Go na content

Go na table of contents

Meki den gronprakseri fu Gado tiri yu

Meki den gronprakseri fu Gado tiri yu

Meki den gronprakseri fu Gado tiri yu

„[Yehovah] e leri yu fu gi yusrefi wini.”​—YESAYA 48:17.

1. Fa a Mekiman e tiri libisma?

DEN sabiman di e ondrosuku den sani fu hemel, e fruwondru srefisrefi taki someni krakti de na ini a loktu na wi lontu. Aladi a son fu wi no de so bigi leki tra stari, toku a abi wan krakti di bigi srefisrefi. A Mekiman kan tiri den bigi stari disi na hemel nanga a kefalek bigi krakti fu en (Yob 38:32; Yesaya 40:26). Fa a de nanga wi leki libisma? Wi abi wan fri wani, wi abi a koni fu man si san bun èn san ogri, wi man gebroiki wi frustan, èn wi man frustan yeye afersi. Fa wi Mekiman e tiri wi? A e tiri wi na wan lobi-ati fasi, èn a e du dati nanga yepi fu den kefalek bun wet nanga den hei gronprakseri fu en, makandra nanga a konsensi fu wi di kisi bun leri.—2 Samuel 22:31; Romesma 2:14, 15.

2, 3. Fa Gado wani taki wi musu gi yesi na en?

2 Gado e prisiri nanga libisma di wani gi yesi na en (Odo 27:11). Yehovah no meki libisma fu gi yesi nomo na en leki robot di no abi frustan. Na presi fu dati, a gi wi wan fri wani, so taki wi kan sabi fa fu teki yoisti bosroiti.—Hebrewsma 5:14.

3 Yesus, di ben e du sani soifri soleki fa en Tata ben e du, ben taigi den disipel fu en: „Unu na mi mati efu unu e du san mi e komanderi unu. Mi no e kari unu srafu moro” (Yohanes 15:14, 15). Na ini owruten, wan srafu ben musu gi yesi na den komando fu en masra. Ma wan sma e tron wan mati fu wan trawan te a e taki èn e du sani di e meki taki a sma dati e kon lobi en. Wi kan tron mati fu Yehovah (Yakobus 2:23). A matifasi disi e kon moro tranga te wi lobi en soleki fa a lobi wi. Yesus ben sori taki wi musu lobi Gado fu man gi yesi na en. A ben taki: „Efu wan sma lobi mi, dan a sa hori a wortu fu mi, èn mi Tata sa lobi en” (Yohanes 14:23). Fu di Yehovah lobi wi èn fu di a no wani taki ogri e miti wi, meki a e gi wi deki-ati fu libi akruderi den gronprakseri fu en.

Gronprakseri fu Gado

4. San na wan gronprakseri?

4 San na gronprakseri? Soleki fa wan buku e taki, dan wan gronprakseri na wan „prenspari tru tori, dati wani taki: wan prenspari wet di wi kan gebroiki na ini difrenti situwâsi; a de sosrefi wan leri, noso wan denki fu pe tra wet noso gronprakseri komoto”. Te wi e ondrosuku a Bijbel finifini, dan wi e si taki wi hemel Tata e gi wi prenspari gronprakseri di wi kan gebroiki na ini difrenti situwâsi noso afersi fu a libi. A e gi wi den gronprakseri disi, fu di a wani wi fu kisi wini fu têgo. Disi e kruderi nanga den wortu di a koni Kownu Salomo ben skrifi: „Arki mi manpikin, èn teki den sani di mi e taki. Dan gi yu den yari fu libi sa kon de furu. Mi wani gi yu leri na ini koni srefi; mi wani meki yu waka na tapu den pasi fu opregtifasi” (Odo 4:10, 11). Den prenspari gronprakseri di Yehovah e gi wi, abi krakti tapu a matifasi di wi abi nanga en, tapu a fasi fa wi e handri nanga tra sma, tapu wi anbegi, èn sosrefi tapu wi aladei libi (Psalm 1:1). Meki wi luku wan tu fu den prenspari gronprakseri disi.

5. Gi eksempre fu wan tu prenspari gronprakseri.

5 Yesus ben taki fu a matifasi di wi abi nanga Yehovah: „Yu musu lobi Yehovah, yu Gado, nanga yu heri ati èn nanga yu heri sili èn nanga yu heri frustan” (Mateyus 22:37). Boiti dati, Gado e gi wi gronprakseri di abi fu du nanga a fasi fa wi e handri nanga tra sma. Wan fu den gronprakseri disi na: „Ala sani, fu dati ede, di unu wani fu sma du gi unu, unu musu du gi den sosrefi” (Mateyus 7:12; Galasiasma 6:10; Titus 3:2). Wi e kisi rai sosrefi di abi fu du nanga na anbegi fu wi: „Meki wi poti ai na makandra, so taki wi e tranga makandra fu sori lobi èn fu du bun wroko, fu no libi a kon di wi e kon makandra” (Hebrewsma 10:24, 25). Na apostel Paulus ben taki disi fu den aladei sani fu a libi: „Awansi unu e nyan noso unu e dringi noso unu e du iniwan tra sani, du ala sani fu gi Gado glori” (1 Korentesma 10:31). Furu tra gronprakseri de ete na ini a Wortu fu Gado.

6. San na a difrenti na mindri gronprakseri nanga wet?

6 Gronprakseri na prenspari tru tori di kan tyari wini kon gi wi te wi e hori wisrefi na den. Kresten di e du muiti fu lobi den, e handri nanga koni. Yehovah ben meki Salomo skrifi: „Poti prakseri na den wortu fu mi. Poti yu yesi fu arki san mi e taki. No meki den komoto fu yu ai. Kibri den na mindrisei fu yu ati. Bika den na libi gi ala den sma di e feni den èn gosontu gi a heri skin fu den” (Odo 4:20-22). San na a difrenti na mindri gronprakseri nanga wet? Wet e meki nanga yepi fu gronprakseri. Furu tron, wet e taigi sma soifri san den musu du noso san den no musu du, èn wi kan gebroiki den na ini wan spesrutu pisi ten noso na ini wan spesrutu situwâsi nomo. Ma wi kan gebroiki gronprakseri ala ten (Psalm 119:111). Den gronprakseri fu Gado no e kon owru, den no e lasi gowe. A profeiti Yesaya ben abi leti di a skrifi nanga yepi fu santa yeye: „A grun grasi kon drei, a bromki kon flaw; ma fu a sei fu a wortu fu a Gado fu wi, a sa tan te ten di no skotu.”—Yesaya 40:8.

Denki èn handri akruderi gronprakseri

7. Fa Gado Wortu e gi wi deki-ati fu denki èn fu handri akruderi gronprakseri?

7 Ibritron baka, „a wortu fu wi Gado” e gi wi deki-ati fu denki èn fu handri akruderi gronprakseri. Di sma ben aksi Yesus san na den moro prenspari pisi tori fu a Wet, dan a taki tu sani nomo. Fosi, a poti krakti na tapu taki wi musu lobi Yehovah, èn baka dati a poti krakti na tapu taki wi musu lobi tra sma (Mateyus 22:37-40). Yesus ben teki den wortu dati puru fu Deuteronomium 6:4, 5. Den tekst disi ben e taki syatu kaba fu den moro prenspari komando na ini a Wet fu Moses: „Yehovah, wi Gado, na wán Yehovah. Èn yu musu lobi Yehovah, yu Gado, nanga heri yu ati èn nanga heri yu sili èn nanga heri yu krakti.” Soleki fa a sori, dan Yesus ben abi na prakseri sosrefi a gronprakseri fu Gado di skrifi na Lefitikus 19:18. Na ini a buku Preikiman, Kownu Salomo e gebroiki wan tu krakti wortu di e sori soifri san furu fu den wet fu Gado wani taki: „A bosroiti fu a tori, now di sma yere ala sani, de: Frede a tru Gado èn hori den komando fu en. Bika disi na a heri plekti fu libisma. Bika a tru Gado srefi sa krutu ibri sortu wroko di abi fu du nanga ibri sani di kibri, fu si efu a bun noso efu a takru.”—Preikiman 12:13, 14; Mika 6:8.

8. Fu san ede a bun fu frustan den prenspari Bijbel gronprakseri dorodoro?

8 Te wi e frustan den prenspari gronprakseri disi dorodoro, dan dati kan yepi wi fu frustan èn fu gebroiki den gronprakseri di abi fu du nanga spesrutu afersi. Boiti dati, te wi no e frustan den prenspari gronprakseri dorodoro èn te wi no e handri akruderi den, dan kande wi no sa man teki bun bosroiti èn a bribi fu wi kan kon swaki esi-esi (Efeisesma 4:14). Te wi e meki den gronprakseri disi kisi rutu na ini wi frustan èn na ini wi ati, dan wi sa man gebroiki den te wi musu teki bosroiti. Te wi e gebroiki den nanga koni, dan den sa tyari bun bakapisi kon.—Yosua 1:8; Odo 4:1-9.

9. Fu san ede a no makriki ala ten fu frustan èn fu gebroiki Bijbel gronprakseri?

9 Fu man frustan èn fu man gebroiki Bijbel gronprakseri, no de so makriki leki fu hori wisrefi na wan tu wet. Fu di wi na onvolmaakti sma, meki a kan taki wi no wani teki a ten fu kon sabi fa fu gebroiki gronprakseri na so wan fasi taki wi e kisi a yoisti denki fu sani. Kande wi feni taki a moro bun fu abi wan wet di e sori krin san wi musu du te wi musu teki wan bosroiti, noso te wi abi wan problema. Son leisi a kan de so taki wi e go suku rai na wan lepi Kresten, noso na wan gemeente owruman, fu di wi e fruwakti taki den sa sori wi wan wet di e taki soifri fu a situwâsi fu wi. Ma a kan, taki a Bijbel noso den Bijbel publikâsi no abi wan wet di e sori krin san wi musu du. Èn awinsi wi ben o feni so wan wet, toku a ben kan de so taki wi no sa man gebroiki en na ini ala afersi noso situwâsi. Kande yu e memre ete taki wan man ben aksi Yesus: „Leriman, taigi a brada fu mi fu prati a gudu nanga mi.” Yesus no ben gaw fu gi a man dati wan wet di a ben kan gebroiki fu lusu a kesekese nanga en brada. Na presi fu dati, a gi en wan gronprakseri di a ben kan gebroiki na ini tra afersi tu: „Luku bun èn kibri unsrefi gi ibri sortu bigi-ai.” Na so fasi Yesus ben gi a man wan gronprakseri di a ben man gebroiki bun na ini a ten dati èn di wi man gebroiki bun tu na ini a ten disi.—Lukas 12:13-15.

10. Fa wi kan meki trawan kon sabi fu san ede wi e handri akruderi gronprakseri?

10 Kande yu sabi sma di e hori densrefi na wet, soso fu di den frede taki den o kisi strafu. Te wi e lespeki gronprakseri, dan wi no sa de leki den sma dati. Te sma e handri akruderi gronprakseri, dan den musu du dati nanga den heri ati. Fu taki en leti, furu tron wan sma no e kisi en strafu wantewante te a no handri akruderi gronprakseri. A sani disi e gi wi na okasi fu sori trawan fu san ede wi e gi yesi na Yehovah. Yosef na wan bun eksempre, fu di a ben weigri fu du hurudu nanga a wefi fu Potifar. Yehovah no ben gi libisma wan wet ete di e krutu sutadu, èn a no ben gi den wan wet di e sori sortu strafu wan sma musu kisi te a du hurudu nanga a wefi fu wan tra man. Ma Yosef ben sabi den gronprakseri fu Gado di e sori taki masra nanga wefi musu tan getrow na makandra (Genesis 2:24; 12:18-20). A fasi fa a ben piki e sori krin taki den gronprakseri dati ben abi furu krakti na en tapu: „Fa mi ben kan du a bigi ogri disi èn trutru sondu na Gado?”—Genesis 39:9.

11. Na ini sortu afersi Kresten musu meki den gronprakseri fu Yehovah tiri den?

11 Na ini a ten disi, Kresten musu meki den gronprakseri fu Yehovah tiri den te den musu teki bosroiti di abi fu du nanga sortu mati den musu teki, a yoisti fasi fa den kan abi prisiri, sortu poku den kan arki, èn sortu buku den kan leisi (1 Korentesma 15:33; Filipisma 4:8). Te wi e kisi moro sabi, moro frustan, nanga moro warderi gi Yehovah nanga den markitiki fu en, dan a konsensi fu wi sa yepi wi fu gebroiki gronprakseri fu Gado awinsi sortu situwâsi e miti wi. Wi sa gebroiki den sosrefi na ini den afersi fu wi di trawan no abi fu sabi. Te wi e meki Bijbel gronprakseri tiri wi, dan wi no sa suku okasi fu no hori wisrefi na den wet fu Gado. Wi no sa du leki den sma tu di e pruberi fu si o fara den kan go sondro taki den e broko wan spesrutu wet. Wi e frustan taki so wan denki no bun srefisrefi.—Yakobus 1:22-25.

12. San na wan prenspari sani di e yepi wi fu handri akruderi den gronprakseri fu Gado?

12 Lepi Kresten sabi taki wan prenspari sani di e yepi den fu handri akruderi gronprakseri, na wan angri fu sabi fa Yehovah e denki fu wan tori. A psalm skrifiman e warskow wi: „O un sma di lobi Yehovah, unu no musu lobi san ogri” (Psalm 97:10). Na ini Odo 6:16-19 wan tu sani kari di Gado e si leki ogri sani: „Siksi sani de di Yehovah no wani si na ai; iya seibi de wan tegu sani gi en sili: ai di e luku na wan heimemre fasi, wan tongo di e lei, èn anu di e trowe a brudu fu sma di no du noti, wan ati di e meki ogri plan, futu di e hasti densrefi go na ogri,wan falsi kotoigi di e taki leitori èn ibriwan sma di e meki trobi kon na mindri brada.” Te wi abi wan angri fu sabi fa Yehovah e denki fu den prenspari sani disi, dan wi sa libi akruderi gronprakseri doronomo.—Yeremia 22:16.

Wi musu abi a yoisti denki

13. San Yesus ben poti krakti na tapu na ini a Bergitaki fu en?

13 Te wi sabi gronprakseri èn te wi e gebroiki den, dan dati e yepi wi sosrefi fu no si na anbegi fu wi leki wan plekti nomo. Fu handri akruderi gronprakseri no de a srefi leki fu du san wet e taki. Yesus ben poti krakti tapu a tori disi na ini a Bergitaki (Mateyus 5:17-48). Memre taki den arkiman fu Yesus ben de Dyu. Sobun, den ben musu libi akruderi a Wet fu Moses. Ma den ben abi wan fowtu denki fu a Wet. Den ben feni nomonomo taki wan sma ben musu hori ensrefi na a Wet, awansi dati ben tapu en fu sori lobi gi trawan. Boiti dati, den ben dwengi sma fu libi akruderi den gwenti fu den, èn nanga dati den ben meki sma denki taki a leri fu Gado no ben de so prenspari leki den gwenti fu den (Mateyus 12:9-12; 15:1-9). A sani disi ben meki taki a pipel no ben leri fu denki akruderi gronprakseri.

14. Fa Yesus ben yepi den arkiman fu en fu denki akruderi gronprakseri?

14 Yesus no ben de leki den Dyu disi. Na ini a Bergitaki fu en, a ben taki fu gronprakseri di abi fu du nanga a fasi fa sma musu tyari densrefi na ini feifi spesrutu afersi. Den afersi disi ben abi fu du nanga: atibron, trowlibi nanga brokotrow, pramisi, refensi, èn lobi nanga bita-ati. Yesus ben sori sortu winimarki sma sa kisi te den e handri akruderi gronprakseri na ini ibriwan fu den afersi disi. Na so fasi Yesus ben yepi den bakaman fu en fu tyari densrefi na wan moro bun fasi. Fu eksempre, Yesus gi wi wan gronprakseri di abi fu du nanga sutadu. Boiti taki a gronprakseri disi e kibri wi fu no du sutadu, a e sorgu sosrefi taki wi no e prakseri noso e angri gi a sani dati: „Ibriwan sma di e tan luku wan uma fu kan abi tranga lostu gi en, na ini en ati a du sutadu kaba nanga en.”—Mateyus 5:28.

15. Fa wi kan sorgu taki wi no e poti tumusi prakseri na wan lo wet?

15 Na eksempre disi e sori taki wi noiti no musu frigiti fu san ede Yehovah gi wi den gronprakseri fu en. Te wi e suku fu kisi a bun-ati fu Gado, dan a no musu de so kwetikweti taki wi e hori wisrefi na den gronprakseri disi soso fu sma ai. Fu sori sma taki disi a no wan bun fasi fu denki, meki Yesus taki fu a sari-ati nanga a lobi fu Gado (Mateyus 12:7; Lukas 6:1-11). Te wi e handri akruderi Bijbel gronprakseri, dan wi no sa pruberi fu hori wisrefi na wan lo wet di no e kruderi srefisrefi nanga san Bijbel e leri wi trutru. Èn wi no sa dwengi tra sma tu fu du dati. Na presi taki wi sa anbegi Gado soso fu sma ai, wi sa poti moro prakseri na den gronprakseri di e gi wi deki-ati fu lobi Gado èn fu gi yesi na en.—Lukas 11:42.

Bun bakapisi di e meki sma koloku

16. Gi wan tu eksempre fu gronprakseri de abi fu du nanga son Bijbel wet.

16 Te wi e meki muiti fu gi yesi na Yehovah, dan a de prenspari fu frustan taki den wet fu en meki nanga yepi fu prenspari gronprakseri. Fu eksempre, Kresten musu wai pasi gi afkodrei nanga hurudu, èn den no musu teki brudu (Tori fu den Apostel 15:28, 29). Fu san ede Kresten e wai pasi gi den sani disi? Fu di wi musu anbegi Gado wawan; wi musu tan getrow na wi trowpatna; èn Yehovah na a Sma di gi wi libi (Genesis 2:24; Exodus 20:5; Psalm 36:9). Te wi e frustan den gronprakseri disi, dan a sa de moro makriki fu agri nanga den wet di abi fu du nanga den gronprakseri disi. A sa de moro makriki sosrefi gi wi fu hori wisrefi na den.

17. Sortu winimarki wi kan kisi te wi e frustan den Bijbel gronprakseri èn te wi e gebroiki den?

17 Te wi e frustan den gronprakseri di abi fu du nanga spesrutu wet èn te wi e handri akruderi den, dan wi e kon frustan taki den de fu wi eigi bun. Boiti taki a pipel fu Gado e kisi blesi na yeye fasi, wi e kisi trutru winimarki sosrefi. Teki leki eksempre, den sma di no e smoko, di e libi wan krin libi, èn di e frustan taki brudu na wan santa sani. Den sma disi e wai pasi gi furu siki. Te wi e libi akruderi a waarheid fu Bijbel, dan dati kan meki wi kisi wini na moni sei, na wi wrokope, na skoro, noso na ini na osofamiri fu wi. Ibriwan fu den trutru winimarki disi e sori krin taki den markitiki fu Yehovah warti srefisrefi èn taki den kan tyari wini kon gi wi te wi e hori wisrefi na den. Ma wi no e handri akruderi den gronprakseri fu Gado, soso fu kisi wini gi wisrefi. Tru Kresten e gi yesi na Yehovah fu di den lobi en, fu di a abi reti na tapu na anbegi fu den, èn fu di a de a yoisti sani fu du.—Openbaring 4:11.

18. San musu tiri a libi fu wi efu wi wani taki sani e waka bun gi wi leki Kresten?

18 Te wi e meki Bijbel gronprakseri tiri a libi fu wi, dan dati sa yepi wi fu libi wan moro bun libi, èn a kan hari sma kon na tapu a pasi fu Gado. A moro prenspari sani na taki a libi fu wi sa gi Yehovah grani. Wi e si taki Yehovah trutru na wan lobi-ati Gado di wani taki sani e go bun nanga wi. Te wi e teki bosroiti akruderi gronprakseri èn te wi e si fa Yehovah e blesi wi, dan wi sa firi taki wi abi wan moro bun matifasi nanga en. Iya, a matifasi di wi abi nanga wi hemel Tata sa kon moro tranga, fu di wi sa kon lobi en moro.

Yu e memre disi ete?

• San na wan gronprakseri?

• San na a difrenti na mindri gronprakseri nanga wet?

• Fu san ede a bun fu denki èn fu handri akruderi gronprakseri?

[Aksi fu a tori disi]

[Faki na tapu bladzijde 20]

Wilson, wan Kresten na ini Gana, ben kisi fu yere taki a ben o lasi en wroko baka wan tu dei. Tapu a lasti wrokodei fu en, a ben musu wasi na oto fu a driktoro fu a bisnis. Di Wilson feni moni na ini na oto, dan a basi fu en taigi en taki Gado ben seni a moni kon fu di Wilson ben o lasi en wroko a dei dati. Ma fu di Wilson ben sabi den Bijbel gronprakseri di e sori taki sma no musu abi bedrigifasi, meki a gi a moni baka na a driktoro. A sani disi fruwondru a driktoro èn a naki en ati srefisrefi. Fu dati ede, a bosroiti wantewante taki Wilson ben kan tan wroko drape, èn a gi en wan moro hei posisi na ini a bisnis.—Efeisesma 4:28.

[Faki na tapu bladzijde 21]

Rukia na wan uma fu Albania èn a pasa 60 yari. Fu di wan trobi ben de na ini a famiri, meki a no ben taki nanga en bigi brada 17 yari langa. Di a bigin studeri Bijbel nanga Yehovah Kotoigi, dan a kon sabi taki tru Kresten musu abi vrede nanga trawan, èn taki den no musu hori sma na ati. Baka di a begi heri neti, a waka go na en brada oso, aladi en ati ben e beifi. En brada pikin opo a doro. A ben fruwondru fu si Rukia, èn a aksi en: „Suma dede? San yu e du dyaso?” Rukia aksi efu a ben kan taki nanga en brada. Na wan tiri fasi a fruteri en brada taki a ben wani meki vrede nanga en fu di a ben leri sabi den gronprakseri fu Bijbel èn ben a leri sabi Yehovah. Den krei èn den brasa makandra, èn den meki prisiri sosrefi fu di den ben tron mati baka!—Romesma 12:17, 18.

[Prenki na tapu bladzijde 23]

Mateyus 5:27, 28

[Prenki na tapu bladzijde 23]

Mateyus 5:3

[Prenki na tapu bladzijde 23]

Mateyus 5:24

[Prenki na tapu bladzijde 23]

„Di a si someni sma, a kren go na tapu a bergi. Baka di a go sidon, den disipel fu en kon na en; dan a opo en mofo èn a bigin gi den leri.”—MATEYUS 5:1, 2