Go na content

Go na table of contents

Yu kan abi a dyaranti fu wan libi di sa waka bun fu têgo

Yu kan abi a dyaranti fu wan libi di sa waka bun fu têgo

Yu kan abi a dyaranti fu wan libi di sa waka bun fu têgo

FU SAN EDE libisma furu tron no abi a dyaranti taki sani sa waka bun nanga den? Èn fu san ede sani e waka bun nanga den fu wan pisi ten nomo te den abi wan bun libi? Kande na fu di wi e poti frutrow tapu den sani di wi e howpu fu kisi, na presi taki wi e poti frutrow tapu den sani di wi kan kisi trutru. Efu dati de so, dan wi kan taki dati wi no e si sani soleki fa den de trutru.

Wan sma e dren doronomo fu wan switi libi, soso fu frigiti den problema fu en. Ma furu tron, den problema fu a trutru libi wantronso e meki a sma dati kisi ensrefi baka, èn a e kon si taki sani de heri tra fasi leki fa a ben prakseri.

Son sma e frutrow na tapu taki te den e tan na wan spesrutu presi, dan a libi fu den sa waka bun. Meki wi luku a tori disi. Fu gi wan eksempre, wi kan denki taki te wi e libi na ini wan bigi foto, dan sani sa waka bun nanga wi, fu di wi sa man libi wan switi libi, wi sa man meki furu moni, èn wi sa man libi na ini wan moi oso. Iya, a ben kan gersi leki den sani disi kan gi wi a dyaranti fu a bun libi di wi e angri so langa kaba fu abi. Ma sani sa waka soifri soleki fa wi e prakseri?

Wan bigi foto trutru e gi wi a dyaranti fu wan bun libi?

Na ini pôti kondre, reklame e meki taki furu sma e suku fu go tan na ini den bigi foto. Den reklame disi e meki sma denki taki den dren di den abi kan kon tru. Fu taki en leti, den organisâsi di e meki den sortu reklame disi no e suku fu meki sani waka bun nanga yu, ma den e suku fu seri den sani fu den. Den no e fruteri sma fu den trutru problema di de, ma na presi fu dati, den e gebroiki den reklame fu den fu meki sma bribi taki sani sa waka bun nanga den èn taki den kan abi a dyaranti fu wan bun libi. Leki bakapisi fu dati, sma e denki taki a libi fu den sa waka bun te den e bai den sani di de fu si na ini den reklame èn te den e go libi na ini wan bigi foto.

Luku na eksempre di e kon now. Lantiman na ini wan foto na West Afrika ben poti bigi reklame bord na strati. Den bord disi ben e sori sma taki te den e smoko, dan fu taki en leti, den e bron a moni di den ben kisi, baka di den ben wroko so tranga. Den lantiman ben poti den bord disi fu warskow sma fu a foto fu no smoko tabaka. Den sma di e meki èn e seri sigaret no libi a sani disi so, ma den poti moro moi reklame bord. Den bord disi ben abi prenki fu smokoman di ben sori fu de koloku sma di ben abi bun bakapisi na ini a libi. Boiti dati, wan sigaret fabriki ben meki den wrokoman fu en weri moi uniform nanga moi diri pet, so taki den ben kan go prati sigaret gi yongusma na strati. Den ben e gi den yongusma disi deki-ati fu „tesi en”. Furu fu den yongusma disi ben e komoto fu dorpu, èn den no ben sabi taki sma ben e gebroiki reklame fu kori trawan. Leki bakapisi fu dati den bigin smoko den sigaret disi èn den tron smokoman di no man tapu moro nanga smoko. Den yongu sma fu a dorpu ben kon na ini a bigi foto fu suku wan moro bun libi gi densrefi noso fu wroko moni so taki den ben kan yepi den famiriman fu den. Na presi fu dati, den ben e bron furu fu a moni di den ben kan gebroiki gi moro bun sani.

A no den bisnisman wawan e meki sma denki taki den kan abi wan moro bun libi te den e kon fu tan na ini a bigi foto. A kan taki sma e kisi a denki disi sosrefi fu trawan di froisi go tan na ini a bigi foto èn e syen fu drai go baka na a dorpu pe den komoto. Den sma disi no wani taki trawan musu kon sabi taki sani no waka bun gi den. Fu dati ede, den e meki bigi fu meki sma denki taki den kon gudu èn taki sani waka bun gi den na ini a foto. Ma te yu e luku a libi fu den moro fini, dan yu sa si taki den no e libi wan moro bun libi na ini a foto. Den abi moni problema, neleki furu fu den sma di e tan na ini a foto.

A de so spesrutu na ini bigi foto, taki bedrigiman e kisi den nyun sma di e kon fu suku wan moro bun libi drape. Fu san ede dati de so? Fu di den nyun sma disi moro furu no meki bun mati ete, èn den de farawe fu den famiriman fu den. Leki bakapisi fu dati, den no abi sma di kan taigi den fa fu sorgu taki den no e kisi takru bakapisi te den e suku fu libi na ini a foto pe sma e feti nomo fu tron gudusma.

Josué no tron wan smokoman. Boiti dati, a kon si taki a libi na ini a foto ben hebi tumusi gi en. A wan-enkri sani di a foto trutru ben o man gi en, na bigi dren di noiti no ben o kisi wan kontru. A kon si taki a libi na ini a foto no ben e gi en a trutru dyaranti taki a libi fu en ben o waka bun. A foto no ben de wan presi gi en fu tan. Ne, a bigin broko en ede taki a no ben koni nofo fu doro den marki di a ben wani doro. Aladi a ben hati en taki sani no ben waka soleki fa a ben fruwakti, toku a drai go baka na a dorpu te fu kaba.

Josué ben frede taki sma ben o spotu en. Na presi fu dati, den famiriman nanga den tru mati fu en ben breiti srefisrefi taki a ben drai kon baka na oso. Den famiriman fu en ben sori en taki den lobi en, èn ensrefi ben breiti taki a ben de baka na ini a dorpu di a ben sabi so bun. Boiti dati, den mati fu en na ini a gemeente ben lobi en. Ala den sani disi ben meki taki heri esi a no ben abi den broko-ede moro di a ben gwenti fu abi na ini a bigi foto pe furu sma e ondrofeni takru bakapisi, na presi taki sani e waka bun gi den. A bigin wroko tranga baka na ini den gron makandra nanga en papa. En nanga en famiri ben e meki moro moni now leki san a ben o meki te a ben tan na ini a foto, wan sani di a no ben fruwakti trutru.

San na a trutru problema di sma abi nanga moni?

Moni sa gi yu a dyaranti taki yu libi sa waka bun? Liz, wan uma fu Kanada, e taki: „Di mi ben de wan yongu sma, dan mi ben bribi taki sma di ben abi moni no ben abi broko-ede.” A bigin hori nanga wan man di ben abi furu moni. No langa baka dati, den trow. A sani dati gi en a dyaranti taki en libi ben o waka bun? Liz e taki moro fara: „Di mi trow, dan wi ben abi wan moi oso nanga tu oto. Wi ben abi furu moni, èn fu dati ede wi ben kan abi iniwan sani di wi ben wani. Wi ben man go na tra kondre, èn wi ben man nyan bun fu a libi. Toku mi ben e broko mi ede ete nanga moni.” A e fruteri fu san ede dati ben de so: „Fu di wi ben abi so furu sani, meki mi ben frede taki wi ben o lasi den. A gersi leki o moro sani yu abi, o moro yu e broko yu ede nanga fa a libi sa waka. Aladi mi ben abi moni, toku mi ben abi broko-ede.”

Kande yu feni taki a moni fu yu no sari fu man gi yu a dyaranti taki sani sa waka bun gi yu. Efu dati de so, dan aksi yusrefi, ’San na a trutru problema? A moni fu yu no sari trutru, noso a de so taki yu no e gebroiki yu moni na wan koni fasi?’ Liz e prakseri fa a libi fu en ben de fosi, èn a e taki: „Now mi sabi taki den problema di mi famiri ben abi di mi ben pikin, ben kon fu di den no ben gebroiki a moni fu den na wan koni fasi. Wi ben e borgu sani, èn fu dati ede wi ala ten ben abi paiman. A sani disi ben e gi wi broko-ede.”

Ma na ini a ten disi, Liz nanga a masra fu en no abi den broko-ede dati, aladi den no abi so furu moni moro. Di den kon sabi a waarheid fu Gado Wortu, dan den tapu fu arki den moi moni tori di sma ben e fruteri, èn den bigin gi yesi na a koni fu Gado èn sosrefi na den wortu disi: „Ini a tori fu a wan di e arki mi, a sa tan na ini seikerfasi èn frede gi rampu no sa bruya en” (Odo 1:33). A moni di den ben abi na bangi, no ben musu de a moro prenspari sani moro na ini a libi fu den. Now Liz nanga en masra na zendeling na ini wan farawe kondre èn den e leri gudusma nanga pôtisma taki Yehovah Gado heri esi sa gi sma na heri grontapu a trutru dyaranti fu wan bun libi. A wroko disi e gi den tumusi bigi prisiri nanga frutrow, èn dati no e kon fu di den abi furu moni, ma fu di den abi wan moro prenspari marki na ini a libi èn fu di den e libi akruderi tumusi hei markitiki.

Memre a prenspari tru tori disi: Te wi abi wan bun matifasi nanga Gado, dan dati warti moro den gudu fu wi. Ala den Santa Buku fu Bijbel e poti krakti na tapu taki wi musu abi wan bun matifasi nanga Yehovah. Den no e poti krakti na tapu taki wi musu abi gudu. Wi kan tan abi wan bun matifasi nanga Yehovah te wi e tan du a wani fu en fu di wi abi bribi. Krestes Yesus ben gi wi deki-ati fu de „gudu [sma] te a abi fu du nanga Gado” èn fu tyari kon makandra „gudu na ini hemel”.—Lukas 12:21, 33.

Sortu posisi yu e suku fu abi?

Efu yu firi taki yu musu abi wan moro hei posisi fu man abi a dyaranti fu wan bun libi, dan aksi yusrefi: ’Sortuwan fu den sma di abi wan hei posisi, trutru abi a dyaranti fu wan bun libi? Sortu posisi wan sma musu abi fu man libi sondro broko-ede?’ Te yu abi wan wroko di e tyari bun bakapisi kon gi yu, dan dati kan meki yu denki taki yu libi seti kaba. A denki dati kan meki yu sari te fu kaba, èn moro ogri leki dati, yu kan lasi ala san yu abi.

Den sani di sma ondrofeni, e sori taki wi sa abi moro mendri broko-ede te wi abi wan bun nen na Gado na presi taki wi abi wan bun nen na sma. Yehovah wawan kan gi libisma têgo libi. Dati wani taki dati a nen fu wi sa de na ini Gado en buku fu libi, na presi taki a sa de na ini wan buku fu libisma.—Exodus 32:32; Openbaring 3:5.

Fa yu feni a libi fu yu soleki fa a trutru de now? San yu trutru kan fruwakti fu a ten di e kon? Nowan sma abi ala sani di a abi fanowdu. Soleki fa wan koni Kresten ben taki: „Mi ben musu leri taki a libi noiti na disi NANGA dati, ma disi NOSO dati.” Teki wan momenti fu leisi san skrifi na ini a faki di nen „Wan tori di fruteri na ini Benin”.

Now piki den aksi disi: San na wan prenspari marki na ini mi libi? Fa mi kan doro a marki dati moro esi? A kan taki mi e suku fu doro a marki dati na wan frekti fasi, aladi mi kan doro en moro makriki?

Yesus ben taigi den disipel fu en taki gudu e lasi gowe te fu kaba, ma taki yeye gudu e tan fu têgo. Baka dati a taigi den fu hori na ai fu den „soifri” (Mateyus 6:22). A ben meki den kon frustan taki yeye afersi na den moro prenspari sani na ini a libi, en taki den marki di a ben e suku fu doro ben abi furu fu du nanga Gado en nen èn sosrefi a Kownukondre fu en (Mateyus 6:9, 10). Tra sani no prenspari so, noso fu taki en leti, wi no musu poti tumusi furu prakseri na den sani disi.

Na ini a ten disi furu kamera meki na so wan fasi taki yu no abi fu seti den te yu wan meki wan fowtow. A kamera e seti fu ensrefi. Yu de leki den kamera disi? Yu abi a gwenti fu poti prakseri na prenspari sani, na warti sani, èn sosrefi na sani di yu trutru sa man kisi? Srefi efu wi ben sa man kisi den sani disi, toku Kresten musu luku bun taki den no e poti so furu prakseri na tra sani, taki den e frigiti a sani di de prenspari gi den, namku a Kownukondre. Yesus ben gi a krakti rai disi: „Fu dati ede, tan suku fosi a kownukondre nanga en regtfardikifasi, èn ala den tra sani disi unu sa kisi tu.”—Mateyus 6:33.

Wi kan abi a dyaranti fu wan bun libi now èn fu ala ten

Wi alamala kande wani moro bun sani gi wisrefi èn gi den lobiwan fu wi. Ma wi na sondu sma, wi e libi na ini wan grontapu di no bun fu di ala sma abi sondu, èn wi no e libi langa. Den sani disi e meki taki wi no man du ala den sani di wi wani du na ini wi libi. Wan skrifiman fu Bijbel ben fruklari dusundusun yari pasa: „Mi ben drai luku fu si na ondro son taki a no den esi-esiwan di e wini a streilon, èn a no den trangawan di e wini a feti, èn a no den koniwan tu di abi a nyanyan, èn sosrefi a no den wan di abi frustan di abi a gudu, èn srefi a no den wan di abi sabi, na den wan di trawan feni bun; bika ten nanga sani di e pasa en di sma no sabi na fesi e miti den alamala.”—Preikiman 9:11.

Son ten wi e poti so furu prakseri na den aladei sani na ini a libi, taki wi e frigiti fu prakseri suma na wi èn san wi trutru abi fanowdu fu man abi wan trutru bun libi. Luku den koni wortu disi fu owruten: „Wan sma di lobi solfru nomo, no sa de tevrede nanga solfru, èn a sma di lobi gudu no sa de tevrede nanga a moni di a e meki. Disi tu de fu soso. A sribi fu a sma di e dini, switi, awansi a e nyan pikinso noso furu, ma den furu sani di a guduwan abi, e meki taki a no e sribi” (Preikiman 5:10, 12). Iya, san sa gi yu a dyaranti fu wan bun libi?

Efu yu e suku fu doro den srefi marki di Josué ben suku fu doro, dan yu kan kenki den prakseri fu yu? Den sma di trutru lobi yu sa yepi yu, neleki fa den famiriman nanga den mati fu Josué na ini a Kresten gemeente yepi en. Kande yu sa abi a dyaranti fu wan moro bun libi te yu e tan na ini wan pôti kontren makandra nanga den sma di lobi yu, na presi taki yu e libi na ini a foto pe tra sma kande sa suku fu kisi wini gi densrefi nomo nanga yepi fu a tranga wroko di yu e du.

Efu yu na wan gudusma kaba, neleki Liz nanga a masra fu en, dan yu kan kenki yu libi na so wan fasi taki yu sa man abi moro ten nanga krakti fu yepi pôtisma noso gudusma? Yu sa man yepi den sma disi fu kon sabi moro fu a Kownukondre di sa gi den a dyaranti fu wan trutru bun libi. Yu ben o wani du dati?

Efu yu e suku fu kisi wan moro hei posisi na ini a libimakandra, dan a bun fu prakseri fu san ede yu e du dati. A tru taki te yu abi na okasi nanga a moni fu man du spesrutu sani, dan dati kan gi yu wan moro switi libi. Ma yu man tan hori a Kownukondre krinkrin na prakseri? A Kownukondre wawan kan gi sma a dyaranti fu wan libi di sa waka bun fu ala ten. Memre den wortu fu Yesus: „Wan sma sa de moro koloku te a e gi sani, leki te a e kisi sani” (Tori fu den Apostel 20:35). Efu yu e teki prati na den difrenti wroko di de fu du na ini a Kresten gemeente, dan yu sa si taki yu sa prisiri nanga a dyaranti di yu sa abi fu wan bun libi.

Den sma di e frutrow dorodoro tapu Yehovah nanga a Kownukondre fu en, abi a tumusi moi dyaranti na ini a ten disi taki sani sa waka bun nanga den. Boiti dati, den e fruwakti taki ala sani sa waka bun gi den na ini a ten di o kon. A palm skrifiman ben taki: „Mi poti Yehovah na mi fesi doronomo. Fu di a de na mi reti-anu, den no sa meki mi degedege. Dati meki mi ati e prisiri trutru èn mi glori wani de nanga prisiri. Sosrefi, mi eigi skin sa tan ini seikerfasi.”—Psalm 16:8, 9.

[Faki/Prenki na tapu bladzijde 6]

Wan tori di fruteri na ini Benin

Sma fruteri a tori disi dusundusun tron èn na furu difrenti fasi sosrefi. No so langa pasa, wan man fu wan dorpu na ini Benin, na West Afrika, fruteri wan tu pikin a srefi tori na a fasi disi.

Di wan fisiman ben e drai go baka na oso na ini en kruyara, dan a miti wan sabiman na ini bisnis afersi. A sabiman disi ben de fu wan tra kondre èn a ben e wroko na ini a pôti kondre disi. A sabiman aksi a fisiman fu san ede a ben drai kon baka so fruku. A fisiman piki en taki a no ben tan na se moro langa, fu di a ben fanga nofo fisi fu man sorgu en famiri.

„Ma san yu e du te dei opo?” na so a sabiman ben aksi.

A fisiman piki: „We, mi e fanga wan tu fisi. Mi e prei nanga den pikin fu mi. Te bakadina te a son faya, dan wi alamala e sribi pikinso. Te neti, wi e nyan nanga makandra. Baka dati, mi e miti nanga den mati fu mi èn wi e prei pikinso poku, noso wi e du tra sani.”

A sabiman taki: „Luku, mi abi wan universiteit papira, èn na den tori disi mi studeri. Mi wani yepi yu. Tan moro langa na se fu fanga fisi. Yu sa meki moro moni èn heri esi yu sa man bai wan boto di bigi moro leki a kruyara disi. Te yu abi wan moro bigi boto, dan yu sa man meki moro moni trutru èn heri esi yu sa abi moro fisi boto.

„Dan fa a sa waka moro fara?” na so a fisiman ben aksi.

„Baka dati, yu no sa abi fu seri fisi nanga yepi fu wan tra sma moro, ma yusrefi sa du bisnis nanga wan fabriki. Kande yu sa opo yu eigi fisi fabriki srefi. Yu sa man gowe libi a dorpu fu yu èn froisi go tan na a bigi foto Cotonou, noso na Parijs, noso na New York. Yu kan tiri a heri fisi fabriki fu yu, aladi yu e tan na ini wan fu den foto disi. Yu kan meki tra sma poti den moni na ini a bisnis fu yu sosrefi, so taki yu kan tron wan guduman.”

„O langa dati ben o teki?” na so a fisiman ben aksi.

„Kande sowan 15 te go miti 20 yari”, a sabiman piki.

„Èn san o pasa baka dati?” a fisiman aksi moro fara.

„Dan now a libi fu yu sa kon moro switi”, na so a sabiman ben taki. „Yu no sa abi fu wroko moro. Yu sa man drai gowe libi a bruya libi fu a foto fu go tan na ini wan farawe dorpu.”

„Dan san o pasa baka dati?” na so a fisiman ben aksi.

„Now yu sa abi ten fu fanga wan tu fisi, fu prei nanga den pikin fu yu, fu sribi pikinso te bakadina te a son faya, fu nyan makandra nanga yu osofamiri, èn fu miti nanga den mati fu yu fu prei pikinso poku.”

[Prenki na tapu bladzijde 7]

Yu sa abi a dyaranti fu wan bun libi te yu feni wan moro bun wroko?

[Prenki na tapu bladzijde 8]

Den Kresten brada nanga sisa fu yu trutru wani taki sani e waka bun nanga yu