Go na content

Go na table of contents

Ehud e fri en pipel fu den wan di ben e kwinsi den

Ehud e fri en pipel fu den wan di ben e kwinsi den

Ehud e fri en pipel fu den wan di ben e kwinsi den

DISI na wan tru tori fu wan sma di ben abi deki-ati nanga koni. A pasa sowan 3000 yari kaba. Na ini Bijbel a tori e bigin so: „Den manpikin fu Israel bigin du baka san no bun na Yehovah ai. Ne Yehovah meki Eglon a kownu fu Moab, kon tranga moro Israel, bika den ben du san no bun na Yehovah ai. Boiti dati, a tyari den manpikin fu Amon nanga Amalèk kon makandra teige den. Dan den go èn den naki Israel èn den teki a foto fu den palmbon abra. Èn den manpikin fu Israel tan dini Eglon, a kownu fu Moab, tina-aiti yari langa.”—Krutuman 3:12-14.

A kondre fu den Moabsma ben de na a owstusei fu a Yordanliba nanga a Dede Se. Ma den ben abra a Yordanliba, den teki a pisi kontren lontu Yeriko abra, namku „a foto fu den palmbon”, èn den bigin tiri den Israelsma (Deuteronomium 34:3). Eglon, a kownu fu Moab, ben de „wan man di fatu srefisrefi”, èn a ben meki den Israelsma pai furu belasting moni sowan 20 yari langa. A sani disi ben de wan bigi hebi gi den èn wan syen sosrefi (Krutuman 3:17). Ma a belasting moni di na ogri-ati tiriman disi ben wani, ben gi den Israelsma wan okasi fu kiri en.

A tori e sori, taki: „Den manpikin fu Israel bigin kari Yehovah fu yepi den. Sobun, Yehovah gi den wan frulusuman, Ehud, a manpikin fu Gera, wan Benyaminsma, wan man di ben e wroko nanga en kruktu-anu. Baka wan pisi ten, den manpikin fu Israel seni en fu tyari belasting moni gi Eglon, a kownu fu Moab” (Krutuman 3:15). A ben musu fu de so taki na Yehovah ben seti en so, taki den seni Ehud fu tyari a belasting moni gi a kownu. Bijbel no e taki efu Ehud ben du a wroko dati wan leisi kaba. Ma a koni fasi fa a ben sreka sani gi te a ben o miti Eglon, èn den sani di a du e sori taki kande Ehud ben sabi a kownu-oso fu Eglon pikinso èn kande a ben sabi san a ben kan fruwakti drape. Boiti dati, wan tumusi prenspari sani ini a tori disi, na taki Ehud ben de wan sma di ben e wroko nanga en kruktu-anu.

Wan malengri man noso wan fetiman?

A Hebrew wortu gi wan sma di e wroko nanga en kruktu-anu, wani taki ’wan sma di en reti-anu tapu, lan, noso tai’. Ma disi wani taki dan dati Ehud ben de wan malengriman, kande fu di a ben abi wan reti-anu di no ben de so bun? Luku san Bijbel e taki fu den ’seibi hondro man di ben teki puru’ na mindri a lo fu Benyamin, èn di ben e wroko nanga den kruktu-anu. „Ibriwan fu den man disi ben man slenger ston soifri èn den no ben e misi noiti”, na so Krutuman 20:16 e taki. A ben musu fu de so taki, den ben teki den man disi fu di den ben sabi fa fu feti na ini orloku. Son Bijbel sabiman e taki dati a wortu di Bijbel e gebroiki gi sma di e wroko nanga a kruktu-anu fu den, abi fu du nanga sma „di ben e gebroiki a kruktu-anu, nanga a reti-anu sosrefi”, sobun a ben man wroko heri bun nanga ala tu anu.—Krutuman 3:15, The Douay Version.

Fu taki en leti, sma ben sabi a lo fu Benyamin fu di furu mansma na ini a lo dati ben e wroko nanga a kruktu-anu fu den. Wán Kroniki 12:1, 2 e fruteri fu Benyaminsma di ben de „tranga man, den yepiman na ini feti, di ben abi bo leki fetisani, èn den ben e gebroiki den reti-anu èn sosrefi den kruktu-anu fu slenger ston, noso fu sutu peiri nanga a bo”. Wan buku e sori taki den ben man du disi ’fu di, soleki fa a Hebrew wortu e sori, den Israelsma ben gwenti fu tai a reti-anu fu den yongu pikin, èn den ben e leri den pikin fu wroko nanga den kruktu-anu’. Den feanti fu Israel ben gwenti fu leri feti teige fetiman di ben e wroko nanga den reti-anu. Sobun, a heri fasi fa den feanti ben leri fu feti, no ben e yepi furu fu di den no ben fruwakti fu miti nanga fetiman di ben e wroko nanga den kruktu-anu.

„Wan kibritori” gi a kownu

A fosi sani di Ehud du, na taki a meki „wan feti-owru gi ensrefi”, wan feti-owru di ben e koti na tu sei èn di ben syatu nofo fu kibri en na ondro en krosi. Kande a ben fruwakti taki sma ben o luku efu a abi fetisani na en skin. Sma di ben e wroko nanga den reti-anu, ben gwenti fu weri a feti-owru fu den na a kruktu-anusei fu den skin, so taki den ben man hari en puru esi-esi. Ma Ehud ben e wroko nanga en kruktu-anu, sobun a kibri en fetisani ’na ondro en krosi, pe a ben tai en na en reti-bowtu’, èn den waktiman fu a kownu no ben o denki fu suku fetisani drape. Fu dati ede, a ben man pasa sondro problema „fu gi Eglon, a kownu fu Moab, a belasting moni”.—Krutuman 3:16, 17.

Bijbel no e fruteri finifini san pasa di Ehud doro na a oso fu Eglon. A e taki nomo: „A ben pasa so now, taki baka di [Ehud] ben gi a belasting moni, dan wantewante a seni den sma gowe, den wan di ben e tyari a moni” (Krutuman 3:18). Baka di Ehud gi a belasting moni, dan a waka wan moi pisi gowe nanga den man di ben e tyari a moni, a seni den man gowe, dan a drai go baka na a oso fu Eglon. Fu san ede? We, kande den man ben go nanga Ehud fu kibri en, soleki fa a gwenti ben de, noso kande den ben go soso fu tyari a belasting moni. A kan tu taki Ehud seni den man gowe fu di a no ben wani taki den kon na ini problema te a ben o du san a ben abi na prakseri. Wi no sabi san Ehud ben e prakseri fu du, ma nanga deki-ati en wawan drai go baka na a oso fu Eglon.

„[Ehud] drai go baka na den ston-olo di ben de na Gilgal, èn a bigin taki: ’Mi abi wan kibritori fu taigi yu, o kownu.’” Bijbel no e taki fa a du kon taki Ehud kisi okasi fu miti Eglon baka. Fu san ede den waktiman no ben si taki kande Ehud ben wani du wan ogri nanga Eglon? Kande den ben denki taki wán-enkri Israelsma no ben o man du ogri nanga a kownu fu den. Noso di den si taki Ehud ben kon en wawan, dan kande den kisi a denki taki a ben wani teki a sei fu den feanti fu en kondreman. Awinsi fa a no fa, Ehud aksi fu taki nanga a kownu wawan, èn a kisi primisi fu du dati.—Krutuman 3:19.

A Wortu fu Gado e fruteri moro fara: „Ehud kon na [Eglon] di a ben e sidon na ini en kowru sodrokamra pe en wawan ben de. Ne Ehud taki: ’Wan wortu fu Gado mi abi gi yu.’” Ehud no ben o gi a boskopu dati nanga mofo. A ben abi na prakseri fu gebroiki en feti-owru. Kande na fu di a kownu ben e fruwakti fu yere wan boskopu fu a gado Kamos, meki a „opo fu en kownusturu”. Ne, fosi yu denki, Ehud hari en feti-owru èn a sutu en go na ini Eglon bere. Soleki fa a sori, dan a feti-owru no ben abi wan pisi di e prati na anu fu na isri fu a feti-owru. Fu dati ede, „na anu fu a feti-owru pasa go tu na ini en bere, so taki a fatu ben tapu a heri feti-owru, . . . èn pupe bigin kon na doro”. Kande a pupe ben e komoto fu a soro na ini Eglon en bere, noso kande Eglon bigin pupe sondro taki a ben wani srefi.—Krutuman 3:20-22.

A lowe sondro problema

Ehud no pruberi fu puru en feti-owru, ma a „pasa gowe na ini na olo pe winti ben e kon na inisei, ma a tapu den doro fu a sodrokamra èn a sroto den. Dan a go na dorosei. Ne den futuboi fu [Eglon] kon èn den bigin luku, èn den doro fu a sodrokamra ben sroto. Sobun den taki: ’Kande a e pupe na ini a kowru inisei kamra.’”—Krutuman 3:23, 24.

Ehud pasa gowe na ini „na olo pe winti ben e kon na inisei”. San ben de na olo dati? Wan buku e taki: „Nowan sma no sabi soifri san a [Hebrew wortu] wani taki, ma son sma e denki taki a wani taki ’gadri’.” A tru taki Ehud ben tapu den doro fu inisei dan a teki wan tra pasi gowe? Noso a ben tapu den doro fu dorosei nanga wan sroto di a ben teki fu a dede kownu? A de so taki a waka pasa den waktiman, dan a du leki noti no pasa? Den Buku fu Bijbel no e taki san a ben du. Ma awinsi na sortu fasi Ehud gowe libi a kownu-oso, di den futuboi fu Eglon kon si taki den doro sroto, dan den no ben abi a denki wantewante taki wan sani ben pasa nanga a kownu fu den. Den ben e denki nomo taki a kownu ben e „pupe”.

Na a pisi ten di den futuboi fu a kownu ben e draidrai, Ehud lowe. Ne a kari den kondreman fu en kon, èn a taki: „Kon nanga mi, bika Yehovah gi den Moabsma, den feanti fu unu, na ini un anu.” Den man fu Ehud teki den presi abra pe sma ben kan waka na ini a lagi watra fu a Yordanliba fu go na a tra sei fu a liba. Na so fasi den ben man koti pasi gi den Moabsma di bigin lowe go na a mamakondre fu di den no ben abi fesiman moro. Sobun, „na a ten dati, [den Israelsma] naki Moab trowe, sowan tin dusun man, ibri bigi-skin man nanga ibri deki-ati man; èn nowan fu den ben man lowe. Na a dei dati, Moab ben abi fu saka ensrefi na ondro na anu fu Israel; èn aititenti yari langa nowan dyugudyugu ben de moro na ini a kondre.”—Krutuman 3:25-30.

San wi kan leri

Den sani di pasa na ini a ten fu Ehud e leri wi taki wi o kisi takru bakapisi te wi e du san no bun na Yehovah ai. Na a tra sei, Yehovah e yepi den wan di e sori berow èn e drai kon baka na en.

Ehud no ben abi bun bakapisi fu di a ben koni, noso fu di a feanti ben swaki. Gado no abi libisma fanowdu fu meki den prakseri fu en kon tru. A moro prenspari sani di meki taki Ehud ben abi bun bakapisi, na fu di Gado ben e horibaka gi en di a ben e du sani fu frulusu a pipel fu Gado na a fasi fa Gado ben wani dati. Gado ben poti Ehud leki krutuman, ’èn te Yehovah ben e poti krutuman gi en pipel, dan a ben sori fu de nanga a krutuman’.—Krutuman 2:18; 3:15.