Go na content

Go na table of contents

Libiwatra E Lon na Tapu den Andesbergi

Libiwatra E Lon na Tapu den Andesbergi

Libiwatra E Lon na Tapu den Andesbergi

Den Andesbergi na ini Peru e waka langalanga fu a wán sei go miti a tra sei fu a kondre èn na so wan fasi den e prati a kondre na ini tu pisi. Wan sei na wan drei pisi na a syoro fu a se, na a westsei. A tra sei na wan busi pe alen e fadon furu èn pe sani e gro moi srefisrefi, na a owstusei. Na tapu den bergi disi, moro leki neigi milyun sma fu den 27 milyun kondreman fu Peru e libi. Den sma disi e libi na tapu den plata pisi di hei èn na tapu den skoinsi sei fu den Andesbergi di pikin moro de leti-opo. Tra sma e libi na mindri den bergi, na den bun dipi èn smara presi, èn na den lagi opo presi fu a grupu fu bergi disi, pe a gron fatu srefisrefi.

FU DI den Andesbergi lai presi di muilek fu waka, meki taki a no makriki fu kren go na den tapu. A bakapisi fu dati na taki den milyunmilyun sma di e libi drape no abi furu kontakti nanga sma fu tra presi. Furutron a de so taki sani di e pasa na tra presi no abi krakti tapu a libi fu den srefi.

Pikin dorpu opo kon na den syoro pe sma kan feni a watra di de so tranga fanowdu gi den sani di den prani. A watra disi de fanowdu tu gi den ipi meti fu den sma disi soleki den lama, den alpaca, den vicuña (disi na meti di na famiri fu den kameili), èn den skapu. Ma wan tra sortu watra de di de tumusi prenspari èn di e lon tu na tapu den Andesbergi — yeye watra di e gi kowru-ati; watra di e komopo fu Yehovah, „a fonten fu libi watra” (Yeremia 2:13). Gado e gebroiki en Kotoigi fu yepi sma na presi di de hei na tapu den Andesbergi, fu den kan kisi a soifri sabi fu en èn fu den sani di a abi na prakseri fu du.—Yesaya 12:3; Yohanes 17:3.

Fu di a de a wani fu Gado taki „ala sortu sma musu kisi frulusu èn kon kisi wan soifri sabi fu waarheid”, dan den futuboi disi e du tranga muiti fu tyari a Bijbel boskopu di e gi libi go na den libimakandra pe yu no man kon so makriki (1 Timoteus 2:4). A boskopu disi di komoto fu Bijbel e meki sma frustan sani moro bun èn a hei moro ala tra leri. A boskopu disi fri den opregti sma di e tan drape srefi fu kruktu bribi, fu gwenti nanga idea di ben meki taki den ben e frede den dedewan, a fri den fu den ogri yeye, nanga den krakti fu a naturu. San moro prenspari srefi, a boskopu disi e gi den a tumusi moi howpu fu libi sondro wan kaba na tapu wan paradijs grontapu.

Den Du Muiti

Den Kownukondre preikiman di e go na den farawe presi disi, abi fu fiti densrefi na furu difrenti fasi. Fu man doro na ati fu den sma, den Bijbel leriman disi musu sabi Quechuatongo noso Aymaratongo, den tu tongo di den e taki drape.

Fu doro na den dorpu fu den Andesbergi no makriki. Furu loko di e go na den kontren dati, no de. A vervoer drape no makriki fu feni ala ten èn furutron takru weer kan de wan problema èn so srefi na aparti fasi fa a kontren tan. Fa den Kotoigi e du miti den sma dan nanga a Kownukondre boskopu?

Preikiman fu a bun nyunsu di abi deki-ati teki a tyalensi èn neleki a profeiti Yesaya den ben piki: „Dya mi de! Seni mi” (Yesaya 6:8). Den gebroiki dri wagi di de leki oso, fu go na den kontren na noordsei, den mindrisei pisi, nanga den kontren na zuidsei. Den tyari wan lo dosu di lai nanga Bijbel èn Bijbel publikâsi. Nanga yepi fu den sani disi, den fayafaya pionier, noso furuten wrokoman, sai siri fu Bijbel waarheid na mindri den sma di e libi drape; sma di abi switifasi, di lobi fu ontfanga sma bun, èn di de opregti.

Spesrutu den boktu fu den pasi na tapu den bergi na sani fu luku bun nanga den. Fu man rei den pasi disi dan den wagi abi fu koti omeni srapu boktu. Na wan okasi pe den ben e koti wan fu den boktu dati, wan zendeling di ben sidon na bakasei fu wan bus ben si fa wan fu den baka banti ben doro leti na tapu na lanki fu wan ravijn di ben dipi so wan 190 meter! A ben tapu en ai te leki a bus ben hari pasa a pisi dati.

Son wan fu den pasi takru èn son wan smara srefisrefi. Wan leisi wan fu den wagi di de leki wan oso ben e pruberi fu pasa wan fu den smara pasi dati di no grati. Dan ala di den ben e saka wan smara pasi go na ondro, dan den ben kon miti nanga wan truck di ben e kren go na loktu. Den ben abi fu rei na oto fu den go nanga baka tapu a bergi, te leki den ben doro wan presi pe den tu wagi pikinmoro griti pasa makandra.

Toku, den bakapisi fu den tranga muiti disi di den ben tan du, moi srefisrefi. Yu ben sa wani yere moro fu den muiti disi?

„A Gi fu Watra” na a Titikakameer

A Titikakameer, di na wan bigi pisi watra, didon na mindri den Andesbergi. A didon so wan 3800 meter moro hei leki a se. Fu heri grontapu a meer disi na a moro hei wan di abi so furu watra na tapu drei gron, pe bigi boto kan pasa na ini. Den ede fu den bergi di lai nanga snew, èn di wan tu fu den hei moro leki 6400 meter, na a presi fu a moro bigi pisi fu den 25 liba di e lon go na a Titikakameer. Fu di a presi hei so, meki taki a kowru, èn den wan di no kweki drape kan firi taki den bere e drai èn a noso fu den kan lon brudu tu.

Wan pisi ten pasa, wan grupu fu pionier di e taki Quechuatongo nanga Aymaratongo ben teki waka go na Amantani nanga Taquile, tu tabiki di de na ini a Titikakameer. Den ben tyari wan tu atosigi go nanga den, di den ben o gebroiki gi wan takimakandra di abi leki nen „Ondrosuku den Kerki Moro Fini”. Den atosigi disi na wan krin èn eerlijk ondrosuku fu den leitori fu Krestenhèit. Den sma ben warderi en srefisrefi. Wán man ben gi den brada wan switikon èn ben pristeri den wan moi bigi kamra na ini na oso fu en pe den ben kan tan èn gi sma leri fu Bijbel.

Na a fosi konmakandra di den ben hori na Amantani, 100 sma ben kon èn wan sani fu 140 sma ben fisiti a konmakandra na Taquile. A takimakandra nanga den atosigi ben de na ini Quechuatongo. Wan trowpaar di ben e libi fosi na a edekondre ben taki: „Wi ben e luku taki a ten ben doro fu unu leki Yehovah Kotoigi prakseri wi. Wi ben begi fu unu ben kan kon.”

Boiti den tu tabiki disi di bigi moro den trawan, a bun nyunsu ben doro tu na den moro leki 40 tra tabiki di e „drifi” na tapu a Titikakameer. Tabiki di e drifi? Iya, den e meki den tabiki disi nanga totora, disi na wan sortu fini ken di e gro na den presi fu a meer pe a no dipi so. A totora e gro fu ondrosei fu a watra èn e pasa a watra srefi kon na tapusei. Fu meki wan tabiki, dan den sma fu a presi e beni a grasi, di fasi ete na ini a doti na ondro a watra fu a meer, èn den e brei den fu meki wan sortu pondo di meki nanga grasi. Dan den e lai tokotoko na tapu a pondo disi èn baka dati den e lai moro koti pisi fu a sortu ken dati fu meki a pondo kon moro steifi. Sma e libi na ini kampu fu ken di den bow na tapu a sani disi.

Yehovah Kotoigi ben kisi wan boto fu go preiki gi den sma fu den tabiki fu a Titikakameer. A boto man hori so wan 16 sma. Te den doro so wan tabiki di e drifi, dan den Kotoigi e waka na tapu a ken pondo fu a wan tanpresi go na a trawan. Den e taki dati furutron den e firi taki a sani di den e waka na tapu e sekiseki pikinso na ondro den futu. A presi disi a no wan switi presi gi den wan di kan kisi drai-ede èn a bere fu den e drai te den de na tapu sani di e sekiseki tumusi!

Den sma di e taki Aymaratongo, e libi na ini den furu libimakandra nanga dorpu na syoro fu a meer. Yu kan doro den kontren disi moro makriki nanga boto leki te yu ben sa waka na a drei gron. Den bereken taki, ala nanga ala, so wan 400.000 sma e libi na ini a kontren dati pe den boto disi e tyari a Kownukondre boskopu go. Den boto sa abi nofo wroko fu du na ini a ten di e kon.

Tapu a Dreiwatra na Yeye Fasi

Flavio ben e libi na ini a dorpu Santa Lucía, krosibei fu Juliaca, na ini den Andesbergi. Na a Evangelisch Kerki di a ben e fisiti, den ben leri en a leri fu a helfaya. Furu yari langa a ben libi nanga a frede gi so wan presi pe sma e kisi têgo strafu. Furutron a ben aksi ensrefi fa wan Gado fu lobi ben sa kan pina sma na ini wan faya fu têgo. Di Tito, di de wan furuten dinari fu Yehovah Kotoigi, ben fisiti a dorpu dati, a ben go taki nanga Flavio.

Wan fu den fosi aksi di Flavio poti ben de, „A kerki fu yu e leri taki sma sa kisi pina na ini wan helfaya?” Tito ben sori en taki so wan idea na wan tegu sani gi a Mekiman èn taki a e tyari bigi syen kon na tapu a nen fu Yehovah tu, a Gado fu lobi. Nanga yepi fu Flavio en eigi Bijbel, Tito sori en taki den dedesma no sabi noti moro kwetikweti èn taki den e wakti fu kisi wan opobaka na ondro a Kownukondre fu Gado (Preikiman 9:5; Yohanes 5:28, 29). Disi ben opo na ai fu Flavio. Wantewante a ben teki wan bijbelstudie èn heri esi a ben tron wan dopu Kresten.

Wan Dorpu Di Sori Taki A De Nanga Tangi na Ati

Prakseri o switi a de fu tyari den Buku fu Bijbel gi dorpusma di noiti ete ben si wan Bijbel, noso fu preiki na ini dorpu pe den sma noiti no yere fu Yehovah Kotoigi noso fu a bun nyunsu di den e preiki! Dati na san dri pionier sisa — Rosa, Alicia, nanga Cecilia — ben ondrofeni. Den ben preiki na ini den dorpu Izcuchaca nanga Conayca; dorpu na a mindrisei pisi fu Peru di hei so wan 3600 meter.

Di den doro na a fosi dorpu, den no ben abi no wan presi fu tan. Den sisa ben taki nanga a komandanti fu skowtu fu a presi drape èn den ben fruteri en fu san ede den ben kon fisiti a presi. San ben de a bakapisi? A ben meki den sribi a neti dati na ini a skowtu-oso. A tra dei den pionier ben man feni wan tanpresi pe den ben kan tan moro langa èn dati ben tron a presi fu pe den ben du a wroko fu den.

Syatu baka dati a ten ben doro fu hori na alayari Memrefesa fu Krestes dede. Den pionier ben fisiti ala den oso fu a dorpu fu Izcuchaca kaba, ben prati furu Bijbel, èn den ben bigin wan tu oso-bijbelstudie. Fosi a Memrefesa ben hori dan den ben seni wan lo kari go na doro gi na okasi disi. Na ini den kari den ben e fruteri san na a marki fu a fesa èn san a brede nanga a win di den ben sa gebroiki na a fesa, e prenki. Den ben aksi wan grupu fu brada fu kon yepi nanga na orga fu na fesa disi, èn wan fu den ben hori a lezing. Fa a ben de wan bigi prisiri fu si 50 sma fu a pikin dorpu dati na a spesrutu okasi disi! Fu a fosi tron den ben man fu frustan san na Avondmaal fu Masra wani taki trutru. Fa a ben de wan bigi sani gi den tu fu abi a Wortu fu Gado na ini den anu!

Den Kon Fri fu Hebi Lai

A de wan prisiri ala ten fu tyari den switi watra fu Bijbel waarheid gi den wan di de na ini katibo fu falsi kerki. Pisac ben de wan fortresi fu a fositen Gran Kownukondre fu den Inkasma (wan ingi lo). Furu sma di e libi drape ben kisi a leri fu a helfaya; a wan leri di leri di no komoto fu a Bijbel. Den priester fu den e fruteri den taki den sa man fu go na hemel, soso te wan priester begi gi den.

A no de fu taki fu dati ede, taki den sma disi e dreiwatra fu den switi watra fu Bijbel waarheid. Di Santiago, wan furuten dinari fu Yehovah Kotoigi, ben e preiki oso fu oso, dan a ben abi na okasi fu fruteri wan man taki regtfardiki sma seiker sa kisi na okasi fu libi na ini wan paradijs grontapu (Psalm 37:11). Santiago ben fruteri nanga yepi fu a Bijbel taki den dedewan sa kisi wan opobaka èn taki a libisma famiri sa kisi leri fu Yehovah na wan volmaakti fasi, nanga têgo libi na prakseri (Yesaya 11:9). Te leki a momenti dati, a man disi ben de wan fayafaya Lomsusma, di ben moksi ensrefi pikinso nanga afkodrei, èn a ben abi a gwenti fu dringi sopi pasa marki. Now a ben abi wan Bijbel howpu nanga wan marki na ini a libi — fu libi na ini a Paradijs. A ben bron ala den afkodrei sani fu en èn ben tapu fu dringi sopi pasa marki. A tyari en famiri kon na wan èn a ben teki wan bijbelstudie. Baka wan pisi ten, ala sma na ini en osofamiri ben gi densrefi abra na Yehovah Gado èn ben teki dopu.

Wi Breiti Nanga a Switifasi Di Den Ben Sori

Den sma di e libi na tapu den bergi abi trutru switifasi. Ala di den oso fu den no meki nanga furu pranpran èn ala di den sma drape na pôti sma, toku den e pristeri den fisiti man fu den san den abi. Fosi a bigin leri den hei markitiki fu Bijbel, wan ososma kan pristeri wan fisitiman wan cocablad fu kaw ala di den e taki nanga makandra. Ma te a tron wan Kotoigi, dan kande a sa pristeri wan spun nanga sukru, di abi a srefi waarde leki a cocablad na ini den kontren dati fu den Andesbergi pe sma no man doro so makriki.

Wan brada ben aksi wan zendeling fu go nanga en na wan gobaka. Baka di den ben kren wan muilek bergi pasi di pikin moro ben waka leti-opo, dan den ben naki den anu fu meki den ososma sabi taki sma doro drape. Den ben kisi a kari fu go na ini a kampu di ben tapu nanga wan sani leki tasiwiwiri, ala di den ben abi fu bukundu fu pasa go na ini a doro di ben lagi pikinso. Den ben waka safrisafri lontu a mindri pisi fu a gron fu na oso di ben de fu doti. Drape a mama ben diki wan olo pe a ben poti wan pisi krosi, èn a ben poti en beibi na ini. Ala di a beibi no ben man komoto fu pe a ben de, dan toku a ben switi gi en fu ben man lafu èn prisiri ala di den bigisma ben e taki. Den ben abi wan bun takimakandra di ben e go fu den blesi fu a Kownukondre. Baka a takimakandra na uma ben tyari wan bigi watrakan nanga wan dringi di sma e meki na a presi dati. Syatu baka dati den brada ben e saka a bergi baka fu go fisiti moro sma.

Wan Kotiwroko Di Bigi Srefisrefi

Now, wan sani fu wan hondro aparti grupu de na ini a kontren disi, nanga moro leki wan dusun sma di e studeri a Bijbel nanga Yehovah Kotoigi. Den e seni brada di komoto fu a Dinari Skoro na ini Lima fu go bow den grupu dati fu tron gemeente. Sma nanga wan opregti ati di langa ten ben de na ini katibo fu falsi kerki èn na ini katibo fu a frede gi sani di den no sabi, kon feni fri nanga yepi fu a bun nyunsu fu a Kownukondre! (Yohanes 8:32) Now den kon kisi a watra fu waarheid di den ben wani fayafaya.

[Prenki na tapu bladzijde 10]

A kotoigiwroko na tapu den tabiki di e „drifi” na tapu a Titikakameer