Go na content

Go na table of contents

San na Yoga trutru?

San na Yoga trutru?

San na Yoga trutru?

A WÁN sani di furu sma na ini a ten disi abi na prakseri nomo, na fu tan gosontu èn fu sorgu taki den no e kon fatu. A sani disi meki taki furu sma go suku yepi na presi pe den kan oefen den skin èn pe den kan leri fa fu tan gosontu. Fu den srefi sani disi ede, meki dusundusun sma na ini den Westsei kondre bigin du wan sani di komoto fu den Owstusei kondre. A sani dati na yoga.

Sma di abi tumusi furu broko-ede, di brokosaka tumusi, èn di no man lusu den problema fu den, bigin du yoga tu fu di den e suku trowstu èn fu di den wani sabi fa fu lusu den problema fu den. Spesrutu sensi den yari baka 1960, dan den bribi nanga den dangra tori fu den sma fu den Owstusei kondre bigin panya na ini den Westsei kondre. Pôpi sma di e meki felem èn sosrefi pokuman di e prei rock poku, meki taki furu sma bigin poti prakseri na transcendente meditatie (te sma e denki dipi fu sani aladi den e taki spesrutu wortu baka makandra), wan sani di abi furu fu du nanga yoga. Fu di moro nanga moro sma e du yoga, meki wi kan aksi wisrefi: Yoga na wan fasi nomo fa wan sma kan oefen a skin fu tan gosontu, fu no kon fatu, èn fu de sondro broko-ede? Wan sma kan du yoga sondro taki disi e tuka nanga a bribi fu en? A fiti taki Kresten e du yoga?

Pe yoga komoto?

A wortu „yoga” komoto fu wan wortu di abi fu du nanga na Ingrisi wortu di wani taki „tyatyari”. A wortu „yoga” wani taki fu kon makandra noso fu poti makandra na ondro wan tyatyari, noso fu basi. Wan Hindusma e si yoga leki wan fasi fa a kan basi en skin so taki a kan kon de wán nanga wan bigi krakti noso yeye di makti moro leki libisma. Sma e taki dati yoga na „a basi di wan sma e basi ala den krakti fu a skin, fu a frustan, èn fu a sili, fu kon de wán nanga Gado”.

O ten sma bigin du yoga? Na ini na Indusvallei, di de na ini Pakistan now, sma feni stampu di abi prenki fu libisma na tapu, èn den sma disi ben sidon na difrenti fasi di abi fu du nanga yoga. Ondrosukuman fu owruten sani e taki dati den sma fu a ten dati ben e libi na ini na Indusvallei na a pisi ten fu a di fu dri nanga a di fu tu yarihondro b.G.T., èn dati de krosibei fu a pisi ten fu a kulturu fu Mesopotamia. Sani di feni na den tu kontren disi e prenki wan man di musu de wan gado, èn a man disi abi tutu fu wan meti na tapu en ede èn sosrefi meti na en lontu. A gado disi musu prenki Nimrod, a „makti ontiman” (Genesis 10:8, 9). Den Hindusma feni taki den sma disi di e sidon na tapu difrenti fasi tapu den prenki, e prenki a gado Siva, masra fu den meti èn sosrefi masra fu yoga. Furu sma e anbegi a gado disi nanga yepi fu wan sani fu ston di den e kari wan lingam, èn a sani dati e prenki a syenpresi fu mansma. Fu dati ede, a buku Hindu World e kari yoga „wan spesrutu seti fu gronprakseri di e leri sma fa fu libi na wan fromu fasi. Den gronprakseri dati moro furu komoto fu den sma di ben e libi na ini na Indusvallei bifo den Ariasma bigin libi drape. Den gronprakseri disi abi fu du nanga furu fu den denki nanga gwenti di sma ben abi na ini owruten.”

Fosi, sma ben e fruteri trawan nanga mofo san ben de den difrenti fasi fa den ben kan du yoga. Bakaten wan koniman fu India di e du yoga èn di nen Patañjali, skrifi ala den sani dati finifini na tapu papiri, èn den de fu leisi now na ini a buku di nen Yoga Sutra. A buku disi na a moro prenspari yoga buku di de. Soleki fa Patañjali e skrifi, dan yoga na „a muiti di sma e tan du fu kon bun dorodoro, èn fu man doro a marki dati, dan den musu basi den heri skin èn sosrefi den heri frustan”. Yoga na wan prenspari pisi fu den bribi fu den Owstusei kondre, èn dati de so sensi a ten di sma bigin du yoga, te kon miti a ten disi. Na ini a ten disi a Hindu bribi, a Yaina bribi, nanga a Buda bribi, na moro furu den bribi di abi fu du nanga yoga. Son sma di e du yoga e bribi taki dati sa meki den kisi moksja, noso frulusu, fu di den sa kon de wán nanga wan yeye di de na ini ala sani èn na ini ala sma.

Sobun wi e aksi ete wan leisi: Wan sma kan du yoga soso fu di a wani oefen en skin so taki a kan de wan gosontu sma di no abi broko-ede? Èn a kan du yoga sondro taki disi e tuka nanga a bribi fu en? Fu di wi sabi now pe yoga komoto, dan na aksi tapu den piki dati ben sa musu de: nôno.

San kan miti yu te yu e du yoga?

Te wan sma e du yoga nanga a marki fu basi en skin, dan a sma dati sa ondrofeni taki a e kon na ondro wan ’tyatyari’ nanga wan yeye di makti moro leki libisma. Ma sortu yeye na dati?

Na ini a buku Hindu World, a skrifiman Benjamin Walker e taki fu yoga: „A kan taki a bigin nanga wan fositen afkodrei kulturu èn te nanga now yoga abi fu du ete nanga afkodrei èn nanga towfruwroko.” Hindu filosofiaman e erken taki te sma e du yoga, dan dati kan gi den aparti krakti, aladi den lobi fu taki dati a no fu dati ede sma e du yoga. Fu gi wan eksempre, na ini a buku Indian Philosophy, wan man di ben de presidenti fu India fosi, Sarvepalli Radhakrishnan, e taki dati wan sma di e du yoga fayafaya no sa abi nowan enkri muiti nanga bun faya sani noso nanga sani di kowru srefisrefi, fu di a e „basi en skin nanga yepi fu den difrenti fasi fa a e sidon èn e tanapu. . . . A sma di e du yoga fayafaya man si èn a man yere sani fu farawe . . . Den sortu sma dati man kon sabi den prakseri fu makandra, sondro taki den e taki nanga makandra. . . . Wan sma di e du yoga fayafaya kan sorgu taki trawan no e si en nanga den ai.”

Te sma si wan sma di e du yoga fayafaya e sribi na tapu wan bedi fu spikri noso e waka na tapu faya krofaya, dan son sma kan denki taki a e hori sma na spotu, èn trawan kan si a sani dati leki wan lafu tori. Ma den sani disi na aladei sani na ini India pe sma di e du yoga gwenti sosrefi fu tanapu na tapu wán futu, aladi den e luku langalanga go na ini a son omeni yuru langa. Boiti dati, den abi a gwenti sosrefi fu hori a bro fu den so taki sma kan beri den na ini doti wan langa pisi ten. Na ini yuni 1995, a koranti The Times of India skrifi taki wan meisje di ben abi dri nanga afu yari, ben didon na tapu a gron aladi wan yeye ben de na en tapu, èn sma meki wan oto di ben hebi moro leki 750 kilo rei na tapu en bere. Di a meisje wiki, notinoti no ben pasa nanga en, èn den ipi sma di ben de drape no ben man bribi a tori. A koranti ben skrifi moro fara: „A sani disi ben sori krinkrin taki a krakti di a meisje disi ben abi, ben komoto fu yoga.”

A no de fu taki dati libisma no man du nowan fu den sani disi nanga den eigi krakti. Fu dati ede, wan Kresten musu aksi ensrefi: San den kefalek sani disi di sma e du e sori? Den komoto fu Yehovah Gado, „a Moro Heiwan fu heri grontapu”, noso den komoto fu wan tra sma? (Psalm 83:18) Bijbel e sori krin san fu a tori disi tru. Di den Israelsma ben de fu go na ini a Pramisi Kondre na a ten di den Kanansma ben e libi drape, dan Yehovah meki Moses taigi den manpikin fu Israel: „Unu no musu leri fu du den tegu sani di den pipel dati e du.” Sortu „tegu sani”? Moses ben warskow a pipel fu abi noti fu du nanga ’sma di ben e koti luku, sma di ben e du bonu noso sma di ben e suku marki fu sabi san o pasa, noso sma di ben de towfruman’ (Deuteronomium 18:9, 10). Gado no feni den sani disi bun kwetikweti fu di den sani disi na wroko fu den ogri yeye èn fu a sondu skin.—Galasiasma 5:19-21.

A no fiti taki Kresten e du yoga

Awansi san datra noso tra sma e taigi wi fu yoga, sma no e du yoga soso fu oefen den skin. A buku Hindu Manners, Customs and Ceremonies e fruteri fu den ondrofenitori fu tu sma di ben bigin du yoga èn di ben kisi leri fu wan guru, sobun wan leriman. Soleki fa a buku e sori, dan wán fu den sma disi ben taki: „Mi suku fu hori mi bro moro langa leki libisma man hori a bro fu den, èn mi ben e hari bro soso di mi ben de fu flaw. . . . Wan leisi di a ben de twarfu yuru bakadina, a ben gersi leki mi ben si wan krin mun di ben e buweigi fu a wan sei go na a tra sei. Wan tra leisi a ben gersi leki wan hebi dungru ben tapu mi na mindridei. A leriman fu mi . . . ben breiti srefisrefi di mi fruteri en fu den fisyun di mi ben si. . . . A gi mi a dyaranti taki a no ben o teki langa moro bifo mi ben o ondrofeni moro moi sani fu di mi ben e pina misrefi so.” A tra man e fruteri: „A ben taigi mi fu tan luku go na loktu ibri dei, sondro taki mi ben e pingi mi ai, noso buweigi . . . Son leisi a ben gersi leki mi ben e si faya e koti na loktu, tra leisi a ben gersi leki mi ben e si sani e bron na loktu. A leriman fu mi ben breiti srefisrefi taki a muiti di mi ben du ben abi bun bakapisi.”

A krin fu si taki den guru ben feni taki den tumusi aparti sani di den tu man ben si, ben de bun sani di ben o yepi den te fu kaba fu doro a trutru marki fu a yoga di den ben e du. Iya, sma moro furu e du yoga nanga a marki fu kisi moksja te fu kaba, èn dati wani taki dati den sa tron wán nanga wan yeye di de na ini ala sani èn na ini ala sma. Soleki fa sma e taki, dan te wan sma e kisi moksja, „dan a sma dati no abi krakti moro tapu en eigi frustan (a e du dati fu espresi)”. A sani disi trutru de kontrari a marki di Kresten musu abi, èn den e kisi a rai disi: „Pristeri un skin leki wan srakti-ofrandi di de libilibi, di santa èn di e fiti Gado ai, wan santa diniwroko nanga a krakti fu un denki. No meki a seti fu sani disi abi krakti na un tapu moro, ma kenki un fasi fu denki, so taki unu kan drai un libi fu kan kon sabi gi unsrefi san na a bun, yoisti èn volmaakti wani fu Gado.”—Romesma 12:1, 2.

Ibri sma musu bosroiti gi ensrefi fa a wani oefen a skin fu en. Ma Kresten e meki nowan enkri sani pori a banti di den abi nanga Yehovah Gado, efu dati na a fasi fa den e oefen den skin, a nyanyan di den e nyan, den sani di den e dringi, den krosi di den e weri, prisiriten noso wan tra sani (1 Korentesma 10:31). Den sma di e oefen a skin fu den soso fu di den wani de gosontu, kan du dati na furu tra fasi di no e poti wi na ini kefar fu afkodrei nanga towfruwroko. Te wi no abi noti fu du nanga sani noso leri di komoto fu falsi bribi, dan wi sa man fruwakti taki Gado sa blesi wi nanga wan regtfardiki nyun seti fu sani pe wi sa abi wan gosontu skin èn sosrefi wan gosontu frustan fu ala ten.—2 Petrus 3:13; Openbaring 21:3, 4.

[Prenki na tapu bladzijde 22]

Furu sma e oefen a skin fu den na fasi di no abi noti fu du nanga afkodrei, èn den e kisi prisiri fu dati