Go na content

Go na table of contents

Mi Ben Dini na Ala Presi Pe Mi Ben De Fanowdu

Mi Ben Dini na Ala Presi Pe Mi Ben De Fanowdu

Ondrofenitori

Mi Ben Dini na Ala Presi Pe Mi Ben De Fanowdu

SOLEKI FA JAMES B. BERRY FRUTERI

A ben de 1939. A Bigi Depressie (wan muilek pisi ten na ekonomia sei) ben e meki taki a libi ben tranga na ini Amerkankondre, èn feti ben o broko na ini Europa. Mi nanga mi pikin brada Bennett ben gowe libi wi oso na ini Mississippi, fu go na a foto Houston na ini Texas, fu suku wroko.

WAN dei krosibei fu a kaba fu a zomer, wi yere wan boskopu na radio di skreki wi: Den legre fu Hitler ben broko go na ini Polen. Mi brada bari: „Armagedon bigin!” Wantewante wi tapu nanga a wroko fu wi. Wi go na a Kownukondre zaal di ben de moro krosibei, èn disi ben de a fosi leisi di wi ben de na wan fu den konmakandra. Fu san ede wi go na wan Kownukondre zaal? Meki mi fruteri unu fa a sani bigin.

Mi gebore na ini 1915, na ini a foto Hebron na Mississippi. Wi ben tan na wan boitipresi pe furu burugron ben de. Pikinmoro wán leisi wan yari den Bijbel Ondrosukuman, soleki fa sma ben e kari Kotoigi fu Yehovah na a ten dati, ben kon preiki na ini a kontren dati èn den ben e seti sani fu hori wan lezing na wan sma en oso. Leki bakapisi fu dati, mi papa nanga mama ben abi furu Bijbel publikâsi. Mi nanga Bennett ben kon bribi den sani di den buku disi ben e leri: Hel a no wan presi pe faya de, a sili e dede, den regtfardikisma sa libi na grontapu fu têgo. Toku, wi ben musu leri furu sani ete. Wan pisi ten baka di mi ben kaba nanga skoro, dan mi nanga mi brada go na a distrikt Texas fu suku wroko.

Di wi miti den Kotoigi na a Kownukondre zaal te fu kaba, dan den aksi wi efu wi ben de pionier. Wi no ben sabi srefisrefi taki wan pionier ben de wan dinari na ini a furuten wroko fu den Kotoigi fu Yehovah. Baka dati den aksi wi efu wi ben sa wani du preikiwroko. „Seiker!” wi piki den. Wi ben prakseri taki den ben o seni wan sma go nanga wi di ben o sori wi fa fu du a wroko disi. Na presi fu dati, den gi wi wan karta fu a gebied èn den taigi wi: „Wroko drape!” Fu taki en leti, mi nanga Bennett no ben sabi noti fu a preikiwroko, èn seiker wi no ben wani kisi syen. Te fu kaba, wi post a karta fu a gebied go na a gemeente èn wi go baka na Mississippi!

Wi E Kon Leri Sabi Bijbel Waarheid

Di wi ben doro baka na oso, wi leisi den publikâsi fu den Kotoigi ibri dei, pikinmoro wán yari langa. Te neti wi ben e leisi nanga yepi fu wan udu-faya di wi ben meki, fu di na oso fu wi no ben abi elektrisch faya. Na ini a ten dati, opziener di e reis ben kon na den gemeente fu Yehovah Kotoigi fu tranga den na yeye fasi. Den ben go tu na den Kotoigi di ben de den wawan na farawe presi. Ted Klein, wan fu den opziener disi, ben kon na a gemeente fu wi èn a wroko oso fu oso makandra nanga mi nanga Bennett. Furutron a ben wroko nanga wi ala tu wantron. A fruteri unu finifini san a ben wani taki fu du pionierwroko.

A demakandra di wi ben abi nanga a brada disi ben meki taki wi bigin prakseri fu du moro na ini a diniwroko fu Gado. So bun, tapu 18 april 1940 Brada Klein dopu mi, Bennett, nanga a sisa fu wi di nen Velva. Wi papa nanga mama ben de drape tu èn den ben breiti nanga a bosroiti di wi ben teki. Pikinmoro tu yari baka dati, densrefi teki dopu tu. Den ala tu tan dini Yehovah getrow te leki den dede. Mi papa dede na ini 1956 èn mi mama na ini 1975.

Di Brada Klein aksi mi efu mi ben man du pionierwroko, dan mi taigi en taki mi ben sa wani du dati, ma mi no ben abi moni, mi no ben abi krosi, mi no ben abi noti. „No broko yu ede”, a taki, „mi o sorgu gi den sani dati”. Èn a du dati. A fosi sani di a du, na taki a seni mi formulier fu du preikiwroko go na a bijkantoro. Baka dati a teki mi tyari go na a foto New Orleans, di ben de so wan 300 kilometer moro fara. Drape a sori mi wan tu moi kamra di ben de tapusei fu wan Kownukondre zaal. Den kamra disi ben de gi pionier. A no ben de langa baka dati di mi froisi go drape èn mi bigin nanga mi wroko leki pionier. Den Kotoigi na ini New Orleans ben yepi den pionier nanga krosi, moni, nanga nyanyan. Wan tu brada ben tyari nyanyan kon na deiten èn den ben libi en na fesi a doro noso den ben poti en gi wi na ini na ijskasi. Wi ben kisi kari fu wan brada fu kon teki nyanyan doronomo na a restaurant fu en te a yuru ben doro taki a restaurant ben o tapu fu a dei. A gi wi nyanyan soleki meti, brede, kawmeti di ben bori nanga pepre, èn so srefi kuku — sani di ben tan abra fu a dei.

Wi E Miti Nanga Grupu Sma Di Wani Du Wi Ogri

Baka wan pisi ten, mi kisi a wroko fu go pionier na ini a foto Jackson na Mississippi. Drape grupu sma ben wani du mi na mi yongu patna ogri. A ben gersi so srefi taki den skowtu fu a presi dati ben horibaka gi a grupu disi! A ben de so tu di wi ben musu go wroko na wan tra presi — a foto Colombus na Mississippi. Fu di wi ben preiki gi sma fu ala sortu ras èn fu ala sortu kondre, dan wan tu weti sma no ben wani si wi na ai. Furu fu den ben bribi taki wi ben gi sma deki-ati fu meki opruru. A komandanti fu na Amerikaanse Oudstrijdersbond (wan grupu fu owru srudati di de nanga pensyun), ben abi a denki dati. Na Amerikaanse Oudstrijdersbond na wan organisâsi fu sma di abi tranga lobi gi a kondre fu den. Difrenti leisi, a komandanti fu a grupu disi ben gi a grupu di ben de nanga atibron, tranga fu kon feti nanga wi.

A fosi leisi di wan grupu sma kon feti nanga wi ben de di wi ben e pristeri tijdschrift na strati na ini a foto Colombus. Den pusu wi so taki wi ben tanapu nanga wi baka leti na fesi a grasi fensre fu wan wenkri. Wan heri ipi sma ben kon makandra fu si san ben e pasa. A no ben de langa baka dati taki skowtu kon èn den teki wi tyari go na krutu-oso. Den ipi sma di ben waka na wi baka go na a krutu-oso, ben meki bekènti na fesi ala den skowtu drape taki, efu wi ben o gowe libi a foto na wan spesrutu dei, dan noti no ben o pasa nanga wi. Efu wi ben gowe fu drape baka a spesrutu dei dati, dan den ben o du wi ogri, kande den ben o kiri wi srefi! Wi prakseri taki a ben de moro bun efu wi ben gowe libi a foto fu wan pisi ten. Ma wan tu wiki baka dati, wi drai go baka na a foto èn wi bigin preiki baka.

A no ben de langa baka dati di wan grupu fu aiti man kon na wi tapu èn den hari wi go na ini den tu wagi fu den. Den rei wi go na ini a busi, den puru wi krosi na wi skin, èn den wipi wi ala tu 30 tron nanga mi leribuba! Den ben abi gon nanga titei srefi, èn mi kan taigi yu taki wi ben frede. Mi ben prakseri taki den ben o tai wi èn trowe wi go na ini a liba. Den priti den publikâsi fu wi èn trowe den na ala sei. So srefi den broko a gramofon fu wi na pisipisi tapu wan bontompu.

Baka di den wipi wi, dan den taigi wi fu weri wi krosi èn fu saka a pasi go na ini a busi, sondro taki wi ben musu drai luku. Ala di wi ben waka, wi ben prakseri fu tru taki efu wi ben prefuru fu drai luku, den ben o sutu wi kiri — èn den no ben o kisi strafu gi dati! Ma baka wan tu miniti, wi yere fa den ben rei gowe.

Wan tra leisi, wan grupu sma di ben atibron, lon baka wi èn wi ben abi fu tai wi krosi na wi neki èn swen abra wan liba so taki den no ben man kisi wi. A no ben de langa baka dati di skowtu hori wi, fu di sma ben taki dati wi ben gi trawan deki-ati fu meki opruru. Wi tan dri wiki na strafu-oso bifo den tyari wi go na krutu. Ala sma na ini a foto Columbus ben sabi fu a tori. Den studenti fu wan hei skoro di ben de krosibei, ben kisi primisi srefi fu gowe fruku fu skoro, fu man de na a krutu. Di a dei ben doro, a krutu-oso ben lai nanga sma — presi no ben de moro fu sidon! Tu domri, a komsarsi, nanga den skowtu ben o kotoigi gi Lanti teige wi.

A Genootschap ben seni na afkati G. C. Clarke di ben de wan Kotoigi, makandra nanga en kompe kon fu horibaka gi wi. Den aksi a krutuman fu fri wi, fu di buweisi no ben de taki wi ben gi sma deki-ati fu meki opruru. Na afkati di ben wroko makandra nanga Brada Clarke, taki wan tu krakti wortu fu a bun fu wi, ala di a no ben de wan Kotoigi fu Yehovah. A ben kon so fara taki a taigi a krutuman: „Sma e taki dati Kotoigi fu Yehovah law. Law? Sma ben taki dati Thomas Edison ben law!” Dan a sori go na wan lampu èn a taki: „Ma luku a lampu drape!” Kande son sma ben denki taki Edison, a man di meki a lampu ben law, ma no wan sma ben man taki dati a no meki bun sani.

Baka di a krutuman ben yere san na afkati ben taki, dan a taigi a tra afkati di ben krutu mi: „Yu no abi no wan enkri buweisi taki den man disi gi sma deki-ati fu meki opruru, èn den abi a reti fu du a wroko disi. No tyari den kon baka na ini a krutu-oso disi, teleki yu abi buweisi. Yu e meki Lanti lasi ten nanga moni fu soso èn yu e meki mi lasi mi ten tu!” Wi ben wini!

Ma baka dati a krutuman kari wi kon na ini en kantoro. A ben sabi taki no wan sma na ini a foto no ben agri nanga a bosroiti di a ben teki. Fu dati ede a warskow wi: „Den sani di mi taki ben de akruderi wet, ma a rai di misrefi e gi unu ala tu na disi: Gowe libi a foto, noso den o kiri unu!” Wi ben sabi taki a ben abi leti, èn fu dati ede wi gowe libi a foto.

Di mi komopo drape, dan mi go wroko makandra nanga Bennett nanga Velva, di ben dini leki spesrutu pionier na ini a foto Clarksville na Tennessee. Baka wan tu mun wi ben musu go wroko na ini a foto Paris na Kentucky. Baka wán nanga afu yari, di wi ben de klariklari fu seti wan gemeente drape, dan mi nanga Bennett kisi wan spesrutu kari.

Wi E Go Du Zendelingwroko

Di wi si taki wi ben kisi kari fu go na a di fu tu klas fu a Waktitoren Bijbelskoro Gilead, dan wi prakseri: ’Den meki wan fowtu! Fu san ede den ben o gi tu lawlaw boi fu a distrikt Mississippi wan kari fu go na a skoro dati?’ Wi ben prakseri taki den ben wani sma di ben kisi furu leri, ma toku wi go. A klas ben abi 100 studenti, èn wi kisi leri feifi mun langa. Tapu 31 yanuari 1944 wi kaba a skoro nanga bun bakapisi, èn wi ben de fayafaya fu go dini na ini wan tra kondre. Ma na ini a ten dati sma ben musu wakti wan heri pisi ten fu kisi wan paspoort nanga wan fisum. Fu dati ede den studenti ben musu du pionierwroko wan pisi ten na ini Amerkankondre. Wi dini wan pisi ten leki pionier na ini den distrikt Alabama nanga Georgia, èn te fu kaba mi nanga Bennett kisi wi toewijzing — Barbados, na West-Indië.

A di fu Tu Grontapufeti ben de ete, èn a wroko fu den Kotoigi fu Yehovah ben tapu na furu presi, so srefi na Barbados. Den no ben mag kisi publikâsi tu. Den douane amtenari drape opo wi bagasi luku èn den feni den publikâsi di wi ben kibri na ini den. Wi prakseri: ’A klari gi wi’. Na presi fu dati, wan fu den amtenari taigi wi nomo: „Gi wi pardon fu di wi luku na ini a bagasi fu unu; lanti taki dati wan tu fu den publikâsi disi no mag kon na ini Barbados.” Toku a meki wi pasa go na ini a kondre nanga ala den publikâsi di wi ben tyari kon nanga wi! Baka ten, di wi ben preiki gi hei lantiman fu na èilanti, den taigi wi taki den no ben sabi fu san ede den publikâsi no mag kon na ini a kondre. Baka wan tu mun, den puru a wet taki publikâsi fu den Kotoigi no mag kon na ini a kondre.

Wi ben abi furu bun bakapisi na ini a diniwroko na Barbados. Wi ala tu ben hori pikinmoro 15 bijbelstudie, èn furu fu den studenti ben gro na yeye fasi. Wi ben breiti fu si taki wan tu fu den ben kon na den gemeente konmakandra. Ma fu di den publikâsi no ben mag kon na ini a kondre wan pisi ten, meki den brada drape no ben sabi fa den ben musu hori konmakandra na ini a ten dati. Ma heri esi wi ben man leri wan tu fu den bekwaam brada, fa fu hori konmakandra na a yoisti fasi. Wi ben prisiri fu yepi furu fu den studenti fu wi fu bigin nanga a Kresten diniwroko, èn wi ben prisiri tu fu si fa a gemeente ben e gro.

Mi E Seti wan Osofamiri

Baka di mi ben de so wan 18 mun na ini Barbados, mi ben musu kisi wan oparâsi èn fu dati ede mi ben musu drai go baka na Amerkankondre. Na a ten di mi ben de drape, dan mi trow nanga wan Kotoigi di mi nanga en ben e skrifi brifi go gi makandra. A ben nen Dorothy. Baka dati, mi nanga mi wefi pionier na ini a foto Tallahassee na Florida, ma baka siksi mun wi froisi go tan na ini a foto Louisville na Kentucky. Wan Kotoigi ben gi mi wan wroko drape. Mi brada Bennett ben tan dini na ini Barbados furu yari langa. Baka ten a trow nanga wan tra zendeling èn a ben reis luku a wroko na den èilanti. Te fu kaba, den ben musu drai go baka na Amerkankondre fu di den ben kon siki. Den tan dini Spanyoro gemeente na ini Amerkankondre, teleki Bennett dede na ini 1990 di a ben abi 73 yari.

Na ini 1950, Dorothy kisi wi fosi pikin. A ben de wan umapikin, èn wi gi en a nen Daryl. Te fu kaba wi ben abi feifi pikin. Derrick, a di fu tu pikin fu wi, dede fu di a ben siki na en baka. A ben abi tu nanga afu yari nomo. Ma Leslie gebore na ini 1956, èn baka en Everett kon na ini 1958. Mi nanga Dorothy meki muiti fu kweki den pikin fu wi akruderi Bijbel waarheid. Wi ben meki muiti nomonomo fu hori wan osofamiri bijbelstudie ala wiki. Wi ben meki muiti so srefi taki ala den pikin ben lobi a studie. Di Daryl, Leslie, nanga Everett ben yongu ete, wi ben poti aksi gi den ibri wiki, so taki den ben man go ondrosuku dati. Den ben musu piki den aksi disi a wiki baka dati. Den ben demo so srefi fa den ben o preiki oso fu oso. Wan fu den ben go tanapu na ini a krosikasi èn a ben du neleki a ben de wan ososma. A trawan ben tanapu na dorosei fu a kasi èn a ben klop na en tapu. Den ben taki sani di ben gi fu lafu, soso fu meki en muilek gi makandra, ma a sani disi yepi den fu kisi lobi gi a preikiwroko. So srefi wi ben preiki nanga den doronomo.

Di a moro yongu manpikin fu wi gebore na ini 1973, dan Dorothy ben abi pikinmoro 50 yari, èn pikinmoro mi ben doro 60 yari. Na ini a gemeente den ben kari wi Abraham nanga Sara! (Genesis 17:15-17) Furutron den moro owru boi ben e teki Elton tyari go na ini a preikiwroko makandra nanga den. Wi ben feni taki a ben de wan bun kotoigi gi sma fu si osofamiri — brada nanga sisa, papa nanga mama makandra nanga den pikin fu den — di ben e wroko makandra, e prati Bijbel tru tori nanga trawan. Den bigi brada fu Elton ben e tyari en a wán baka a trawan tapu den skowru, èn den ben poti wan traktaat na ini en anu. Pikinmoro ala ten sma ben e arki te den ben opo a doro fu si a moi pikin boi disi na tapu a skowru fu en bigi brada. Den boi ben leri Elton fu gi a sma a traktaat te den ben kaba taki, èn ensrefi ben taki wan tu wortu. Na so a bigin preiki.

Na ini den yari di pasa, wi ben man yepi trawan fu kon leri sabi Yehovah. Leti bifo 1980, wi froisi fu a foto Louisville go na a foto Shelbyville na Kentucky, fu dini na ini wan gemeente pe yepi ben de fanowdu. Boiti taki wi si fa a gemeente gro di wi ben de drape, wi yepi so srefi fu feni wan gron èn fu bow wan Kownukondre zaal. Baka ten a Genootschap aksi wi fu dini na ini wan tra gemeente di no ben de fara fu a gemeente pe wi ben de.

Broko-ede na ini Mi Osofamiri Libi

Mi ben sa wani taki dati ala den pikin fu wi tan na tapu a pasi fu Yehovah, ma dati no de so. Baka di den gro kon bigi èn den gowe libi oso, dri fu den fo pikin fu wi di ben tan abra libi a waarheid. Ma Everett, a manpikin fu wi, teki mi eksempre èn a go na ini a furuten diniwroko. Baka ten a dini na a edekantoro fu Yehovah Kotoigi na ini New York, èn na ini 1984 a kisi kari fu go na a di fu 77 klas fu Gilead. Baka di a klari a skoro nanga bun bakapisi, a go na a toewijzing di a ben kisi na ini Sièra Leone, na West-Afrika. Na ini 1988 a trow nanga Marianne, wan pionier sisa fu Belgia. Te nanga a dei fu tide, den e dini makandra leki zendeling.

Leki fa ibri tra papa noso mama kan frustan, a ben de wan sari gi wi fu si taki dri fu den fo pikin fu wi no e libi moro na wan fasi di kan gi koloku now. Den libi a fasi disi fu libi di abi leki bakapisi a tumusi moi howpu fu têgo libi na tapu wan paradijs na ini a ten di e kon. Son leisi mi ben suku a fowtu na misrefi. Ma mi ben feni trowstu fu di mi ben sabi taki srefi wan tu fu Yehovah en eigi yeye manpikin, noso engel, no ben wani dini en moro. Dati pasa ala di Yehovah e gi trangaleri ini lobi èn e sori en bunfasi. Èn Yehovah noiti e meki fowtu (Deuteronomium 32:4; Yohanes 8:44; Openbaring 12:4, 9). A sani disi meki mi kon frustan taki awansi omeni muiti papa nanga mama e meki fu kweki den pikin fu den na ini a pasi fu Yehovah, ma toku a kan de so taki wan tu fu den sa weigri fu teki a waarheid.

Neleki wan bon di e boigi te bigi winti e wai, wi musu boigi tu gi den difrenti tesi nanga problema di e miti wi. Na ini den yari di pasa, mi si taki te mi e studeri Bijbel doronomo èn e tan go na den konmakandra, dan dati e gi mi a krakti fu boigi èn fu tan na libi na yeye fasi. Now di mi e kon owru èn mi e si sortu fowtu mi ben meki fosi, dan mi e pruberi fu si a bun sei fu a tori. Awansi fa a de, efu wi e tan getrow nomo, den sani disi di wi e ondrofeni e yepi wi fu gro na yeye fasi. Te wi e teki leri fu den, dan den takru ondrofeni fu libi kan leri wi wan tu bun sani.​—Yakobus 1:2, 3.

Now mi nanga Dorothy no abi a gosontu noso a krakti moro fu du san wi ben sa wani du na ini a diniwroko fu Yehovah. Ma wi e warderi a yepi di wi e kisi fu wi lobi Kresten brada nanga sisa. Na pikinmoro ibri konmakandra, den brada e taigi wi fa den e warderi en taki wi de drape tu. En den e du ala san den man du fu yepi wi — srefi te wan sani musu meki na wi oso noso na wi oto.

Wanwan leisi, wi man teki prati na a yepi-pionierwroko, èn wi e hori bijbelstudie na sma di wani sabi moro. Wan sani di e gi wi spesrutu prisiri, na te wi e kisi nyunsu fu a manpikin fu wi di e dini na Afrika. Wi e hori wi osofamiri bijbelstudie ete, ala di a de gi wi tu wawan. Wi breiti fu di wi gi someni yari fu wi libi fu du diniwroko gi Yehovah. A e gi wi a dyaranti taki a no sa ’frigiti a wroko fu wi èn a lobi di wi ben sori gi a nen fu en’.​—Hebrewsma 6:10.

[Prenki na tapu bladzijde 25]

Ted Klein e dopu mi, Velva, nanga Bennett tapu 18 april 1940

[Prenki na tapu bladzijde 26]

Mi nanga mi wefi, Dorothy na ini den yari syatu baka 1940 èn na ini 1997

[Prenki na tapu bladzijde 27]

Na tapu wan lantibus na Barbados, a skrifi taki wi o hori a publikitaki, „The Prince of Peace” (A Granman fu Vrede)

[Prenki na tapu bladzijde 27]

Mi brada Bennett na fesi a zendeling-oso