Go na content

Go na table of contents

Suku Yehovah, a Sma di e ondrosuku na ati

Suku Yehovah, a Sma di e ondrosuku na ati

Suku Yehovah, a Sma di e ondrosuku na ati

„Suku mi, èn tan na libi.”—AMOS 5:4.

1, 2. San a wani taki te Bijbel e taki dati Yehovah „e si fa na ati de”?

YEHOVAH GADO ben taigi a profeiti Samuel: „Libisma e si san na ai e si nomo; ma Yehovah fu en sei, e si fa na ati de” (1 Samuel 16:7). Fa Yehovah „e si fa na ati de”?

2 Na ini Bijbel, a de so furu tron taki a wortu „ati” gebroiki na agersi fasi fu sori fa wan sma de na inisei, dati wani taki san a wani, san a e prakseri, san a e firi, èn san a lobi. Sobun, te Bijbel e taki dati Gado e si fa na ati de, dan dati wani taki dati a no e luku fa wan sma fesi tan, ma a e luku fa a sma de trutru.

Gado e ondrosuku Israel

3, 4. Soleki fa Amos 6:4-6 e sori, dan fa a libi ben de na ini a tin-lo kownukondre fu Israel?

3 Di a Sma di e ondrosuku na ati luku a tin-lo kownukondre fu Israel na ini den dei fu Amos, dan san A ben si? Amos 6:4-6 e taki fu man di ben ’e didon na tapu langa bangi fu ivoor èn di ben e bradi densrefi na tapu den bedi fu den’. Den ben „e nyan den manskapu fu wan ipi èn den yongu mankaw na mindri den fatu pikin kaw”. Den man disi ben „meki poku preisani gi densrefi” èn den ben „e dringi fu komki di furu nanga win”.

4 Te yu e leisi den wortu disi, dan a sori leki sani ben e go bun na ini Israel. Den gudusma ben abi wan switi libi na ini den kefalek moi oso fu den, den ben abi a moro bun nyanyan nanga dringi, èn den ben e meki poku nanga den moro bun poku preisani. Den ben abi sosrefi „langa bangi fu ivoor”. Ondrosukuman fu owruten sani ben feni heri moi sani di sma ben kerfu puru fu ivoor na ini Samaria, a mamafoto fu a kownukondre fu Israel (1 Kownu 10:22). Soleki fa a sori, dan den ben poti furu fu den sani disi leki moimoi na den sturu, na den tafra, èn na den skotu inisei fu den oso.

5. Fu san ede Gado no ben lobi den Israelsma na ini a ten fu Amos?

5 A de so taki Yehovah Gado no ben lobi a bun libi fu den Israelsma, taki den ben e nyan switi nyanyan, dringi bun win, èn arki moi poku? Kwetikweti! Te yu luku en bun, dan na Yehovah ben gi libisma den sani disi bogobogo so taki den kan abi prisiri (1 Timoteyus 6:17). Den sani di Yehovah no ben lobi fu a pipel, na den takru lostu fu den, na ogri-ati fu den, den no ben e sori lespeki gi a tru Gado, èn den no ben lobi tra Israelsma.

6. Na ini sortu situwâsi na yeye fasi Israel ben de na ini a ten fu Amos?

6 Den wan ’di ben e bradi densrefi na tapu den bedi fu den, di ben e nyan den manskapu fu wan ipi, di ben e dringi win, èn di ben e meki poku preisani’ ben o miti wan sani di den no ben e fruwakti srefisrefi. Den man dati ben kisi fu yere na aksi disi: „Unu e puru a dei fu rampu na un prakseri?” A situwâsi fu Israel ben musu gi den bigi broko-ede, ma na presi fu dati, „a rampu fu Yosef no siki den” (Amos 6:3-6). Aladi na ekonomia situwâsi fu a kondre ben de heri bun, toku Gado ben si taki na yeye fasi, sani no ben waka bun kwetikweti gi Yosef, noso Israel. Toku, den sma ben e go doro nanga den aladei sani fu den èn den no ben e broko den ede nanga noti. Furu sma na ini a ten disi e tyari densrefi na a srefi fasi. Kande den e agri taki wi e libi na ini muilek ten, ma solanga ogri no e miti den, den no e broko den ede nanga a takru situwâsi fu trawan èn den no e poti prakseri na yeye afersi.

Israel, wan nâsi di ben e pori gowe

7. San ben o pasa nanga a pipel fu Israel efu den no ben o poti prakseri na den warskow fu Gado?

7 A buku Amos e fruteri fu wan nâsi di ben e pori gowe, aladi a ben gersi leki sani e go bun nanga den. Fu di den no ben e poti prakseri na den warskow fu Gado èn fu di den no ben kenki a fasi fa den ben e si sani, meki Yehovah ben o libi den gi den feanti fu den. Den Asiriasma ben o grabu den puru fu den moi ivoor langa bangi fu den èn den ben o tyari den go na ini katibo. A switi libi fu den ben o kaba!

8. Fa Israel ben kon de na ini wan takru situwâsi na yeye fasi?

8 Fa a du kon taki den Israelsma ben kon na ini so wan situwâsi? A sani bigin na ini 997 b.G.T., di Rehabeam ben tron kownu baka en papa Kownu Salomo, èn tin lo fu Israel ben prati fu den lo fu Yuda nanga Benyamin. A fosi kownu di den ben poti na ini a tin-lo kownukondre fu Israel, ben de Yerobeam I, „a manpikin fu Nebat” (1 Kownu 11:26). Yerobeam ben overtoigi a pipel fu a kondre fu en, taki a ben muilek tumusi gi den fu waka go te na Yerusalem fu go anbegi Yehovah. Ma a no ben e broko en ede trutru nanga a tanbun fu a pipel. Na presi fu dati, a ben e pruberi fu suku wini gi ensrefi (1 Kownu 12:26). Yerobeam ben frede taki efu den Israelsma ben o tan go na a tempel na ini Yerusalem na den fesadei pe den ben e gi Yehovah grani, dan te fu kaba den no ben o wani horibaka gi Israel moro, ma gi a kownukondre fu Yuda. Fu di a no ben wani taki disi pasa, meki Yerobeam poti tu gowtu pikin kaw na ini a kondre, wán na Dan èn a trawan na Bethel. Na so, na anbegi fu pikin kaw ben tron a moro prenspari bribi na ini a kownukondre fu Israel.—2 Kroniki 11:13-15.

9, 10. (a) Sortu fesadei di ben abi fu du nanga na anbegi, Kownu Yerobeam I ben poti? (b) Fa Gado ben e si den fesadei di ben e hori na Israel na ini den dei fu Kownu Yerobeam II?

9 Yerobeam ben pruberi fu meki a nyun bribi disi, gersi a tru anbegi. A ben poti wan tu fesadei di ben gersi den fesadei di ben e hori na Yerusalem. Na ini 1 Kownu 12:32, wi e leisi: „Yerobeam ben poti wan fesadei na a di fu aiti mun, na a di fu tinafeifi dei fu a mun, neleki a fesadei di ben hori na Yuda, so taki a ben kan tyari ofrandi na tapu na altari di a ben meki na Bethel.”

10 Noiti Yehovah ben feni den sortu falsi fesadei disi bun. Moro leki wan hondro yari baka a ten fu Yerobeam, Yehovah ben sori krin taki a no lobi den fesadei disi kwetikweti, di a gebroiki Amos leki profeiti, na a ten fu Yerobeam II, di ben tron kownu fu a tin-lo kownukondre fu Israel na a pisi ten fu 844 b.G.T. (Amos 1:1) Soleki fa Amos 5:21-24 e sori, dan Gado taki: „Mi ben tegu gi den fesadei fu unu, mi no ben wani si den na ai, èn mi no sa prisiri nanga a smeri fu den seryusu konmakandra fu unu. Ma efu un pipel e tyari heri bron-ofrandi gi mi, dan srefi den presenti-ofrandi fu unu no sa gi mi prisiri, èn mi no sa luku den gemeenschap-ofrandi fu den fatu meti fu unu. Puru a babari fu den singi fu yu, komoto na mi fesi; èn no meki mi yere a poku fu den sani fu yu di abi tetei fu prei poku. Èn meki retidu lolo neleki watra, èn regtfardikifasi neleki wan liba di e lon doronomo.”

Sani di de a srefi na ini a ten disi

11, 12. Sortu sani de a srefi te yu e luku na anbegi fu owruten Israel èn na anbegi fu Krestenhèit?

11 A de krin fu si taki Yehovah ondrosuku na ati fu den wan di ben e teki prati na den fesa fu Israel èn A no ben lobi den fesadei nanga den ofrandi fu den kwetikweti. Na so a de tu na ini a ten disi, taki Gado no lobi den heiden fesa fu Krestenhèit kwetikweti, fesa soleki Kresneti nanga Pasen. Gi anbegiman fu Yehovah, regtfardikifasi nanga kruktufasi no kan moksi kwetikweti, èn leti no kan abi noti fu du nanga dungru.—2 Korentesma 6:14-16.

12 Tra sani de tu di den sma fu Krestenhèit e du neleki den Israelsma di ben e anbegi pikin kaw. Aladi son sma di e taki dati den na Kresten, e bribi den tru tori fu Gado Wortu, toku den sma fu Krestenhèit srefi no e anbegi Gado fu di den lobi En trutru. Efu den ben lobi Gado trutru, dan den ben o gi tra sma deki-ati fu anbegi Yehovah „nanga yeye èn nanga waarheid”, bika dati na a fasi fu anbegi di e plisi En (Yohanes 4:24). Boiti dati, Krestenhèit no e „meki retidu lolo neleki watra, èn regtfardikifasi neleki wan liba di e lon doronomo”. Na presi fu dati, ala ten baka a e meki a gersi leki den markitiki fu Gado di e sori fa wan sma musu tyari ensrefi, no de prenspari. A e gi pasi taki sma e du hurudu nanga tra seryusu sondu, èn a e go so fara srefi taki a e blesi den trow fu sma di e libi wan homo-sekslibi.

„Lobi san bun”

13. Fu san ede wi musu du san Amos 5:15 e taki?

13 Yehovah e taigi ala sma di wani anbegi en na wan fasi di a feni bun, a sani disi: „Tegu gi san ogri, èn lobi san bun” (Amos 5:15). Fu lobi wan sani èn fu tegu gi wan sani, na tu tranga firi di e komoto fu na agersi ati fu wi. Fu di na ati kan kori wi, meki wi musu du ala san wi man fu kibri en (Odo 4:23; Yeremia 17:9). Efu wi e gi pasi taki na ati fu wi kweki takru lostu, dan wi kan bigin lobi san ogri èn tegu gi san bun. Èn efu wi e gi wisrefi abra na den lostu disi fu di wi e du sondu, dan awinsi wi de fayafaya na ini a diniwroko gi Gado, toku Gado no o lobi wi. Fu dati ede, meki wi begi Gado fu yepi wi fu „tegu gi san ogri, èn lobi san bun”.

14, 15. (a) Suma na wan tu fu den sma di ben e du bun na ini Israel, ma fa tra sma ben e handri nanga sonwan fu den? (b) Fa wi kan gi deki-ati na den wan di e du furuten diniwroko na ini a ten disi?

14 A no ala Israelsma ben e du san ogri na ini Yehovah ai. Fu eksempre, Hosea nanga Amos ben ’lobi san bun’ èn leki profeiti den ben e dini Gado getrow. Trawan ben meki a sweri fu libi leki Nasireisma. Solanga den ben de Nasireisma, den ben o tan farawe fu sani di komoto fu droifibon, spesrutu fu win (Numeri 6:1-4). Fa den tra Israelsma ben e si den sma disi di ben gi densrefi fu du bun wroko? A piki tapu na aksi disi e skreki wi trutru èn a e sori o fara a nâsi ben go na baka na yeye fasi. Amos 2:12 e taki: „Unu tan gi den Nasireisma win fu dringi, èn unu gi den profeiti wan komando, taki: ’Unu no musu taki profeititori.’”

15 Di den Israelsma ben si a getrow eksempre fu den Nasireisma nanga den profeiti, dan dati ben musu meki den firi syen èn dati ben musu meki den kenki a fasi fa den ben e tyari densrefi. Ma na presi fu dati, sondro fu sori lobi den ben e pruberi fu meki den loyaalwan disi lasi-ati so taki den no ben o gi glori na Gado moro. Noiti wi musu gi tra Kresten di de pionier, zendeling, opziener di e go na difrenti presi, noso memre fu a Bethel famiri, a deki-ati fu tapu nanga a furuten diniwroko fu den, soso fu den kan go libi leki fa furu tra sma e libi. Na presi fu dati, wi musu gi den deki-ati fu tan du a bun wroko di den e du!

16. Fu san ede den Israelsma ben abi en moro bun na yeye fasi na ini a ten fu Moses, leki na ini a ten fu Amos?

16 Aladi furu Israelsma ben abi wan guduman-libi na ini den dei fu Amos, toku den ’no ben gudu na ini Gado ai’ (Lukas 12:13-21). Fotenti yari langa, den afo fu den ben nyan soso mana na ini a gran sabana. Den no ben e furu den bere nanga fatu mankaw èn den no ben e bradi densrefi na tapu langa bangi fu ivoor. Ma nanga leti Moses ben taigi den: „Yehovah, yu Gado, ben blesi ala den wroko fu yu anu. . . . Na ini den fotenti yari disi, Yehovah yu Gado ben de nanga yu. Yu no ben misi nowan sani” (Deuteronomium 2:7). Iya, ala ten den Israelsma ben e kisi san den ben abi fanowdu na ini a gran sabana. Èn san ben de moro prenspari, na taki Gado ben lobi den, a ben e kibri den, èn a ben e blesi den!

17. Fu san ede Yehovah ben tyari den fositen Israelsma go na ini a Pramisi Kondre?

17 Yehovah ben memre den sma fu a ten fu Amos taki A ben tyari den afo fu den kon na ini a Pramisi Kondre, èn taki A ben yepi den fu puru ala den feanti fu den na ini a kondre (Amos 2:9, 10). Ma fu san ede Gado ben tyari den fositen Israelsma komoto fu Egepte go na ini wan kondre di a ben pramisi den? A ben tyari den kon drape so taki den ben kan libi wan guduman-libi èn drai baka gi a Mekiman fu den? Kwetikweti! Na presi fu dati, A ben du disi fu gi den na okasi fu anbegi en leki wan pipel di fri èn di krin na yeye fasi. Ma den sma di ben e libi na ini a tin-lo kownukondre fu Israel, no ben e tegu gi san ogri èn den no ben lobi san bun. Na presi fu dati, den ben e gi glori na popki di den ben kerfu; den no ben e gi glori na Yehovah Gado. Dati na wan bigi syen!

Yehovah e aksi den frantwortu

18. Fu san ede Yehovah meki wi kon fri na yeye fasi?

18 Gado no ben o tapu en ai gi a lagi fasi fa den Israelsma ben e tyari densrefi. A ben sori krin fa a ben e si a tori, di a taki: „Mi sa aksi unu frantwortu fu ala un sondu” (Amos 3:2). Den wortu dati musu meki wi prakseri fa wisrefi ben kon fri fu katibo na ini a disiten Egepte, namku na ogri seti fu sani na ini a ten disi. Yehovah no ben fri wi na yeye fasi so taki wi kan go suku wini gi wisrefi nomo. Na presi fu dati, a ben du disi so taki wi kan prèise en nanga wi heri ati leki wan pipel di fri èn di e anbegi en na wan soifri fasi. Èn wi alamala sa abi fu gi frantwortu fu a fasi fa wi e gebroiki a fri di Gado gi wi.—Romesma 14:12.

19. San furu fu den Israelsma ben kon lobi, soleki fa Amos 4:4, 5 e sori?

19 A de wan sari taki furu fu den sma di ben e libi na ini Israel, no ben e poti prakseri na a krakti boskopu di Amos ben tyari. A profeiti ben tyari kon na krin taki na ati fu den ben siki na yeye fasi. Na ini Amos 4:4, 5 a ben taki en na a fasi disi: „Kon na Bethel, un pipel, èn du sondu. Du furu sondu na Gilgal, . . . bika na so unu lobi, o manpikin fu Israel.” Den Israelsma no ben kweki wan lostu gi bun sani. Den no ben kibri na ati fu den. Leki bakapisi fu dati, furu fu den ben kon lobi san ogri èn tegu gi san bun. Den tranga-ede sma dati di ben e anbegi pikin kaw, no ben kenki srefisrefi. Yehovah ben o aksi den frantwortu èn den ben o tan sondari teleki den dede!

20. Fa wan sma kan libi akruderi Amos 5:4?

20 A musu fu de so taki a no ben makriki gi wan sma di ben e libi na ini Israel na ini a ten dati, fu tan getrow na Yehovah. Kresten na ini a ten disi, den yonguwan nanga den owruwan, sabi heri bun taki a no makriki fu du sani tra fasi leki den pôpi sani di tra sma e du. Toku, a lobi gi Gado èn a winsi fu plisi en, ben meki taki son Israelsma ben hori densrefi na a tru anbegi. Yehovah ben gi den wan switi kari, soleki fa skrifi na ini Amos 5:4: „Suku mi, èn tan na libi.” Na a srefi fasi Gado e sori sari-ati gi sma na ini a ten disi, te den e sori berow, te den e suku en fu di den e teki soifri sabi fu en Wortu, èn te den e du en wani. A no makriki fu libi na a fasi disi, ma te wan sma e du disi, dan a sa kisi têgo libi.—Yohanes 17:3.

Wan bun libi aladi angriten na yeye fasi de

21. Sortu angriten e miti den sma di no de na ini a tru anbegi?

21 San ben e wakti den wan di no ben e horibaka gi a tru anbegi? A moro ogri angriten di kan miti sma, namku angriten na yeye fasi! „Dei e kon”, na so a Moro Hei Masra Yehovah taki, „èn mi sa seni wan angriten kon na ini a kondre, ma a no wan angriten fu brede, èn sosrefi wan dreiwatra o de ma a no fu watra, ma na fu yere den wortu fu Yehovah” (Amos 8:11). Krestenhèit e pina na ini so wan angriten na yeye fasi. Ma opregtisma na ini Krestenhèit man si fa sani e go bun nanga a pipel fu Gado èn furu fu den e kon na ini na organisâsi fu Yehovah. Te wi e luku san Yehovah taki, dan a de krin fu si taki wan bigi difrenti de na mindri a situwâsi fu Krestenhèit èn a situwâsi fu tru Kresten. A taki: „Luku! Mi eigi futuboi sa nyan, ma unu sa de nanga angri. Luku! Mi eigi futuboi sa dringi, ma unu sa abi dreiwatra. Luku! Mi eigi futuboi sa prisiri, ma unu sa kisi syen.”—Yesaya 65:13.

22. Fu san ede wi e prisiri?

22 A de so taki wi leki futuboi fu Yehovah e warderi den sani di wi e kisi na yeye fasi èn den blesi di wi e kisi? Te wi e studeri Bijbel nanga den Kresten publikâsi, èn te wi e go na den gemeente konmakandra, kring konmakandra, nanga kongres, dan wi e kisi a firi trutru fu bari fu prisiri fu di wi ati krin. Wi e prisiri fu di wi e frustan Gado Wortu krin, sosrefi a profeititori di Gado ben meki Amos skrifi.

23. Sortu blesi den wan di e gi Gado glori, e kisi?

23 A profeititori fu Amos na wan boskopu di e gi howpu na ala libisma di lobi Gado èn di wani gi en glori. Awinsi na ini sortu ekonomia situwâsi wi de, noso awinsi sortu tesi e miti wi na ini a bruya grontapu disi, wi di lobi Gado e kisi blesi fu en èn wi e kisi a moro bun yeye nyanyan (Odo 10:22; Mateyus 24:45-47). Dati meki wi musu gi ala glori na Gado, di e gi wi ala sani bogobogo so taki wi kan kisi wini. Fu dati ede, meki wi abi a fasti bosroiti fu prèise en nanga wi heri ati fu têgo. Dati na a bigi grani di wi sa kisi èn di sa meki wi firi prisiri, te wi e suku Yehovah, a Sma di e ondrosuku na ati.

San yu ben sa piki?

• Fa sani ben de na ini Israel na ini a ten fu Amos?

• Sortu sani di ben pasa na ini a tin-lo kownukondre fu Israel, e pasa na ini a ten disi tu?

• Sortu angriten de na ini a ten disi, soleki fa a ben taki na fesi, ma suma no e ondrofeni na angriten disi?

[Aksi fu a tori disi]

[Prenki na tapu bladzijde 21]

Furu Israelsma ben e libi wan guduman-libi, ma den no ben gudu na yeye fasi

[Prenki na tapu bladzijde 23]

Gi furuten dinari a deki-ati fu tan du a bun wroko fu den

[Prenki na tapu bladzijde 24, 25]

Angriten na yeye fasi no e miti a koloku pipel fu Yehovah