Go na content

Go na table of contents

„Mi no ben o kenki nowan enkri sani!”

„Mi no ben o kenki nowan enkri sani!”

Ondrofenitori

Mi no ben o kenki nowan enkri sani!”

SOLEKI FA GLADYS ALLEN FRUTERI

Son leisi sma e aksi mi, „Efu yu ben o kisi na okasi fu libi ete wan leisi, dan san yu ben o kenki?” Mi kan taki nanga mi heri ati, „Mi no ben o kenki nowan enkri sani!” Meki mi fruteri yu fu san ede mi e taki dati.

NA INI zomer ten fu 1929, di mi ben abi tu yari, dan wan trutru moi sani pasa nanga mi papa, Matthew Allen. A ben kisi a pikin buku Millions Now Living Will Never Die! (Milyunmilyun sma di e libi now noiti sa dede!) Den Internationaal Bijbel Ondrosukuman, soleki fa sma ben sabi Yehovah Kotoigi fosi, tyari a buku disi kon na doro. Mi papa ben gridi fu leisi a buku disi, èn baka di a ben leisi wan tu bladzijde nomo, dan a bari: „Disi na a moro bun sani di mi oiti ben leisi!”

Wan syatu pisi ten baka dati, mi papa kisi tra buku fu den Bijbel Ondrosukuman. A bigin fruteri ala den birtisma wantewante san a ben e leri. Ma na a boitipresi pe wi ben e tan, nowan gemeente fu Yehovah Kotoigi no ben de. Fu di mi papa ben kon si taki a ben de fanowdu fu abi demakandra doronomo nanga tra Kresten, meki na ini 1935, a froisi na osofamiri fu go tan na ini a foto Orangeville, na ini a distrikt Ontario, na Kanada. Wi ben froisi go na a foto dati fu di wan gemeente ben de drape.

Na ini a ten dati, mama nanga papa no ben feni taki a ben de fanowdu ala ten taki den pikin fu den ben de na den gemeente konmakandra; den pikin ben gwenti fu tan na dorosei fu a konmakandra presi èn den ben e prei teleki den bigisma ben e komoto fu a konmakandra. Mi papa no ben lobi a sani disi. A ben prakseri taki: „Efu den konmakandra bun gi mi, dan den bun tu gi den pikin fu mi”. Sobun, aladi wi no ben abi demakandra tumusi langa ete nanga a gemeente, toku mi papa taigi mi brada Bob, den sisa fu mi, namku Ellen nanga Ruby, èn mi sosrefi, fu de na den konmakandra makandra nanga den bigisma, èn wi du dati. Heri esi den pikin fu tra Kotoigi bigin kon na den konmakandra tu. A ben kon de wan prenspari sani gi wi fu de na den konmakandra èn fu teki prati na den.

Mi papa ben lobi Bijbel, èn a fasi fa a ben fruteri den Bijbel tori ben span srefisrefi. Fu di a ben du dati, meki a ben leri wi leki yonguwan prenspari sani, èn a gi mi furu prisiri ete te mi e memre den sani dati. Wan fu den sani di mi e memre taki a ben leri wi, na taki Yehovah e blesi den wan di e gi yesi na en.

Mi papa ben leri wi tu fu gebroiki a Bijbel fu opo taki gi a bribi fu wi. Wi ben gwenti fu leri den sani disi na wan preiprei fasi. Mi papa ben sa taki: „Mi e bribi taki te mi dede, dan mi e go na hemel. Now yu musu sori mi taki dati no tru”. Mi nanga Ruby ben gwenti fu suku bijbeltekst na ini a concordance (wan buku nanga wortu di de fu feni na ini den bijbeltekst) di wi ben kan gebroiki fu sori taki a leri dati no tru. Baka di wi ben leisi den bijbeltekst di wi ben feni, dan mi papa ben gwenti fu taki: „Dati na moi tori, ma mi no e bribi unu ete”. Sobun, wi ben e go suku moro bijbeltekst nanga yepi fu a concordance. Furu tron a sani disi ben e teki omeni yuru langa, teleki mi papa ben agri nanga den piki di wi ben gi en. Leki bakapisi fu dati, mi nanga Ruby ben de srekasreka fu fruklari den sani di wi ben e bribi èn wi ben man opo taki sosrefi gi a bribi fu wi.

Wi no e frede libisma moro

Aladi mi ben kisi bun leri na oso èn na den gemeente konmakandra, toku mi musu taki nanga leti taki mi ben abi muiti nanga wan tu sani di mi ben musu du leki Kresten. Neleki furu yongu sma, mi no ben lobi en taki mi ben de tra fasi leki trawan, èn mi no ben lobi en kwetikweti taki mi ben de tra fasi leki den pikin na ini mi klas. Mi kisi tesi tapu a bribi fu mi frukufruku kaba di wi ben hori preikiwaka na strati fu gi kotoigi na sma.

Wan grupu fu brada nanga sisa ben musu waka safrisafri na ini den prenspari strati fu a foto, èn den ben musu tyari bord pe boskopu ben skrifi na tapu. Sowan 3000 sma ben e tan na ini a foto fu wi, èn ala den sma disi ben sabi makandra. Wan leisi di wi ben e gi kotoigi na a fasi disi, dan mi ben e waka te na a bakasei fu a grupu èn mi ben e tyari wan bord. Tapu a bord ben skrifi: „Kerki na wan trapu èn wan kruka bisnis”. Wan tu fu den pikin fu mi skoro ben si mi, èn wantewante den bigin waka na mi baka aladi den ben e singi a kondresingi „Gado frulusu a kownu”. Fa mi kakafutu gi a tesi dati? Mi begi Gado fayafaya fu gi mi a krakti fu tan go doro nanga a kotoigiwroko disi. Di wi ben kaba gi kotoigi te fu kaba, dan mi go esi-esi na a Kownukondre zaal fu tyari a bord go baka, so taki mi ben kan go na oso. Ma a sma di ben abi a frantwortu fu a kotoigiwroko a dei dati, taigi mi taki den ben de fu bigin nanga wan tra preikiwaka na strati, èn taki den ben abi ete wan sma fanowdu fu tyari wan fu den bord. Sobun, mi go waka ete wan leisi fu gi kotoigi, èn disi leisi mi ben e begi Gado fayafaya srefisrefi. Ma na a ten dati den pikin fu mi klas ben kon weri kaba èn den ben go na oso. Disi leisi mi no begi Yehovah fu gi mi krakti, ma mi begi fu taki en tangi!—Odo 3:5.

Wi oso ala ten ben opo gi furuten dinari. Den sma disi ben de koloku sma èn wi ben lobi fu du sani gi den fu meki den firi prisiri te den ben kon na wi oso. So langa leki mi man memre den yongu yari fu mi, mi sabi taki wi papa nanga mama ala ten ben sori wi leki pikin taki a furuten diniwroko ben de a moro bun wroko di wan sma ben kan du.

Na ini 1945, mi du san den ben gi mi deki-ati fu du, èn mi bigin du furuten diniwroko. Bakaten mi go pionier makandra nanga mi sisa di ben e du pionierwroko na ini a foto London, di de na ini a distrikt Ontario. Drape mi kon sabi wan nyun fasi fu du diniwroko, èn mi ben denki taki mi noiti ben o man du a sortu diniwroko disi. Den brada ben gwenti fu waka fu a wan tafra go na a tra tafra na ini den bar fu a foto èn den ben e gi ala sma drape den tijdschrift A Waktitoren nanga Vertroosting (now a tijdschrift disi nen Ontwaakt!). Koloku taki den ben e du a wroko disi satra bakadina, so taki mi ben abi heri wiki fu begi Gado meki a gi mi deki-ati fu go du a wroko dati! Nôno, a no ben makriki gi mi fu preiki na a fasi disi, ma a wroko disi ben e gi mi prisiri.

Na a tra sei, mi leri tu fa fu pristeri den Vertroosting tijdschrift di ben abi fu du nanga den brada fu wi di ben e kisi frufolgu na ini den Nazi strafuman kampu. Mi ben go sosrefi fu pristeri den tijdschrift disi spesrutu na prenspari bisnisman fu Kanada, èn sosrefi na den edeman fu bigi bisnis. Na ini den yari di pasa, mi kon si taki Yehovah ala ten e horibaka gi wi, so langa leki wi e frutrow taki a sa gi wi krakti. Soleki fa mi papa ben gwenti fu taki, Yehovah e blesi den wan di e gi yesi na En.

Mi teki a kari fu go dini na ini Quebec

Tapu 4 yuli 1940, lanti tapu a wroko fu Yehovah Kotoigi na ini Kanada. Bakaten den gi wi primisi baka fu go doro nanga a wroko fu wi, ma sma ben e frufolgu wi ete na ini a distrikti Quebec pe moro furu sma ben abi a Lomsu bribi. Den Kotoigi drape ben du wan spesrutu kotoigiwroko èn den gebroiki wan traktaat di ben nen Quebec’s Burning Hate for God and Christ and Freedom Is the Shame of All Canada. A traktaat disi ben e gi sma a krakti boskopu taki a ben de wan syen gi ala sma fu Kanada taki den sma fu Quebec no lobi Gado, Krestes, nanga fri kwetikweti. Wi ben du a kotoigiwroko disi fu meki sma kon sabi sortu ogri sani sma ben e du nanga den brada fu wi na ini a distrikt dati. Brada Nathan H. Knorr, wan memre fu a Tiri Skin fu Yehovah Kotoigi, hori wan konmakandra nanga hondrohondro pionier na ini a foto Montreal, fu fruteri den san ben kan de a bakapisi fu a kotoigiwroko di wi ben o du. Brada Knorr taigi wi taki efu wi ben o teki prati na a kotoigiwroko disi, dan wi ben kan fruwakti taki skowtu ben o grabu wi èn ben o poti wi na strafu-oso. Dati na soifri san ben pasa! Baka wan pisi ten, skowtu ben hori mi 15 leisi kaba. Te wi ben e go na ini a preikiwroko, dan wi ben e sorgu taki wi ben abi wi tifibosro nanga wi kankan na wi, efu sani ben o waka na so wan fasi taki skowtu poti wi na strafu-oso a dei dati.

Na ini a bigin wi ben wroko moro furu te neti, so taki wi no ben e hari a prakseri fu tumusi furu sma. Mi ben gwenti fu tyari moro traktaat na ini wan tas di mi ben e anga na mi neki na ondro mi jas. A tas disi di ben lai nanga traktaat ben bigi, èn fu dati ede a ben gersi leki mi ben de nanga bere. Mi ben e kisi wini fu a sani dati te mi ben musu teki bus fu go na a kontren pe mi ben musu preiki. Te a bus ben lai nanga sma, dan a ben e pasa son leisi taki wan tu mansma di ben abi switifasi ben opo fu gi a sokari bere-uma disi a presi fu den fu sidon.

Baka wan pisi ten, wi bigin prati den traktaat te deiten. Wi ben libi traktaat na dri noso fo oso, èn baka dati wi ben e go na wan tra kontren. Furu tron dati ben abi bun bakapisi. Ma efu wan Lomsu priester fu a kontren dati ben kisi fu yere taki wi ben de drape, dan wi ben kan fruwakti taki problema ben o kon. Wan leisi, a priester sutu faya gi wan grupu fu 50 noso 60 ogri-ati bigisma nanga pikin fu fringi tomati nanga eksi na wi tapu. Wi go kibri na ini na oso fu wan Kresten sisa, èn a neti dati wi ben musu sribi na tapu a gron na ini en oso.

Fu di pionier ben de tranga fanowdu fu preiki gi den sma di ben e taki Fransitongo na ini Quebec, meki mi nanga mi sisa Ruby bigin leri a Fransitongo na ini december 1958. Baka dati wi kisi a wroko fu go dini na wan tu fu den kontren na ini a distrikt pe den sma ben e taki Fransitongo. Na ibriwan fu den presi pe wi ben musu go wroko wi ben abi wan aparti ondrofeni. Na ini wan fu den kontren, wi ben e preiki oso-fu-oso aiti yuru langa ibri dei, èn wi du dati tu yari langa sondro taki wan fu den sma drape ben wani taki nanga wi! Den sma ben e kon nomo na den doro fu hari den yarsin tapu di ben e anga na fesi den fensre. Ma wi tan preiki drape. Now, tu gemeente de na ini a foto dati.

Yehovah horibaka gi wi na ala fasi

Na ini 1965 wi kisi okasi fu dini leki spesrutu pionier. Na wan fu den presi pe wi ben musu dini leki spesrutu pionier, wi kon frustan moro bun san den wortu fu Paulus di skrifi na 1 Timoteyus 6:8, wani taki. Drape skrifi: „Te wi abi nyanyan, krosi nanga wan presi fu tan, dan wi sa de tevrede nanga den sani disi.” Wi ben musu luku bun fa wi ben e gebroiki wi moni so taki wi ben man pai gi ala den sani wi ben abi fanowdu. Fu dati ede wi ben poti moni na wan sei fu pai gi sani di wi ben abi fanowdu fu hori na oso waran, wi poti moni na wan sei sosrefi fu pai yuru-oso, stroom, èn fu bai nyanyan. Te wi ben pai gi den sani dati, dan wi ben abi wan kwartyi abra nomo gi a heri mun fu bai tra sani di wi ben sa wani bai.

Nanga a pikinso moni di wi ben abi, wi ben man pai fu hori na oso waran gi wan tu yuru nomo na neti. Fu dati ede a sribikamra fu wi ala ten ben e tan kowru. We, wan dei wan manpikin fu wan fu den bijbelstudenti fu Ruby kon luku wi. A ben musu de so, taki di a go na oso, a taigi en mama taki a ben kowru srefisrefi na ini na oso fu wi, bika baka dati en mama seni tin Kanada dala kon gi wi ibri mun fu bai oli fu hori na oso waran ala ten. Wi no ben feni kwetikweti taki wi ben e mankeri wan sani. Wi no ben abi furu moni, ma wi ala ten ben abi den sani di ben de fanowdu. Wi ben feni taki iniwan tra sani di wi ben kisi boiti den sani di wi ben abi kaba, ben de wan blesi. Den wortu na Psalm 37:25 tru srefisrefi: „Mi no si nowan regtfardikisma di ben libi na baka en wawan, noso den pikin fu en e suku brede”!

Aladi wi ben e kisi frufolgu, toku mi ben kisi prisiri fu di wan tu fu den bijbelstudenti fu mi ben kon leri sabi a waarheid. Wan tu fu den ben go du furuten diniwroko, èn mi ben breiti trutru nanga dati.

Mi e kakafutu gi nyun tesi

Na ini 1970, wi go dini na ini a foto Cornwall di de na ini a distrikt Ontario. Pikinmoro wán yari baka di wi ben doro na ini Cornwall, dan mi mama kon siki. Mi papa dede na ini 1957, èn mi nanga den tu sisa fu mi sorgu gi mi mama a wan baka a trawan, teleki a dede na ini 1972. Den pionier patna fu wi, namku Ella Lisitza nanga Ann Kowalenko ben de wan bun yepi gi wi na a ten dati, èn den ben e horibaka gi wi na wan lobi-ati fasi. Te wi no ben man du a furuten diniwroko fu wan pisi ten, dan den ben e studeri nanga den bijbelstudenti fu wi èn ben teki den tra frantwortu fu wi abra sosrefi. Den wortu fu Odo 18:24 tru srefisrefi! Drape skrifi: „Wan mati de, di de moro krosibei leki wan brada.”

A libi lai nanga tesi trutru. Fu di Yehovah langa en anu na wan lobi-ati fasi fu yepi mi, meki mi ben man kakafutu gi den tesi dati. Mi e kisi prisiri ete fu a furuten diniwroko di mi e du. Bob, di dede na ini 1993, ben dini leki pionier moro leki 20 yari langa, èn tin yari langa a pionier makandra nanga a wefi fu en, di nen Doll. Mi bigi sisa Ella, di dede na ini oktober 1998, ben pionier moro leki 30 yari èn ala ten a ben abi a denki fu wan trutru pionier. Na ini 1991 mi tra sisa, Ruby, kon sabi taki a abi kanker. Toku a gebroiki a pikinso krakti di a ben abi fu preiki a bun nyunsu. A ben de wan sma tu di ben lobi lafu, èn na so a ben tan teleki a mamanten di a dede, tapu 26 september 1999. Aladi mi lasi den sisa fu mi, toku mi abi wan famiri fu brada nanga sisa na yeye fasi di yepi mi fu tan lafu èn fu tan abi prisiri na ini a libi.

Te mi e prakseri fa mi libi waka, dan san mi ben o kenki? Mi noiti no trow, ma Gado blesi mi nanga wan lobi-ati papa nanga mama, wan brada, nanga sisa di ben poti a waarheid na a fosi presi na ini den libi. Mi e fruwakti fu si den alamala heri esi na ini na opobaka. Mi kan firi kaba fa mi papa e brasa mi èn mi kan si kaba fa mi mama e krei te wi e gi makandra wan bigi brasa. Ella, Ruby, nanga Bob sa prisiri fu tru.

Na a srefi ten, mi abi a fasti bosroiti fu tan prèise Yehovah èn fu tan gi en grani, aladi mi skin kon swaki now. A furuten diniwroko trutru e gi wan sma furu prisiri na ini a libi. A de sosrefi soleki fa a psalm-skrifiman ben taki fu den sma di e waka na ini a pasi fu Yehovah: „Yu sa de koloku èn sani sa waka bun nanga yu.”—Psalm 128:1, 2.

[Prenki na tapu bladzijde 26]

Mi papa ben lobi Bijbel. A ben leri wi fu gebroiki en fu opo taki gi a bribi fu wi

[Prenki na tapu bladzijde 28]

Fu a kruktu-anusei go na a reti-anusei: Ruby, mi, Bob, Ella, mi mama, nanga mi papa na ini 1947

[Prenki na tapu bladzijde 28]

Na ini a fosi rei; fu a kruktu-anusei go na a reti-anusei: Mi, Ruby, nanga Ella na wan Distrikt Kongres na ini 1998