Go na content

Go na table of contents

Abraham nanga Sara—Yu kan waka baka a bribi fu den!

Abraham nanga Sara—Yu kan waka baka a bribi fu den!

Abraham nanga Sara—Yu kan waka baka a bribi fu den!

SMA e kari en „a tata fu ala den wan di abi bribi” (Romesma 4:11). A lobi wefi fu en ben de wan sma di ben abi bribi sosrefi (Hebrewsma 11:11). Den sma disi ben de a famiri-edeman Abraham nanga en wefi Sara di ben abi frede gi Gado. Fu san ede den ben de bun eksempre fu sma di abi bribi? San ben de wan tu fu den tesi di den ben ondrofeni? Èn san wi kan leri fu na ondrofenitori fu den?

Abraham ben sori taki a ben abi bribi di Gado komanderi en fu gowe libi en oso. Yehovah ben taki: „Komoto na yu kondre èn na yu famiri èn na a oso fu yu papa, go na a kondre di mi sa sori yu” (Genesis 12:1). A getrow famiri-edeman ben gi yesi, fu di Bijbel e fruteri wi: „ Nanga bribi Abraham ben gi yesi, di Gado ben kari en, fu di a ben go na wan presi di a ben sa kisi leki wan famirigudu; èn a ben gowe, aladi a no ben sabi pe a ben e go” (Hebrewsma 11:8). Luku now san a ben wani taki gi en fu froisi.

Abraham ben e tan na ini a foto Ur, di soleki fa wi sabi now de na a zuidsei fu Irak. Ur ben de wan bisnis foto fu Mesopotamia. A ben kisi barinen fu di sma ben e du bisnis nanga den kondre fu a kontren fu a se di den e kari Persische Golf, èn kande sosrefi nanga kondre fu a lagi kontren di den e kari Indusvallei. Sir Leonard Woolley, a man di ben seti sani finifini fu diki èn fu ondrosuku a doti fu Ur, e sori taki na ini a ten fu Abraham moro furu fu den oso ben meki fu ston, èn den ben mesre èn ferfi den sei-oso weti. Fu eksempre, wan gudu man fu a kondre ben abi wan oso di ben de tu sodro hei, èn di ben bow lontu wan dyari di ben meki fu ston. Na ini na ondrosei pisi fu na oso den sma fu na osofamiri nanga fisitiman ben e tan. Lontu a dyari wan udu gadri ben de, di ben abi doro fu go na den kamra di ben de spesrutu gi na osofamiri. Den sortu oso disi ben abi 10 te go miti 20 kamra, sobun den ben de „bigi oso te yu ben teki den gersi nanga trawan, èn akruderi fa sma ben gwenti fu libi na ini a kontren dati, dan den oso ben moi, den ben diri, èn den ben abi ala sani na ini fu man libi switi,” na so Woolley taki. Den ben de „oso fu sma di kisi bun skoro, èn den oso disi ben fiti gi a libi na ini wan foto pe sma no ben e tan na baka kwetikweti”. Efu Abraham nanga Sara ben gowe libi so wan oso, aladi den ben sabi taki den ben o libi na ini tenti, dan den libi furu sani na baka fu man gi yesi na Yehovah.

Abraham ben froisi fosi nanga en osofamiri go na Haran, dati na wan foto na a noordsei fu Mesopotamia, èn baka dati a go na ini Kanan. A pasi disi ben langa sowan 1600 kilometer. Iya, a ben de wan langa pasi gi wan owru trowpaar! Di den gowe libi Haran, dan Abraham ben abi 75 yari, èn Sara ben abi 65 yari.—Genesis 12:4.

Fa Sara ben musu firi di Abraham ben fruteri en taki den ben o gowe libi Ur? Kande Sara ben e broko en ede nanga a gowe di den ben o gowe libi wan switi oso, a froisi di den ben o froisi go na wan kondre di den no ben sabi èn pe sma ben e si den leki feanti. Boiti dati den ben o musu libi nanga moro mendri sani leki fa den ben gwenti. Ma toku, Sara ben saka ensrefi na Abraham ondro fu di a ben e si en leki en „masra” (1 Petrus 3:5, 6). Son sabiman e si a fasi fa Sara ben e tyari ensrefi leki fa a ben „gwenti fu tyari ensrefi na wan lespeki fasi na fesi en masra” èn taki disi ben buweisi „fa a ben e denki, èn fa a ben e firi trutru”. Ma san moro prenspari na taki Sara ben e frutrow tapu Yehovah. A fasi fa a ben saka ensrefi èn fa a ben abi bribi, na wan moi eksempre gi Kresten wefi.

A tru taki Gado no e aksi unu fu gowe libi wi oso soso fu gi yesi na en, ma toku son furuten preikiman fu a bun nyunsu gowe libi den kondre, so taki den kan preiki a bun nyunsu na ini wan tra kondre. Awansi pe wi e dini Gado, solanga wi e poti yeye afersi na a fosi presi na ini wi libi, a sa sorgu gi den sani di wi abi fanowdu.—Mateyus 6:25-33.

Sara nanga Abraham no ben sari fu a bosroiti di den ben teki. Na apostel Paulus ben taki: „Efu den ben o tan prakseri a presi fu pe den ben komopo, dan den ben o kisi na okasi fu drai go baka.” Ma den no ben drai go baka. Den ben frutrow taki Yehovah „e tron a sma di e pai den wan di e suku en seryusu”, èn fu dati ede den sori taki den ben bribi den pramisi fu en. Na so wi musu du tu efu wi wani tan dini Yehovah nanga wi heri ati.—Hebrewsma 11:6, 15, 16.

Yeye gudu nanga grontapu gudu

Baka di Abraham doro Kanan, dan Gado ben taigi en: „Na yu siri mi sa gi a kondre disi.” Baka dati Abraham bow wan altari gi Yehovah èn a bigin kari „a nen fu Yehovah” (Genesis 12:7, 8). Yehovah ben meki taki Abraham kon gudu, èn taki furu sma ben de na ini a kampu fu en. Wan leisi a ben tyari 318 futuboi kon na makandra, srafu di ben gebore na ini na osofamiri fu en. Fu dati ede sma e taki dati „ala nanga ala pasa dusun sma ben musu libi na ini a kampu fu Abraham”. Awansi san ben de a reide, sma ben e si en leki „wan edeman fu Gado”.—Genesis 13:2; 14:14; 23:6.

Abraham ben teki fesi na ini na anbegi, èn a ben leri den sma na ini en osofamiri fu „hori a pasi fu Yehovah fu du regtfardikifasi nanga retidu” (Genesis 18:19). Den edeman fu den disiten Kresten osofamiri kan kisi deki-ati fu na eksempre fu Abraham di ben doro a marki fu leri den memre fu en osofamiri fu frutrow tapu Yehovah èn fu handri na wan regtfardiki fasi. Fu dati ede a no de fu fruwondru taki Hagar, di ben de na uma-futuboi fu Sara, nanga Isak a manpikin fu Abraham, ben begi Yehovah. Hagar ben de fu Egepte, èn a ben de a moro owru uma-srafu fu Abraham.—Genesis 16:5, 13; 24:10-14; 25:21.

Abraham ben e suku vrede

Sani di pasa na ini a libi fu Abraham e sori taki a ben e du sani soleki fa Gado ben e du sani. Di wan kesekese ben de na mindri den skapuman fu Abraham, nanga den wan fu en neef Lot, dan na presi taki Abraham ben taki go nanga langa, dan a gi a rai fu prati den tu kampu. A aksi Lot, di ben yongu moro en, fu teki a gron di a ben wani. Abraham ben de wan man di ben e suku vrede.—Genesis 13:5-13.

Efu oiti wi musu bosroiti fu hori nomonomo na a reti di wi abi, noso, fu du sani fu meki taki a vrede tan, dan kande wi kan prakseri taki Yehovah no meki taki Abraham pina fu di a ben sori switifasi gi Lot. Kontrari fu dati, bakaten Gado ben pramisi Abraham nanga a siri fu en a heri kondre di Abraham ben kan si na en lontu (Genesis 13:14-17). „Koloku fu den sma di lobi vrede [sma di e suku vrede]”, Yesus ben taki, „bika sma sa kari den ’den manpikin fu Gado’.” —Mateyus 5:9.

Suma ben o de na erfgenaam fu Abraham?

Aladi Gado ben pramisi den wan siri, toku Sara no ben kisi pikin. Abraham ben taki nanga Gado fu a tori disi. Na en futuboi Eliyeser ben o kisi ala sani di a ben abi? Nôno, bika Yehovah ben taki: „A man disi no sa de yu erfgenaam, ma wan sma di sa komoto fu yu eigi inisei sa de yu erfgenaam.”—Genesis 15:1-4.

Awansi fa no fa, Abraham nanga Sara no ben abi pikin, èn Sara di ben abi 75 yari, no ben abi a howpu moro taki a ben o kisi pikin. Dati meki a taigi Abraham: „Yehovah tapu a pasi gi mi fu man kisi pikin. Grantangi abi seks demakandra nanga mi uma-srafu. Kande mi kan kisi pikin fu en.” Ne Abraham teki Hagar leki a di fu tu wefi fu en, a ben abi seks demakandra nanga en, èn Hagar ben kon de nanga bere. So esi leki Hagar kon frustan taki a ben de nanga bere, a bigin wisiwasi Sara, en misi. Sara ben kragi nanga atibron na Abraham èn a ben gi Hagar syen, so taki na uma-srafu lowe gowe.—Genesis 16:1-6.

Abraham nanga Sara ben handri na wan fasi di den ben denki ben bun, wan fasi di ben de akruderi den sani di sma ben gwenti fu du na ini a ten dati. Ma a no ben de a fasi fa Yehovah ben o tyari a siri fu Abraham kon. A kan taki na ini wi kondre, sma gwenti fu du sani na ini spesrutu situwâsi, ma disi no wani taki dati Yehovah e agri nanga dati. A fasi fa En e si sani kan de heri tra fasi. Fu dati ede, wi musu suku a tiri fu Gado, wi musu begi taki a sori wi san a wani taki wi musu du.—Psalm 25:4, 5; 143:8, 10.

Noti no „bigi tumusi gi Yehovah”

Bakaten, Hagar meki wan manpikin gi Abraham, di a gi a nen Ismaèl. Ma en no ben de a pramisi Siri. Na Sara srefi ben o kisi a pramisi siri dati, awinsi a ben grani kaba.—Genesis 17:15, 16.

Di Gado ben sori krin taki Sara ben o meki wan manpikin gi en masra, dan „Abraham ben fadon na tapu en fesi, èn a bigin lafu, èn a taki na ini en ati: ’Fa wan man di abi wán hondro yari kan kisi wan manpikin, èn fa Sara, iya, wan uma di abi neigi tenti yari kan kisi pikin?’” (Genesis 17:17) Di wan engel fruteri a srefi boskopu ete wan leisi pe Sara ben kan yere en, dan a bigin „lafu ini ensrefi”, soleki fa a sori dan a ben prisiri èn a ben fruwondru. Ma noti no „bigi tumusi gi Yehovah”. Wi kan bribi taki a kan du ala sani di a wani.—Genesis 18:12-14.

„Na fu di Sara ben abi bribi, meki srefi en kisi a krakti fu kon de nanga bere, aladi a ben owru tumusi fu kisi pikin, fu di a ben sabi taki a sma di ben pramisi en wan sani, de wan getrow sma” (Hebrewsma 11:11). Baka wan pisi ten, Sara ben kisi Isak, èn en nen wan taki „Lafu”.

Frutrow dorodoro na ini den pramisi fu Gado

Yehovah ben sori taki Isak ben de na erfgenaam tapu suma den ben wakti so langa (Genesis 21:12). Sobun, di Gado aksi Abraham fu tyari en manpikin leki ofrandi, dan a ben musu skreki srefisrefi. Ma Abraham ben abi bun reide fu frutrow Gado dorodoro. Yehovah no ben o man opo Isak baka na dede? (Hebrewsma 11:17-19) Gado no ben sori en makti na wan wondru fasi di a ben gi Abraham nanga Sara a krakti fu man kisi Isak? Abraham ben de klariklari fu gi yesi na Gado fu di a ben abi na overtoigi taki Gado abi a makti fu du san A e pramisi. A tru taki Gado ben sorgu taki a no kiri en manpikin, Isak (Genesis 22:1-14). Ma toku, den sani di Abraham du e sori wi o muilek a ben musu de gi Yehovah Gado fu „gi en wan-enkri gebore Manpikin, so taki ibriwan sma di e sori bribi na ini en, no ben sa kisi pori, ma ben sa abi têgo libi”.—Yohanes 3:16; Mateyus 20:28.

Fu di Abraham ben bribi na ini Gado, meki a ben frustan krin taki na erfgenaam di ben o kisi den pramisi fu Yehovah no ben o man trow nanga wan anbegiman fu falsi gado fu a kondre Kanan. Fa wan papa noso wan mama di abi frede gi Yehovah kan feni en bun te wan pikin fu en e trow nanga wan sma di no e dini Yehovah? Fu dati ede Abraham ben suku wan yoisti wefi gi Isak na mindri den famiriman fu en di ben e libi na ini a presi Mesopotamia, di ben de moro leki 800 kilometer fu a presi pe den ben e tan. Gado blesi a muiti di a ben du, fu di a ben sori taki Rebeka ben de na uma di a ben wani leki wefi gi Isak, èn taki a ben o de wan afo fu a Mesias. Iya, Yehovah „ben blesi Abraham na ini ala sani”.—Genesis 24:1-67; Mateyus 1:1, 2.

Blesi gi ala nâsi

Abraham nanga Sara ben de wan eksempre fu sma di ben horidoro ondro tesi, èn di ben bribi na ini den pramisi fu Gado. A kontru fu den pramisi disi abi fu du nanga a howpu di a libisma famiri abi fu têgo, fu di Yehovah ben gi Abraham a dyaranti taki: „Nanga yepi fu yu siri ala pipel fu grontapu sa blesi densrefi trutru, fu di yu arki mi sten.”—Genesis 22:18.

A tru taki, Abraham nanga Sara no ben de volmaakti, soleki fa wi no de volmaakti. Di den ben frustan san Gado ben wani, dan den no draidrai fu gi yesi na dati, awansi san ben de a bakapisi fu dati. Fu dati ede sma e memre Abraham leki „Yehovah mati” èn Sara leki wan ’santa uma di ben howpu tapu Gado’ (Yakobus 2:23; 1 Petrus 3:5). Te wi e pruberi fu abi so wan bribi leki di fu Abraham nanga Sara, dan wi srefi kan kisi wan bun banti nanga Gado. Wi srefi kan kisi wini fu den moi sani di Yehovah pramisi Abraham.—Genesis 17:7.

[Prenki na tapu bladzijde 26]

Fu di Abraham nanga Sara ben abi bribi, meki Yehovah blesi den nanga wan manpikin aladi den ben grani kaba

[Prenki na tapu bladzijde 28]

Na eksempre fu Abraham e yepi wi fu kon frustan fa Yehovah ben e firi di a ben gi pasi taki a wan-enkri gebore Manpikin fu en dede