Kibri Yu Ati
Kibri Yu Ati
„Kibri yu ati, moro leki ala tra sani di de fu kibri, bika na drape den rutu fu a libi de.”—ODO 4:23.
1, 2. Fu san ede wi musu kibri wi ati?
BAKA di wan bigi ogri winti ben wai, dan wan owru man na tapu wan Karibis èilanti komopo fu en kibripresi. Di a si omeni sani ben pori na en lontu, dan a kon si taki wan bun bigi bon di ben tanapu someni tenti yari langa na fesi en portu, no ben de drape moro. ’Fa dati kan’, a aksi ensrefi, ’ala di noti no ben pasa nanga den tra moro pikin bon di ben de na ini a birti?’ Di a luku a tompu fu a bon di ben fadon, dan a si fu san ede dati ben pasa. Ala di a ben gersi leki a bon disi ben tanapu kánkan, toku na inisei fu en ben pori dorodoro, èn a bigi ogri winti ben meki sma kon si a pori di no ben de fu si fosi.
2 A kan gersi leki wan tru anbegiman abi tranga rutu na ini a Kresten pasi fu libi. Ma a de wan sari trutru te a e brokokindi te a bribi fu en e kisi tesi. Bijbel e taki nanga leti taki „den firi di libisma abi na ini en ati, takru fu sensi en yongu yari” (Genesis 8:21). A sani disi wani taki dati te wi no e luku bun doronomo, dan srefi a sma nanga a moro bun ati kan kisi kori fu du ogri. Fu di ibri onvolmaakti libisma ati kan brokokindi gi krukafasi, dati meki wi musu teki a seryusu rai disi: „Kibri yu ati, moro leki ala tra sani di de fu kibri” (Odo 4:23). So bun, fa wi kan kibri na agersi ati fu wi?
A De Fanowdu Trutru Taki Wi E Ondrosuku Wi Ati Doronomo
3, 4. (a) Sortu sani wi kan aksi wisrefi ini a tori fu na trutru ati fu wi? (b) San sa yepi wi fu ondrosuku wi agersi ati?
3 Te yu e go na wan datra so taki a kan ondrosuku yu, dan kande a sa ondrosuku yu ati. A gosontu fu yu, èn so srefi yu ati, e sori taki yu e nyan bun? Yu abi hei brudu? Yu ati e naki bun èn a e naki tranga nofo? Yu e buweigi nofo? Yu abi tumusi furu broko-ede di de leki wan hebi na tapu yu ati?
4 Efu a de so taki wi musu ondrosuku wi trutru ati doronomo, dan fa a de nanga na agersi ati fu wi? Yehovah e ondrosuku en (1 Kroniki 29:17). Wi musu du dati tu. Fa? Fu di wi e aksi wisrefi den sani disi: Mi e kisi nofo yeye nyanyan fu di mi e studeri doronomo èn fu di mi abi a gwenti fu go na den konmakandra? (Psalm 1:1, 2; Hebrewsma 10:24, 25). Mi e poti seryusu prakseri na a boskopu fu Yehovah èn a de ini mi ati leki ’wan faya di leti na ini den bonyo fu mi’? A e meki taki mi e teki prati na a Kownukondre preikiwroko èn na a wroko fu meki disipel? (Yeremia 20:9; Mateus 28:19, 20; Romesma 1:15, 16) Mi e span misrefi tranga fu teki prati na a furuten diniwroko te mi abi na okasi fu du dati? (Lukas 13:24) Mi e meki wan tu situwâsi wroko na tapu mi agersi ati? Mi e suku fu abi demakandra nanga trawan di de na ini wánfasi nanga a tru anbegi? (Odo 13:20; 1 Korentesma 15:33) Meki wi de gaw fu si iniwan swakifasi fu wi ati èn meki wi du wan sani wantewante fu kenki dati.
5. Sortu bun marki a kan abi te wi e kisi tesi tapu a bribi fu wi?
5 Furutron wi e kisi tesi tapu a bribi fu wi. Den tesi disi e yepi wi fu kon sabi fa a de nanga wi ati. Moses ben taigi den Israèlsma di ben de na a mofodoro fu a Pramisi Kondre: „Yehovah a Gado fu unu meki unu waka den fotenti yari disi na ini a sabana, fu meki unu kon kisi sakafasi, fu tesi unu so taki a ben kan sabi san ben de na ini un ati, efu unu ben o gi yesi na den komando fu en noso efu unu no ben o du dati” (Deuteronomium 8:2). Te situwâsi noso tesi di wi no ben fruwakti e miti wi, dan a no de so taki furutron wi e skreki fu den firi nanga den lostu fu wi, èn so srefi fu a fasi fa wi e handri? Yehovah e gi pasi fu wan tu tesi miti wi. Disi seiker kan sori wi sortu swakifasi wi abi, èn dati e gi wi okasi fu tyari kenki kon (Yakobus 1:2-4). Meki wi begi ala ten fu handri na a yoisti fasi te tesi e miti wi!
San den Wortu fu Wi E Tyari Kon na Krin?
6. San den sani di wi lobi fu taki fu den, e sori fu na ati fu wi?
6 Fa wi kan kon sabi san de na ini wi ati? Yesus ben taki: „Wan bun sma e meki bun sani kon fu a bun gudu fu en ati, ma wan godelowsu sma e meki godelowsu sani kon fu a godelowsu gudu fu en; bika na san furu na ati pasa marki, na fu dati a mofo e taki” (Lukas 6:45). Den sani di wi gwenti fu taki fu den, e sori krin san de na ini wi ati. Wi e taki furutron fu materia sani èn fu den marki di wi doro na ini wi libi? Noso wi abi a gwenti fu taki fu yeye afersi èn fu den marki di wi abi na yeye fasi? Na presi taki wi e taki fu den fowtu fu trawan, a de so taki wi wani tapu den fowtu disi na wan lobi-ati fasi? (Odo 10:11, 12) Wi abi a gwenti fu taki furu fu sma èn fu den sani di e pasa na ini a libi fu den, ala di wi no e taki furu fu yeye afersi èn fu afersi di abi fu du nanga bun gwenti nanga gronprakseri? A sani disi kan de wan marki taki wi e poti tumusi furu prakseri na den afersi fu trawan?—1 Petrus 4:15.
7. Fu di a de so taki wi musu kibri wi ati, dan sortu sani wi kan leri fu a tori fu den tin brada fu Yosef?
7 Luku san ben pasa na ini wan bigi famiri. Den tin moro bigi manpikin fu Yakob „no ben man taki nanga switifasi” nanga Yosef, a moro yongu brada fu den. Fu san ede? Den ben dyarusu fu di a papa fu den ben abi moro furu lobi gi en. Baka ten di Yehovah blesi Yosef nanga dren di ben sori taki a ben feni en bun, dan den brada fu en feni „moro reide fu firi bita-ati gi en” (Genesis 37:4, 5, 11). Na wan ogri-ati fasi den seri a brada fu den leki wan srafu. Ne, fu di den ben suku fu kibri na ogri di den ben du, dan den lei gi a papa fu den èn den fruteri en taki wan ogri meti ben kiri Yosef. Tin fu den brada fu Yosef no ben kibri na ati fu den na a okasi dati. Efu wi de gaw fu krutu trawan, dan dati kande na wan buweisi taki wi abi dyarusu firi na ini wi ati? Wi musu de na ai fu ondrosuku san wi e taki èn wi musu de gaw fu puru ibri takru eigifasi di de na ini wi ati.
8. San sa yepi wi fu ondrosuku wi ati efu wi e brokokindi fu fruteri wan lei?
8 Ala di „Gado no man lei”, libisma di no de volmaakti man lei (Hebrewsma 6:18). „Ibriwan sma na wan leiman”, na so a psalm skrifiman ben kragi (Psalm 116:11). Srefi na apostel Petrus ben lei fu di a ben taki dri leisi baka makandra dati a no ben sabi Yesus (Mateus 26:69-75). A krin fu si, taki wi musu luku bun fu no lei, bika Yehovah no wani si „wan tongo di e lei” na ai (Odo 6:16-19). Efu oiti wi e brokokindi fu fruteri wan lei, dan a ben o bun fu prakseri fu san ede wi du dati. A ben de fu di wi ben frede libisma? A ben de fu di wi ben frede fu kisi strafu? Noso a de so taki a rutu fu a problema ben de taki wi no ben wani wi fesi fadon noso taki wi ben e denki wisrefi nomo? Awansi san na a reide, a trutru e fiti fu prakseri a tori, fu sori sakafasi èn fu erken a swakifasi fu wi, èn fu begi Yehovah fu gi wi pardon. Wi musu suku a yepi fu en fu kakafutu gi a swakifasi dati! „Den owruman fu a gemeente” kan de den moro bun sma di kan gi wi a yepi dati.—Yakobus 5:14.
9. San den begi fu wi kan tyari kon na krin fu wi eigi ati?
9 Di a yongu Kownu Salomo ben aksi Yehovah koni nanga sabi, dan Yehovah taki: „Fu di yu ben abi disi na ini yu ati èn yu no aksi mi gudu, materia sani nanga grani . . . , dati meki mi e gi yu a koni nanga a sabi; so srefi gudu, materia sani nanga grani mi sa gi yu” (2 Kroniki 1:11, 12). Nanga yepi fu den sani di Salomo ben aksi fu kisi èn den sani di a no ben aksi fu kisi, Yehovah ben sabi san ben de na ini Salomo en ati. San den begi fu wi e tyari kon na krin fu na ati fu wi? Den begi fu wi e tyari kon na krin taki wi e angri gi sabi, koni, nanga a koni fu man si sani krin? (Odo 2:1-6; Mateus 5:3) Wi lobi Kownukondre afersi? (Mateus 6:9, 10). Efu ala leisi baka wi e taki den srefi sani na ini den begi fu wi, dan disi kan de wan buweisi taki wi musu teki ten fu denki dipi fu den sani di Yehovah du (Psalm 103:2). Ala Kresten musu de na ai fu man sabi san den begi fu den e tyari kon na krin.
San den Sani Di Wi E Du E Sori?
10, 11. (a) Pe sutadu nanga hurudu e bigin? (b) San sa yepi wi fu no ’du hurudu na ini wi ati’?
10 Sma taki dati, a no den sani di wi e taki e sori trutru suma wi de, ma na den sani di wi e du. Den sani di wi e du seiker e sori krinkrin suma wi de trutru. Fu gi wan eksempre, te a abi fu du nanga bun gwenti nanga gronprakseri, dan a kibri di wi e kibri wi ati wani taki moro leki fu luku bun nomo taki wi no e du hurudu noso sutadu. Yesus ben taki na ini en Bergitaki: „Ibriwan sma di e tan luku wan uma fu kan abi tranga lostu gi en, na ini en ati a du sutadu kaba nanga en” (Mateus 5:28). Fa wi kan sorgu taki wi no e du sutadu na ini wi ati srefi?
11 A getrow famiri-edeman Yob ben de wan eksempre gi Kresten mansma nanga umasma di trow. A no de fu taki dati Yob ben handri nanga uma di ben de moro yongu èn a ben yepi den nanga switifasi srefi te dati ben de fanowdu. Ma na opregti man disi no ben prakseri srefisrefi fu abi lobifiri gi den. Fu san ede? Bika a ben teki a fasti bosroiti fu no luku umasma na so wan fasi taki a ben kisi sekslostu gi den. „Mi meki wan frubontu nanga mi ai”, na so a ben taki. „So bun, fa mi ben kan poti prakseri na wan nyunwenke?” (Yob 31:1) Meki wi meki wan srefi sortu frubontu nanga wi ai èn meki wi kibri wi ati.
12. Fa yu ben o gebroiki Lukas 16:10 fu kibri yu ati?
12 A Manpikin fu Gado ben taki: „A sma di de getrow na ini a moro pikin sani, de getrow tu ini furu sani, èn a sma di de onregtfardiki ini a moro pikin sani, de onregtfardiki tu ini furu sani” (Lukas 16:10). Iya, wi musu ondrosuku a fasi fa wi e handri na ini situwâsi di sori fu de pikinpikin afersi fu wi aladei libi; wi musu ondrosuku srefi fa wi e tyari wisrefi na ini wi eigi oso (Psalm 101:2). Te wi e sidon na ini wi oso e luku telefisi, noso te wi de na tapu Internet, dan a de so taki wi e luku bun fu gi yesi na a rai disi fu Bijbel: „Hurudu nanga ala sortu libi di no krin noso bigi-ai unu no musu taki srefi fu den na un mindri, so leki fa a e fiti santa sma; unu no musu tyari unsrefi tu na wan fasi di e gi syen, unu no musu taki don sani noso fisti sani, sani di no e fiti, ma na presi fu dati gi tangi na Gado”? (Efeisesma 5:3, 4) Èn fa fu na ogridu di sma e du nanga tranga, di kande de fu si na tapu telefisi noso na ini video games? „Yehovah srefi e ondrosuku a regtfardiki sma, so srefi a godelowsu sma”, na so a psalm skrifiman ben taki, „èn En sili kwetikweti no lobi wan sma di lobi ogri di e du nanga tranga”.—Psalm 11:5.
13. Na sortu warskow wi musu poti prakseri te wi e luku san e komoto na ini wi ati?
13 „Na ati e kori sma moro leki iniwan tra sani èn a e meki sma handri na ala sortu fasi”, na so Yeremia ben warskow (Yeremia 17:9). Wi kan si taki na ati e kori wi, te wi e kari ala sortu reide kon fu fruklari fu san ede wi meki wan fowtu, te wi e taki dati den swakifasi fu wi no seryusu so, noso te wi e meki bigi fu den sani di wi du. Wan ati di e meki sma handri na ala sortu fasi, kan meki sma handri na wan bedrigi fasi srefi — grati mofobuba di e taki sani na wan spesrutu fasi, ala di wi e handri na wan heri tra fasi (Psalm 12:2; Odo 23:7). A de trutru prenspari taki wi de eerlijk te wi e ondrosuku san e komoto na ini wi ati!
Na Ai fu Wi De Sempel?
14, 15. (a) San na wan „sempel” ai? (b) Efu wi e hori na ai sempel, dan fa dati sa yepi wi fu kibri na ati?
14 „A lampu fu a skin na a ai”, na so Yesus ben taki. A ben taki moro fara: „Fu dati ede, efu yu ai soifri, dan yu heri skin sa de krin” (Mateus 6:22). Wan ai di de sempel e luku wán marki nomo, èn noti e hari en puru fu a marki dati. Iya, nanga den ai fu wi, wi musu poti prakseri na a ’suku di wi musu suku fosi a kownukondre nanga [Gado] en regtfardikifasi’ (Mateus 6:33). San kan pasa nanga wi agersi ati efu wi no e tan hori wi ai sempel?
15 Luku a tori fu a wroko di wi e du fu sorgu wisrefi. Wi leki Kresten abi a plekti fu sorgu wi osofamiri (1 Timoteus 5:8). Ma san efu wi wani nomonomo taki wi nyanyan, wi krosi, wi tanpresi, nanga tra sani di wi wani abi, musu bun moro leki den sani di tra sma abi? A sani dati trutru no ben o meki na ati nanga a frustan kon tron srafu, fu di a ben o meki taki wi no e anbegi Gado nanga wi heri ati? (Psalm 119:113; Romesma 16:18). Fu san ede wi ben o poti ala wi prakseri na den sani di wi abi fanowdu na ini a libi, so taki wi e libi soso gi wi famiri, gi wi bisnis, èn gi materia sani? Memre a rai di gi ondro a krakti fu a santa yeye: „Poti prakseri na unsrefi taki noiti un ati musu kon hebi nanga nyan pasa marki èn dringi pasa marki èn den broko-ede fu a libi, èn a dei dati e kon na un tapu wantronso, na ini wan momenti leki wan trapu. Bika a sa kon na tapu ala den sma di e libi na grontapu.”—Lukas 21:34, 35.
16. Sortu rai Yesus ben gi ini a tori fu na ai, èn fu san ede a ben gi a rai dati?
16 Na ai de prenspari srefisrefi fu di a e meki na ati nanga a frustan kon sabi sani. Den sani di na ai e tan luku kan abi bigi krakti tapu den prakseri fu wi, den firi fu wi, èn so srefi tapu a fasi fa wi e handri. Yesus ben sori taki den sani di wi e si, kan abi furu krakti na wi tapu èn den kan de wan tesi gi wi. A ben taki fu disi na wan agersi fasi: „Efu a de so now taki yu ai na reti-anusei e meki yu naki futu fadon, hari èn puru en trowe en gowe. Bika a moro bun taki yu e lasi wan fu den pisi fu yu skin na presi taki [Gado] e trowe yu heri skin na ini Gehenna” (Mateus 5:29). Wi musu tapu wi ai fu tan luku sani di no e fiti. Fu gi wan eksempre, wi no musu meki wi ai tan luku sani di de fu prisiri den lostu fu wi di no fiti.
17. Te wi e gebroiki Kolosesma 3:5, dan fa dati e yepi wi fu kibri na ati?
17 A tru taki a si di wi man si no de a wan-enkri fasi fa wi e kon sabi san e pasa na ini grontapu. Tra sani di wi man du, soleki a fasi di wi man fasi sani, èn a yere di wi man yere sani, de prenspari tu, èn wi musu sorgu tu taki wi no e gebroiki wi anu nanga wi yesi na wan fasi di no bun. Na apostel Paulus ben gi leki rai: „Kiri, fu dati ede, den memre fu un skin di de na grontapu ini a tori fu hurudu, libi di no krin, sekslostu, ogri lostu, nanga bigi-ai, di de a dini fu kruktu gado.”—Kolosesma 3:5.
18. San wi musu du fu sorgu taki wi no e prakseri sani di no fiti?
18 Wan lostu di no fiti kan bigin kibrikibri na ini wi frustan. Te wi e tan prakseri lostu di no fiti, dan furutron den e kon moro tranga, èn den e wroko na tapu na ati. „Baka dati a lostu, te a meki froktu, e tyari sondu kon” (Yakobus 1:14, 15). Furu sma e erken taki disi na den sani di e meki taki wan sma e go prei nanga en eigi syenpresi fu wiki seksfiri. A de tumusi prenspari taki wi e tan prakseri yeye afersi! (Filipisma 4:8) Èn efu wi e prakseri wan sani di no e fiti, dan wi musu du muiti fu puru a sani dati na wi prakseri.
’Dini Yehovah Nanga Yu Heri Ati’
19, 20. Sortu bun bakapisi wi kan abi te wi e dini Yehovah nanga wi heri ati?
19 Di Kownu David ben owru kaba, dan a taigi en manpikin: „Salomo mi manpikin, sabi a Gado fu yu tata èn dini en nanga yu heri ati èn nanga wan prisiri sili; bika Yehovah e ondrosuku ala ati, èn a sabi ibri firi fu den prakseri” (1 Kroniki 28:9). Salomo ensrefi ben begi fu kisi „wan ati di e gi yesi” (1 Kownu 3:9). Ma a ben de wan tyalensi gi en fu tan abi so wan ati en heri libi langa.
20 Efu wi wani tan abi wan ati di e gi yesi, dan wi musu kisi wan ati di Yehovah feni bun. Ma boiti dati, wi musu kibri na ati dati tu. Fu man doro a marki dati, wi musu hori a rai fu Gado en Wortu krosibei fu wi ati — na ’mindrisei fu en’ (Odo 4:20-22). A de fanowdu tu taki wi e ondrosuku wi ati doronomo, ala di wi e begi Gado fu meki wi kon sabi san den wortu fu wi èn den sani di wi e du e tyari kon na krin. Wi musu aksi Yehovah na wan opregti fasi fu yepi wi fu kenki iniwan fu den swakifasi di wi abi. Efu wi no e aksi en fu du dati, dan na ondrosuku di wi e ondrosuku wi ati doronomo, sa de fu soso. Èn a de prenspari trutru taki wi e tan luku bun san wi e arki, san wi e luku, san wi e fasi, èn san wi e prakseri! Te wi e du den sani disi, dan wi abi a dyaranti taki „a vrede fu Gado di pasa ala suma frustan, sa kibri [wi] ati nanga [wi] frustan nanga yepi fu Krestes Yesus” (Filipisma 4:6, 7). Iya, meki wi abi a fasti bosroiti fu kibri wi ati moro leki ala tra sani di de fu kibri èn meki wi abi a fasti bosroiti fu dini Yehovah nanga wi heri ati.
Yu E Memre Disi Ete?
• Fu san ede a de prenspari fu kibri na ati?
• Fa na ondrosuku di wi e ondrosuku san wi e taki, sa yepi wi fu kibri wi ati?
• Fu san ede wi musu hori wi ai „sempel”?
[Aksi fu a tori disi]
[Prenki na tapu bladzijde 23]
Sortu tori wi gwenti fu taki na ini a preikiwroko, na den konmakandra, èn na oso?
[Prenki na tapu bladzijde 25]
Na ai di de sempel e tan luku wán marki nomo