Go na content

Go na table of contents

Fa fu kisi wini fu a lobi bun-ati fu Yehovah

Fa fu kisi wini fu a lobi bun-ati fu Yehovah

Fa fu kisi wini fu a lobi bun-ati fu Yehovah

„Suma koni? A sa . . . poti prakseri na den sani di Yehovah e du fu sori lobi bun-ati.”​—PSALM 107:43.

1. San na a fosi leisi di Bijbel e taki fu a Hebrew wortu di vertaal leki „lobi bun-ati”? Sortu aksi wi sa poti prakseri na tapu?

SOWAN 4000 yari pasa, Lot, a neef fu Abraham, ben taki fu Yehovah: „Yu e gi glori na a lobi bun-ati fu yu” (Genesis 19:19). Disi na a fosi leisi di Bijbel e taki fu a Hebrew wortu di vertaal leki „lobi bun-ati”. Yakob, Naomi, David, nanga tra futuboi fu Gado ben taki tu fu a lobi bun-ati fu Yehovah (Genesis 32:10; Rut 1:8; 2 Samuel 2:6). Fu taki en leti, a Hebrew wortu disi skrifi sowan 250 leisi na ini den fosi Hebrew Buku fu Bijbel. Ma san na a lobi bun-ati fu Yehovah? Gi suma Yehovah ben sori lobi bun-ati na ini owruten? Fa wi e kisi wini fu a lobi bun-ati fu en na ini a ten disi?

2. Fu san ede a de so muilek fu fruklari a Hebrew wortu di wi e taki fu en now, èn fa wi kan vertaal a wortu disi?

2 Na ini den Buku fu Bijbel, den wortu „lobi bun-ati” vertaal fu wan Hebrew wortu. A Hebrew wortu dati wani taki someni difrenti sani, taki furu tongo no abi wán enkri wortu di e sori soifri san a wani taki. Fu dati ede, den wortu „lobi”, „sari-ati”, nanga „getrowfasi” no e sori soifri san a wani taki. Ma a fiti taki De Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift—met studieverwijzingen e vertaal a Hebrew wortu dati leki „lobi bun-ati”, fu di den wortu disi e meki wi frustan moro bun san a Hebrew wortu wani taki.—Exodus 15:13; Psalm 5:7.

A no de a srefi leki lobi nanga getrowfasi

3. Fa lobi bun-ati e difrenti fu lobi?

3 Lobi bun-ati abi furu fu du nanga lobi èn nanga getrowfasi. Toku den no de a srefi kwetikweti. Luku fa lobi bun-ati e difrenti fu lobi. Wi kan lobi difrenti sortu sani. Bijbel e taki fu sma di „lobi win nanga oli” èn fu sma di „lobi koni” (Odo 21:17; 29:3). Ma lobi bun-ati no abi fu du nanga sani, ma nanga libisma. Fu eksempre, te Exodus 20:6 e taki dati Yehovah „e sori lobi bun-ati gi a di fu dusun geslakti”, dan dati abi fu du nanga libisma.

4. Fa lobi bun-ati e difrenti fu getrowfasi?

4 A Hebrew wortu di vertaal nanga „lobi bun-ati” wani taki moro sosrefi leki san a wortu „getrowfasi” wani taki. Na ini wan tu kondre, sma e gebroiki a wortu „getrowfasi” fu sori fa wan sma musu tyari ensrefi te a e kisi fu du nanga wan sma di de na ini wan moro bun posisi leki en. Ma soleki fa wan ondrosukuman e taki, dan Bijbel e gebroiki den wortu ’lobi bun-ati’ moro furu fu sori taki „wan sma di de na ini wan moro bun posisi, de getrow na a sma di de na nowtu”. Fu dati ede Kownu David ben kan begi Yehovah: „Grantangi meki yu fesi skèin leti na tapu yu futuboi. Frulusu mi fu di yu abi lobi bun-ati” (Psalm 31:16). David, di ben de na nowtu, e aksi Yehovah, a sma di ben makti moro leki en, fu sori lobi bun-ati gi en èn fu yepi en. Wan sma di de na nowtu no man taigi wan sma di de na ini wan moro bun posisi leki en, san a musu du. Fu dati ede, te wan sma e sori lobi bun-ati gi wan trawan di de na nowtu, dan a no e du dati fu di a sma dati dwengi en, ma a e du dati fu di ensrefi wani dati.

5. (a) Sortu prenspari sani Bijbel e tyari kon na krin fu a lobi bun-ati fu Gado? (b) Na sortu fasi Yehovah e sori lobi bun-ati, soleki fa wi sa luku dati now?

5 „Suma koni?”, na so a psalm skrifiman ben aksi. „A sa . . . poti prakseri na den sani di Yehovah e du fu sori lobi bun-ati” (Psalm 107:43). A lobi bun-ati fu Yehovah kan meki sma kisi frulusu èn a kan hori den na libi (Psalm 6:4; 119:88, 159). Lobi bun-ati e kibri sma èn a de wan prenspari sani di e meki taki wan kaba e kon na den problema fu wi (Psalm 31:16, 21; 40:11; 143:12). Fu di Gado abi lobi bun-ati, meki wi kan kisi pardon gi den sondu di wi du (Psalm 25:7). Te wi sa luku wan tu Bijbel tori nanga wan tu tra tekst, dan wi sa si taki (1) Yehovah e sori lobi bun-ati fu di a e gi sma a yepi di den abi fanowdu, èn (2) den getrow futuboi fu en na den wan di e kisi wini fu en lobi bun-ati.

Yehovah sori lobi bun-ati fu di a e frulusu sma

6, 7. (a) Fa Yehovah gi glori na a lobi bun-ati fu en di a libi fu Lot ben de na ini kefar? (b) O ten Lot ben taki fu a lobi bun-ati fu Yehovah?

6 Kande a moro bun fasi fu si fa Yehovah e sori lobi bun-ati gi sma, na fu ondrosuku Bijbel tori di e taki fu dati. Na Genesis 14:1-16 wi kan leisi taki feanti ben tyari Lot, a neef fu Abraham, gowe nanga tranga. Ma Abraham frulusu Lot. A libi fu Lot ben de na ini kefar baka, di Yehovah bosroiti fu pori na ogri foto Sodom pe Lot nanga en famiri ben e libi.—Genesis 18:20-22; 19:12, 13.

7 Leti bifo Sodom ben o kisi pori, dan den engel fu Yehovah tyari Lot nanga en famiri komoto na ini a foto. Na a ten dati, Lot taki: „Yu futuboi feni bun na ini yu ai, so taki yu e gi glori na a lobi bun-ati fu yu, di yu sori mi fu kibri mi sili” (Genesis 19:16, 19). Nanga den wortu disi, Lot ben sori warderi gi a tumusi aparti fasi fa Yehovah ben sori lobi bun-ati gi en fu di A ben frulusu en. A tori disi e tyari kon na krin taki Gado ben sori a lobi bun-ati fu en fu di a frulusu wan sma èn fu di a ben kibri a sma dati sosrefi.—2 Petrus 2:7.

Yehovah e sori lobi bun-ati gi sma èn a e tiri den sosrefi

8, 9. (a) San a futuboi fu Abraham ben musu du? (b) Fu san ede a futuboi ben begi fu kisi a lobi bun-ati fu Gado, èn san pasa di a ben e begi?

8 Na ini Genesis kapitel 24 wi kan leisi fu wan tra fasi fa Gado ben sori lobi bun-ati. A tori e sori taki Abraham ben taigi a futuboi fu en fu go na a kondre pe a famiri fu Abraham ben e tan. Drape a ben musu suku wan wefi gi en manpikin Isak (vers 2-4). A sani disi no ben de wan makriki sani fu du, ma a futuboi ben kisi a dyaranti taki na engel fu Yehovah ben o sori en san fu du (vers 7). Te fu kaba, a futuboi doro na wan peti dorosei fu „a foto fu Nahor” (a ben kan de Haran noso wan presi krosibei) leti na a ten di den uma ben e kon fu kisi watra (vers 10, 11). Di a si den uma e waka kon moro krosibei, dan a ben sabi taki disi ben de a momenti fu du san a ben musu du. Ma fa a ben o man sabi now sortuwan fu den uma ben de a yoisti uma?

9 Fu di a futuboi fu Abraham ben sabi taki a ben abi yepi fu Gado fanowdu, meki a begi: „Yehovah a Gado fu mi masra Abraham, grantangi meki a pasa na mi fesi tide, èn sori lobi bun-ati gi mi masra Abraham” (vers 12). Fa Yehovah ben o sori a lobi bun-ati fu en? A futuboi ben aksi en wan spesrutu marki di ben o yepi en fu si sortuwan fu den yongu uma dati Gado ben feni bun (vers 13, 14). Wán fu den uma ben du soifri san a futuboi ben aksi Yehovah. Iya, a ben de neleki na uma ben yere san a futuboi ben taki di a ben e begi Gado! (Vers 15-20) A futuboi „ben e tan luku en nomo fu di a no ben man bribi”. Toku a ben musu kon sabi wan tu prenspari sani ete. A moi uma disi ben de wan famiri fu Abraham? A ben trow kaba? Dati meki a futuboi „tan pî fu man sabi efu Yehovah ben meki a waka fu en abi bun bakapisi”.—Vers 16, 21.

10. Fa a futuboi fu Abraham ben sabi taki Yehovah ben sori lobi bun-ati gi a masra fu en?

10 Wan syatu pisi ten baka dati, a yongu uma taigi a futuboi taki a ben de na „umapikin fu Betuel, a manpikin fu Milka, di a ben kisi nanga [a brada fu Abraham] Nahor” (Genesis 11:26; 24:24). Na a momenti dati a futuboi ben sabi taki Yehovah ben piki a begi fu en. Fu di a sani disi ben abi so wan bigi krakti na en tapu, meki a boigi ensrefi èn a taki: „Blesi fu Yehovah, a Gado fu mi masra Abraham, di no ben frigiti en lobi bun-atifasi èn en getrowfasi gi mi masra. Di mi ben de na a pasi e go, Yehovah tyari mi go na a oso fu den brada fu mi masra” (vers 27). Gado ben sori a futuboi san fu du, èn na so wan fasi a ben sori lobi bun-ati gi Abraham, a masra fu a futuboi disi.

A lobi bun-ati fu Gado e trowstu èn e kibri sma

11, 12. (a) Sortu tesi Yosef ben de na ini di a kisi wini fu a lobi bun-ati fu Yehovah? (b) Fa Gado ben sori lobi bun-ati gi Yosef?

11 Now, meki wi luku Genesis kapitel 39. A kapitel dati e taki fu Yosef, na afo granpikin fu Abraham, di den ben seri fu tron wan srafu na ini Egepte. Ma toku, „a ben sori taki Yehovah ben de nanga Yosef” (vers 1, 2). Fu taki en leti, srefi Potifar, a man di ben de masra fu Yosef na ini Egepte, ben si taki Yehovah ben de nanga Yosef (vers 3). Ma Yosef ben kisi wan hebi tesi. Sma ben fruteri a lei taki a ben dwengi a wefi fu Potifar fu du hurudu, èn den poti en na strafu-oso (vers 7-20). Den ben poti en na ini „a strafu-olo”, èn „nanga bui den ben kwinsi den futu fu en, en sili ben kon na isri ini”.—Genesis 40:15; Psalm 105:18.

12 San ben pasa di Yosef ben de na ini a hebi tesi dati? „Yehovah ben tan nanga Yosef èn a ben tan sori lobi bun-ati gi en” (vers 21a). Yehovah ben du wan spesrutu sani fu sori lobi bun-ati gi Yosef, èn tra sani pasa leki bakapisi fu dati, so taki bakaten wan kaba kon na den problema fu en. Yehovah ben sorgu taki Yosef „ben feni bun na ini na ai fu na edeman fu a strafu-oso” (vers 21b). Leki bakapisi fu dati, na edeman gi Yosef wan frantwortu posisi (vers 22). Baka dati, Yosef miti a man di ben taki fu en baka ten nanga Farao, a tiriman fu Egepte (Genesis 40:1-4, 9-15; 41:9-14). Leki bakapisi fu dati, a kownu meki Yosef tron a di fu tu tiriman na ini Egepte. Na so fasi Yosef ben man yepi furu sma fu tan na libi di angriten ben naki a kondre Egepte (Genesis 41:37-55). Yosef ben bigin nyan pina di a ben abi 17 yari èn a ben tan pina moro leki twarfu yari langa! (Genesis 37:2, 4; 41:46) Ma na ini ala den yari di a ben ondrofeni pina nanga problema, Yehovah Gado ben sori lobi bun-ati gi Yosef fu di a ben kibri en so taki bigi ogri no ben pasa nanga en. Boiti dati, Yehovah ben kibri en libi, so taki a ben kan yepi na wan prenspari fasi fu meki sani waka soleki fa Gado ben abi na prakseri.

Gado e sori lobi bun-ati ala ten

13. (a) Na sortu fasi Yehovah ben sori lobi bun-ati, soleki fa Psalm 136 e sori? (b) San na lobi bun-ati?

13 Ibritron baka, Yehovah ben sori lobi bun-ati gi a pipel fu Israel. Psalm 136 e fruteri wi taki a lobi bun-ati fu en ben meki taki a frulusu den (vers 10-15), a tiri den (vers 16), èn a kibri den (vers 17-20). Gado sori lobi bun-ati sosrefi gi spesrutu sma. Te wan sma e sori lobi bun-ati gi trawan, dan a sma dati srefi e bosroiti fu du sani di kan gi trawan a yepi di den abi tranga fanowdu. Wan buku di e taki fu Bijbel, e taki disi fu lobi bun-ati: „A de wan sani di wan sma e du fu kibri a libi fu wan trawan, noso fu meki a libi fu a sma dati waka bun. Wan sma di e sori lobi bun-ati e du spesrutu sani fu yepi a sma di de na nowtu.” Wán sabiman ben taki dati lobi bun-ati na „lobi di sma e sori gi trawan fu di den e du sani gi den”.

14, 15. Fu san ede wi kan de seiker taki Lot ben de wan futuboi di Gado ben feni bun?

14 Den tori di wi luku na ini Genesis, e tyari kon na krin taki Yehovah e sori lobi bun-ati ala ten gi den sma di lobi en. Lot, Abraham, nanga Yosef ben libi na ini difrenti situwâsi, èn ibriwan fu den ben kisi difrenti sortu tesi. Den futuboi disi no ben de sondro sondu, ma Yehovah ben feni den bun, èn den ben abi a yepi fu en fanowdu. A de wan trowstu fu sabi taki wi lobi hemel Tata e sori lobi bun-ati gi den sortu sma disi.

15 Wan tu fu den bosroiti di Lot ben teki no ben de koni bosroiti, èn leki bakapisi fu dati a ben kisi problema (Genesis 13:12, 13; 14:11, 12). Ma a man disi ben abi en bun sei tu. Di tu engel fu Gado ben doro na ini Sodom, dan Lot sori switifasi gi den (Genesis 19:1-3). Fu di a ben abi bribi, meki a warskow den masra fu den umapikin fu en taki Sodom ben o kisi pori heri esi (Genesis 19:14). Na ini 2 Petrus 2:7-9 wi kan leisi fa Gado ben denki fu Lot. Drape skrifi: „[Yehovah] ben frulusu regtfardiki Lot, di ben de ini bigi banawtu fu di den sma di ben pasa a wet, ben tyari densrefi na wan lusu fasi. Bika san a regtfardiki man dati ben si èn ben yere aladi a ben tan na den mindri dei nanga neti, ben kwinsi a regtfardiki sili fu en fu di den ben e du kruktudu—Yehovah sabi fa fu puru sma di e dini en nanga den heri ati na ini tesi.” Iya, Lot ben de wan regtfardiki man, èn den wortu disi e sori taki a ben e dini Gado nanga en heri ati. Neleki en, wi sa kisi wini fu a lobi bun-ati fu Gado te wi e ’tyari wisrefi na wan santa fasi èn te wi e du sani di e sori taki wi e dini Gado nanga wi heri ati’.—2 Petrus 3:11, 12.

16. Sortu bun sani Bijbel e taki fu Abraham nanga Yosef?

16 A tori na ini Genesis kapitel 24 e sori krin taki Abraham ben abi wan tranga banti nanga Yehovah. A fosi vers e taki dati „Yehovah ben blesi Abraham na ini ala sani”. A futuboi fu Abraham ben kari Yehovah „a Gado fu mi masra Abraham” (vers 12, 27). Èn a disipel Yakobus e sori taki „[Gado] ben fruklari” Abraham „regtfardiki” èn taki „den ben kari en ’a mati fu Yehovah’” (Yakobus 2:21-23). Na so a ben de tu nanga Yosef. A heri kapitel 39 fu Genesis e poti krakti na tapu taki Yosef ben abi wan tranga banti nanga Yehovah (vers 2, 3, 21, 23). Boiti dati, a disipel Stefanus ben taki fu Yosef: „Gado ben de nanga en.”—Tori fu den Apostel 7:9.

17. San wi kan leri fu den eksempre fu Lot, Abraham, nanga Yosef?

17 Den sma disi di ben kisi wini fu a lobi bun-ati fu Gado, ben abi wan bun banti nanga Yehovah Gado èn a ben man gebroiki den na difrenti fasi fu man du den sani di a ben abi na prakseri. Den sma disi ben kisi problema di den no ben o man lusu den wawan. Lot ben kan lasi en libi, Abraham ben kan lasi na okasi fu abi bakapikin, èn Yosef kande no ben o kisi okasi fu yepi a pipel fu Gado. Yehovah wawan ben kan gi den getrow man disi a yepi di den ben abi fanowdu, èn a du dati tu fu di a sori lobi bun-ati gi den. Efu wi wani kisi wini fu a lobi bun-ati fu Yehovah Gado fu ala ten, dan wi tu musu abi wan tranga banti nanga en, èn wi musu tan du a wani fu en.—Esra 7:28; Psalm 18:50.

Futuboi fu Gado e kisi grani di trawan no abi

18. San wan tu bijbeltekst e sori fu a lobi bun-ati fu Yehovah?

18 A lobi bun-ati fu Yehovah „furu a heri grontapu”, èn wi breiti srefisrefi taki wi kan kisi wini fu dati! (Psalm 119:64) Nanga wi heri ati wi e agri nanga san psalm skrifiman ben e singi: „O meki sma taki Yehovah tangi fu en lobi bun-atifasi èn fu den wondruwroko fu en di a gi na den manpikin fu libisma” (Psalm 107:8, 15, 21, 31). Wi breiti srefisrefi taki Yehovah e sori lobi bun-ati gi den futuboi fu en di a feni bun, awansi na gi spesrutu sma, noso gi wan grupu fu sma. Di a profeiti Danièl ben e begi Yehovah, dan a kari en „a tru Gado, a Gado di bigi èn di e gi frede, di e hori a frubontu nanga a lobi bun-ati gi den wan di lobi en èn gi den wan di e hori den komando fu en” (Danièl 9:4). Kownu David ben begi: „Tan sori a lobi bun-ati fu yu gi den wan di sabi yu” (Psalm 36:10). Wi de nanga tangi na ati srefisrefi taki Yehovah e sori lobi bun-ati gi den futuboi fu en!—1 Kownu 8:23; 1 Kroniki 17:13.

19. Sortu aksi wi sa luku na ini na artikel di e kon?

19 Iya, wi leki a pipel fu Yehovah e kisi grani trutru! Boiti taki wi e kisi wini fu a lobi di Gado sori ala libisma, wi e kisi spesrutu blesi tu fu di wi hemel Tata e sori lobi bun-ati gi wi (Yohanes 3:16). Spesrutu te wi de na nowtu, wi e kisi wini fu a tumusi moi fasi disi di Yehovah abi (Psalm 36:7). Ma fa wi kan sori lobi bun-ati neleki fa Yehovah Gado e du dati? A de so taki ibriwan fu wi e sori a kefalek moi fasi disi? Wi sa luku den aksi disi èn sosrefi trawan di abi fu du nanga den na ini na artikel di e kon.

Yu e memre disi ete?

• San wi leri fu a Hebrew wortu di vertaal leki „lobi bun-ati”?

• Fa lobi bun-ati e difrenti fu lobi èn fu getrowfasi?

• Na sortu fasi Yehovah ben sori lobi bun-ati gi Lot, Abraham, nanga Yosef?

• Sortu dyaranti wi kan abi te wi e luku fa Yehovah sori lobi bun-ati na ini owruten?

[Aksi fu a tori disi]

[Prenki na tapu bladzijde 13]

Yu sabi fa Gado ben sori lobi bun-ati gi Lot?

[Prenki na tapu bladzijde 15]

Lobi bun-ati meki taki Yehovah sori a futuboi fu Abraham san a ben musu du

[Prenki na tapu bladzijde 16]

Yehovah ben sori lobi bun-ati gi Yosef fu di a ben kibri en