Go na content

Go na table of contents

Suma de frantwortu gi den sani di yu e du—Yusrefi noso a fasi fa yu meki?

Suma de frantwortu gi den sani di yu e du—Yusrefi noso a fasi fa yu meki?

Suma de frantwortu gi den sani di yu e du—Yusrefi noso a fasi fa yu meki?

SABIMAN e du ala muiti fu kon sabi efu den gen fu wi (spesrutu pisi fu den cel na ini wi skin) e meki taki sma e dringi tumusi furu sopi, e libi wan homo-seks libi, e du hurudu, e du ogri nanga tranga, e tyari densrefi na tra fasi di no bun, èn e dede sosrefi. Wi no ben o breiti fu kon sabi taki wi no de frantwortu gi den sani di wi e du, ma taki den gen fu wi e meki taki wi e du den sani disi? Furu sma abi a gwenti fu gi trawan noso tra sani porinen gi den sani di den e du.

Sabiman e taki dati efu a de so trutru taki den gen fu wi de frantwortu gi den sani di wi e du, dan wi kan kenki den takru fasi fu wi te wan tu kenki e tyari kon na ini den cel fu wi. No so langa pasa, sabiman ben abi bun bakapisi fu di den kon sabi ala den gen di de na ini den cel fu a skin fu libisma. Leki bakapisi fu dati, den abi moro bigi fruwakti taki den sa man tyari kenki kon na ini den cel fu wi.

Ma a sani di e meki taki den sabiman wani du disi, na fu di den e denki taki den gen fu wi e meki taki wi e sondu èn taki wi e du sani di no bun. Den sabiman disi abi nofo buweisi fu krutu den gen fu wi? A no de fu taki, dati a piki tapu na aksi disi sa meki wi kisi wan tra denki fu wisrefi èn fu a ten di de na wi fesi. Ma bifo wi e ondrosuku den buweisi fu den sabiman, meki wi luku fa libisma du kon, fu di dati sa yepi wi fu frustan sani moro bun.

Fa sondu du kon

Furu sma sabi, noso yere kande fu a tori di abi fu du nanga den fosi tu libisma, namku Adam nanga Efa. Den tu sma disi ben fadon na ini sondu di den ben tan na ini a dyari fu Eden. A tru taki den ben meki nanga wan mankeri na ini den gen fu den, san ben o abi leki bakapisi taki den ben o trangayesi èn ben o du sondu?

Yehovah Gado, a Mekiman fu den, di meki ala sani heri bun, ben taki dati den moro prenspari sani di a ben meki na grontapu, ben de „heri bun” (Genesis 1:31; Deuteronomium 32:4). Wan tra sani di e sori taki a ben breiti nanga den sani di a meki, na taki a blesi den fosi tu sma èn a taigi den fu meki pikin, fu furu grontapu nanga tra libisma, èn fu tiri den sani di A meki na grontapu. Wan sma di ben e tweifri efu a ben meki bun sani, trutru no ben o du den sani disi di kari na fesi.—Genesis 1:28.

Disi na san Bijbel e fruteri wi fu den fosi tu libisma: „Gado ben go moro fara fu meki libisma akruderi a prenki fu en, akruderi a prenki fu Gado a ben meki en; leki man èn leki uma a ben meki den” (Genesis 1:27). Disi no wani taki dati libisma ben kisi a srefi skin di Gado abi, bika „Gado na wan Yeye” (Yohanes 4:24). San disi wani taki trutru, na taki libisma ben kisi den srefi fasi di Gado abi, èn den ben o sabi sosrefi san na a yoisti fasi fu tyari densrefi fu di den ben kisi wan konsensi (Romesma 2:14, 15). Den ben kan teki den eigi bosroiti sosrefi, fu di den ben kisi a koni fu poti bun prakseri na wan afersi, bifo den ben e bosroiti san fu du.

Ma Gado no ben libi a fosi papa nanga mama fu wi sondro taki a ben gi den markitiki di ben musu tiri den. Tra fasi leki dati, den ben kisi a warskow fu no du ogri, fu di dati ben o tyari takru bakapisi kon gi den (Genesis 2:17). Soleki fa wi e si, dan di wan tesi miti Adam, dan ensrefi bosroiti fu du san a ben si leki wan bun sani fu du na a ten dati. Na presi taki a ben poti prakseri na a banti di a ben abi nanga en Mekiman, noso na den bakapisi di ben o kon te a ben du ogri, dan a teki na eksempre fu en wefi èn a du ogri neleki en. A pruberi sosrefi fu gi Yehovah porinen fu a sani di a ben du, fu di a taki dati a wefi di Yehovah ben gi en ben kori en.—Genesis 3:6, 12; 1 Timoteyus 2:14.

Wi e frustan sani moro bun te wi e luku san Gado du baka di Adam nanga Efa ben sondu. Gado no pruberi fu kenki wan mankeri di den ben abi na ini den gen fu den. Na presi fu dati, a meki den ondrofeni den bakapisi fu a sani di den ben du, èn dati pasa soleki fa a ben taigi den na fesi. Te fu kaba, den tu sma disi dede (Genesis 3:17-19). A fositen tori disi e meki wi frustan moro bun fu san ede libisma e tyari densrefi na spesrutu fasi. *

Den gen fu wi de frantwortu?

Wan langa pisi ten kaba, sabiman e du bun furu muiti fu kon sabi fu san ede libisma e kon siki èn fu san ede den e tyari densrefi na spesrutu fasi. Siksi grupu fu sabiman ben e ondrosuku tin yari langa sortu gen na ini den cel fu wi e meki taki sma e kisi a Huntington siki (wan siki di e trobi a skin nanga a frustan fu libisma). Aladi den kon sabi sortu gen e meki taki sma e kisi a siki dati, toku den no sabi kwetikweti fa a gen e meki dati pasa. Ma a tijdschrift Scientific American e sori san Evan Balaban, wan sabiman fu a Harvard universiteit ben taki. A man disi ben taki dati „a ben o de moro muilek srefisrefi fu kon sabi sortu gen e meki taki sma e tyari densrefi na wan fasi di no bun”.

Fu taki en leti, sabiman no man buweisi taki spesrutu gen e meki taki libisma e tyari densrefi na wan spesrutu fasi. Fu gi wan eksempre, a tijdschrift Psychology Today ben skrifi fu a muiti di sma du fu kon sabi sortu gen e meki taki sma e brokosaka tumusi. Disi na san a tijdschrift ben skrifi: „Te wi e luku ala den sani di e meki taki sma e kon siki na den frustan, dan wi e si krin taki a no den gen fu den sma disi nomo e meki taki dati e pasa.” A tijdschrift e gi wan eksempre sosrefi: „Wán procent nomo fu den Amerkansma di gebore bifo a yari 1905, ben kon de sma di brokosaka seryusu bifo den ben doro a libimarki fu 75 yari. Fu den Amerkansma di gebore 50 yari baka dati, siksi procent fu den ben kon de sma di brokosaka seryusu na a libimarki fu 24 yari!” Na so fasi a tijdschrift e sori taki soso den sani di e pasa na wi lontu noso na ini a libimakandra, kan tyari so wan bigi kenki kon na ini libisma na ini so wan syatu pisi ten.

San den ondrosuku disi èn sosrefi furu trawan e fruteri wi? Aladi den gen fu wi kan abi krakti tapu a fasi fa wi de, toku a de krin fu si taki tra sani de di abi krakti na wi tapu tu. Wan prenspari sani na a libimakandra fu wi di kenki srefisrefi na ini a ten disi. A buku Boys will be Boys (Boi sa tan boi) e taki fu den sani di yonguwan na ini a ten disi e kisi fu si èn fu yere te den abi prisiri ten. A buku disi e taki dati pikin noiti sa kisi bun maniri èn den no sa tyari densrefi na wan bun fasi, te den „e gro kon bigi aladi den e luku telefisi tin dusundusun yuru langa fu si show nanga kino pe sma e fon trawan, e sutu trawan, e dyuku trawan, e puru trawan bere kon na doro, e koti trawan na pisipisi, e piri a skin fu trawan, noso e koti pisi fu trawan den skin puru. Den pikin disi no sa kisi bun maniri tu te den e gro kon bigi aladi den e arki poku di e gi sma deki-ati fu abi seks nanga wan sma nanga tranga, fu kiri densrefi, fu gebroiki drugs, fu gebroiki sopi pasamarki, èn fu denki ala ten taki den abi leti.”

A krin fu si taki Satan, „a tiriman fu a grontapu disi”, kenki a libimakandra na so wan fasi taki libisma kan du ibri takru sani di den e angri fu du. Èn suma kan taki dati a libimakandra disi no abi bigi krakti tapu wi alamala?—Yohanes 12:31; Efeisesma 6:12; Openbaring 12:9, 12.

A rutu fu den problema di libisma abi

Soleki fa wi si kaba, dan libisma bigin kisi problema di den fosi tu sma sondu. San ben de a bakapisi fu dati? Aladi den bakapikin fu Adam no de frantwortu gi a sondu di a ben du, toku den alamala gebore nanga sondu, èn den alamala sa musu dede wan dei. Bijbel e fruklari: „Fu dati ede, soleki fa nanga wán man, sondu ben kon na grontapu èn nanga sondu dede kon, èn na so dede panya go na ala libisma, fu di den alamala ben sondu.”—Romesma 5:12.

Fu di libisma de nanga sondu, dan dati e meki taki den no sa man du bun ala ten. Ma dati no wani taki dati den no de frantwortu gi nowan fu den sani di den e du. Bijbel e sori taki den sma di e bribi na ini den sani di Yehovah seti gi wi fu kan kisi libi èn di e kenki den libi sosrefi fu di den wani libi akruderi den markitiki fu Gado, sa feni bun na Gado ai. Fu di Yehovah abi lobi bun-ati, meki a sori sari-ati gi wi, èn a seti sani fu frulusu a libisma famiri. Fu taki en leti, a sa bai baka san Adam ben lasi. A seti dati na a frulusu-ofrandi fu a Manpikin fu en di ben de sondro sondu, Yesus Krestes, di ben taki: „Gado ben lobi grontapu sote, taki a ben gi en wan-enkri gebore Manpikin, so taki ibriwan sma di e sori bribi na ini en, no ben sa kisi pori, ma ben sa abi têgo libi.”—Yohanes 3:16; 1 Korentesma 15:21, 22.

Na apostel Paulus ben sori taki a ben de nanga tangi na ati trutru gi a seti disi. A ben taki nanga tranga sten: „Ke mofina sma di mi de! Suma sa frulusu mi fu a skin di e ondrofeni a dede disi? Tangi fu Gado nanga yepi fu Yesus Krestes, wi Masra!” (Romesma 7:24, 25) Paulus ben sabi taki efu a ben du sondu fu di a ben swaki, dan a ben kan aksi Gado pardon nanga yepi fu a frulusu-ofrandi fu Yesus Krestes. *

Neleki na ini a fosi yarihondro, furu sma na ini a ten disi di ben libi wan bun takru libi, noso di ben lasi-ati fu di den no ben sabi san fu du, kisi soifri sabi fu Bijbel waarheid èn den kenki den libi. Den sma disi kan feni bun na Gado ai now. A no ben makriki gi den sma disi fu tyari kenki kon na ini den libi, èn furu fu den musu kakafutu ete gi takru gwenti. Ma nanga Gado yepi, den man tan getrow èn den e kisi prisiri fu di den e dini en (Filipisma 4:13). Luku wán eksempre nomo fu wan sma di tyari bigi kenki kon na ini en libi fu man du san Gado feni bun.

Wan ondrofenitori di e gi deki-ati

„Di mi ben de wan yongu boi dan mi ben e go na wan spesrutu skoro. A skoro disi ben de sosrefi a tanpresi fu den skoropikin di ben e go drape. Na a ten dati mi bigin libi wan homo-seks libi, aladi mi noiti ben si misrefi leki wan man di ben lobi fu abi a sortu demakandra disi nanga tra mansma. Mi papa nanga mi mama ben broko trow, èn mi ben angri fu kisi a lobi di mi noiti ben kisi fu mi papa nanga mama. Baka di mi ben klari skoro, dan mi ben musu go na ini a legre. Wan grupu fu homo mansma ben e tan na den srudati-oso di ben de na sei a di fu mi. Mi bigin dyarusu tapu a libi fu den man disi, èn fu dati ede mi bigin abi demakandra nanga den. Baka wan yari, mi bigin si misrefi leki wan homo. ’Na so mi de, èn mi no man du noti fu kenki dati.’ Dati ben de a denki di mi ben abi.

Mi bigin leri fu taki leki den homo, èn mi ben go tu na den presi pe den sortu sma disi ben e miti. Na den presi disi yu ben kan gebroiki so furu drugs nanga sopi leki san yu ben wani. A ben gersi taki a libi disi ben de wan switi libi, ma fu taki en leti, a ben de wan doti libi srefisrefi. Mi ben sabi na ini mi ati taki mansma no ben meki fu tyari densrefi na so wan fasi, èn mi ben sabi taki sowan libi no ben o tyari bun bakapisi kon.

Di mi ben de na ini wan pikin foto, dan mi feni wan Kownukondre zaal fu Yehovah Kotoigi, èn den ben e hori wan konmakandra na a ten dati. Mi go na inisei èn mi arki a publikitaki di ben abi fu du nanga a fasi fa a libi ben o de na ini a Paradijs di e kon. Bakaten mi miti wan tu fu den Kotoigi èn den gi mi a kari fu kon na wan bigi konmakandra. Mi go, èn mi no ben man bribi san mi ben si, fu di koloku osofamiri ben e anbegi Gado nanga makandra. Mi bigin studeri Bijbel nanga den Kotoigi.

Aladi a ben muilek gi mi, toku mi bigin du san mi ben e leri fu Bijbel. Mi ben man tapu nanga a doti libi fu mi. Baka di mi ben studeri 14 mun langa, dan mi gi misrefi abra na Yehovah, èn mi teki dopu. Disi ben de a fosi leisi na ini mi libi taki mi ben abi tru mati. Mi ben man yepi tra sma fu kon sabi a waarheid fu Bijbel, èn now mi e dini leki wan dinari ini a diniwroko na ini a Kresten gemeente. Yehovah blesi mi trutru.”

Wisrefi de frantwortu

Te wi e taki dati den gen fu wi e meki taki wi e tyari wisrefi na fasi di no bun, dan wi e kori wisrefi. Dati no sa yepi wi fu lusu den problema fu wi. A tijdschrift Psychology Today e taki: „Te wi e taki dati den gen fu wi e meki taki wi e tyari wisrefi na wan fasi di no bun, dan wi no sa man yepi wisrefi, èn na dati moro furu e meki taki wi e kisi problema. A denki disi no e yepi sma fu lusu den problema fu den, ma na presi fu dati a e meki taki den e kisi moro problema.”

A tru taki wi musu kakafutu gi furu takru krakti, sosrefi gi wi eigi sondu firi èn gi a muiti di Satan e du fu meki wi trangayesi Gado (1 Petrus 5:8). A tru sosrefi taki den gen na ini den cel fu wi kan abi krakti na wi tapu na difrenti fasi. Ma wi no de sondro yepi kwetikweti. Tru Kresten abi makti yepiman soleki Yehovah, Yesus Krestes, Gado en santa yeye, Gado en Wortu Bijbel, èn sosrefi a Kresten gemeente.—1 Timoteyus 6:11, 12; 1 Yohanes 2:1.

Bifo a pipel fu Israel ben go na ini a Pramisi Kondre, dan Moses memre a pipel fu a frantwortu di den ben abi na Gado. Moses ben taki: „Mi poti libi nanga dede na yu fesi, blesi nanga fluku; èn yu musu frukisi libi so taki yu kan tan na libi, yu nanga yu bakapikin, fu di yu lobi Yehovah, yu Gado, fu di yu e arki en sten èn fu di yu e tan hori na en” (Deuteronomium 30:19, 20). Na ini a ten disi, ibri sma di man tyari frantwortu musu teki en eigi bosroiti tu fu dini Gado èn fu doro den markitiki fu en. Yusrefi musu teki a bosroiti.—Galasiasma 6:7, 8.

[Futuwortu]

^ paragraaf 10 Luku Ontwaakt! fu 22 september 1996, bladzijde 3-7.

^ paragraaf 19 Luku a buku Sabi di e tjari joe go na têgo libi, bladzijde 62-69, di Yehovah Kotoigi tyari kon na doro.

[Prenki na tapu bladzijde 9]

A de so taki Gado ben meki Adam nanga Efa fu tron sondu sma, fu di a ben meki den nanga wan mankeri na ini den gen fu den?

[Prenki na tapu bladzijde 10]

A de so taki ibri sma musu teki frantwortu gi den bosroiti di a e teki?

[Sma di abi a reti fu a prenki]

Wan sma di e gebroiki drugs: Godo-Fowtow

[Prenki na tapu bladzijde 11]

Sabiman no ben man buweisi taki den gen na ini den cel fu libisma e meki taki den e tyari densrefi na wan fasi di no bun

[Prenki na tapu bladzijde 12]

Te reti-ati sma e du san Bijbel e taki, dan dati kan yepi den fu kenki