Go na content

Go na table of contents

Fa Kresten musu si a sreka di sma e sreka dedeskin?

Fa Kresten musu si a sreka di sma e sreka dedeskin?

Fa Kresten musu si a sreka di sma e sreka dedeskin?

Di Yakob ben de fu dede, dan leki lasti sani a getrow famiri-edeman disi ben aksi: „Beri mi nanga den fosi tata fu mi na ini a ston-olo ini a gron fu Efron a Hètsma, na ini a ston-olo fu Makpela di de na abrasei fu Mamre ini a kondre Kanan.”—Genesis 49:29-31.

FU MAN du san en papa ben aksi, dan Yosef ben bosroiti fu du wan sani di sma ben gwenti fu du na ini Egepte na a ten dati. A ben gi „den futuboi fu en, den datra”, a komando „fu sreka a dedeskin fu en papa fu a no pori”. Neleki fa a tori fu Genesis 50 e sori, dan den datra teki 40 dei fu sreka a dedeskin, leki fa den ben gwenti fu du dati. Fu di den ben sreka a dedeskin fu Yakob fu a no pori, meki a bigi grupu fu famiriman, nanga heihei-man fu Egepte, ben kan waka den 400 kilometer fu tyari a dedeskin fu Yakob go na Hebron pe den ben o beri en.—Genesis 50:1-14.

Yu denki taki wan dei sa kon di sma sa feni a dedeskin fu Yakob di den ben sreka fu a no pori? A dedeskin disi a no wan sani di sma ben sa feni so makriki. Israel ben de wan kondre di ben lai nanga watra. Dati e meki taki furu difrenti sortu sani de di sma no sa feni moro te den e diki a gron fu suku owruten sani (Exodus 3:8). Furu sani di sma ben meki fu ston nanga isri na ini a ten dati de ete. Ma furu sani soleki krosi, leribuba nanga dedeskin di sma ben sreka fu den no pori, lasi gowe na ini ala den yari di pasa. Den sani disi di e pori heri esi, no man nanga furu watra, son noso tra sani.

Ma san na a sreka di sma e sreka dedeskin fu den no pori? Fu san ede sma ben e du dati? A de wan sani di Kresten kan du tu?

Pe a gwenti disi bigin?

A sreka di sma e sreka dedeskin abi fu du nanga sani di sma e du nanga a dedeskin fu wan meti noso wan libisma fu a no pori. Soleki fa a sori, dan den historia skrifiman e agri taki sma bigin nanga a sani disi na ini Egepte. Ma den Asiriasma, den Persiasma, nanga den Skitsma ben e du en tu. A kan taki sma bigin pruberi fu du a sani disi di den ben feni dedeskin di no ben pori, fu di den ben beri den na ini a santi fu drei sabana. Fu di watra nanga loktu no ben man doro den dedeskin dati, meki den no ben pori so esi. Son sma e taki dati a sreka di sma ben sreka dedeskin bigin di sma kon feni wan tu dedesma di a skin fu den no ben pori, fu di den ben beri na presi di ben lai natron, wan sortu sowtu di de furu na ini a gron fu a kontren fu Egepte èn na den presi lontu Egepte.

Den sma di e sreka dedeskin e suku fu tapu a pori di a dedeskin e pori, bika wan tu yuru nomo baka te a sma dede en skin e bigin pori kaba. Efu wan fasi de fu sorgu taki disi no pasa, dan a dedeskin no sa pori moro, noso a sa tan moro langa fosi a pori. Dri sani de prenspari: a skin musu tan moi neleki fa a ben de bifo a sma dede, a no musu pori, èn a musu sreka na so wan fasi taki insekt, soleki woron nanga mira, no lostu fu nyan a dedeskin.

A sreka di den Egeptesma fu owruten ben e sreka den dedeskin fu den, ben abi fu du nanga a bribi fu den. Den ben e bribi taki wan sma ben e libi go doro baka te a dede èn taki den sma fu yeye kondre, ben wani tan abi demakandra nanga libisma na grontapu. Den ben e bribi taki den dedesma ben o tan nanga a skin fu den fu têgo èn taki wan pisi ten ben o kon taki a skin ben o kisi libi baka. Aladi den fositen Egeptesma ben abi a gwenti fu sreka dedeskin fu den no pori, toku a de so taki, te na a dei fu tide, nowan tori no de fu feni pe yu kan leisi fa den ben e du a sani disi. A moro soifri tori na di fu a Griki historia skrifiman Herodotus, di ben e libi na ini a di fu feifi yarihondro b.G.T. Soleki fa sma e fruteri, dan sma no ben abi tumusi bun bakapisi di den pruberi fu sreka dedeskin na a fasi fa Herodotus ben skrifi taki sma musu du dati.

Kresten kan du a sani disi?

Den sma di ben sreka a dedeskin fu Yakob fu a no pori, no ben abi a srefi bribi leki en. Kande den Egeptesma ben gwenti fu begi èn fu du ala sortu seremonia te den ben e sreka den skin fu dedesma. Ma toku wi no e fruwakti taki Yosef ben aksi den datra fu du dati nanga a dedeskin fu en papa. Ala tu man, Yakob nanga Yosef, ben de man di ben abi tranga bribi (Hebrewsma 11:21, 22). Aladi Yehovah no ben gi a komando fu sreka a dedeskin fu Yakob fu a no pori, toku den Buku fu Bijbel no e krutu a sani disi tu. A sreka di sma ben sreka a dedeskin fu Yakob no ben musu de leki wan eksempre gi a folku Israel noso gi a Kresten gemeente. Te yu luku en bun, dan Gado Wortu no e kari nowan sani di e sori san sma musu du ini a tori disi. A Bijbel tori di e taki fu a sreka di den sreka a dedeskin fu Yosef na ini Egepte, na a lasti tori na ini Bijbel di e taki fu a gwenti disi.—Genesis 50:26.

Den dedeskin fu sma di den feni na ini grebi na Palestina, e sori krin taki den Hebrewsma no ben abi a gwenti fu sreka den dedeskin fu sma so taki den no pori. Èn efu den ben e du dati, dan a no ben de fu hori a dedeskin bun langa. Teki Lasarus leki eksempre. Den no ben sreka a dedeskin fu en fu a no pori. Aladi den ben domru en na ini krosi, toku den sma di ben e tanapu na a grebi ben e aksi densrefi efu den ben musu lolo a ston komoto na a grebi. Lasarus ben dede fo dei kaba, dati meki a sisa fu en ben fruwakti taki wan tingi smeri ben o de te den ben o opo a grebi.—Yohanes 11:38-44.

Den ben sreka a dedeskin fu Yesus Krestes fu a no pori? Den Evangelietori no e sori taki sma ben du dati. Na a ten dati a ben de a gwenti fu den Dyu fu poti spesrei nanga switismeri oli gi wan dedeskin bifo den beri en. Fu eksempre, Nikodeimus ben gi bun furu spesrei fu poti gi a dedeskin fu Yesus (Yohanes 19:38-42). Fu san ede a ben gi den sma so furu spesrei? A kan taki Nikodeimus ben du dati fu di a ben lobi Yesus trutru èn fu di a ben abi bigi lespeki gi en. Wi no abi fu go denki taki den spesrei disi ben de fu hori a dedeskin meki a no pori.

Wan Kresten musu weigri fu horibaka gi a gwenti disi? Te yu luku en bun, dan a sreka di sma e sreka wan dedeskin, de soso fu hori a skin fu wan pisi ten. Toku a o lasi gowe te fu kaba. Na doti wi komoto èn na drape wi e drai go baka te wi dede (Genesis 3:19). Ma o langa a dedeskin musu tan fosi a beri? Efu a de so taki a dedesma abi famiriman nanga mati di e tan farawe èn efu den sma disi wani si a dedeskin, dan a no de fu taki dati sma sa abi fu sreka a skin fu a dedewan na wan noso tra fasi fu a no pori so esi.

Bijbel no e taki dati a no bun te den wet fu lanti e taki dati sma musu sreka dedeskin fu den no pori, noso efu den memre fu a famiri srefi wani taki dati musu pasa. ’Den dedewan no sabi notinoti’ (Preikiman 9:5). Efu den de na ini a prakseri fu Gado, dan den sa kisi wan opobaka fu libi na ini a nyun grontapu di a pramisi.—Yob 14:13-15; Tori fu den Apostel 24:15; 2 Petrus 3:13.

[Faki/Prenki na tapu bladzijde 31]

A FASI FA SMA BEN E SREKA DEDESKIN FOSITEN ÈN NA INI A TEN DISI

Na ini Egepte fu owruten a ben de so taki a fasi fa den ben o sreka a dedeskin fu wan sma fu a no pori, ben abi fu du nanga a posisi di a famiri fu a sma dati ben abi na ini a libimakandra. Wan gudu famiri ben o du en na a fasi disi:

Nanga yepi fu wan isri wrokosani den ben o hari na edetonton fu a dedesma puru komoto fu en noso-olo. Te den ben kaba, dan den ben o poti wan dresi gi na edekrabasi. Baka dati den ben o puru a heri inibere fu a dedesma, boiti na ati nanga den niri. Fu man du dati, den ben abi fu koti a bere opo. Ma den Egeptesma ben e si a sani disi leki wan sondu. Fu dati ede, den Egeptesma di ben e sreka dedeskin ben e kari wan sokari kotiman, fu kon koti a beri opo gi den. A kotiman ben musu lowe gowe esi-esi baka dati, fu di sma ben o fluku en èn den ben kan ston en kiri leki strafu gi a sokari sondu disi.

Baka te den ben puru ala den sani di den wani puru na ini a bere, dan den ben e wasi en bun. A historia skrifiman Herodotus ben skrifi: „Den e furu na olo na ini a dedeskin nanga soifri mire di masi kon fini. Den ben e poti tra sani tu soleki cassia (wan sortu wiwiri) nanga ibri tra sortu spesrei boiti tara di e smeri switi, èn dan den ben nai na olo tapu.”

Baka dati den ben e poti a dedeskin 70 dei langa na ini natron, wan sortu sowtu, fu puru a watra na ini a skin. Te den ben kaba du dati, dan den ben e wasi a skin èn den ben e domru en na wan koni fasi na ini wan weti krosi. Tapu a krosi dati den ben e poti wan sortu tara noso wan sani di de leki tara. Dati ben e dini leki wan sortu lijm. Dan den ben e poti a mummie (a dedeskin di den ben sreka fu a no pori) na ini wan tumusi moi kisi di ben meki soifri leki a dedesma di den ben musu poti na ini.

Na ini a ten disi, sma kan sreka wan dedeskin fu a no pori, na ini wan tu yuru nomo. Moro furu den e spoiti wan spesrutu sortu dresi na ini den brudu tetei fu a dedeskin èn sosrefi ini a bere nanga a borsu fu en. Na ini ala den yari di pasa, sma meki difrenti sortu dresi di den kan gebroiki na a fasi disi. Moro furu den e wroko nanga formaline fu di a dresi disi moro bunkopu, èn fu di a sori leki a no e gi furu problema.

[Prenki]

A gowtu kisi fu Kownu Tutankamon