fasti bosroiti fu no meki a srefi fowtu baka. Boiti dati, a sari tori di David ben ondrofeni fu a sondu fasi fa a ben tyari ensrefi, a ben gebroiki dati fu gi trawan rai. A ben taki: „Mi sa leri den sma di pasa a wet fu yu, den pasi fu yu, so taki srefi sondari kan drai wantewante kon baka na yu.”—Psalm 51:13.
Koloku E Kon te Wi E Dini Yehovah
20. Sortu winimarki wi e kisi te wi e gi yesi na den regtfardiki markitiki fu Gado?
20 „Koloku fu den sma di e yere a wortu fu Gado èn e du en!” na so Yesus ben taki (Lukas 11:28). Efu wi e gi yesi na den regtfardiki markitiki fu Gado, dan dati o tyari koloku kon now èn na ini a têgo tamara. Efu teleki now wi hori wisrefi krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri, dan meki wi go doro fu du dati. Meki wi du dati, fu di wi e meki gebroiki fu ala den sani di Yehovah seti gi wi fu yepi wi. Efu wi fadon na ini hurudu, meki wi kisi deki-ati fu a sabi di wi sabi taki Yehovah de klariklari fu gi pardon na den wan di abi berow trutru, èn meki wi abi a fasti bosroiti fu noiti no du a sondu dati baka.—Yesaya 55:7.
21. Sortu frumane fu na apostel Petrus wi kan fiti na ini wi libi, so taki dati kan yepi wi tan krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri?
21 Heri esi na onregtfardiki grontapu disi no sa de moro, èn so srefi ala den sani di a e du èn di no e kruderi nanga bun gwenti nanga gronprakseri, no sa de moro. Te wi e tan hori wisrefi krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri, dan wi sa feni wini now èn fu têgo. Na apostel Petrus ben skrifi: „Lobiwan, fu di unu e fruwakti den sani disi, meki unu musu du ala muiti fu a feni unu sondro flaka èn sondro fowtu èn na ini vrede te fu kaba. . . . Now di unu sabi disi na fesi kaba, luku bun taki den no e tyari unu go nanga den na ini a sondu fu den sma di e kakafutu gi a wet èn unu no e tanapu kánkan moro.”—2 Petrus 3:14, 17.
Yu Kan Tyari Disi Kon na Krin?
• Fu san ede a kan de wan muilek sani fu tan krin na a sei fu bun gwenti nanga gronprakseri?
• San na wan tu fasi fa wi kan yepi wisrefi ini a fasti bosroiti di wi teki fu hori wisrefi na den hei markitiki fu bun gwenti nanga gronprakseri?
• Sortu sani wi kan leri fu den sondu fu a yonkuman di Salomo ben taki fu en?
• San na eksempre fu David e leri wi ini a tori fu abi berow?
[Aksi fu a tori disi]
[Prenki na tapu bladzijde 13]
Te yu e meki trawan sabi pe yu e tanapu ini a tori fu bun gwenti nanga gronprakseri, dan dati de wan kibri gi yu
[Prenki na tapu bladzijde 16, 17]
Fu di David ben abi opregti berow, dati meki Yehovah ben gi en pardon