Go na content

Go na table of contents

A de fanowdu gi tru anbegiman fu bron switismeri?

A de fanowdu gi tru anbegiman fu bron switismeri?

A de fanowdu gi tru anbegiman fu bron switismeri?

„DEN gado lobi sani di e smeri switi.” Dati ben de wan sani di den Egeptesma ben lobi fu taki. A bron fu switismeri ben de wan pisi fu na anbegi fu den. Den Egeptesma ben e bribi taki den gado fu den ben de krosibei fu den. Dati meki den ben abi a gwenti fu bron switismeri ibri dei na ini den tempel fu den, na tapu altari na ini den oso, èn srefi te den ben e du bisnis. Difrenti tra folku ben abi den srefi sortu gwenti dati.

San na a switismeri disi di sma ben e bron? We, dati na wan sani di sma e meki fu difrenti sortu tara di e smeri switi. Den e fon den difrenti sortu tara disi teleki den kon tron puiri. Furu tron den e moksi den nanga sani soleki spesrei, a buba fu bon, nanga bromki, fu meki spesrutu switismeri-sani di den kan gebroiki na difrenti fasi.

Sani di sma ben e bron leki switismeri ben de sani di sma ben lobi fu gebroiki na ini owruten. Fu dati ede den spesrei di den ben e gebroiki fu meki den sani disi ben kon tron prenspari sani di sma ben e du bisnis nanga dati. Grupu fu bisnis man di ben e teki waka go na tra presi ben e tyari den sortu sani disi kon fu farawe kondre. Kande yu e memre ete taki den ben seri Yosef, a manpikin fu Yakob gi bisnisman di ben de Ismaelsma. Den man disi ben „komoto fu Gilead, èn den ben lai den kameili fu den nanga ladanum, switismeri oli, buba fu bon di e puru tara. Den ben de na pasi fu go na Egepte” (Genesis 37:25). Fu di furu sma ben wani bai den sani disi fu bron leki switismeri, meki bisnisman ben e go fu a wan presi go na tra presi fu bai èn seri den sani disi. A ben de den bisnisman disi di ben opo a pasi gi sma fu teki waka go-kon na mindri Asia nanga Europa.

Te now ete sma fu difrenti bribi e bron switismeri leki wan pisi fu kerki seremonia noso tra gwenti di den abi. Boiti dati, dan moro nanga moro sma e bigin bron switismeri sani na ini den oso, soso fu di den lobi a smeri fu en. Fa Kresten musu si a bron di sma e bron switismeri? A de wan sani di Gado wani taki wi musu du na ini na anbegi fu en? Meki wi go luku san Bijbel e taki fu a pisi tori disi.

„Yehovah e si en leki wan santa sani”

Na a ten fu den Israelsma fu owruten, a bron fu switismeri ben de wan prenspari pisi fu a wroko di den priester ben musu du na a tabernakel. Wan buku di nen McClintock and Strong’s Cyclopedia e taki: „Soleki fa a sori, dan a bron fu switismeri ben de so wan prenspari pisi fu na anbegi fu den Hebrewsma, noso yu kan taki a ben de so wan santa ofrandi, taki wi e leisi dati den no ben e gebroiki en gi nowan tra sani leki gi na anbegi fu den wawan.”

Yehovah Gado ben kari fo sani di sma ben musu moksi fu bron dati na a tabernakel: „Teki difrenti switismeri-sani: stakte dropu, onike, galbanum di e smeri switi, nanga soifri switismeri tara. Ala den sani disi musu furu a srefi. Yu musu gebroiki den fu meki wan sani fu bron leki switismeri, wan moksipatu fu difrenti spesrei, a wroko fu wan man di e meki salfu. A musu de wan sani di moksi nanga sowtu, wan sani di de soifri èn santa. Dan yu musu teki pikinso fu den sani dati èn yu musu fon en kon tron fini puiri èn yu musu poti pikinso fu en na fesi a Frubontu na ini a tenti fu konmakandra” (Exodus 30:34-36). Sabiman e taki dati bakaten den Dyu leriman ben poti moro spesrei na ini a spesrutu switismeri disi, fu gebroiki dati na ini a tempel.

A switismeri di den ben e bron na a tabernakel ben de wan santa sani di ben de soso gi na anbegi fu Gado. Yehovah ben gi a komando: „A switismeri di yu sa meki na a fasi disi, unu no musu meki gi unsrefi. Gi yu a musu tan de leki wan santa sani di de fu Yehovah. Iniwan sma di e meki wan sani leki disi, fu gebroiki en leki switismeri, musu koti puru fu a pipel fu en” (Exodus 30:37, 38). Na tapu wan spesrutu altari, den priester ben e bron switismeri tu tron wan dei (2 Kroniki 13:11). Tapu a Verzoendei, a granpriester ben e bron switismeri na ini a Moro Santa presi.​—Lefitikus 16:12, 13.

A no ala switismeri ofrandi di sma ben e bron ben e plisi Gado. A ben strafu den wan di no ben de priester, ma di ben prefuru fu bron switismeri neleki den na priester (Numeri 16:16-18, 35-40; 2 Kroniki 26:16-20). Te a Dyu pipel ben e du falsi anbegi èn te den ben kon de na ini brudu-paiman, dan Yehovah ben e tegu fu a switismeri di den ben e bron gi en leki ofrandi. A hoigrifasi fu den ben meki taki Yehovah taigi den: ’Switismeri-sani — den de wan tegu sani gi mi’ (Yesaya 1:13, 15). Den Israelsma ben kon kisi so wan mi-no-ke fasi gi a fasi fa den ben musu anbegi Yehovah, taki den ben tapu a tempel fu go bron switismeri na tapu tra altari (2 Kroniki 28:24, 25). Bakaten, sma ben teki a santa switismeri srefi fu bron en na ini a fisti anbegi fu kruktugado. Den sortu fasi dati fu anbegi ben de wan tegu sani gi Yehovah.​—Esekièl 16:2, 17, 18.

A fasi fa den fosi Kresten ben e si a bron fu switismeri

A Wet frubontu, èn sosrefi a komando di den priester ben kisi fu bron santa switismeri leki ofrandi, ben kon na wan kaba di Krestes seti a nyun frubontu na ini 33 G.T. (Kolosesma 2:14). Na nowan presi yu no kan leisi taki den fosi Kresten ben e bron switismeri leki wan pisi fu na anbegi fu den. McClintock and Strong’s Cyclopedia e taki fu a tori disi: „A de krin taki den [fosi Kresten] no ben e bron switismeri. Fu taki en leti, dan soso sma fu a heiden bribi ben e du dati . . . Te wan anbegiman ben e teki pikinso switismeri sani fu trowe dati na tapu wan heiden altari, dan sma ben si dati kaba leki wan fasi fu anbegi.”

Den fosi Kresten ben e weigri sosrefi fu bron switismeri fu sori taki den ben e anbegi a kèiser fu Rome leki wan „gado”, awinsi den ben kan lasi den libi te den no ben du dati (Lukas 4:8; 1 Korentesma 10:14, 20). Fu di sma na ini a ten dati ben gwenti fu bron switismeri te den ben e du afkodrei, meki a no e fruwondru wi taki den fosi Kresten no ben wani abi noti fu du nanga bisnis pe sma ben e bai noso seri den sortu sani disi.

A bron fu switismeri na ini a ten disi

Fa sma e gebroiki den sortu switismeri-sani disi noyaso? Na ini furu kerki fu Krestenhèit, sma gwenti fu bron switismeri na ini seremonia noso tra sani di sma gwenti du te den e hori kerki. Furu osofamiri na ini den kondre fu Asia abi a gwenti fu bron switismeri na ini tempel noso na tapu altari na ini den oso. Den e du dati fu gi grani na den gado fu den èn fu kibri den dedewan. Te sma e hori kerki, dan furu tron den e bron a switismeri disi fu furu a presi pe den hori a seremonia nanga smoko, noso den e bron en fu dresi sma, fu meki sma kon krin, èn fu kibri sma gi takru sani.

Na ini a ten disi srefi den sma di no abi wan bribi e bigin gebroiki switismeri. Sonwan fu den e bron switismeri te den e taki dati den e sidon denki dipi fu sani. Wan buku di e leri sma fa fu du den sortu sani dati, e taki dati a bun fu bron switismeri fu di dati kan yepi yu „fu kon hei” èn fu kisi „ala sortu krakti” di bigi moro iniwan krakti na grontapu. A buku e taki tu dati efu wan sma wani feni lusu gi den problema fu a libi, dan a musu bron switismeri na wan spesrutu fasi di kan meki den abi kontakti nanga ’den yeye’. A fiti gi Kresten fu du den sortu sani disi?

Yehovah e sori krin èn na wan krakti fasi taki a e krutu den wan di e suku fu moksi falsi anbegi nanga a soifri anbegi. Na apostel Paulus ben gebroiki wortu fu a profeiti Yesaya èn a ben sori taki Kresten musu hori densrefi na dati tu. Nanga den wortu dati a gi den deki-ati fu wai pasi gi den doti gwenti fu falsi bribi. A ben skrifi: „’Komoto na den mindri, èn poti yusrefi aparti,’ na so Yehovah taki, ’èn no fasi moro san no krin’; ’èn mi sa teki unu’” (2 Korentesma 6:17; Yesaya 52:11). Tru Kresten e sorgu taki den e wai pasi gi iniwan sani di abi fu du nanga falsi anbegi noso afkodrei.​—Yohanes 4:24.

Sma e gebroiki switismeri sani gi kerki seremonia èn sosrefi gi afkodrei. Ma dati wani taki dan taki a no bun kwetikweti fu bron switismeri? We a no abi fu de so. Kande wan sma wani bron switismeri na ini en oso, soso fu di a lobi a smeri fu en (Odo 27:9). Toku a de so taki te wan Kresten wani bron switismeri na ini oso, dan difrenti sani de di a musu hori na prakseri. Yu denki taki tra sma na ini a kontren pe yu e libi sa si a bron di yu e bron switismeri leki wan sani di abi fu du nanga falsi bribi? A de so taki furu sma na ini a libimakandra pe yu e tan e si den switismeri-sani disi leki afkodrei sani? Noso a de so taki sma gwenti fu gebroiki en gi difrenti sani di no abi noti fu du nanga kerki tori?

Efu wan sma bosroiti fu bron switismeri, dan a no musu prakseri en eigi konsensi nomo, ma a musu hori na prakseri tu fa trawan e firi (1 Korentesma 10:29). Den sani di na apostel Paulus ben skrifi gi den sma fu Rome e fiti a tori disi. A ben skrifi: „Meki wi du muiti fu du den sani di e tyari vrede kon èn den sani di e meki taki wi kan yepi makandra fu kon moro tranga na ini a bribi. No pori a wroko fu Gado fu nyanyan-sani ede. A tru taki ala sani krin, ma a no bun te wan sma e nyan wan sani, aladi a sabi taki dati kan meki wan trawan fadon. A bun fu no nyan meti, dringi win, noso du wan tra sani di kan meki yu brada fadon.”​—Romesma 14:19-21.

Begi di de „leki switismeri”

Na wan agersi fasi yu kan taki dati den begi di Gado e arki, de leki a switismeri di den Israelsma ben gwenti fu bron leki ofrandi. Fu dati ede a psalm skrifiman David ben singi gi Yehovah taki: „Meki a begi fu mi de leki switismeri na yu fesi.”​—Psalm 141:2.

Getrow Israelsma no ben e si den switismeri-ofrandi leki gwenti di no wani taki noti. Den ben e du ala muiti fu meki èn fu bron a switismeri disi soifri leki fa Yehovah ben taki dati den musu du en. Kresten na ini a ten disi no e bron switismeri trutru. Na presi fu dati, dan den begi di Kresten e tyari kon na fesi Gado, e sori taki den abi bigi warderi nanga lespeki gi wi hemel Tata. A Wortu fu Gado e gi wi a dyaranti taki leki fa den priester na ini a tempel ben e bron switismeri-sani di ben e plisi Gado trutru, na so „a begi fu den opregtiwan e plisi en” tu.​—Odo 15:8.

[Prenki na tapu bladzijde 29]

A switismeri di sma ben e bron na a tabernakel nanga a tempel ben de wan santa sani

[Prenki na tapu bladzijde 30]

Yu denki taki a fiti gi Kresten fu bron switismeri aladi den e denki dipi fu wan sani?