Go na content

Go na table of contents

Fa fu gi na wan fasi di e gi prisiri

Fa fu gi na wan fasi di e gi prisiri

Fa fu gi na wan fasi di e gi prisiri

GENIVAL, di e libi na ini wan baka-birti na a noord-owstusei fu Brasyonkondre, ben e sorgu en wefi nanga pikin nanga a pikinso moni di a ben e meki leki wan waktiman na ini wan ati-oso. Aladi a libi ben tranga gi Genival, toku a ben e sorgu taki a ben e tan gi a kerki fu en a di fu tin pisi fu a moni di a ben e meki ibri mun. „Son leisi mi osofamiri ben de nanga angri”, a e memre, aladi a e wrifi en anu na tapu en bere, „ma mi ben wani du ala san mi ben man gi Gado, a no ben abi trobi san dati ben o kostu mi.”

Baka di Genival lasi en wroko, dan a tan gi kerki a di fu tin pisi fu a moni fu en. A domri fu en ben gi en deki-ati fu tesi Gado èn fu gi a kerki wan bigi bijdrage. A kerki fesiman gi en a dyaranti taki Gado ben o blesi en trutru. Fu dati ede, Genival bosroiti fu seri en oso èn fu gi kerki a moni di a ben o kisi leki bakapisi fu dati.

Moro sma de ete leki Genival di e horibaka gi na anbegi fu den na so wan opregti fasi. Furu sma di pôti srefisrefi e gi kerki a di fu tin pisi fu na alamun moni fu den na wan getrow fasi, fu di den kerki fu den e leri den taki Bijbel e komanderi sma fu du dati. A sani dati tru?

San a Wet fu Moses e taki fu a tori disi

A komando di e taki dati sma musu gi Gado a di fu tin pisi fu den gudu fu den ben de wan pisi fu a Wet di Yehovah Gado ben gi den 12 lo fu owruten Israel moro leki 3500 yari pasa. A Wet dati ben taki dati sma ben musu gi a di fu tin pisi fu san a gron nanga den froktubon ben meki, èn sosrefi a di fu tin pisi fu den meti fu den fu man horibaka gi a lo fu Leifi, so taki den ben kan dini na ini a tabernakel.—Lefitikus 27:30, 32; Numeri 18:21, 24.

Yehovah ben gi den Israelsma a dyaranti taki a Wet ’no ben o muilek tumusi gi den’ (Deuteronomium 30:11). Solanga leki den ben e du soifri san Yehovah ben komanderi den, èn solanga leki den ben e gi Gado a di fu tin pisi fu den gudu fu den, dan a ben o meki den koti bogobogo nyanyan. Èn fu sorgu taki noiti nyanyan ben e mankeri, dan ete wan di fu tin pisi fu den gudu fu den ben poti aparti ibri yari, so taki a pipel ben kan gebroiki dati te den ben e kon makandra na den alayari fesa fu den. Na so wan fasi, ’a doroseisma di ben tan na ini a kondre fu den, a boi di no abi papa, èn sosrefi a weduwe’ ben kan kisi san den ben abi fanowdu.—Deuteronomium 14:28, 29; 28:1, 2, 11-14.

A Wet no ben taki dati wan sma ben o kisi strafu te a no ben e gi Gado a di fu tin pisi fu den gudu fu en, ma ibri Israelsma ben musu si en leki wan seryusu plekti fu horibaka gi a tru anbegi na a fasi dati. Fu taki en leti, Yehovah ben krutu den Israelsma di no ben e gi en a di fu tin pisi fu den gudu fu den, èn A ben taki dati den sma disi ben e ’foefoeroe en nanga dem tiende nanga dem ofrandi’ (Maleaki 3:8, Da Bijbel na ini Sranantongo). Wi kan taki a srefi sani dati fu Kresten di no e gi Gado a di fu tin pisi fu na alamun moni fu den?

We, meki wi poti prakseri na a tori disi. Den wet fu wan kondre moro furu abi krakti na ini a kondre dati wawan. Fu gi wan eksempre, Ingrisikondre abi wan wet di e taki dati sma di e rei oto noso tra sani musu rei na a kruktu-anusei fu a strati. Ma den sma di e rei oto noso tra sani na ini Fransikondre no abi fu hori densrefi na a wet disi. A wet di ben taki dati sma ben musu gi Gado a di fu tin pisi fu den gudu fu den ben de wan pisi fu wan frubontu tu di Gado ben meki spesrutu nanga a pipel fu Israel (Exodus 19:3-8; Psalm 147:19, 20). Soso den Israelsma ben musu hori densrefi na a wet dati.

Boiti dati, aladi a tru taki Gado noiti no e kenki, toku den markitiki fu en e kenki son leisi (Maleaki 3:6). Bijbel e sori krin taki na ofrandi dede fu Yesus na ini 33 G.T., ben „figi [a Wet] puru”, noso a ben „tyari wan kaba kon” na a Wet èn sosrefi na a ’komando fu teki a di fu tin pisi fu den gudu fu sma’.—Kolosesma 2:13, 14; Efeisesma 2:13-15; Hebrewsma 7:5, 18.

A fasi fa Kresten e horibaka gi na anbegi fu den

Toku a ben de fanowdu ete taki Kresten ben e horibaka gi a tru anbegi. Yesus ben gi den disipel fu en a komando ’fu de kotoigi fu en te na a moro farawe presi fu grontapu’ (Tori fu den Apostel 1:8). Fu di moro nanga moro sma ben e tron bribiman, meki a ben kon de fanowdu tu fu abi Kresten leriman nanga opziener di ben kan go luku den gemeente fu tranga den. Son leisi a ben de fanowdu sosrefi fu sorgu gi weduwe, pikin di no ben abi papa nanga mama, èn sosrefi gi tra sma di ben de na nowtu. Fa den fosi Kresten ben e pai gi den kostu di ben kon leki bakapisi fu dati?

Krosibei fu a yari 55 G.T., den Kresten di no ben de Dyu èn di ben e libi na ini Europa nanga Pikin Asia, ben kisi fu yere taki den pôti Kresten brada nanga sisa fu den na ini a gemeente Yudea ben abi yepi fanowdu. Na ini den brifi di na apostel Paulus ben skrifi go gi a gemeente na ini Korente, a e fruteri fa sani ben seti fu ’tyari moni kon makandra gi den santawan’ (1 Korentesma 16:1). Kande a sa fruwondru yu te yu e kon sabi san den wortu fu Paulus e tyari kon na krin fu a fasi fa Kresten musu horibaka gi na anbegi fu den.

Na apostel Paulus no ben gebroiki moi wortu fu dwengi den Kresten brada nanga sisa fu den fu horibaka gi a tru anbegi. Fu taki en leti, den Kresten fu Masedonia di ben e „[kisi] kwinsi” èn di ben e „pina [srefisrefi]” ben musu ’tan begi Paulus nanga tranga fu kan kisi a grani fu gi sani nanga prisiri èn fu abi wan prati na a diniwroko di ben de gi den santawan’.—2 Korentesma 8:1-4.

A tru taki Paulus ben gi den Korentesma di ben abi en moro bun a deki-ati fu teki na eksempre fu den brada fu den na ini Masedonia di ben lobi fu gi. Ma toku wan buku e taki tu dati a ’no ben komanderi sma fu gi, ma na presi fu dati, a ben feni en moro bun fu aksi den, noso fu gi den deki-ati fu du dati. Den Korentesma no ben o gi fu di densrefi ben wani gi, èn den no ben o du dati nanga den heri ati sosrefi, te sma ben e dwengi den fu du dati’. Paulus ben sabi taki „Gado lobi wan sma di e gi nanga prisiri”, èn taki A no lobi wan sma di ’no e gi nanga en heri ati, noso fu di trawan e dwengi en’. —2 Korentesma 9:7.

Efu den Korentesma ben abi wan tranga bribi nanga nofo sabi, èn efu den ben abi trutru lobi sosrefi gi den Kresten brada nanga sisa fu den, dan dati ben o meki taki den ben o horibaka gi a tru anbegi fu di densrefi ben wani du dati.—2 Korentesma 8:7, 8.

’Soleki fa a bosroiti na ini en eigi ati’

Paulus no ben sori krin omeni moni wan sma ben musu gi fu horibaka gi a tru anbegi, ma na presi fu dati, a taigi den nomo taki „ala fosi dei vo wieki ibriwan vo oenoe moe potti pikin moni na sei, piki makandra so meni leki hem kan” (Na wi skrifi den wortu skoinsi; 1 Korentesma 16:2, Njoe Testament nanga dem Psalm). Efu den Korentesma ben e sreka sani na fesi fu poti wan spesrutu moni na wan sei doronomo, dan te Paulus ben doro drape, den no ben o abi a firi taki den ben de fruplekti fu gi, aladi den no ben de klariklari fu du dati. Ibri Kresten ben musu bosroiti gi ensrefi omeni moni a ben o gi fu horibaka gi a tru anbegi, èn a ben musu de wan sani di ’a ben bosroiti na ini en eigi ati’.—2 Korentesma 9:5, 7.

Efu den Korentesma ben wani koti bogobogo, dan den ben musu sai bogobogo tu. Nowan sma noiti no ben e taigi den fu gi teleki densrefi no ben abi noti moro. Paulus ben gi den a dyaranti disi: ’Mi no wani taki a musu de hebi gi unu.’ Sma ben musu horibaka gi a tru anbegi ’spesrutu akruderi den sani di wan sma ben abi, èn no akruderi den sani di wan sma no ben abi’ (2 Korentesma 8:12, 13; 9:6). Na ini wan brifi di na apostel ben skrifi bakaten, a ben warskow: „Efu wan sma no e sorgu gi den sma . . . di de memre fu en osofamiri, dan a drai en baka gi a bribi èn a moro takru leki wan sma sondro bribi” (1 Timoteyus 5:8). A fasi fa Paulus ben gi sma deki-ati fu horibaka gi a tru anbegi ben kruderi nanga a gronprakseri disi.

A bun fu sabi taki Paulus ben teki fesi fu ’tyari moni kon makandra gi den santawan’ di ben de na nowtu. Den Buku fu Bijbel no e fruteri wi taki Paulus noso den tra apostel ben orga sani fu meki sma gi den moni noso fu kisi a di fu tin pisi fu a gudu fu tra sma, soso fu man pai gi den eigi diniwroko (Tori fu den Apostel 3:6). Paulus ben de nanga tangi na ati ala ten fu kisi a moni di den gemeente ben e seni kon gi en, èn a ben e luku bun fu no poti wan „bigi hebi” tapu den brada nanga sisa fu en.—1 Tesalonikasma 2:9; Filipisma 4:15-18.

A fasi fa Kresten e bosroiti fu gi na ini a ten disi

A krin fu si taki na ini a fosi yarihondro, bakaman fu Krestes no ben e gi a di fu tin pisi fu den gudu fu den, ma den ben e gi san densrefi ben wani gi. Ma yu ben kan aksi yusrefi efu a moni disi di sma srefi e bosroiti fu gi e yepi ete fu pai gi den kostu fu a wroko di e du fu preiki a bun nyunsu, èn fu sorgu gi Kresten di de na nowtu.

Poti prakseri na a tori di e kon now. Na ini 1879, den sma di e tyari a tijdschrift disi kon na doro, taki krin dati den „noiti no ben o begi sma fu horibaka gi den”. A bosroiti disi ben tapu Yehovah Kotoigi fu prati a Bijbel waarheid?

Nownowde, den Kotoigi e prati Bijbel, Kresten buku, nanga tra publikâsi na ini 235 kondre. Na a bigin, di den ben tyari A Waktitoren kon na doro, dan den ben meki 6000 fu a tijdschrift disi na ini wán tongo. A tijdschrift disi e gi sma leri fu Bijbel. Fu sensi a ten dati a tron wan tijdschrift di e tyari kon na doro tu leisi na ini wan mun, èn moro leki 24.000.000 fu a tijdschrift disi e meki na ini 146 tongo. Fu man orga a Bijbel leriwroko fu den di e du na heri grontapu, dan den Kotoigi bow noso bai gebow di den e gebroiki leki bijkantoro na ini 110 kondre. Boiti dati, den bow dusundusun konmakandra presi na ini difrenti kondre, èn sosrefi bigi kongreshal èn drape den e hori konmakandra gi den sma di wani kon sabi moro fu Bijbel.

Aladi Yehovah Kotoigi feni en moro prenspari fu sorgu gi den yeye nowtu fu sma, toku den no e tapu ai gi den tra nowtu di den Kresten brada nanga sisa fu den abi. Te den brada fu den e pina leki bakapisi fu feti, gronseki, dreiten, nanga ogri winti, dan den no e draidrai fu yepi den nanga dresi, nyanyan, krosi, noso tra sani di den abi fanowdu. Den e pai gi den kostu fu den sani disi nanga yepi fu den bijdrage di den e kisi fu spesrutu Kresten brada nanga sisa èn fu den gemeente sosrefi.

Boiti taki a bun fu gi bijdrage, a de so tu taki te wi e du dati doronomo, dan dati e meki taki a no e tron wan hebi gi den wan di no man gi furu bijdrage, soleki Genival di ben kari na ini a bigin. Genival ben abi koloku taki, bifo a ben man seri na oso fu en, wan preikiman na ini a furuten diniwroko fu Yehovah Kotoigi kon na en oso. „A takimakandra dati kibri mi nanga mi osofamiri gi wan lo problema”, na so Genival e memre.

Genival kon sabi taki a no a di fu tin pisi di sma e gi fu a moni fu den e meki taki sma man du a wroko fu Masra. Fu taki en leti, Bijbel e sori taki a no de fanowdu moro taki sma e gi Gado a di fu tin pisi fu a moni di den e meki. A kon sabi taki Gado e blesi Kresten te den e gi bogobogo, ma a kon sabi tu taki den no de fruplekti fu gi moro leki den man gi.

Genival e prisiri trutru fu di ensrefi kan bosroiti san a o gi leki bijdrage. A e taki en so fasi: „Awansi mi e gi a di fu tin pisi fu a moni fu mi, noso awansi mi no e du dati, toku mi breiti nanga san mi man gi leki bijdrage, èn mi de seiker taki Yehovah breiti nanga dati tu.”

[Faki/Prenki na tapu bladzijde 6]

Den fosi kerki tata ben e leri sma fu gi kerki a di fu tin pisi fu a moni fu den?

„Den gudusma na wi mindri e yepi den pôtiwan . . . Den wan di abi furu gudu, e gi san densrefi e firi fu gi, te den wani du dati.”—A buku The First Apology, Justinus Martyr, wan sani fu 150 G.T.

„A tru taki den Dyu ben e gi Gado a di fu tin pisi fu ala san den ben abi, ma Kresten e gebroiki ala den gudu fu den fu horibaka gi den sani di Masra abi na prakseri fu du, . . . neleki a pôti weduwe di ben poti ala moni di a ben abi na ini a monikisi fu Gado.”—A buku Against Heresies, Irenaeus, wan sani fu 180 G.T.

„Aladi wi abi wan monikisi, toku a moni na ini a no moni di sma kan gebroiki fu bai frulusu, neleki wi ben sa musu pai gi a bribi fu wi. Wán leisi na ini wan mun, efu wan sma wani, dan a kan poti wan pikin bijdrage na ini a kisi dati; ma soso te ensrefi wani, èn soso efu a man: bika wan sma no de fruplekti fu gi bijdrage; ensrefi kan bosroiti efu a wani gi wan bijdrage.”—A buku Apology, Tertullianus, wan sani fu 197 G.T.

„Di moro nanga moro sma ben e tron bribiman èn difrenti sortu Kerki bigin kon, dan a ben de fanowdu fu meki wet di ben o sorgu taki sma ben o tan gi bijdrage fu horibaka gi den kerki fesiman na wan fasi di fiti. A pai di sma e pai Kerki a di fu tin pisi fu na alamun moni fu den, na wan sani di e komoto fu a Wet fu Moses . . . Soleki fa a sori, dan den beskopu di ben kon makandra na ini a foto Tours na Fransikondre, na ini 567 G.T., ben de den fosi sma di ben skrifi fu a wet disi di a kerki ben meki. Den ben skrifi fu dati na ini wan brifi. Den [dokumenti] fu a Council of Macon (wan kerki konmakandra) na ini 585 G.T., e taki fu a wet dati tu.”—The Catholic Encyclopedia.

[Sma di abi a reti fu a prenki]

Wan pisi moni, tapusei na a kruktu-anusei: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Prenki na tapu bladzijde 4, 5]

Te sma srefi e bosroiti fu gi moni fu horibaka gi na anbegi fu den, dan dati e gi den prisiri

[Prenki na tapu bladzijde 7]

A moni di sma e gi e horibaka gi a preikiwroko, a e yepi sma di miti nowtu, èn a e horibaka gi a bow-wroko di e du fu meki konmakandra presi