Go na content

Go na table of contents

Fu san ede wi musu teki dopu?

Fu san ede wi musu teki dopu?

Fu san ede wi musu teki dopu?

„Go . .  èn meki disipel fu sma fu ala nâsi, èn dopu den.”​—Mateyus 28:19.

1, 2. (a) Fa son sma du teki dopu? (b) Sortu aksi di abi fu du nanga dopu, e opo kon?

DI Karel a Bigiwan, Kownu fu den Franksma, ben wini a feti nanga den Saksen, dan a dwengi a heri pipel disi fu teki dopu na a srefi ten, na ini 775-777 G.T. „A ben dwengi den sma disi fu tron sokari Kresten”, na so a historia skrifiman John Lord ben skrifi. Baka di Vladimir I, tiriman fu Rosiakondre, ben trow nanga wan Griki Orthodox prinses na ini 987 G.T., dan a ben wani tu taki den sma fu en kondre ben musu tron „Kresten”. A ben komanderi a heri pipel fu en fu teki dopu, èn den sma di no ben wani du dati, ben kan kisi dedestrafu!

2 A ben fiti fu dopu sma na so wan fasi? Den dopu disi ben warti na Gado ai? A de so taki ibriwan sma kan teki dopu?

Fa wi musu teki dopu?

3, 4. Fu san ede a no de a Kresten fasi fu dopu te sma e natinati trawan den skin, noso te sma e trowe watra na tapu na ede fu trawan?

3 Di Karel a Bigiwan nanga Vladimir I ben dwengi sma fu teki dopu, dan den tiriman disi no ben handri akruderi Gado Wortu. Fu taki en leti, a de fu soso te sma e natinati trawan den skin te den e dopu den, noso te sma e trowe watra na tapu na ede fu trawan. A de a srefi te sma e dopu trawan di no leri sabi waarheid fu Bijbel.

4 Luku san ben pasa di Yesus fu Nasaret ben go na Yohanes a Dopuman na ini 29 G.T. Yohanes ben e dopu sma na ini a Yordanliba. Den sma srefi ben kon fu teki dopu na en. Yohanes ben meki den tanapu nomo na ini a Yordanliba, aladi a kanti pikinso watra fu a liba na tapu den ede? San ben pasa di Yohanes dopu Yesus? Mateyus e fruteri taki baka di Yesus ben teki dopu, dan „a ben opo komoto na a watra wantewante” (Mateyus 3:16). Yesus ben de na ondro watra, fu di Yohanes ben dukrun en heri skin na ini a watra fu a Yordanliba. Na a srefi fasi, a getrow Etiopia eunuch ben teki dopu na ini „wan pisi watra”. Fu di Yesus nanga den disipel fu en ben e dukrun sma den heri skin na ondro watra te den ben e dopu den, meki den ben abi wan pisi watra fanowdu fu man du dati.—Tori fu den Apostel 8:36.

5. Fa den fosi Kresten ben e dopu sma?

5 Den Griki wortu di vertaal nanga „dopu” abi fu du nanga a dukrun di wan sma en heri skin e dukrun na ondro watra. A buku Smith’s Bible Dictionary e taki: „Dopu trutru wani taki dati wan sma en heri skin e dukrun na ondro watra.” Dati meki wan tu Bijbel e taki fu „Yohanes, a sma di ben dukrun sma na ondro watra” èn sosrefi fu „Yohanes a Dopuman” (Mateyus 3:1, Rotherham; Diaglott interlinear). Augustus Neander ben skrifi wan buku di nen History of the Christian Religion and Church, During the Three First Centuries (A historia fu a Kresten bribi nanga kerki, na ini den dri fosi yarihondro). A buku disi e taki: „Fosi, te sma ben dopu trawan, dan den ben dukrun den na ondro watra.” Wan pôpi Fransi buku Larousse du XXe Siècle (Parijs, 1928) e taki: „Den fosi Kresten ben e teki dopu na iniwan presi pe watra ben de fu du dati, so taki a heri skin fu den ben kan dukrun na ondro watra.” Èn a New Catholic Encyclopedia e taki: „A de krin taki den fosi Kresten ben e dukrun sma den heri skin na ondro watra te den ben e dopu den” (1967, Pisi II, bladzijde 56). Sobun, te wan sma e dopu kon tron wan Kotoigi fu Yehovah na ini a ten disi, dan a sma dati srefi e teki a bosroiti dati, èn en heri skin musu dukrun na ondro watra.

Wan nyun sortu dopu

6, 7. (a) Fu san ede Yohanes ben dopu sma? (b) Fa a dopu fu den bakaman fu Yesus ben de wan nyun sortu dopu?

6 A dopu fu Yohanes no ben de a srefi leki a dopu fu den bakaman fu Yesus (Yohanes 4:1, 2). Te Yohanes ben e dopu sma, dan nanga dati den sma disi ben sori trawan taki den ben abi berow fu den sondu di den ben du teige a Wet * (Lukas 3:3). Ma a dopu fu den bakaman fu Yesus ben de wan nyun sortu dopu. Tapu a Pinksterfesa fu 33 G.T., na apostel Petrus ben taigi den arkiman fu en: „Abi berow, èn meki ibriwan fu unu teki dopu na ini a nen fu Yesus Krestes fu kisi pardon fu den sondu fu unu” (Tori fu den Apostel 2:37-41). Petrus ben e taki nanga den Dyu èn nanga den proselietsma, ma a no ben e taigi den taki den ben musu teki dopu fu sori berow fu den sondu di den ben du teige a Wet. Sosrefi, a no ben taki dati den no ben o abi sondu moro te den ben teki dopu na ini a nen fu Yesus.—Tori fu den Apostel 2:10.

7 Na a okasi dati, Petrus gebroiki a fosiwan fu „den sroto fu a kownukondre”. Fa a gebroiki a sroto dati? A gebroiki en fu meki den arkiman kon sabi moro fu na okasi di den ben abi fu go na ini a Kownukondre fu hemel (Mateyus 16:19). Fu di den Dyu no ben teki Yesus leki a Mesias, dan a ben de wan nyun sani gi den fu sori berow èn fu sori bribi na ini Yesus; disi ben de prenspari fu man kisi pardon fu den sondu fu den. Den ben kan sori so wan bribi, fu di den ben o teki dopu na ini watra na ini a nen fu Yesus Krestes. Na so fasi den ben o sori taki den ben gi densrefi na Gado nanga yepi fu Krestes. Na ini a ten disi, ala sma di wani taki Gado feni den bun, musu sori a srefi bribi, den musu gi densrefi abra na Yehovah Gado, èn den musu teki a Kresten dopu fu sori taki den gi densrefi na a Moro Hei Gado, fu dini en nanga den heri ati.

A de prenspari fu abi soifri sabi

8. Fu san ede ala sma no kan teki a Kresten dopu?

8 A no ala sma kan teki dopu. Yesus ben taigi den bakaman fu en: „Go . . . èn meki disipel fu sma fu ala nâsi, èn dopu den na ini a nen fu a Tata èn fu a Manpikin èn fu a santa yeye, èn leri den fu du ala den sani di mi komanderi unu” (Mateyus 28:19, 20). Bifo sma e teki dopu, den musu ’leri fu du ala den sani di Yesus komanderi den disipel fu en’. Sobun, a de fu soso te sma e dwengi trawan fu teki dopu sondro taki den abi soifri sabi fu Gado Wortu. A sani disi no e kruderi tu nanga a komando di Yesus ben gi den tru bakaman fu en.—Hebrewsma 11:6.

9. San a wani taki fu teki dopu „na ini a nen fu a Tata”?

9 San a wani taki fu dopu „na ini a nen fu a Tata”? Dati wani taki dati a sma di o teki dopu e erken taki wi hemel Tata na a Almaktiwan. Na so wan fasi Yehovah Gado e kisi grani leki wi Mekiman, leki „a Moro Heiwan na heri grontapu”, èn leki a Moro Hei Tiriman.—Psalm 83:18; Yesaya 40:28; Tori fu den Apostel 4:24.

10. San a wani taki fu teki dopu ’na ini a nen fu a Manpikin’?

10 Te wi e teki dopu ’na ini a nen fu a Manpikin’, dan dati wani taki dati wi e frustan a frantwortu nanga a makti di Yesus abi leki a wan-enkri gebore Manpikin fu Gado (1 Yohanes 4:9). Den wan di doro den markitiki fu teki dopu, e erken taki Yesus na a sma di Gado gebroiki fu de „wan lusu-paiman gi furu sma” (Mateyus 20:28; 1 Timoteyus 2:5, 6). Den sma di o teki dopu musu erken sosrefi a „moro hei posisi” di Gado gi en Manpikin.—Filipisma 2:8-11; Openbaring 19:16.

11. San a wani taki fu teki dopu ’na ini a nen fu a santa yeye’?

11 San a wani taki fu teki dopu ’na ini a nen fu a santa yeye’? Disi wani taki dati den sma di o teki dopu, e frustan taki a santa yeye na a wroko krakti fu Yehovah èn taki Yehovah e gebroiki a krakti dati na difrenti fasi fu du san a abi na prakseri (Genesis 1:2; 2 Samuel 23:1, 2; 2 Petrus 1:21). Den sma di doro den markitiki fu teki dopu, e erken taki a santa yeye e yepi den fu frustan „den dipi sani fu Gado”, fu du a Kownukondre preikiwroko, èn fu sori den froktu fu a yeye. Den froktu disi na ’lobi, prisiri, vrede, langa pasensi, switifasi, bun-ati, bribi, safri-atifasi, nanga a dwengi di wan sma e dwengi ensrefi’.—1 Korentesma 2:10; Galasiasma 5:22, 23; Yoèl 2:28, 29.

A de prenspari srefisrefi fu sori berow èn fu drai wi libi

12. San berow abi fu du nanga a Kresten dopu?

12 Gado wani taki wan sma musu sori berow bifo a e teki dopu. Yesus na a wan-enkri sma di no ben abi fu du dati, fu di a no ben abi sondu. Te wi e sori berow, dan wi e firi bigi sari, noso wi e aksi pardon, gi wan sani di wi du noso di wi misi fu du. Den Dyu na ini a fosi yarihondro di ben wani taki Gado feni den bun, ben musu sori berow fu den sondu di den ben du teige Krestes (Tori fu den Apostel 3:11-19). Wan tu bribiman na Korente di no ben de Dyu, ben sori berow fu sondu di den ben du, soleki hurudu, afkodrei, fufuru, nanga tra seryusu sondu. Fu di den ben sori berow, meki den ben „wasi kon krin” na ini a brudu fu Yesus. Den ben „kon santa”, noso den ben poti aparti, fu du diniwroko gi Gado. Gado ben ’fruklari den regtfardiki’ sosrefi na ini a nen fu Krestes èn nanga yepi fu a yeye fu Gado (1 Korentesma 6:9-11). A de prenspari taki wi e sori berow efu wi wani abi wan krin konsensi èn efu wi wani taki Gado e gi wi wan korostu ati te wi e broko wi ede nanga wan sondu di wi ben du.—1 Petrus 3:21.

13. San a wani taki fu drai wi libi bifo wi e teki dopu?

13 Bifo wi e teki dopu leki Kotoigi fu Yehovah, dan wi musu drai wi libi fosi. Wan sma di bosroiti nanga en heri ati fu waka baka Krestes Yesus, musu teki en eigi bosroiti fu drai en libi. Den sortu sma disi e gowe libi a takru pasi di den ben e waka fosi èn den e bosroiti fu du san Gado feni bun. Na ini den Buku fu Bijbel, den Hebrew wortu nanga den Griki wortu di abi fu du nanga a drai di wan sma e drai en libi, wani taki ’fu drai baka’. Te wan sma e drai en libi, dan a sma dati e gowe libi wan takru pasi fu drai go na Gado (1 Kownu 8:33, 34). Te wi e drai wi libi, dan wi musu „du sani di e sori taki wi abi berow” (Tori fu den Apostel 26:20). Wi musu drai baka gi falsi anbegi, wi musu handri akruderi den komando fu Gado, èn wi musu dini Yehovah wawan (Deuteronomium 30:2, 8-10; 1 Samuel 7:3). Te wi drai wi libi, dan dati sa meki taki wi sa tyari kenki kon na a denki fu wi, na den marki di wi abi na ini a libi, èn sosrefi na den fasi nanga maniri fu wi (Esekièl 18:31). Wi e ’drai baka’ te wi e kenki den takru fasi fu wi fu tron sma di abi nyun fasi.—Tori fu den Apostel 3:19; Efeisesma 4:20-24; Kolosesma 3:5-14.

A de tumusi prenspari taki wi e gi wisrefi abra na Gado nanga wi heri ati

14. San a dopu fu den bakaman fu Yesus wani taki?

14 A de prenspari sosrefi taki den bakaman fu Yesus e gi densrefi abra na Gado nanga den heri ati, bifo den e teki dopu. Te wan sma e gi ensrefi abra na Gado, dan a sma dati e poti aparti fu du wan santa wroko. Fu di a sani disi de so prenspari, meki wi musu taigi Yehovah na ini begi taki wi bosroiti fu dini en wawan fu ala ten (Deuteronomium 5:9). A no de fu taki dati wi no gi wisrefi abra na wan wroko, noso na wan libisma, ma wi gi wisrefi abra na Gado srefi.

15. Fu san ede sma e teki dopu na ini watra?

15 Te wi e gi wisrefi abra na Gado nanga yepi fu Krestes, dan wi e sori taki wi abi a fasti bosroiti fu gebroiki wi libi fu du a wani fu Gado, soleki fa a skrifi na ini Bijbel. Fu sori taki den gi densrefi abra na Gado, dan den sma di o teki dopu e du dati na ini watra, soleki fa Yesus ben teki dopu na ini a Yordanliba fu sori taki a gi ensrefi na Gado (Mateyus 3:13). A bun fu sabi taki Yesus ben e begi na a tumusi prenspari okasi dati.—Lukas 3:21, 22.

16. Fa wi kan sori na wan yoisti fasi taki wi e prisiri fu si sma teki dopu?

16 A dopu fu Yesus ben de wan seryusu okasi, ma a ben de wan sani fu prisiri sosrefi. Na so a de tu nanga a Kresten dopu na ini a ten disi. Te wi e si taki sma e teki dopu fu sori taki den gi densrefi abra na Gado, dan wi kan naki anu na wan lespeki fasi èn wi kan gi den sma disi wan switikon. Ma wi no e meki babari, wi no e froiti, èn wi no e du tra sani di no fiti, fu di wi e lespeki a santa okasi disi pe sma e sori a bribi fu den. Wi e sori a pisiri fu wi na wan lespeki fasi.

17, 18. San e yepi owruman fu kon sabi efu wan sma doro den markitiki fu teki dopu?

17 Son sma e dopu beibi èn trawan e dwengi ipi-ipi sma fu teki dopu, aladi den sma disi di no abi sabi fu Bijbel. Ma Yehovah Kotoigi noiti no e dwengi sma fu teki dopu. Fu taki en leti, den no e dopu sma di no doro den markitiki fu Bijbel. Te wan sma wani tron wan preikiman fu a bun nyunsu bifo a teki dopu srefi, dan Kresten owruman musu kon sabi efu a sma disi e frustan den prenspari leri fu Bijbel, èn efu a e libi akruderi den leri dati. Den musu kon sabi sosrefi efu a sma disi wani de wan Kotoigi fu Yehovah trutru.

18 Te sma abi wan bun prati na a Kownukondre preikiwroko èn e aksi fu teki dopu, dan furu tron den Kresten owruman e taki nanga den. Den owruman e du dati fu kon sabi efu den sma disi na tru bribiman di gi densrefi abra na Yehovah. Den wani kon sabi tu efu den sma disi doro den markitiki di Gado poti gi sma di wani teki dopu (Tori fu den Apostel 4:4; 18:8). A fasi fa den sma disi e piki den moro leki 100 aksi di abi fu du nanga Bijbel leri, e yepi den owruman fu si efu den doro den Bijbel markitiki fu teki dopu. Wan tu sma no e doro den markitiki disi, èn fu dati ede den no e kisi okasi fu teki a Kresten dopu.

San e tapu yu fu teki dopu?

19. Suma na den sma di sa tiri makandra nanga Yesus, soleki fa Yohanes 6:44 e sori dati?

19 Kande den sma di teki dopu na ini bigi grupu, ben kisi fu yere taki den ben o go na hemel te den dede. Ma Yesus ben taki fu den tru bakaman fu en: „Nowan sma kan kon na mi, boiti efu a Tata, di ben seni mi kon, e hari en kon” (Yohanes 6:44). Yehovah hari 144.000 sma kon na Krestes èn den sa tiri makandra nanga Krestes na ini a hemel Kownukondre. Noiti wan sma kisi a moi grani dati na ini a seti fu Gado, fu di trawan ben dwengi en fu teki dopu.—Romesma 8:14-17; 2 Tesalonikasma 2:13; Openbaring 14:1.

20. San kan yepi wan tu sma di no teki dopu ete?

20 Spesrutu sensi den yari krosibei fu 1935, bun furu sma di abi a howpu fu pasa „a bigi banawtu” libilibi èn fu libi na grontapu fu têgo, kon tron memre fu den „tra skapu” fu Yesus (Openbaring 7:9, 14; Yohanes 10:16). Den sma disi doro den markitiki fu teki dopu, fu di den drai den libi akruderi Gado Wortu èn fu di den lobi Gado nanga ’den heri ati, den heri sili, den heri krakti, èn den heri frustan’ (Lukas 10:25-28). Aladi son sma sabi taki Yehovah Kotoigi e ’anbegi Gado nanga yeye èn nanga waarheid’, toku den no teki na eksempre fu Yesus ete. Den sma disi no teki dopu ete fu sori trawan taki den lobi Yehovah trutru èn taki den wani dini en wawan (Yohanes 4:23, 24; Deuteronomium 4:24; Markus 1:9-11). Den sma disi musu begi Yehovah seryusu èn den musu aksi en sosrefi fu yepi den, so taki den kan teki a tumusi prenspari bosroiti disi. Na so wan fasi den kan kisi deki-ati fu drai den heri libi akruderi Gado Wortu, fu gi densrefi abra na Yehovah Gado nanga den heri ati, èn fu teki dopu.

21, 22. San na wan tu sani di e tapu sma fu gi densrefi abra na Gado èn fu teki dopu?

21 Son sma no e gi densrefi abra na Yehovah èn den no e teki dopu, fu di den e poti tumusi furu prakseri na grontapu afersi. A kan de so tu taki den sma disi e du so furu muiti fu kon gudu, taki den no abi ten gi yeye afersi (Mateyus 13:22; 1 Yohanes 2:15-17). Den ben sa de koloku srefisrefi efu den ben o kenki a denki fu den èn sosrefi den marki di den e suku fu doro! Efu den sma disi ben o kon krosibei na Yehovah, dan dati ben o meki den kon gudu na yeye fasi, èn den no ben o abi tumusi furu broko-ede moro. Den ben o abi vrede nanga prisiri tu fu di den ben o du a wani fu Gado.—Psalm 16:11; 40:8; Odo 10:22; Filipisma 4:6, 7.

22 Tra sma e taki dati den lobi Yehovah. Ma den no e gi densrefi abra na en èn den no e teki dopu, fu di den e denki taki te den no teki den bosroiti disi, dan den no sa abi fu gi frantwortu na Gado. Ma ibriwan fu wi musu gi frantwortu na Gado. A frantwortu dati kon na wi tapu di wi yere a wortu fu Yehovah (Esekièl 33:7-9; Romesma 14:12). Den Israelsma fu owruten ben de wan ’pipel di Gado ben teki’. A heri nâsi disi ben gi ensrefi abra na Yehovah, èn fu dati ede ibri Israelsma di ben gebore na ini a nâsi dati, ben musu dini en getrow akruderi den wet fu en (Deuteronomium 7:6, 11). Na ini a ten disi, nowan sma e gebore leki wan futuboi fu Gado. Ma te wi kisi soifri sabi fu Bijbel, dan wi musu du san wi leri fu di wi e bribi den sani dati.

23, 24. Sortu sani no musu tapu sma fu teki dopu?

23 Kande son sma no e teki dopu, fu di den feni taki den no sabi nofo. Ma wi alamala musu leri furu sani ete, fu di ’libisma noiti no sa kon sabi a wroko finifini di a tru Gado meki fu sensi a bigin te na a kaba’ (Preikiman 3:11). Prakseri na Etiopia eunuch. Fu di a ben de wan proselietsma, meki a ben sabi pikinso fu den Buku fu Bijbel, ma a no ben sabi ala sani fu den prakseri fu Gado. Ma baka di a kon sabi taki Yehovah seti sani so taki libisma kan kisi frulusu nanga yepi fu a frulusu-ofrandi fu Yesus, dan wantewante a teki dopu na ini watra.—Tori fu den Apostel 8:26-38.

24 Son sma e tweifri fu gi densrefi abra na Gado, fu di den frede taki den o meki fowtu. Monique di abi 17 yari, e taki: „Mi no dopu ete, fu di mi frede taki mi no sa man dini Gado na a fasi di a sa feni bun.” Ma te wi e frutrow tapu Yehovah nanga wi heri ati, dan ’a sa meki wi pasi kon reti’. A sa yepi wi fu „tan waka na ini waarheid” leki getrow futuboi fu en.—Odo 3:5, 6; 3 Yohanes 4.

25. Na sortu aksi wi sa poti prakseri now?

25 Ibri yari, dusundusun sma e gi densrefi abra na Yehovah èn den e teki dopu. Den sma disi e du so, fu di den e frutrow dorodoro tapu Yehovah èn fu di den lobi en nanga den heri ati. Èn a no de fu taki dati ala den futuboi fu Gado di gi densrefi abra na en, wani tan getrow. Ma wi e libi na ini muilek ten, èn a bribi fu wi e kisi tesi na difrenti fasi (2 Timoteyus 3:1-5). San wi kan du fu man dini Yehovah na wan fasi di a sa feni bun? Wi sa poti prakseri na a aksi disi na ini na artikel di e kon.

[Futuwortu]

^ paragraaf 6 Fu di Yesus no ben abi sondu, meki a dopu fu en no ben de fu sori berow. A dopu fu en ben de fu sori taki a ben gi ensrefi na Gado fu du a wani fu en Tata.—Hebrewsma 7:26; 10:5-10.

Yu e memre disi ete?

• Fa Kresten musu teki dopu?

• Sortu sabi sma abi fanowdu fu man teki dopu?

• San sma musu du bifo den e teki dopu leki tru Kresten?

• San e tapu son sma fu teki dopu, ma san kan de wan yepi gi den?

[Aksi fu a tori disi]

[Prenki na tapu bladzijde 14]

Yu sabi san a wani taki fu teki dopu ’na ini a nen fu a Tata, fu a Manpikin, èn fu a santa yeye’?