Go na content

Go na table of contents

Fa Yu Kan Feni Mati

Fa Yu Kan Feni Mati

Fa Yu Kan Feni Mati

„A MOI TE YU KAN ABI WÁN MATI DI YU SABI YU HERI LIBI LANGA; A MORO MOI TE YU KAN ABI TU MATI; MA A NO E PASA SO FURU TAKI YU KAN ABI DRI MATI.”—Henry Brooks Adams.

A SANI disi di a man taki, e sori dati trutru mati no de fu feni so furu moro. Nofotron, den sma di e sari trutru taki den no abi wan mati, e taki sani soleki: „Mi no abi no wan sma pe mi kan go”, „Mi no man frutrow no wan sma”, noso „Mi dagu na mi moro bun mati.”

A no makriki srefisrefi fu feni wan mati èn fu tan de en mati. Wan ondrosuku di sma du na wan grupu baiman, ben sori taki „na Amerkankondre 25 procent fu den bigisma fu a kondre, e pina fu di ’den na sma di de sondro mati doronomo’, èn . . . afu fu den sma na Fransikondre, firi o hebi a de fu de den wawan”. Moro nanga moro presi e opo spesrutu fu man nanga uma kan miti fu meki mofo nanga makandra. Moro furu okasi de now fu sma kan taki nanga makandra tapu computer. Bun furu sma di e suku wan mati, e poti wan boskopu na ini koranti. Ala den sani disi e sori taki sma e angri fu miti tra sma.

Te wan sma no abi no wan mati, dan dati e wroko tapu en frustan ma so srefi tapu en gosontu, na so Datra David Weeks, wan senwedatra, e taki. „Bun furu sikisma e kon na mi di e frede sani pasa marki èn di brokosaka; wi ben sa kan taki fu den dati den na sma di no abi no wan mati. A brokosaka di sma brokosaka èn na abi di den no abi no wan mati, abi fu du nanga makandra.

Sma e broko trow èn sani no e go bun na ini osofamiri, èn dati e dwengi moro nanga moro sma fu go libi den wawan. Sma ben du wan ondrosuku na Ingrisikondre, èn dati ben sori taki na a bigin fu a di fu 21 yarihondro, so wan 30 procent fu den sma fu a kondre dati ben o de sma di e libi den wawan.

Den Buku fu Bijbel di Gado meki sma skrifi, ben taki na fesi taki furu sma ben o prakseri densrefi nomo „na ini den lasti dei” (2 Timoteus 3:1-5). A gersi leki furu sma e feni materia gudu soleki wan oso noso wan wagi, noso a wroko fu den, moro prenspari leki fu tron wan mati fu tra sma. Skrifiman Anthony Storr e taki: „Na presi taki sma e poti prakseri na a trowpatna èn na den pikin fu den, den e poti moro furu prakseri na a wroko fu den.”

TRUTRU MATI WARTI BUN FURU

A fasi fa yu libi sa waka, abi furu fu du nanga den sortu matifasi di yu abi. Furutron a de so, taki den sma di e libi soso gi densrefi no de koloku, bika den no abi wan mati di den kan prati sani nanga en, noso di den kan fruteri san den abi na prakseri. Den wortu fu Yesus Krestes tru: „A moro koloku fu gi sani, leki fu kisi sani” (Tori fu den Apostel 20:35). Na Ingrisi puwema skrifiman George Byron ben taki a srefi sani disi di a ben skrifi: „Ala sma di trutru wani prisiri, musu prati en nanga tra sma.”

San na wan mati? Wan wortubuku e taki dati wan mati na „wan sma di abi wan tranga banti nanga wan tra sma fu di a lobi en, noso fu di a e lespeki en”. Wan trutru mati kan yepi yu fu prakseri bun sani. A kan gi yu deki-ati èn a kan tranga yu te yu de na nowtu. Wan trutru mati kan sari srefi nanga yu te yu sari. Kownu Salomo ben taki: „Wan trutru mati abi lobi ala ten, èn a de wan brada di en mama meki fu te banawtu de” (Odo 17:17). Furutron, materia gudu e lasi waarde baka wan pisi ten, ma a banti di trutru mati abi e kon moro tranga èn e kon moro bun ibri dei.

Den Buku fu Bijbel e frumane Kresten fu „opo [den] ati bradi gi sma” (2 Korentesma 6:13). Na wan koni sani te yu e leri sabi tra sma. Na ini Preikiman 11:1, 2 wi e leisi: „Seni yu brede go na tapu a watra, bika baka furu dei yu sa feni en baka. Gi wan pisi na seibi sma, noso srefi na aiti sma, fu di yu no sabi sortu ogri sa pasa nanga grontapu.” San a gronprakseri disi abi fu du nanga matifasi? Efu yu abi furu mati, dan a kan taki son wan fu den o yepi yu te problema de.

Wan tra fasi de tu fa trutru mati e yepi yu fu ogri no miti yu. „Den soro di wan lobiwan meki, de getrow”, na so Odo 27:6 e taki. Ala di a kan taki wan lo sma e prèise yu, toku soso trutru mati sa lobi yu sote fu taigi yu taki yu abi wan seryusu swakifasi. Na den sa wani gi yu rai na wan lobi fasi fu yepi yu, fu di den e lespeki yu.—Odo 28:23.

Bun mati, na wan fu den presenti di yu no e feni furu. Den kan abi wan bun krakti na yu tapu. Na ini Tori fu den Apostel kapitel 10, wi e leisi fu wan sani di ben pasa na ini a libi fu Kornelius, wan ofsiri fu a legre fu Rome. Wan engel ben fruteri en taki Gado ben yere den begi fu en. Kornelius ben fruwakti taki na apostel Petrus ben o kon na en, so bun a „ben kari den famiriman nanga den bun mati fu en kon na wan”. Den bun mati disi fu Kornelius ben de wan tu fu den fosi Heiden di ben teki a bun nyunsu èn di santa yeye ben salfu. Den ben abi a howpu fu tiri nanga Krestes na ini Gado en Kownukondre. Fa dati ben de wan bigi blesi gi den bun mati fu Kornelius!—Tori fu den Apostel 10:24, 44.

Ma fa yu kan feni mati dan? Bijbel, di e fruteri furu fu a tori fu matifasi, e piki na aksi disi fu di a e gi bun rai. (Luku a faki na ondrosei.)

A PRESI PE YU KAN FENI TRUTRU MATI

A moro bun presi pe yu kan feni trutru mati de na ini a Kresten gemeente. Na a fosi presi, yu kan gebroiki na okasi fu tron wan mati fu Yehovah, di de yu Mekiman èn yu hemel Tata; yu kan tron wan mati tu fu Yesus Krestes, yu Frulusuman. „No wan sma abi moro lobi leki a wan disi, taki wan sma musu gi en sili abra gi a bun fu den mati fu en”, na so Yesus, di wani taki yu e tron en mati, ben taki (Yohanes 15:13, 15). Efu yu e tron mati fu Yehovah nanga Yesus Krestes, dan yu kan de seiker taki den sa ’teki yu na ini den têgo libipresi’. Iya, efu wi de wan mati fu Yehovah nanga Yesus, dan wi sa kisi têgo libi.—Lukas 16:9; Yohanes 17:3.

Fa yu kan tron wan bun mati fu den? Den sani di wi musu du fu kon na ini a tenti fu Yehovah leki wan mati fu en, skrifi na ini Psalm 15. Suku en na ini Bijbel, èn leisi den feifi vers fu a psalm dati. Boiti dati, Yesus Krestes ben taki: „Unu na mi mati efu unu e du san mi e komanderi unu.”—Yohanes 15:14.

Iya, efu yu e studeri Gado Wortu, a Bijbel, finifini èn yu e du soifri san den tirilin fu en e taki, dan yu e sori taki yu wani de wan mati fu Yehovah nanga Yesus. Efu yu wani disi, dan yu musu go so srefi na Kresten konmakandra doronomo, pe den e leri sma a sabi fu Yehovah Gado. Du tranga muiti fu arki Yehovah, èn yu sa kon moro krosibei na en èn na en Manpikin.

Na den konmakandra yu kan kon sabi sma tu di lobi Yehovah èn di e sori den froktu fu a yeye na ini den libi, dati na lobi, prisiri, vrede, langa pasensi, switifasi, bun-ati, bribi, safri-atifasi, a dwengi di wan sma e dwengi ensrefi (Galasiasma 5:22, 23). Efu yu wani feni mati trutru èn yu no wani de wan sma moro di no abi mati, dan yu musu go na den Kresten konmakandra ibri wiki. Efu yu e du dati, dan yu sa de na a yoisti presi na a yoisti ten fu tron wan mati fu Gado en blesi pipel fu ala ten.

MATI FU TÊGO

Na wan kefalek moi presenti di wi kisi fu Yehovah Gado, taki wi kan abi trutru mati. A komopo na en fu di ensrefi de so, na so en heri fasi de. Fu di a lobi sma èn fu di a lobi fu gi sani, meki a furu grontapu nanga koni sma di yu kan tron wan mati fu den. Abi demakandra nanga tra Kresten. Gi den deki-ati. Wroko nanga den na ini a diniwroko. Begi nanga den èn begi gi den; du dati doronomo. Efu yu e du dati, dan yu sa du soleki fa Yehovah nanga en Manpikin Yesus Krestes ben du.

Matifasi na wan presenti di ibri sma man gi èn man kisi. Dyonsro, yu sa abi na okasi fu feni moro mati. Yu kan tron wan mati fu milyunmilyun sma di e libi nownowde, so srefi fu den wan di e sribi na dede èn di sa kisi wan opobaka na ini a ten te „dede no sa de moro” (Openbaring 21:4; Yohanes 5:28, 29). Du muiti nownow fu sori sma switifasi, èn fu tron wan mati fu den wan di lobi Yehovah. Suku fu tron wan mati fu Yehovah nanga Yesus Krestes fu di yu e arki a Wortu fu Gado di a meki sma skrifi. Efu yu e du dati, dan yu no sa de sondro wan mati noiti moro.

[Faki/​Prenki na tapu bladzijde 22, 23]

SIKSI SANI DI YU KAN DU FU TAN WAN MATI FU WAN SMA

1. YUSREFI MUSU DE WAN MATI. Den ben kari Abraham „a mati fu Yehovah” bika a ben abi wan tranga bribi (Yakobus 2:23). Ma ete wan tra sani ben de di meki taki den ben kari en so. Bijbel e taki dati Abraham ben sori taki a ben lobi Gado (2 Kroniki 20:7). Te wan sani ben de fu du, dan a ben de a fosiwan fu du en, èn a ben meki Yehovah sabi fa a ben firi (Genesis 18:20-33). Iya, efu yu wani sori taki yu de wan mati, dan yu musu de a fosiwan fu du wan sani. Yesus ben taki: „Abi a gwenti fu gi sma sani, èn sma sa gi unu sani” (Lukas 6:38). Te yu e gi tra sma deki-ati noso yu e yepi den, dan dati kan de a bigin fu wan moi matifasi. Na Amerkan skrifiman Ralph Waldo Emerson ben taki wan leisi: „A wán fasi fa yu kan abi wan mati, na efu yusrefi de wan mati tu.”

2. POTI TEN NA WAN SEI FU TRON WAN MATI FU WAN SMA. Moro furu sma wani ondrofeni a bun fu wan matifasi. Ma te den musu poti a ten na wan sei di de fanowdu fu feni wan mati, dan den abi tumusi furu sani fu du. Romesma 12:15, 16 e gi wi deki-ati fu firi nanga tra sma te den de koloku, te sani e waka bun gi den, te den sari èn te den lasi-ati. A tekst e taki: „Prisiri nanga sma di e prisiri; krei nanga sma di e krei. „Na a srefi fasi fa yu e du nanga yusrefi, na a srefi fasi yu musu du nanga trawan tu.” Ala di Yesus Krestes ben abi furu fu du, toku a ben poti ten na wan sei gi den mati fu en (Markus 6:31-34). Memre taki neleki fa wan bon musu kisi watra fu a kan gi bromki, na so yu musu du muiti tu fu meki a banti di yu abi nanga yu mati, kon moro tranga — èn dati e teki ten.

3. ARKI BUN TE TRA SMA E TAKI. Sma di trutru e arki bun te tra sma e taki, furutron e feni en moro makriki fu meki mati. „Ibri sma musu de esi fu yere, ma a no musu de esi fu taki”, na so a disipel Yakobus e taki (Yakobus 1:19). Te yu e taki nanga tra sma, dan sori taki yu wani sabi fa den e firi. Gi den deki-ati fu fruteri wan sani fu densrefi. Sori taki yu e gi den grani (Romesma 12:10). Efu yu e du dati, dan den sa wani de nanga yu. Na a tra sei, efu ala leisi te yu e taki nanga tra sma, yu no e gi den pasi fu taki, dan a sa de wan muilek sani fu feni wan sma di wani arki yu, noso di sa wani sabi fa yu e firi èn san yu abi fanowdu. Disi sa de so tu, efu doronomo yu e poti ala prakseri na yusrefi nomo.

4. YU MUSU GI SMA PARDON. Wan leisi Yesus ben fruteri Petrus taki a ben musu de klariklari fu gi sma pardon „seibitenti na seibi tron” (Mateus 18:21, 22). Wan trutru mati no e poti prakseri na den pikinpikin fowtu so esi. Fu gi wan eksempre: Son sma no lobi guyaba bika den abi pikinpikin siri. Ma den sma di lobi a froktu disi no e si den siri. Fu di trutru mati abi moi eigifasi, meki sma lobi den; sma no e poti prakseri na den pikinpikin swakifasi fu den. Paulus ben frumane wi: „Tan frudrage makandra èn gi makandra pardon na wan fri fasi” (Kolosesma 3:13). Den sma di e leri fu gi trawan pardon, e tan bun nanga den mati fu den.

5. LESPEKI A RETI DI TRA SMA ABI FU DU SANI DEN WAWAN. Ala sma abi momenti taki den wani du sani den wawan; dati de so tu nanga den mati fu yu. Odo 25:17 e taki wan koni sani: „No go na a oso fu yu kompe tumusi furu, so taki a no sa kon weri fu yu èn sa kon atibron nanga yu trutru.” Fu dati ede, no go na den mati fu yu tumusi furu èn no tan langa na den tu. No abi a denki taki a mati fu yu na fu yu wawan; dati kan tyari dyarusu kon. Luku bun fa yu e fruteri san yu lobi èn san yu no lobi, èn fa yu e denki fu son tori. Na so fasi yu e gi mati kowru-ati èn den sa wani abi yu leki mati tu.

6. YU MUSU LOBI FU GI SANI. Sma e tron mati fu trawan fu di den lobi fu gi makandra sani. Na apostel Paulus e gi a rai fu „de klariklari fu prati nanga trawan” (1 Timoteus 6:18). Fu eksempre, taki nanga tra sma fu sani di e gi deki-ati (Odo 11:25). No draidrai fu taigi sma na wan opregti fasi taki den du wan sani heri bun, èn taki sani di e gi den tranga. Te yu e sori tra sma taki trutru yu wani sabi fa a e go nanga den, dan den sa wani kon na yu. Prakseri fu san yu kan du gi den, na presi fu poti prakseri nomo na san den kan du gi yu.