Go na content

Go na table of contents

Fa yu kan teki koni bosroiti?

Fa yu kan teki koni bosroiti?

Fa yu kan teki koni bosroiti?

„WAN koni sma sa arki èn sa teki moro leri na ini en”, na so Salomo, a kownu fu owruten Israel ben taki. Ten na ten, furu fu wi ben teki bosroiti di no ben koni, fu di wi no arki a rai di trawan ben gi wi.​—Odo 1:5.

Den wortu disi fu Salomo ben skrifi bakaten na ini Bijbel, makandra nanga den tra „dri dusun odo” di a ben skrifi (1 Kownu 4:32). Wi kan kisi wini te wi leri sabi den koni odo fu en èn te wi e teki den rai fu en? Iya. Den odo e yepi wi fu „kon sabi koni nanga trangaleri, fu si krin san na den wortu fu a frustan, fu kan kisi trangaleri di e gi inzicht, regtfardikifasi nanga retidu nanga opregtifasi” (Odo 1:2, 3). Meki wi go luku feifi tirilin fu Bijbel di kan yepi wi fu teki koni bosroiti.

Prakseri san kan pasa baka wan heri pisi ten

Son bosroiti di yu e teki sa abi furu krakti tapu yu libi. Fu dati ede, meki muiti fu kon sabi san den bakapisi sa de fu a bosroiti di yu e teki. Luku bun taki den winimarki di yu sa kisi wantewante no e meki taki yu no e si sortu bakapisi yu sa kisi baka wan heri pisi ten. „A sma di e si rampu èn go kibri, koni, ma den sma di no abi ondrofeni, waka go doro èn den musu kisi a strafu”, na so Odo 22:3 e warskow.

A ben o de wan bun sani efu yu ben sa skrifi na tapu papira sortu winimarki noso bakapisi yu sa kisi. Te yu e teki wan wroko, dan den winimarki di yu kan ondrofeni wantewante na taki yu kan kisi bun pai èn yu kan prisiri nanga a wroko di yu sa du. Ma yu luku san a bakapisi kan de baka wan pisi ten? Yu sa abi wan wroko di sa meki yu go na fesi trutru? A de so taki te fu kaba yu sa musu froisi go na wan tra presi, kande na wan presi pe yu no abi famiri noso mati? Yu sa musu wroko kande na wan presi di kan siki yu, noso na wan presi di sa meki yu fuga fu di yu no lobi fu du a wroko dati? Luku fosi san na den winimarki èn san na den bakapisi. Teki a bosroiti baka di yu luku san de moro prenspari.

Teki nofo ten

Te yu e teki wan bosroiti esi-esi, dan furu tron a e sori taki a no de so wan koni bosroiti. Odo 21:5 e gi a warskow: „Den plan fu a sma di de fayafaya seiker sa abi winimarki, ma ibri sma di e handri tumusi esi-esi, seiker sa pina.” Fu eksempre, yonguwan di denki taki den lobi wan sma musu teki den ten bifo den e teki a bosroiti fu trow. Efu den no e du dati dan den kan ondrofeni san William Congreve ben taki. A man disi ben de wan Ingrisiman di ben e skrifi komediprei na ini a di fu 18 yarihondro. A ben skrifi: „Wan sma di e lon go trow, sa abi nofo ten fu sari fu a bosroiti di a teki hasti-hasti.”

Ma te wan sma e teki nofo ten fu teki wan bosroiti, dan dati no wani taki dati a sma e draidrai fu teki a bosroiti. Son bosroiti de so prenspari taki a de wan koni sani efu a sma e teki a bosroiti so esi leki a kan. Efu wan sma e draidrai fu teki wan bosroiti, sondro taki dati de fanowdu, dan dati kan abi takru bakapisi gi en, noso gi trawan. Te wan sma e draidrai fu teki wan bosroiti, dan dati na wan bosroiti kaba; kande wan bosroiti di no bun.

De klariklari fu teki rai

Tu sma di abi a srefi sortu problema, no sa teki a srefi bosroiti ala ten fu di a situwâsi fu den no de a srefi. Ma toku, a kan de wan yepi gi wi te wi e arki sortu bosroiti trawan ben teki na ini afersi di gersi a di fu wi. Aksi den fa den e denki now fu a bosroiti di den ben teki. Fu eksempre, te yu wani du wan wroko dan yu kan aksi den sma di e du so wan wroko kaba fu taigi yu san na den bun sani èn san na den sani di no de so switi fu a wroko. Sortu wini den e kisi fu di den teki a bosroiti disi èn nanga sortu sani den ben musu luku bun?

Wi e kisi a warskow: „Plan no sa waka bun te sma no e taki nanga makandra na wan frutrow fasi, ma pe furu raiman de, wan sani sa waka bun” (Odo 15:22). A no de fu taki dati te wi e suku rai èn te wi e teki leri fu san trawan ondrofeni, dan wi musu frustan heri bun taki na wisrefi sa teki a bosroiti èn wisrefi sa ondrofeni den bakapisi fu a bosroiti di wi teki.​—Galasiasma 6:4, 5.

Arki a konsensi fu yu di kisi bun leri

A konsensi fu wan sma kan yepi en fu teki bosroiti di de akruderi den prenspari gronprakseri na ini en libi. Gi wan Kresten, disi wani taki dati a musu leri en konsensi fu du sani di de akruderi a prakseri fu Gado (Romesma 2:14, 15). A Wortu fu Gado e taigi wi: „Poti prakseri na en na ini ala yu pasi, èn ensrefi sa meki yu pasi kon reti” (Odo 3:6). A no de fu taki dati tu sma di abi wan konsensi di kisi bun leri, kan teki difrenti bosroiti na ini son afersi, èn fu dati ede den sa teki difrenti bosroiti.

Wan sma di abi wan konsensi di kisi bun leri, de fri fu teki en eigi bosroiti. Ma dati no de so te a abi fu du nanga afersi di a Wortu fu Gado e krutu krinkrin. Fu eksempre, wan konsensi di no kisi leri fu Bijbel gronprakseri kan gi wan man nanga wan uma pasi fu libi nanga makandra sondro fu trow. Den e du dati fu luku efu den e fiti na makandra. Kande den e denki taki den teki wan koni bosroiti, fu di den e feni taki disi sa yepi den fu no hasti densrefi fu trow. Kande a konsensi fu den no e naki den. Ma, iniwan sma di e si sani leki fa Gado e si sani di abi fu du nanga seks èn a trowlibi, sa kon na a bosroiti taki a de wan fowtu sani fu libi na so wan fasi di no fiti.​—1 Korentesma 6:18; 7:1, 2; Hebrewsma 13:4.

Prakseri sortu krakti a bosroiti fu yu sa abi tapu trawan

Furu tron den bosroiti di yu e teki sa abi krakti tapu trawan. Sobun, noiti yu musu teki wan don bosroiti fu espresi di kan abi leki bakapisi taki yu e pori a banti di yu abi nanga mati èn famiri, noso san de moro prenspari srefi, a banti di yu abi nanga Gado. Odo 10:1 e taki: „Wan koni manpikin na wan sma di e meki a papa e prisiri, èn wan don manpikin e meki en mama e sari.”

Na a tra sei, yu musu frustan taki son tron a de fanowdu fu luku nanga suma yu sa tan de mati. Fu gi wan eksempre, kande yu teki a bosroiti fu tapu nanga den kerki gwenti di yu ben abi fosi, fu di yu kon sabi taki den sani dati no de akruderi Bijbel. Noso kande yu teki a bosroiti fu tyari bigi kenki kon na ini yu libi fu di now yu wani libi akruderi den tirilin fu Gado. Kande wan tu famiri, noso mati fu yu no e feni en bun taki yu teki so wan bosroiti, ma iniwan bosroiti di yu e teki fu plisi Gado na wan koni bosroiti.

Teki a moro bigi bosroiti na wan koni fasi

Furu sma na ini a ten disi no sabi taki ibriwan sma musu teki wan bosroiti di abi fu du nanga libi noso nanga dede. Wan srefi sortu sani ben miti den Israelsma fu owruten di den ben de na ini kampu leti na fesi a Pramisi Kondre na ini 1473 b.G.T. Moses di ben e taki gi Gado, ben taigi den: „Mi poti libi nanga dede na yu fesi, blesi nanga fluku; èn yu musu frukisi libi so taki yu kan tan na libi, yu nanga yu bakapikin, fu di yu lobi Yehovah, yu Gado, fu di yu e arki en sten èn fu di yu e tan hori na en; bika en na yu libi nanga a langa fu den dei fu yu, so taki yu kan tan na tapu a gron di Yehovah ben sweri fu gi yu fositen tata Abraham, Isak nanga Yakob.”​—Deuteronomium 30:19, 20.

Profeititori fu Bijbel èn den sani di pasa na ini a historia e sori taki wi e libi na ini ’muilek ten di tranga fu pasa’ èn taki „a komediprei fu a grontapu disi e kenki” (2 Timoteyus 3:1; 1 Korentesma 7:31). A kenki disi, di Bijbel ben taki na fesi fu en, sa doro en heimarki te a pori sa kon tapu a kruktu libisma seti fu sani, èn Gado en nyun grontapu pe regtfardikifasi sa de, o kon na ini a presi fu dati.

Wi de na a mofodoro fu a nyun grontapu disi. Yu sa go na ini a nyun grontapu fu kisi têgo libi drape na ondro a tiri fu a Kownukondre fu Gado? Yu sa koti puru fu grontapu te a seti fu sani fu Satan sa kisi pori? (Psalm 37:9-11; Odo 2:21, 22) Yusrefi musu teki a bosroiti fa yu o tyari yusrefi now, èn disi na trutru wan bosroiti di sa abi leki bakapisi taki yu kan libi noso dede. Yu wani kisi yepi so taki yu man teki a yoisti èn a koni bosroiti?

Efu yu teki a bosroiti fu libi, dan na a fosi presi a wani taki dati yu musu kon leri sabi san Gado e aksi fu yu. Furu fu den kerki no e tyari kon na krin na wan yoisti fasi san Gado e aksi fu wi. Furu tron den fesiman fu den kerki disi e bedrigi sma fu di den e leri sani di no de tru èn den e meki sma du sani di no e plisi Gado. Den no e taigi den sma o prenspari a de taki den sma srefi musu teki a bosroiti fu anbegi Gado „nanga yeye èn nanga waarheid” (Yohanes 4:24). Fu dati ede furu sma no e anbegi Gado nanga yeye èn nanga waarheid. Ma luku san Yesus ben taki: „A sma di no de na mi sei, de teige mi; a sma di no e tyari sani kon na wán makandra nanga mi, e bruya sani.”​—Mateyus 12:30.

Nanga prisiri Yehovah Kotoigi e yepi sma fu kon kisi a yoisti sabi fu Gado Wortu. Doronomo den e hori Bijbel takimakandra nanga sma, noso nanga wan grupu. Den e du dati na wan ten èn na wan presi di fiti gi den sma. Den sma di wani teki prati na so wan Bijbel takimakandra kan aksi den Kotoigi na ini den birti, noso den kan skrifi go na den sma di e tyari A Waktitoren kon na doro.

A no de fu taki dati kande son sma sabi kaba san na den moro prenspari sani di Gado e aksi fu wi. Kande den abi na overtoigi srefi taki den sani na ini Bijbel na tru tori di den kan frutrow. Ma toku furu fu den sma disi e draidrai fu teki a bosroiti fu gi densrefi abra na Gado. Fu san ede den e draidrai? Someni sani kan de di e meki taki den e draidrai fu teki wan bosroiti.

A kan de so taki den no e feni en so prenspari fu gi densrefi abra na Gado? Yesus ben taki krin: „A no ala sma di e taigi mi: ’Masra, Masra’, sa go na ini a kownukondre fu hemel, ma a sma di e du a wani fu mi Tata na hemel” (Mateyus 7:21). A no nofo fu teki sabi fu Bijbel wawan, ma wan sma musu du san a leri tu. A Kresten gemeente fu a fosi yarihondro gi wi na eksempre. Fu wan tu sma fu a fosi yarihondro wi e leisi: „Di den ben bribi Filipus, di ben meki a bun nyunsu fu a kownukondre fu Gado èn fu a nen fu Yesus Krestes bekènti, dan den ben teki dopu, mansma nanga umasma” (Tori fu den Apostel 2:41; 8:12). Fu dati ede, efu wan sma e teki a Wortu fu Gado nanga en heri ati, efu a e bribi san a Wortu fu Gado e taki, èn efu a e libi akruderi den gronprakseri fu Gado, dan san e hori so wan sma na baka fu teki dopu fu sori taki a gi en libi abra na Gado? (Tori fu den Apostel 8:34-38) A no de fu taki dati efu wan sma wani kisi a bun-ati fu Gado, dan a musu wani teki a bosroiti fu gi en libi abra na En èn a musu du dati nanga wan prisiri ati.​—2 Korentesma 9:7.

Son sma e feni kande taki den no abi nofo sabi fu man gi den libi abra na Gado. Ma ala sma di e bigin nanga wan nyun sani na ini a libi, abi pikinso sabi nomo. Wan sma di sabi du en wroko heri bun, no kan taki dati di a bigin du a wroko, a ben sabi so furu leki san a sabi now, a no so? Efu wan sma e teki a bosroiti fu dini Gado, dan a wani taki dati a musu sabi den moro prenspari leri èn gronprakseri fu Bijbel, èn a musu wani fu libi trutru akruderi den sani di a leri.

A de so taki son sma e draidrai fu teki wan bosroiti fu di den e frede taki den no sa man libi akruderi a bosroiti di den teki? Furu tron te libisma e meki pramisi, dan den e aksi densrefi efu den sa man du san den ben pramisi. Wan man di e teki a bosroiti fu trow èn fu sorgu wan osofamiri, kande kan kisi a firi taki a no sa man du dati trutru. Ma a pramisi di a man disi e du, sa meki taki a e du ala san a man fu doro a marki disi. Na so a de tu nanga wan yonguwan di kisi en papira fu rei oto no so langa pasa. A yonguwan disi kan frede fu kisi mankeri te a e rei, spesrutu efu a sabi taki ondrosuku sori dati yonguwan di e rei oto kan kisi mankeri moro esi leki owruwan. Ma a kan kisi wini te a sabi disi, fu di a sa luku moro bun te a e rei. A no ben sa bun kwetikweti taki a no e du muiti fu teki en papira fu rei oto soso fu di a e frede!

Teki a bosroiti fu libi!

Bijbel e sori taki a disiten politiek, ekonomia, nanga kerki sistema di de na heri grontapu èn den wan di e horibaka gi dati, heri esi sa kisi pori. Ma den sma di teki a koni bosroiti fu libi èn di e handri akruderi dati, sa tan na grontapu. Den wan di pasa go na ini a nyun grontapu, sa teki prati na a wroko fu meki a grontapu tron wan paradijs, soleki fa Gado wani dati sensi a bigin. Yu wani teki prati na a prisiri wroko disi na ondro a tiri fu Gado?

Efu yu wani du dati, dan teki a bosroiti fu studeri Gado Wortu. Teki a bosroiti fu kon leri sabi den markitiki fu Gado so taki yu kan plisi en. Teki a bosroiti fu doro den markitiki disi. A moro prenspari sani na fu teki a bosroiti fu horidoro te na a kaba so taki yu man du san yu ben pramisi. Fu taki en syatu, teki a bosroiti fu libi!

[Prenki na tapu bladzijde 4]

Teki nofo ten fu teki bosroiti na ini prenspari afersi

[Prenki na tapu bladzijde 5]

Teki rai te yu e go suku wan wroko

[Prenki na tapu bladzijde 7]

Den sma di teki a bosroiti fu dini Gado now sa teki prati na a wroko fu meki grontapu tron wan paradijs