Tan tyari yusrefi na wan krin fasi fu di yu e kibri yu ati
Tan tyari yusrefi na wan krin fasi fu di yu e kibri yu ati
„Kibri yu ati, moro leki ala tra sani di de fu kibri, bika na drape den rutu fu a libi de.”—ODO 4:23.
1-3. (a) Fa sma e sori furu tron taki den no e si en leki wan warti sani fu tan tyari densrefi na wan krin fasi? Gi wan eksempre. (b) Fu san ede a de prenspari fu luku o warti a de fu tyari yusrefi na wan krin fasi?
A GERSI leki a skedrei ben de wan owruten sani. Kande a no ben e fiti nanga den tra moimoi sani na ini na oso. Ma awinsi fa no fa, a man di ben abi en no ben e si en leki wan prenspari sani. Sobun, a tyari en go seri na wan bunkopu-seri pe den e suku moni gi pôtisma, èn a kisi 29 Amerkan dala gi a skedrei. Ma baka wan tu yari, a sma di ben bai a skedrei kon si taki a ben warti pikinmoro wán milyun Amerkan dala! Iya, soleki fa a sori, dan a skedrei disi ben de wan kefalek diri sani. Prakseri fa a man di ben seri a skedrei, ben firi di a kon sabi taki a lasi so wan warti sani!
2 A srefi sortu sani e pasa furu tron nanga a krin fasi, noso a soifri fasi fa wan sma e tyari ensrefi. Bun furu sma na ini a ten disi no e si en leki wan prenspari sani fu libi na wan krin fasi. Son sma e si en leki wan fositen sani, wan fasi fu libi di no e fiti na ini a nyun-modo ten disi. Fu dati ede, ala sortu pikinpikin sani e meki taki den no e tyari densrefi na wan krin fasi moro. Sonwan fu den e gi densrefi abra na gridi sekslostu fu wan tu momenti nomo. Trawan no e tyari densrefi na wan krin fasi moro fu di den wani prei kefalek gi den speri fu den, awinsi na mansma noso umasma.—Odo 13:20.
3 Furu sma e kon si tumusi lati o prenspari a ben de taki den ben tyari densrefi na wan krin fasi. Furu tron den e kisi takru bakapisi. Soleki fa Bijbel e taki, dan den bakapisi fu hurudu kan de leki vergif, a kan „bita leki kwasi-bita” (Odo 5:3, 4). Furu sma na ini a ten disi e libi na wan fasi di no fiti kwetikweti. Ma aladi dati de so, fa yu kan tan tyari yusrefi na wan krin fasi, èn fa yu kan tan si dati leki wan tumusi warti sani? Wi sa luku dri sani di wi kan du.
Kibri yu ati
4. San na a agersi ati fu wi, èn fu san ede wi musu kibri en?
4 A moro prenspari fasi fa wi kan tan tyari wisrefi na wan krin fasi, na te wi e kibri wi ati. Bijbel e taki: „Kibri yu ati, moro leki ala tra sani di de fu kibri, bika na drape den rutu fu a libi de” (Odo 4:23). San na „yu ati” soleki fa skrifi dyaso? A no yu trutru ati. A de wan agersi ati. A e sori go na a fasi fa yu de na inisei, sosrefi den sani di yu e denki, di yu e firi, èn di yu e du. Bijbel e taki: „Yu musu lobi Yehovah, yu Gado, nanga yu heri ati, nanga yu heri sili, èn nanga ala yu krakti” (Deuteronomium 6:5). Yesus ben taki, dati disi na a moro prenspari komando di de (Markus 12:29, 30). A de krin fu si taki wi ati na wan tumusi warti sani. A de wan sani di wi musu kibri bun.
5. Fa na ati kan de wan warti sani, aladi a kan de wan kefar gi wi tu?
5 Ma Bijbel e taki tu dati „na ati e kori sma moro leki iniwan tra sani èn a pori srefisrefi” (Yeremia 17:9). Fa na ati kan kori wi, noso fa a kan de wan kefar gi wi? We, wan oto fu eksempre, na wan bun sani; a kan kibri sma libi srefi na ini ten fu nowtu. Ma efu a sma di e rei na oto no de na ai doronomo, èn efu a no e luku fa a e rei, dan a srefi wagi dati kan kon tron wan sani di kan kiri sma. Na so a de tu taki efu yu no e kibri yu ati, dan ala sortu takru firi nanga takru lostu o teki en abra, èn te fu kaba yu o pori yu libi. Gado Wortu e taki: „A sma di e frutrow tapu en eigi ati, don, ma a sma di e waka nanga koni, na a sma di sa man lon komoto” (Odo 28:26). Iya, neleki fa yu ben o gebroiki wan karta fu luku pe yu musu go bifo yu bigin teki waka go na wan farawe presi, na so yu kan waka nanga koni èn yu kan wai pasi gi bigi problema te yu gebroiki Gado Wortu fu sori yu san fu du.—Psalm 119:105.
6, 7. (a) San na santafasi, èn fu san ede a de wan prenspari sani gi den futuboi fu Yehovah? (b) Fa wi du sabi taki sondu libisma man sori santafasi leki fa Yehovah e sori dati?
6 A no fu ensrefi wi ati sa meki wi tyari wisrefi na wan krin fasi. Wi musu leri wi ati fu tyari wi na a fasi dati. Wan fasi fa wi kan du dati, na fu prakseri dipi o warti a de fu tyari wisrefi na wan krin fasi. Krinfasi abi furu fu du nanga santafasi, di e sori go na wan sani di krin, soifri, èn di no abi sondu. Santafasi na wan tumusi prenspari fasi fu Yehovah Gado. Hondrohondro bijbeltekst e sori taki a fasi dati abi fu du nanga Yehovah. Fu taki en leti, Bijbel e taki dati „Santafasi na fu Yehovah” (Exodus 28:36). Ma san a tumusi moi fasi dati abi fu du nanga wi leki sondusma?
7 Na ini en Wortu, Yehovah e taigi wi: „Un musu de santa, bika mi de santa” (1 Petrus 1:16). Iya, wi kan sori santafasi leki fa Yehovah e sori dati; wi kan de krin na fesi en fu di wi e tan tyari wisrefi na wan krin fasi. Sobun, te wi e sorgu taki wi no e du sani di doti noso morsu, dan wi e suku fu kisi wan tumusi moi grani, namku taki wi kan sori wan tumusi moi fasi fu a Moro Hei Gado! (Efeisesma 5:1) Wi no musu prakseri taki wi no o man du dati noiti, bika Yehovah na wan koni Masra di no e aksi wi fu du moro leki san wi man du (Psalm 103:13, 14; Yakobus 3:17). A no de fu taki dati wi musu du muiti fu tan krin na yeye fasi èn fu tan tyari wisrefi na wan krin fasi. Ma na apostel Paulus ben taki dati ’opregtifasi nanga krinfasi de fu a Krestes’ (2 Korentesma 11:3). We, efu krinfasi na fu Yehovah èn fu Krestes, dan a no de so dan taki wi musu du ala muiti fu tyari wisrefi na wan krin fasi tu? Fu taki en leti, noiti wi o man sori someni lobi gi den leki san den sori gi wi (Yohanes 3:16; 15:13). A fiti fu sori Yehovah taki wi de nanga tangi èn wi kan du disi te wi e libi na wan krin fasi. Efu wi e hori na prakseri taki wi e gi Yehovah grani te wi e tyari wisrefi na wan krin fasi, dan wi sa si en leki wan tumusi warti sani èn wi o kibri wi ati.
8. (a) Fa wi kan sorgu gi na agersi ati fu wi? (b) San den takimakandra fu wi kan sori fu wi?
8 Wi e kibri wi ati tu nanga a fasi fa wi e nyan na yeye fasi. Wi musu sorgu wi frustan nanga wi ati doronomo nanga bun yeye nyanyan, èn wi musu poti prakseri na a bun nyunsu fu Gado Kownukondre (Kolosesma 3:2). Srefi den takimakandra fu wi musu sori taki wi e denki na so wan fasi. Efu wi e taki soso fu sani fu a grontapu, soleki gudu, noso sani di abi fu du nanga hurudu, dan wi e sori kaba fa wi ati de (Lukas 6:45). Na presi fu dati, meki wi de sma di e taki fu yeye afersi èn sani di e gi trawan deki-ati (Efeisesma 5:3). Efu wi wani kibri wi ati, dan wi musu wai pasi gi tra sani di kan de wan seryusu kefar gi wi. Meki wi luku tu fu den sani disi.
Lowe gi hurudu
9-11. (a) Fu san ede a moro makriki gi sma fu fadon dipi na ini hurudu te den no e poti prakseri na a rai fu 1 Korentesma 6:18? Gi wan eksempre. (b) Gi sortu sani wi musu wai pasi, efu wi e lowe gi hurudu? (c) Sortu moi eksempre a getrow man Yob gi wi?
9 Yehovah ben meki na apostel Paulus skrifi wan rai di yepi furu sma fu kibri den ati èn fu tan tyari densrefi na wan krin fasi. Paulus ben taki: „Lowe gi hurudu” (1 Korentesma 6:18). Luku taki a no ben taki: „Wai pasi gi hurudu”. Kresten musu du moro leki dati. Den musu lowe gi iniwan sani di abi fu du nanga hurudu, neleki fa den ben o lowe gi wan sani di kan kiri den. Efu wi no e poti prakseri na a rai dati, dan a moro makriki fu fadon dipi na ini hurudu èn Gado no o feni wi bun.
10 Fu gi wan eksempre: Wan mama wasi en pikin boi èn a weri moi krosi gi en fu di den o go na wan spesrutu fesa. Ma fosi na osofamiri e gowe, dan a boi e aksi efu a kan go prei na dorosei. En mama e taigi en taki a kan go, ma a no musu frigiti wán sani. A mama e taki: „No go prei krosibei fu a gotro na dorosei. Efu yu e doti yu krosi, yu o kisi fonfon.” Ma syatu baka dati, a e si fa a boi e go te na a lanki fu a gotro. A no doti en krosi ete. Ma toku, a no e prakseri a warskow fu en mama fu no go krosibei fu a gotro, èn a no de fu taki dati te fu kaba a o doti en krosi (Odo 22:15). Furu yonguwan nanga bigisma di sabi taki son situwâsi kan tyari problema kon, e meki a srefi fowtu neleki a pikin boi disi. Fa so?
11 Na ini a ten disi pe so furu sma e gi densrefi abra „na syen seks lostu”, wan heri bigi bisnis kon de di e horibaka gi ala sani di abi fu du nanga morsu sekslibi (Romesma 1:26, 27). Doti sekstori kon lai srefisrefi na ini tijdschrift, buku, video, èn tapu Internet. Den sma di e furu den frustan nanga den sani disi, no e lowe gi hurudu kwetikweti. Den e prei nanga a prakseri fu du hurudu, neleki fa a pikin boi ben e prei leti na a lanki fu a gotro, èn den no e poti prakseri na a warskow fu Bijbel. Na presi taki den e kibri den ati, den e pori en fu di den e luku den morsu sani disi di e tan na ini den frustan, èn a kan teki furu yari fosi den e frigiti den sani disi (Odo 6:27). Meki wi teki na eksempre fu a getrow man Yob di ben meki wan frubontu nanga en eigi ai, fu no luku sani di ben kan meki a du ogri (Yob 31:1). We, dati na wan moi eksempre gi wi!
12. Fa Kresten man nanga uma di meki mofo fu trow nanga makandra, kan „lowe gi hurudu” na ini a pisi ten dati?
12 A de wan tumusi prenspari sani fu „lowe gi hurudu”, spesrutu gi sma di meki mofo fu trow. A pisi ten dati musu de wan prisiri ten aladi den e wakti a trowdei fu den. Ma son yongu sma e pori a pisi ten disi fu di den e prei nanga hurudu. Na so fasi den e pori en gi densrefi èn den no man bigin nanga wan bun trowlibi, bika na ini wan bun trowlibi den patna no musu lobi densrefi nomo, den musu man dwengi densrefi, èn den musu gi yesi na Yehovah Gado. Wan Kresten man nanga uma ben du hurudu na ini a pisi ten di den ben abi mofo fu trow nanga makandra. Baka di den trow, a wefi ben taki dati en konsensi ben e fon en so te, taki a no ben abi nowan prisiri na en trowdei. A e fruteri: „Furu tron mi aksi Yehovah fu gi mi pardon, ma aladi seibi yari pasa sensi a ten dati, toku mi e kisi konsensi fonfon te now ete.” A de prenspari taki den wan di du so wan sondu, e suku yepi na den Kresten owruman (Yakobus 5:14, 15). Ma furu Kresten man nanga uma di meki mofo fu trow, e handri na wan koni fasi èn den e wai pasi gi iniwan sani di kan pori a pisi ten dati (Odo 22:3). Te den wani sori taki den lobi makandra, dan den e sorgu taki den e du dati na wan fasi di fiti. Ten den e go na wan presi, dan den e tyari tra sma makandra nanga den, èn den e luku bun taki den wawan no e go na presi pe nowan tra sma de.
13. Fu san ede Kresten no musu meki mofo fu trow nanga wan sma di no e dini Yehovah?
13 Nofo tron a de so taki Kresten e kisi bigi problema te den e meki mofo fu trow nanga wan sma di no e dini Yehovah. Fu eksempre, fa yu kan kon de wán nanga wan sma di no lobi Yehovah Gado? A de prenspari taki Kresten e trow soso nanga den wan di lobi Yehovah èn di e lespeki den markitiki fu en di abi fu du nanga a krin fasi fa wan sma musu tyari ensrefi. Gado Wortu e taigi wi: „No kon na ondro a srefi tyatyari nanga sma di no e bribi. Bika san regtfardikifasi abi fu du nanga kruktudu? Noso, fa leti kan moksi nanga dungru?”—2 Korentesma 6:14.
14, 15. (a) Sortu fowtu denki son sma abi fu san „hurudu” wani taki? (b) Sortu sani di sma e du, abi fu du nanga „hurudu”? Fa Kresten kan „lowe gi hurudu”?
14 Sabi na wan prenspari sani sosrefi. Wi no kan lowe gi hurudu na wan bun fasi efu wi no sabi krin san na dati. Son sma na ini a ten disi kon kisi wan fowtu denki fu san „hurudu” wani taki. Den e denki taki solanga den no abi trutru seks nanga wan trawan, den kan gi densrefi abra na den sekslostu fu den sondro fu trow. Son organisâsi di abi fu du nanga gosontu afersi, e suku fasi fu no meki so furu tini kon de nanga wan bere di den no wani. We, srefi den organisâsi disi ben gi yonguwan a deki-ati taki den kan abi seks na tra fasi so taki den no kon de nanga bere. Ma a rai disi no fiti srefisrefi. A no te wan sma e sorgu taki a no kon de nanga wan bere aladi a no trow, dan dati wani taki dati a e tyari ensrefi na wan krin fasi, èn a no dati wawan na „hurudu”.
15 A Griki wortu por·neiʹa di vertaal nanga „hurudu”, abi fu du nanga wan lo sani. A abi fu du nanga sma di abi seks aladi den no trow nanga makandra, èn a e sori go na a gebroiki di sma e gebroiki den syenpresi fu du sani di no fiti kwetikweti. Por·neiʹa abi fu du sosrefi nanga sani di sma gwenti fu du na ini motyo-oso, soleki te wan sma e gebroiki en mofo fu prei nanga a syenpresi fu wan tra sma, te sma e du seks na a gogo, èn te sma e gebroiki den anu fu prei nanga a syenpresi fu wan tra sma. Sma di e denki taki den sani disi no de „hurudu”, e kori densrefi èn den fadon na ini wan fu den trapu fu Satan (2 Timoteyus 2:26). Boiti dati, fu tyari yusrefi na wan krin fasi, wani taki moro leki fu no du sani di abi fu du nanga hurudu. Efu wi wani „lowe gi hurudu”, dan wi musu wai pasi gi iniwan sani di abi fu du nanga wan doti sekslibi, noso wan yayolibi, di kan meki taki wi e go du a seryusu sondu por·neiʹa (Efeisesma 4:19). Na a fasi dati wi e tan tyari wisrefi na wan krin fasi.
No prei nanga tra sma firi
16. O ten a fiti taki wan man nanga uma e sori lobi firi gi makandra, èn sortu Bijbel eksempre e sori dati?
16 Efu wi wani tan tyari wisrefi na wan krin fasi, dan wi musu luku bun nanga wan tra trapu fu Satan, namku fu prei nanga tra sma firi. Son sma e feni nomonomo taki a sani disi na wan prisiriten gi man nanga uma èn a no de wan ogri sani. A tru taki man nanga uma mag sori lobi firi gi makandra, ma den musu sabi o ten èn pe den kan du dati. Sma ben si fa Isak nanga Rebeka „ben abi wan bun ten” nanga makandra, èn a ben de krin fu si taki den no ben de brada nanga sisa (Genesis 26:7-9). Ma den ben de masra nanga wefi. A ben fiti taki den sori lobi firi gi makandra. Ma fu prei nanga den firi fu wan tra sma, na wan tra tori.
17. San a wani taki te wan sma e prei nanga tra sma firi? Fa wi kan wai pasi gi a sani dati?
17 Fu prei nanga wan tra sma firi na te wan sma e du sani fu gi wan trawan a denki taki a lobi en, aladi a no e denki fu trow nanga a trawan kwetikweti. Fu di difrenti sortu sma de, meki a no de fu taki dati furu difrenti fasi de fa wan sma kan prei nanga a firi fu wan trawan. Son leisi den e du en na so wan fasi taki yu no man si srefi taki den e prei nanga tra sma firi (Odo 30:18, 19). Fu dati ede, awinsi wan lo hebi wet ben o de fu tapu sma fu du a sani disi, toku dati no ben o yepi. Ma wan moro prenspari sani leki wet de fanowdu; wi musu ondrosuku wisrefi bun èn wi musu du soifri san Bijbel markitiki e sori.
18. San e meki taki son sma e prei nanga a firi fu trawan, èn fu san ede disi na wan ogri-ati sani?
18 Efu wi e ondrosuku wisrefi bun, dan furu fu wi sa agri dati wi e firi switi te wi e si taki wan sma e du sani fu sori taki a lobi wi. Na so wi de kaba. Ma a de so taki wi e prei nanga den firi fu wan sma soso fu di a e meki wi firi switi, noso fu di a tra sma e firi bun te wi e du dati? Oiti wi prakseri omeni pen nanga sari wi kan gi wan tra sma, efu wi e du den sortu sani disi? Fu eksempre, Odo 13:12 e taki: „Te wan sma e fruwakti wan sani, ma a sani e go nanga langa, dan en ati e kon siki.” Te wi e prei nanga tra sma firi fu espresi, dan kande wi no sabi san dati e du nanga a sma. Kande a sma e bigin denki taki wi o meki mofo so taki unu kan trow te fu kaba. Ma te a sani disi no e pasa, dan a kan meki a sma lasi-ati èn firi brokosaka srefisrefi (Odo 18:14). Fu prei nanga tra sma firi fu espresi, na wan ogri-ati sani.
19. Fa a trowlibi fu Kresten kan pori te den e prei nanga tra sma firi?
19 Spesrutu den wan di trow musu luku bun taki den no e prei nanga a firi fu trawan. A de wan fowtu sani fu meki wan sma di trow kisi a denki taki yu lobi en, èn a fowtu sosrefi taki wan sma di trow e du disi nanga wan tra sma di no de en trowpatna. A de wan sari sani taki son Kresten ben abi a fowtu denki taki den man kweki lobi firi gi tra sma di no de a trowpatna fu den. Sonwan fu den e taki den moro dipi inibere tori nanga a „mati” dati, soleki fa den e kari a tra sma; kande den e fruteri en sani srefi di den no e fruteri a trowpatna fu den. Leki bakapisi, den lobi firi e kon so tranga taki den e firi leki den no man libi sondro makandra moro. Na so a trowlibi fu den e pori èn kande den e brokotrow srefi. A bun gi Kresten di trow fu hori na prakseri sortu koni rai Yesus ben gi fu sutadu. A ben taki dati sutadu e bigin na ini na ati (Mateyus 5:28). Fu dati ede, meki wi kibri wi ati èn meki wi wai pasi gi iniwan situwâsi di kan tyari den sortu takru bakapisi disi.
20. Fa wi musu tan si a krin fasi fa wi e tyari wisrefi?
20 A tru taki a no makriki fu tan tyari wisrefi na wan krin fasi na ini a disiten grontapu pe hurudu na wan aladei sani. Ma memre taki a moro makriki fu tan hori a krinfasi fu yu leki fu kon kisi en baka, te yu lasi en kaba. A no de fu taki dati Yehovah kan „gi furu pardon” èn a man meki den wan di abi trutru berow fu den sondu, kon krin baka (Yesaya 55:7). Ma Yehovah no e kibri den wan di e du hurudu, fu den bakapisi fu san den du. Den bakapisi kan tan furu yari langa, son tron den e tan den heri libi langa srefi (2 Samuel 12:9-12). Fu dati ede, awinsi san yu e du, tan tyari yusrefi na wan krin fasi fu yu fu di yu e kibri yu ati. Yu musu si a krin fasi fa yu e tyari yusrefi na fesi Yehovah, leki wan bigi gudu, èn noiti no lasi en!
San yu ben sa piki?
• San a wani taki fu tyari wisrefi na wan krin fasi, èn fu san ede a de so prenspari?
• Fa wi kan kibri wi ati?
• San a wani taki fu lowe gi hurudu?
• Fu san ede wi no musu prei nanga a firi fu tra sma?
[Aksi fu a tori disi]
[Prenki na tapu bladzijde 11]
Bigi problema kan kon te sma no e rei wan oto nanga koni
[Prenki na tapu bladzijde 12]
San kan pasa efu wi no e poti prakseri na warskow?
[Prenki na tapu bladzijde 13]
Te sma di meki mofo fu trow, e tyari densrefi na wan krin fasi, dan den sa abi prisiri èn den sa gi Gado grani