Go na content

Go na table of contents

Kresten e anbegi Gado nanga yeye èn nanga waarheid

Kresten e anbegi Gado nanga yeye èn nanga waarheid

Kresten e anbegi Gado nanga yeye èn nanga waarheid

„Gado na wan Yeye, èn den sma di e anbegi en, musu anbegi en nanga yeye èn nanga waarheid.”​—YOHANES 4:24.

1. Sortu anbegi Gado feni bun?

YESUS KRESTES, a wan-enkri gebore Manpikin fu Yehovah, sori wi krin sortu anbegi en hemel Tata feni bun. Wan leisi di Yesus ben e gi wan moi kotoigi na wan uma fu Samaria di ben de na wan peti na ini a foto Sikar, dan a taki: „Unu e anbegi san unu no sabi; wi e anbegi san wi sabi, bika frulusu e komoto fu den Dyu. Ma a yuru e kon, èn de now, taki den tru anbegiman sa anbegi a Tata nanga yeye èn nanga waarheid, bika fu tru, a Tata e suku den sortu sma disi fu anbegi en. Gado na wan Yeye, èn den sma di e anbegi en, musu anbegi en nanga yeye èn nanga waarheid” (Yohanes 4:22-24). San den wortu dati wani taki?

2. San den Samariasma ben abi leki fondamenti gi a bribi fu den?

2 Den sma fu Samaria ben abi falsi bribi. Den ben e gebroiki soso den eigi vertaling fu den fosi feifi buku fu den Santa Buku fu Bijbel, fu di den ben si den buku dati leki den wan-enkri buku di ben skrifi nanga yepi fu santa yeye. Den ben kari den feifi buku disi a Pentateuch fu Samaria. Den Samariasma no ben sabi trutru suma na Gado, ma Gado ben gi den Dyu sabi fu den Buku fu Bijbel (Romesma 3:1, 2). Dyu nanga tra sma di ben de getrow ben kan kisi a bun-ati fu Yehovah. Ma san disi ben o aksi fu den?

3. San de fanowdu fu man dini Gado „nanga yeye èn nanga waarheid”?

3 San Dyu, Samariasma, èn sosrefi tra sma fu owruten ben musu du efu den ben wani plisi Yehovah? Den ben musu anbegi en „nanga yeye èn nanga waarheid”. Wi musu du dati tu. A tru taki wi musu dini Gado fayafaya, èn nanga wan ati di furu nanga lobi èn nanga bribi. Ma fu man dini Gado nanga yeye, dan a de tranga fanowdu taki a santa yeye fu Gado de na wi tapu, èn taki wi e meki a yeye disi tiri wi libi. Wi musu kisi a srefi yeye, noso a srefi denki leki a di fu Gado, èn dati sa pasa te wi e studeri a Wortu fu En, èn te wi e du san wi e leri (1 Korentesma 2:8-12). Te wi wani taki Yehovah feni na anbegi fu wi bun, dan wi musu anbegi en nanga waarheid sosrefi. Na anbegi fu wi musu kruderi nanga san Gado Wortu, Bijbel, e taki fu Gado srefi, èn fu den sani di a abi na prakseri fu du.

Wi kan kon sabi a waarheid

4. Sortu denki son sma abi fu waarheid?

4 Son sma di e studeri filosofia abi a denki taki libisma noiti no sa man kon sabi a soifri waarheid. Fu taki en leti, wan skrifiman fu Sweden, di nen Alf Ahlberg, ben skrifi: „Furu aksi di abi fu du nanga filosofia frekti sote taki yu no man gi wan krin piki tapu den aksi dati.” Son sma e taki dati wan sani noiti no tru dorodoro, ma den sma disi abi leti? We, Yesus Krestes no ben abi a denki dati.

5. Fu san ede Yesus ben kon na grontapu?

5 Kon meki wi taki dati wi ben e libi na ini a yari 33 G.T. A de a bigin fu a yari, èn yu e si Yesus e tanapu na fesi Pontius Pilatus, wan Granman di ben de wan Romesma. Yesus e fruteri Pilatus: „Na fu a sani disi ede mi kon na grontapu, fu mi gi kotoigi fu a waarheid.” Dan Pilatus e aksi: „San na waarheid?” Ma a no e wakti fu meki Yesus piki na aksi.—Yohanes 18:36-38.

6. (a) San wan wortubuku e taki fu „waarheid”? (b) Sortu komando Yesus ben gi den bakaman fu en?

6 Wan wortubuku e taki dati „waarheid” wani taki „ala sani di de tru, ala sani di pasa trutru, noso ala sani gi san krinkrin buweisi de” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary). Ma a de so taki Yesus ben e gi kotoigi fu ala sortu tru tori di sma e si leki waarheid? Nôno. A ben abi wan spesrutu sortu waarheid na prakseri. A ben gi den bakaman fu en a komando fu fruteri trawan fu a waarheid dati, fu di a ben taigi den: „Go fu dati ede, èn meki disipel fu sma fu ala kondre, èn dopu den na ini a nen fu a Tata èn fu a Manpikin èn fu a santa yeye, èn leri den fu du ala den sani di mi komanderi unu” (Mateyus 28:19, 20). Bifo „a kaba fu a seti fu sani disi”, dan den tru bakaman fu Yesus ben o preiki „a waarheid fu a bun nyunsu” na heri grontapu (Mateyus 24:3; Galasiasma 2:14). Disi ben o de wan kontru fu den wortu fu Yesus: „A bun nyunsu disi fu a kownukondre sa preiki gi ala sma na heri grontapu, leki wan kotoigi gi ala pipel, èn dan a kaba sa kon” (Mateyus 24:14). Sobun, a de tumusi prenspari taki wi e kon sabi suma na den wan di e leri sma fu ala kondre a waarheid, fu di den e preiki a bun nyunsu fu a Kownukondre.

A fasi fa wi kan kon sabi a waarheid

7. Fa yu ben o sori wan sma taki a waarheid e komoto fu Yehovah?

7 Yehovah na a Sma di kan fruteri krin suma a de, èn san a abi na prakseri fu du. Fu taki en leti, a psalm skrifiman David ben kari Yehovah „a Gado fu waarheid” (Psalm 31:5; 43:3). Yesus ben agri taki a wortu fu en Tata na waarheid, èn a ben taki sosrefi: „A skrifi na ini den profeititori: ’Èn den alamala sa kisi leri fu Yehovah.’ Ibriwan sma di yere fu a Tata èn [di] kisi leri fu en, e kon na mi” (Yohanes 6:45; 17:17; Yesaya 54:13). Sobun a de krin taki den wan di e suku fu kon sabi a waarheid musu de sma di Yehovah, a Gran Leriman, gi leri (Yesaya 30:20, 21). Sma di wani kon sabi a waarheid musu kisi „a sabi fu Gado srefi” (Odo 2:5). Èn Yehovah leri noso meki sma kon sabi a waarheid na wan lobi-ati fasi, èn a du dati na difrenti fasi sosrefi.

8. Na sortu fasi Gado leri noso meki sma kon sabi a waarheid?

8 Fu gi wan eksempre, Yehovah ben gebroiki engel fu gi den Israelsma a Wet fu en (Galasiasma 3:19). Nanga yepi fu dren a ben pramisi den famiri-edeman Abraham nanga Yakob taki a ben o blesi den (Genesis 15:12-16; 28:10-19). Gado ben taki komoto fu hemel srefi, èn dati ben pasa di Yesus teki dopu èn di den tumusi moi wortu disi ben de fu yere na grontapu: „Disi na mi Manpikin, a lobiwan, di mi feni bun” (Mateyus 3:17). Wi kan de nanga tangi na ati sosrefi taki Gado meki wi kon sabi a waarheid fu di a meki sma skrifi Bijbel nanga yepi fu en santa yeye (2 Timoteyus 3:16, 17). Fu dati ede, wi musu teki leri fu a Wortu fu Gado fu kan abi „bribi na ini a waarheid”.—2 Tesalonikasma 2:13.

A waarheid èn a Manpikin fu Gado

9. Fa Gado gebroiki a Manpikin fu en fu fruteri sma a waarheid?

9 A moro prenspari fasi fa Gado fruteri libisma a waarheid, ben de nanga yepi fu en Manpikin, Yesus Krestes (Hebrewsma 1:1-3). Fu taki en leti, nowan tra sma oiti taki a waarheid soleki fa Yesus ben du dati (Yohanes 7:46). Srefi baka di a opo go na hemel, a tyari a waarheid fu en Tata kon na krin. Teki na apostel Yohanes leki eksempre; a ben kisi „wan openbaring fu Yesus Krestes, di Gado ben gi en fu sori den srafu fu en den sani di musu feni presi heri esi”.—Openbaring 1:1-3.

10, 11. (a) San a waarheid di Yesus ben e gi kotoigi fu dati ben musu sori? (b) Na sortu fasi Yesus ben meki a waarheid kon tru?

10 Yesus ben taigi Pontius Pilatus taki A ben kon na grontapu fu gi kotoigi fu a waarheid. Di Yesus ben e du a diniwroko fu en na grontapu, dan a tyari kon na krin taki a waarheid dati ben musu sori taki Yehovah abi a reti fu tiri hemel nanga grontapu, èn fu du dati, dan Yehovah sa gebroiki En Kownukondre di abi Krestes leki Kownu. Ma a preikiwroko fu Yesus èn a leri di a ben gi sma, no ben de den wan enkri sani di a ben du fu gi kotoigi fu a waarheid. Yesus ben meki a waarheid tron wan trutru sani, fu di ala sani di ben abi fu du nanga a waarheid kon tru na ini Yesus. Fu dati ede na apostel Paulus ben skrifi: „No meki nowan sma krutu unu fu wan sani di unu e nyan noso e dringi, noso fu di unu e hori wan fesa noso fu a hori fu a nyun mun noso fu wan sabadei, bika den sani dati e prenki den sani di musu kon ete, ma a tru sani na fu Krestes.”—Kolosesma 2:16, 17.

11 Wan fasi fa a waarheid kon tru, ben de di Yesus gebore na ini Betlehem, soleki fa dati ben taki na fesi (Mika 5:2; Lukas 2:4-11). A waarheid kon tron wan trutru sani sosrefi nanga yepi fu a kontru fu a profeititori fu Danièl di e taki dati a Mesias ben o kon na a kaba fu den 69 ’wiki fu yari’. A profeititori dati kon tru di Yesus pristeri ensrefi na Gado di a teki dopu, èn di a kisi salfu nanga santa yeye. Ala den sani disi pasa na ini a yari 29 G.T., soifri na a ten di a profeititori ben taki dati den ben o pasa (Danièl 9:25; Lukas 3:1, 21, 22). A waarheid kon tron wan trutru sani tu nanga yepi fu a diniwroko di Yesus ben du leki Kownukondre preikiman fu meki sma kon sabi moro fu a Kownukondre (Yesaya 9:1, 2, 6, 7; 61:1, 2; Mateyus 4:13-17; Lukas 4:18-21). A kon tron wan trutru sani sosrefi di Yesus dede èn di a kisi wan opobaka.—Psalm 16:8-11; Yesaya 53:5, 8, 11, 12; Mateyus 20:28; Yohanes 1:29; Tori fu den Apostel 2:25-31.

12. Fu san ede meki Yesus ben kan taki ’mi na a waarheid’?

12 Fu di a waarheid kon tru na ini Yesus Krestes, meki a ben kan taki: „Mi na a pasi nanga a waarheid nanga a libi. Nowan sma e kon na a Tata sondro a yepi fu mi” (Yohanes 14:6). Sma e kon sabi san na a yoisti fasi fu anbegi Gado te den e teki „a sei fu a waarheid”, èn den e du dati te den e lespeki a fasi fa Gado sa gebroiki Yesus fu du den sani di a abi na prakseri fu du (Yohanes 8:32-36; 18:37). Fu di sma di de leki skapu e teki a waarheid èn e gi yesi na Krestes, meki den sa kisi têgo libi.—Yohanes 10:24-28.

13. Na sortu dri tori wi sa poti prakseri fu kon sabi san Bijbel e taki fu den?

13 Yesus nanga den disipel fu en di ben kisi tiri fu a santa yeye, meki wi kon sabi bun furu tru tori, èn ala den tru tori disi makandra na a tru Kresten bribi. Dati meki den wan di e „gi yesi na a bribi” e „tan waka na ini a waarheid” (Tori fu den Apostel 6:7; 3 Yohanes 3, 4). Sobun, suma na den wan di e waka na ini a waarheid na ini a ten disi? Suma trutru e leri ala pipel a waarheid? Fu man piki den aksi disi, dan wi sa poti prakseri na den fosi Kresten èn wi sa ondrosuku san Bijbel e taki fu (1) den sani di den ben e bribi, (2) a fasi fa den ben e anbegi Gado, èn (3) a fasi fa den ben e tyari densrefi.

A waarheid èn den sani di sma e bribi

14, 15. San yu kan taki fu a denki di den fosi Kresten ben abi fu den Buku fu Bijbel èn sortu denki Yehovah Kotoigi abi fu den na ini a ten disi?

14 Den fosi Kresten ben abi bigi lespeki gi a Wortu fu Yehovah (Yohanes 17:17). Na dati den ben e gebroiki fu kon sabi san den ben musu bribi èn fa den musu tyari densrefi. Clemens fu Aleksandria, wan kerki leriman di ben e libi na a pisi ten fu a fosi nanga a di fu tu yarihondro, e taki: „Den wan di e meki tranga muiti fu kon sabi a soifri waarheid, sa tan du dati teleki den feni krinkrin buweisi na ini Bijbel taki den sani di den e bribi de tru.”

15 Neleki den fosi Kresten, Yehovah Kotoigi abi bigi lespeki gi Bijbel. Den e bribi taki ’ala den Buku fu Bijbel skrifi nanga yepi fu a santa yeye fu Gado èn taki den bun fu gi sma leri’ (2 Timoteyus 3:16). Sobun meki wi poti prakseri na wan tu sani di den fosi Kresten ben e bribi, aladi wi e luku san den wan di e dini Yehovah na ini a ten disi leri, fu di den gebroiki Bijbel leki a moro prenspari leribuku.

A waarheid ini a tori fu a sili

16. San na a waarheid ini a tori fu a sili?

16 Fu di den fosi Kresten ben e bribi den sani di skrifi na ini den Buku fu Bijbel, meki den ben e leri sma a waarheid fu a sili. Den ben sabi taki di Gado meki libisma, dan „libisma ben tron wan libi sili” (Genesis 2:7). Boiti dati den ben sabi taki a libisma sili e dede (Esekièl 18:4; Yakobus 5:20). Den ben sabi sosrefi taki ’den dedewan no sabi notinoti’.—Preikiman 9:5, 10.

17. Fa yu ben o fruklari a howpu di de gi den dedewan?

17 Na a tra sei, den fosi disipel fu Yesus ben abi a tranga howpu taki den dedewan di de na ini Gado en prakseri ben o kisi wan opobaka, noso fu taki en tra fasi, den ben o kisi libi baka. Paulus ben sori krin taki a ben abi a bribi dati, fu di a ben fruklari: „Mi poti mi howpu tapu Gado . . . taki wan opobaka o de fu den regtfardikiwan nanga den onregtfardikiwan” (Tori fu den Apostel 24:15). Wan pisi ten baka dati srefi, Minucius Felix, wan man di ben taki dati en na wan Kresten, ben skrifi: „Suma don so fu taki dati Gado no man meki wan libisma baka, aladi na Gado srefi ben meki libisma?” Neleki den fosi Kresten, Yehovah Kotoigi e bribi san Bijbel e taki fu a libisma sili, fu dede, èn fu na opobaka. Meki wi luku now suma Gado nanga Krestes de trutru.

A waarheid èn a leri fu a Dri-wánfasi

18, 19. Fu san ede wi kan taki dati a leri fu a Dri-wánfasi a no wan sani di Bijbel e leri wi?

18 Den fosi Kresten no ben e si Gado, Krestes, nanga a santa yeye leki wan Dri-wánfasi. The Encyclopædia Britannica e taki: „A wortu Dri-wánfasi èn sosrefi a leri di abi fu du nanga a tori dati, no skrifi na ini a Nyun Testamenti kwetikweti. Boiti dati, Yesus nanga den bakaman fu en no ben abi na prakseri fu taki kontrari a Sjema (wan Hebrew begi) na ini na Owru Testamenti, di e taki: ’Arki, o Israel: Masra, wi Gado, na wán Masra’ (Deut. 6:4).” Kresten na ini a ten dati no ben e anbegi den Dri-na-wán gado fu den Romesma, èn den no ben e anbegi nowan enkri tra gado tu. Den ben agri nanga Yesus taki Yehovah na a wan-enkri sma di wi musu anbegi (Mateyus 4:10). Boiti dati, den ben e bribi den wortu fu Krestes: „A Tata bigi moro mi” (Yohanes 14:28). Na ini a ten disi Kotoigi fu Yehovah abi a srefi denki dati.

19 Den fosi bakaman fu Yesus ben sabi taki wan krin difrenti de na mindri Gado, Krestes, nanga a santa yeye. Fu taki en leti, den ben e dopu nyun disipel (1) na ini a nen fu a Tata, (2) na ini a nen fu a Manpikin, èn (3) na ini a nen fu a santa yeye. Den no ben e dopu den na ini a nen fu wan Dri-wánfasi. Yehovah Kotoigi e leri sma a waarheid fu Bijbel tu, èn fu dati ede den e leri sma taki wan krin difrenti de na mindri Gado, en Manpikin, nanga a santa yeye.—Mateyus 28:19.

A waarheid èn a dopu fu sma

20. San wan sma musu kon sabi, bifo a kan teki dopu?

20 Yesus ben gi den bakaman fu en a komando fu meki disipel fu di den ben e leri sma a waarheid. Bifo wan sma kan teki dopu, dan a musu kon sabi den moro prenspari leri fu Bijbel. Fu gi wan eksempre, den musu lespeki a posisi nanga a makti fu a Tata èn fu en Manpikin, Yesus Krestes (Yohanes 3:16). Sma di wani teki dopu musu frustan bun sosrefi taki a santa yeye a no wan sma, ma taki a de a krakti fu Gado di A e gebroiki fu du sani.—Genesis 1:2.

21, 22. Fu san ede yu kan taki dati sma di e teki dopu musu abi bribi?

21 Den fosi Kresten ben e dopu soso den sma di ben kisi bun leri fosi, sma di ben abi berow èn di ben gi densrefi abra na Gado krinkrin fu du a wani fu en. Na a Pinksterfesa fu 33 G.T., Dyu èn sosrefi tra sma di ben teki a Dyu bribi, ben kon makandra na ini Yerusalem. Ala den sma disi ben sabi den Hebrew Buku fu Bijbel kaba. Di den yere san na apostel Petrus ben taki fu Yesus a Mesias, dan sowan 3000 fu den „teki a wortu fu en nanga den heri ati” èn den „teki dopu”.—Tori fu den Apostel 2:41; 3:19–4:4; 10:34-38.

22 A Kresten dopu de gi sma di abi bribi. Den sma fu Samaria ben teki a waarheid, èn „di den ben bribi Filipus, di ben meki a bun nyunsu fu a kownukondre fu Gado èn fu a nen fu Yesus Krestes bekènti, dan den teki dopu, mansma nanga umasma” (Tori fu den Apostel 8:12). Na eunuch fu Etiopia ben de wan man di ben teki a bribi fu den Dyu, èn a ben e hori ensrefi soifri na den leri fu a bribi dati. A man disi di ben leri sabi Yehovah, poti bribi fosi na den sani di Filipus ben taigi en fu a profeititori fu a Mesias, èn baka dati a teki dopu (Tori fu den Apostel 8:34-36). Bakaten Petrus taigi Kornelius èn sosrefi tra sma di no ben de Dyu, taki „a sma di e frede [Gado] èn di e wroko regtfardikifasi, de bun na en ai” èn taki ibriwan sma di e poti bribi na ini Yesus Krestes e kisi pardon fu en sondu (Tori fu den Apostel 10:35, 43; 11:18). Ala den sani disi e kruderi nanga a komando di Yesus ben gi fu ’meki disipel, èn fu leri den fu du ala den sani di a ben komanderi’ (Mateyus 28:19, 20; Tori fu den Apostel 1:8). Yehovah Kotoigi e hori densrefi na den srefi markitiki disi, fu di den e dopu soso den wan di kon sabi den moro prenspari sani fu Bijbel èn di gi densrefi abra na Gado.

23, 24. San na a yoisti fasi fa sma musu teki dopu fu kon tron Kresten?

23 A yoisti fasi fu dopu sma di abi bribi, na fu dukrun den heri skin na ondro watra. Baka di Yesus teki dopu na ini a Yordanliba, dan a „opo komoto na ini a watra” (Markus 1:10). Na eunuch fu Etiopia ben teki dopu na „wan presi pe watra ben de”. Filipus nanga na eunuch „saka go na ini a watra” èn baka dati „den komoto na ini a watra” baka (Tori fu den Apostel 8:36-40). Fu di Bijbel e sori taki sma di e teki dopu e beri na wan agersi fasi, dan dati e sori tu taki sma den heri skin musu dukrun na ondro watra.—Romesma 6:4-6; Kolosesma 2:12.

24 A buku The Oxford Companion to the Bible e taki: „A fasi fa a Nyun Testamenti e fruteri taki den ben e dopu sma, e sori taki den ben e dipi a sma go na ondro a watra.” Soleki fa a Fransi buku Larousse du XXe Siècle (Parijs, 1928) e taki, dan „a dopu fu den fosi Kresten ben wani taki dati sma ben e dukrun den na ondro watra na iniwan presi pe watra ben de”. Sosrefi, a buku After Jesus—The Triumph of Christianity e taki: „Moro furu a ben de so taki wan sma di ben wani teki dopu ben musu fruklari na fesi trawan taki a ben abi bribi, èn baka dati den ben e dukrun a sma dati en heri skin na ondro watra na ini a nen fu Yesus.”

25. Fu san wi sa taki na ini na artikel di e kon?

25 Den penti di wi luku na ini na artikel disi, na wan tu eksempre nomo fu den bribi nanga den gwenti di den fosi Kresten ben abi, èn di ben komoto fu Bijbel. Tra eksempre de di wi kan kari fu sori fa den sani di Yehovah Kotoigi e bribi na ini a ten disi e kruderi nanga san den fosi Kresten ben e bribi. Na ini na artikel di e kon now, wi sa taki fu wan tu tra fasi fa wi kan kon sabi suma na den sma di e leri trawan a waarheid.

San yu ben sa piki?

• Fa Gado wani taki wi musu anbegi en?

• Fa Yesus meki a waarheid tron wan trutru sani?

• San na a waarheid ini a tori fu a sili èn ini a tori fu dede?

• Fa sma e dopu fu kon tron Kresten, èn san wan sma musu du te a wani teki dopu?

[Aksi fu a tori disi]

[Prenki na tapu bladzijde 16]

Yesus ben taigi Pilatus: ’Mi kon fu gi kotoigi fu a waarheid’

[Prenki na tapu bladzijde 17]

Yu man fruklari fu san ede Yesus ben taki: ’Mi na a waarheid’?

[Prenki na tapu bladzijde 18]

San na a waarheid ini a tori fu a Kresten dopu?