„Leri fu Mi”
„Leri fu Mi”
„Teki mi tyatyari na un tapu èn leri fu mi, bika mi abi safrifasi nanga sakafasi, èn unu sa kisi krakti baka.”—MATEUS 11:29.
1. Fu san ede a leri di wi e leri fu Yesus kan gi wi prisiri èn kan meki wi libi kon moro bun?
YESUS KRESTES ben de wan man di ben denki, di ben gi leri èn di ben handri na wan yoisti fasi ala ten. A ben tan wan syatu pisi ten na grontapu, ma a ben du wan prisiri wroko di ben gi winimarki èn a ben tan koloku. A ben tyari disipel kon makandra èn a ben leri den fa fu anbegi Gado, fa fu lobi libisma, èn fa fu wini grontapu (Yohanes 16:33). A ben gi den disipel fu en howpu èn ’nanga yepi fu a bun nyunsu, a ben skèin leti na tapu libi èn a pori di libisma skin no man pori’ (2 Timoteus 1:10). Efu yu na wan disipel fu en, dan san yu e denki a wani taki fu de wan disipel? Te wi e prakseri den sani di Yesus e taki fu disipel, dan dati kan yepi wi fu si fa wi kan meki wi libi kon moro bun. Dati wani taki dati wi sa abi fu denki leki en èn taki wi sa abi fu fiti wan tu gronprakseri na ini wi libi.—Mateus 10:24, 25; Lukas 14:26, 27; Yohanes 8:31, 32; 13:35; 15:8.
2, 3. (a) San a wani taki fu de wan disipel fu Yesus? (b) Fu san ede a prenspari taki wi e aksi wisrefi: ’Fu suma mi tron wan disipel?’
2 Na ini den Kresten Griki Buku fu Bijbel, a wortu di vertaal nanga „disipel”, trutru e sori go na wan sma di e poti ala en prakseri na wan sani, noso wan sma di e leri wan sani. Wi e feni a srefi wortu disi na ini Mateus 11:29, a thematekst fu wi: „Teki mi tyatyari na un tapu èn leri fu mi, bika mi abi safrifasi nanga sakafasi, èn unu sa kisi krakti baka.” Iya, wan disipel na wan sma di e leri sani. Nofotron, na ini den Evangelietori a wortu „disipel” abi fu du nanga den bakaman fu Yesus. Den ben de nanga en di a ben e preiki èn den ben kisi leri fu en. A kan de so taki wan tu sma ben teki san Yesus ben leri, sondro taki tra sma ben sabi dati (Lukas 6:17; Yohanes 19:38). Den Evangelie skrifiman ben taki so srefi fu „den disipel fu Yohanes [a Dopuman] nanga den disipel fu den Fariseiman” (Markus 2:18). Fu di Yesus ben warskow den bakaman fu en fu „luku bun nanga a leri fu den Fariseiman”, meki wi kan aksi wisrefi: ’Fu suma mi tron wan disipel?’—Mateus 16:12.
3 Efu wi de disipel fu Yesus, efu wi teki a leri fu en, dan tra sma musu kon firi taki den e kisi krakti baka na yeye fasi te den de nanga wi. Den musu man si taki wi kon abi moro safrifasi èn taki wi abi sakafasi. Fa a de te wi abi bigi frantwortu na a wrokope fu wi? Fa a de te wi de wan papa noso mama, noso te wi abi frantwortu na ini a Kresten gemeente? Den sma e firi taki wi e du san Yesus ben du te a ben de nanga sma?
A Fasi fa Yesus Ben Libi Nanga Sma
4, 5. (a) Fu san ede a no muilek fu kon sabi fa Yesus ben libi nanga sma di ben abi problema? (b) San ben pasa di Yesus ben go nyan na a Fariseiman oso?
4 A prenspari taki wi sabi fa Yesus ben libi nanga sma, spesrutu nanga den wan di abi seryusu problema. A no muilek fu kon sabi dati; furu tori na ini Bijbel e sori fa Yesus ben libi nanga tra sma èn fa a ben yepi den wan di ben de na ini nowtu. Meki wi poti prakseri tu na a fasi fa den kerki fesiman, spesrutu den Fariseiman, ben libi nanga den sma di ben abi den srefi sortu problema. Te wi luku a fasi fa den Fariseiman ben handri èn a fasi fa Yesus ben handri, dan wi sa frustan sani moro bun.
5 Na ini a yari 31 G.T., di Yesus ben e preiki na ini Galilea, dan „wan fu den Fariseiman ben tan aksi [Yesus] fu a kon nyan na en oso”. Yesus no ben draidrai, a teki a kari. „So bun, a go na ini na oso fu a Fariseiman, dan a go sidon na tafra. Èn luku!, wan uma di sma na ini a foto ben sabi leki wan sondari, ben kon sabi taki a ben go na a Fariseiman oso fu nyan, èn na uma ben tyari wan albaster godo nanga switi oli. Na uma go tanapu pe en futu ben de. A ben e krei èn a ben bigin nati den futu fu en nanga den watra-ai fu en, dan a ben drei den nanga en ede-wiwiri. Boiti dati, a ben bosi den futu fu en na wan switi fasi èn a ben lobi a switi oli gi den futu fu en.”—Lukas 7:36-38.
6. Fa a du kon taki na uma di ben de „wan sondari” ben de na a oso fu a Fariseiman?
6 Yu kan prakseri san ben pasa drape? Wan buku e taki fu a tori disi: „Te so wan fesa-nyanyan ben hori, dan pôtisma ben kan go drape, so taki den ben kan kisi pikinso fu a nyanyan di tan abra. Fu di na uma (vers 37) ben sabi a gwenti disi, meki a go drape tu.” Dati e sori krin fu san ede wan sma ben man go drape sondro taki a kisi wan kari. Kande tra sma ben de drape tu fu suku pikinso nyanyan. Den ben musu wakti teleki den fisitiman ben kaba nyan. Ma na uma no ben du dati. A no ben wakti teleki den sma ben kaba nyan. Na uma disi no ben abi wan bun nen kwetikweti; a ben de „wan sondari” di furu sma ben sabi. Fu dati ede Yesus ben taki dati a ben sabi ’den sondu fu na uma, ala di den [ben] lai’.—Lukas 7:47.
7, 8. (a) San wi ben sa du kande efu a sani di skrifi na ini Lukas 7:36-38 ben miti wi? (b) Fa Simon ben piki?
7 Prakseri taki yu ben libi na ini a ten dati èn taki na yu ben de drape na presi fu Yesus. San yu ben o du? Yu ben sa firi fruferi efu na uma ben kon na yu? San yu ben o du efu so wan sani ben miti yu? (Lukas 7:45). Yu ben o skreki? Yu ben o tegu fu dati?
8 Efu yu ben de wan fu den tra fisitiman, dan a denki fu yu ben o de pikinso leki di fu Simon a Fariseiman? „A Fariseiman di ben gi [Yesus] a kari ben si dati, dan a ben taki na ini en ati: ’Efu a man disi ben de wan profeiti, dan a ben o sabi suma na a uma disi di e fasi en; a ben o sabi taki a de wan sondari’” (Lukas 7:39). Yesus ben de heri tra fasi leki den Fariseiman; a ben abi sari-ati trutru. A ben gi yesi na san na uma ben begi en èn a ben frustan taki na uma ben brokosaka srefisrefi. Wi no sabi fa a du kon taki na uma ben libi so wan sondu libi. Efu a ben de wan huru-uma trutru, dan soleki fa a sori, den fromsu Dyu mansma fu a foto, no ben du noti fu yepi en.
9. Fa Yesus ben piki, èn san ben de a bakapisi kande fu a fasi fa a ben piki?
9 Ma Yesus ben wani yepi na uma. A ben taigi en: „Yu kisi pardon fu den sondu fu yu.” Dan a taigi en moro fara: „A bribi fu yu frulusu yu; go na ini vrede” (Lukas 7:48-50). Disi na a kaba fu a tori. Kande wan sma e taki dati Yesus no ben du furu fu yepi na uma. Te yu luku en bun, Yesus ben blesi en, dan a seni en gowe. Yu denki taki na uma go libi a tumusi takru libi fu en baka? Wi no kan taki trutru efu na dati a du, ma luku san Lukas e taki now. A ben fruteri taki Yesus ben teki waka fu go „foto fu foto èn dorpu fu dorpu, e preiki èn e meki a bun nyunsu fu a kownukondre fu Gado bekènti”. Lukas ben taki tu dati „wan tu uma” ben de nanga Yesus èn nanga den disipel fu en, ala di „den ben e dini den nanga den gudu di [den uma] ben abi”. A kan, taki na uma disi ben sori berow èn taki a ben breiti fu de na den mindri now. A kan de so taki a ben bigin libi na wan fasi di e plisi Gado èn taki a ben kon abi wan krin konsensi, wan marki na ini a libi, èn trutru lobi gi Gado.—Lukas 8:1-3.
A Difrenti na Mindri Yesus Nanga den Fariseiman
10. Fu san ede a de wan bun sani fu prakseri a tori fu Yesus nanga na uma na Simon oso?
10 San wi kan leri fu a moi tori disi? A e naki wi ati srefisrefi, a no so? Prakseri taki yu de na Simon oso. Fa yu ben o firi? Yu ben o du san Yesus ben du, noso yu ben o firi pikinso neleki a Fariseiman di ben gi Yesus a kari? Yesus ben de a Manpikin fu Gado. Fu dati ede wi no man abi den srefi firi leki en èn wi no man du krinkrin san en ben du. Ma na a tra sei, wi no ben sa wani de leki Simon, a Fariseiman. A no furu sma ben sa breiti fu de neleki den Fariseiman.
11. Fu san ede wi no wani de leki den Fariseiman?
11 Fu di wi ondrosuku Bijbel nanga tra buku, meki wi kan taki dati den Fariseiman ben si densrefi leki tumusi prenspari sma. Den ben feni taki na den abi a frantwortu fu luku taki ala sani e waka bun nanga den sma na ini a kondre. A Wet fu Gado ben tyari ala sani kon na krin èn sma ben frustan en bun, ma dati no ben sari gi den Fariseiman. Te den Fariseiman ben feni taki a Wet no ben fruteri krin san den sma ben musu du, dan den ben suku ala sortu fasi fu fruklari a Wet finifini, so taki sma no ben abi fu gebroiki a konsensi fu den te den ben musu teki bosroiti. Den kerki fesiman ben pruberi fu meki wet gi ala sani di sma ben du, srefi gi pikinpikin sani di no ben de so prenspari. *
12. Fa den Fariseiman ben si densrefi?
12 Josephus, a Dyu historia skrifiman fu a fosi yarihondro, e sori taki den Fariseiman ben si densrefi leki sma di abi switifasi nanga safrifasi èn taki den ben si densrefi leki regtfardikisma. Ala nanga ala den ben feni taki den ben de bun srefisrefi fu du a wroko fu den. Sondro tweifri, wan tu fu den ben de so trutru. Kande yu e prakseri Nikodeimus (Yohanes 3:1, 2; 7:50, 51). Baka wan pisi ten, wan tu fu den ben teki a Kresten pasi (Tori fu den Apostel 15:5). A Kresten apostel Paulus ben taki fu son Dyu, soleki den Fariseiman, di a ben skrifi: „Den abi faya gi Gado, ma no akruderi soifri sabi” (Romesma 10:2). Ma den Evangelietori e sori taki den gewoon sma ben sabi den Fariseiman disi leki sma di abi bigifasi nanga heimemre; den Fariseiman ben feni taki den regtfardiki, nomonomo den ben suku fowtu na sma, den ben krutu trawan nomo èn den ben wisiwasi sma.
A Fasi fa Yesus Ben Si Sani
13. San Yesus ben taki fu den Fariseiman?
13 Yesus ben krutu a hoigrifasi fu den leriman fu Wet èn den Fariseiman. „Den e tai hebi lai kon na wán èn e poti den na tapu den skowru fu sma, ma densrefi no wani skoifi den nanga a finga fu den.” Iya, a lai ben hebi èn a tyatyari di den Fariseiman ben poti na sma tapu ben hati den. Yesus ben kari den leriman fu Wet nanga den Fariseiman „donman”. Donman e tyari problema kon na ini a libimakandra. Yesus ben kari den leriman nanga den Fariseiman „breni tyariman” èn a ben taki dati den „no poti prakseri na den moro prenspari afersi fu a Wet, dati wani taki, retidu nanga sari-ati nanga getrowfasi”. No wan sma wani taki Yesus musu si en leki wan Fariseiman, a no so?—Mateus 23:1-4, 16, 17, 23.
14, 15. (a) San a fasi fa Yesus ben handri nanga Mateus Leifi e fruteri wi fu a fasi fa den Fariseiman ben de? (b) Sortu prenspari sani wi kan leri fu a tori disi?
14 Ala sma di e leisi den Evangelietori kan si taki moro furu fu den Fariseiman ben takru srefisrefi. Di Yesus ben gi Mateus Leifi, a belastingman, a kari fu tron wan disipel, dan Leifi hori wan bigi fesa gi en. A tori e fruteri: „Dan den Fariseiman nanga den leriman fu den bigin krutukrutu fu dati ede. Den taigi den disipel fu en: ’Fu san ede yu e nyan èn dringi makandra nanga belastingman nanga sondari?’ Yesus ben piki den taki: ’. . . Mi no kon fu kari den regtfardikisma fu abi berow, ma fu kari den sondari fu abi berow.’”—Lukas 5:27-32.
15 Leifi srefi ben frustan wan tra sani di Yesus ben taki tapu a dei dati: „Go fu dati ede èn leri san a wani taki: ’Mi wani sari-ati, mi no wani srakti-ofrandi’” (Mateus 9:13). Den Fariseiman ben taki dati den ben bribi den sani di den Hebrew profeiti ben skrifi. Ma toku den no ben gi yesi na den wortu disi di skrifi na ini Hosea 6:6. Te den Fariseiman ben du fowtu sani, dan den ben hori densrefi nomonomo na den gwenti fu den. Den ben feni taki dati ben moro prenspari leki fu sori sari-ati. Ibriwan fu wi kan aksi ensrefi: ’Trawan sabi mi leki wan sma di e hori ensrefi nomonomo na spesrutu markitiki? Mi abi mi eigi denki èn mi wani hori misrefi na dati nomo? Noso trawan e si mi leki wan sma di abi sari-ati nanga switifasi ala ten?’
16. Sortu sma den Fariseiman ben de? Fa wi kan sorgu taki wi no e tron leki den Fariseiman?
16 Den Fariseiman ben lobi krutu sma. Nomonomo den ben suku fowtu na trawan, awansi na trutru fowtu, noso sani di den ben si leki fowtu. Sma ben sabi taki den Fariseiman ben gwenti suku fowtu na sma èn den ben sori den doronomo tapu den fowtu fu den. Den Fariseiman ben meki bigi, taki den ben gi wan di fu tin pisi fu den moro pikin wiwiri soleki munt, dille, nanga komijn. Den ben wani sori nanga den krosi di den ben weri taki den ben de fayafaya anbegiman, èn den ben pruberi fu meki a nâsi du san den wani. Fu tru, efu wi wani du sani neleki fa Yesus ben du dati, dan wi musu luku bun taki wi a no sma di ala ten e suku fowtu na trawan, èn wi no musu poti prakseri nomo na den fowtu di trawan e meki.
Fa Yesus Ben Lusu Problema?
17-19. (a) Fruteri san Yesus ben du na ini wan seryusu situwâsi. (b) San meki taki a situwâsi ben muilek so? (c) San yu ben o du efu yu ben drape di na uma kon na Yesus?
17 A fasi fa Yesus ben lusu problema ben de heri tra fasi leki fa den Fariseiman ben du dati. Luku san Yesus ben du na ini wan seryusu situwâsi. A sani disi ben abi fu du nanga wan uma di ben lasi brudu 12 yari kaba. Yu kan leisi a tori disi na ini Lukas 8:42-48.
18 Markus e taki dati na uma ben „frede èn a ben beifi” (Markus 5:33). Fu san ede na uma ben frede so? A no de fu taki, na uma ben sabi taki a ben pasa a Wet fu Gado. Lefitikus 15:25-28 e sori taki wan uma no ben krin solanga a ben lasi brudu. A ben musu wakti te leki a no ben lasi brudu moro èn baka dati a ben musu wakti ete wan wiki. Ibri sani nanga ibri sma di a ben fasi, no ben krin. Efu na uma ben wani go na Yesus, dan a ben musu pasa wan bigi ipi sma fosi. Te wi e prakseri baka fu a tori 2000 yari baka dati, dan wi e firi trutru gi na uma disi di ben de na ini so wan sari situwâsi.
19 Efu yu ben de drape a dei dati, dan fa yu ben sa denki fu a situwâsi? San yu ben o taki? Luku taki Yesus ben yepi na uma na wan switi fasi, na wan lobi-ati fasi, èn a ben hori den firi fu en na prakseri; a no ben poti prakseri srefi na den problema di kande a tyari kon.—Markus 5:34.
20. San ben o de wan tyalensi gi wi efu Lefitikus 15:25-28 ben de wan wet na ini a ten disi?
20 Wi kan leri wan sani fu a tori disi? Prakseri taki yu na wan owruman na ini wan Kresten gemeente na ini a ten disi. Prakseri moro fara taki Lefitikus 15:25-28 na wan wet gi Kresten na ini a ten disi. Wan Kresten uma ben pasa a wet dati; a frede, a no sabi san a musu du. San yu ben o du? Yu ben o gi en syen na fesi ala sma? Yu ben o krutu en nomo? Kande yu ben sa taki: „Mi no ben sa du dati kwetikweti! Mi ben o du san Yesus ben du; mi ben sa meki furu muiti fu abi switifasi èn mi ben o yepi en na wan lobi-ati fasi. Mi ben o hori den firi fu en na prakseri tu.” Dati bun srefisrefi! Ma a de wan tyalensi fu du dati trutru èn fu waka baka na eksempre fu Yesus.
21. San Yesus ben leri sma fu a Wet?
21 Fu taki en leti, sma ben firi taki den kisi krakti baka te den ben de nanga Yesus, den ben firi moro bun èn den ben kisi deki-ati tu. Efu Gado Wet ben taigi den krin san den ben musu du, dan dati den ben musu du tu. Ma na ini wan tra kefal, den ben musu gebroiki a konsensi fu den. Nanga den bosroiti di den teki, den ben kan sori taki den lobi Gado. A Wet ben gi den pasi fu teki den eigi bosroiti (Markus 2:27, 28). Gado ben lobi a pipel fu en. Ala ten a ben du sani gi a tanbun fu den, èn a ben de klariklari fu abi sari-ati nanga den te den ben meki fowtu. Yesus ben de so wan sma tu.—Yohanes 14:9.
San den Leri fu Yesus Ben Du gi Sma
22. Sortu fasi fu denki den disipel fu Yesus ben kon abi fu di den ben leri fu en?
22 Yesus ben taki: „Mi tyatyari safu èn mi lai lekti” (Mateus 11:30). Den sma di ben arki Yesus èn di ben tron disipel fu en, ben kon si taki a de so trutru. Noiti den ben firi leki a ben poti hebi lai na den tapu, noso leki a ben fruferi den, noso taki a ben gi den komando nomo. Den ben de moro fri, den ben de moro koloku, èn den ben firi taki den ben abi wan matifasi trutru nanga Gado èn nanga makandra (Mateus 7:1-5; Lukas 9:49, 50). Yesus ben leri den taki, te wan sma wani de wan fesiman di e gi sma leri na yeye fasi, dan a musu meki trawan kon firi taki den e kisi krakti baka. Fu man du dati, dan a sma musu abi sakafasi te a e gi sma leri.—1 Korentesma 16:17, 18; Filipisma 2:3.
23. Sortu prenspari sani den disipel fu Yesus ben leri di den ben de nanga en èn san den kon sabi te fu kaba?
23 Boiti dati, furu sma ben frustan trutru taki a prenspari fu tan na ini wánfasi nanga Krestes èn taki den ben musu abi a srefi fasi fu denki leki en. A ben taigi den disipel fu en: „Neleki fa a Tata lobi mi èn mi lobi unu, na so unu musu tan na ini a lobi fu mi. Efu unu e hori den komando fu mi, dan unu sa tan na ini mi lobi, neleki fa mi hori den komando fu a Tata èn tan na ini a lobi fu en” (Yohanes 15:9, 10). Efu den ben wani taki sani e waka bun nanga den leki dinari nanga futuboi fu Gado, dan den ben sa abi fu gebroiki san den ben leri fu Yesus. Den ben sa abi fu gebroiki a leri dati fayafaya te den ben e preiki, te den ben e leri sma fu a bun nyunsu fu Gado èn te den ben de nanga famiri nanga mati. Fu di a bradafasi ben gro, meki moro gemeente ben kon; dati meki den ben sa abi fu memre densrefi furutron taki a pasi fu Yesus ben de a yoisti pasi. Den sani di a ben leri ben de a waarheid, èn fu di den ben si a fasi fa Yesus ben libi, meki den ben wani libi na so wan fasi tu.—Yohanes 14:6; Efeisesma 4:20, 21.
24. Sortu sani wi musu hori na prakseri te wi e denki fu na eksempre fu Yesus?
24 Prakseri wan tu fu den sani di wi taki fu den. Yu si wan tu sani di yu musu du fu go na fesi? Yu e agri taki ala ten Yesus ben denki, leri èn handri na wan yoisti fasi? Meki a sani disi gi yu deki-ati. Yesus e gi wi a dyaranti: „Efu unu sabi den sani disi, dan koloku fu unu te unu e du den.”—Yohanes 13:17.
[Futuwortu]
^ paragraaf 11 „A difrenti [na mindri Yesus nanga den Fariseiman] de krin fu si te wi e luku nomo san Yesus ben denki fu Gado èn san den Fariseiman ben denki fu En. Den Fariseiman ben si Gado leki wan sma di e aksi sani fu wi nomonomo. Ma Yesus ben si Gado leki wan sma di abi bunfasi nanga sari-ati. A no de fu taki, den Fariseiman ben sabi taki Gado bun èn taki a lobi sma. Ma den ben feni taki Gado ben sori a bunfasi nanga a lobi fu en kaba, fu di a ben gi sma a Torah [Wet] èn fu di Gado ben gi den na okasi fu du san skrifi na ini. Den Fariseiman ben denki taki den ben du san a Torah ben aksi, te den ben hori densrefi na a mofowet nanga den markitiki di den ben poti fu fruklari a wet. Yesus ben sori taki a moro prenspari fu hori den tu komando fu lobi, leki fu hori a mofowet (Mat. 22:34-40). Fu di a no ben agri kwetikweti nanga a hori di sma musu hori densrefi na a mofowet, meki a ben kisi trobi nanga den Fariseiman.”—The New International Dictionary of New Testament Theology.
San Yu Ben Sa Piki?
• San a wani taki gi yu fu de wan disipel fu Yesus?
• Fa Yesus ben libi nanga sma?
• San wi kan leri fu a fasi fa Yesus ben gi leri?
• Fa den Fariseiman nanga Yesus ben difrenti fu makandra?
[Aksi fu a tori disi]
[Prenki na tapu bladzijde 18, 19]
Yesus ben si tra sma heri tra fasi leki fa den Fariseiman ben si den!