Go na content

Go na table of contents

Edepenti fu a buku Yosua

Edepenti fu a buku Yosua

A Wortu fu Yehovah de libilibi

Edepenti fu a buku Yosua

DI DEN Israelsma seti kampu na den opo presi fu Moab na ini a yari 1473 b.G.T., dan den ben musu breiti fu yere den wortu disi: „Sreka nyanyan sani gi yusrefi, fu di baka dri dei yu sa abra a Yordanliba disi, fu go na ini a kondre èn fu teki a kondre abra di Yehovah yu Gado sa gi yu fu teki abra” (Yosua 1:11). Now baka 40 yari, den Israelsma no sa libi moro na ini a gran sabana.

Baka sowan 20 yari, a fesiman Yosua e tanapu na mindrisei fu a kondre Kanan, èn a e taigi den owru man fu Israel: „Luku, mi ben trowe lot so taki mi kan gi yu den nâsi disi di de leki wan famirigudu gi den lo fu yu, èn sosrefi ala den nâsi di mi koti puru, fu a Yordanliba te go miti a Bigi Se di de na a sei pe son e dongo. Èn Yehovah yu Gado ben de a sma di ben pusu den trowe na fesi yu, èn a yagi den gowe fu a presi fu den fu yu ede, èn yu ben teki a kondre fu den abra, soleki fa Yehovah yu Gado ben pramisi yu.”—Yosua 23:4, 5.

Yosua skrifi a buku disi na ini 1450 b.G.T. A buku Yosua e fruteri span tori fu san pasa na ini den 22 yari dati. Fu di heri esi wi sa go na ini a pramisi nyun grontapu, meki wi kan agersi a situwâsi fu wi nanga a di fu den manpikin fu Israel di ben de srekasreka fu go teki a Pramisi Kondre abra. Fu dati ede, meki wi poti ala wi prakseri na a Bijbel buku Yosua.—Hebrewsma 4:12.

DEN E GO NA „DEN DREI OPO PRESI FU YERIKOW”

(Yosua 1:1–5:15)

Yosua e kisi wan tumusi prenspari wroko fu du, te Yehovah e taigi en: „Moses mi futuboi dede; èn opo now, koti a Yordanliba disi abra, yu nanga a heri pipel disi, go na ini a kondre di mi e gi den, namku, den manpikin fu Israel”! (Yosua 1:2) Yosua kisi a wroko fu tyari wan tu milyun sma go na ini a Pramisi Kondre. A fosi sani di a e du fu de srekasreka gi a wroko disi, na fu seni tu spion go na Yerikow, a fosi foto di den musu teki abra. Rakab, a huru-uma di e libi na ini a foto disi, ben yere fu den krakti wroko di Yehovah ben du gi a pipel fu En. A e kibri den spion èn a e yepi den, èn fu dati ede den e pramisi en taki den sa kibri en.

Te den spion drai kon baka, Yosua nanga a pipel de klariklari fu abra a Yordanliba fu go feti. Aladi a watra fu a Yordanliba pasa den syoro, toku a liba no de wan problema gi den, fu di Yehovah e meki a watra na oposei kon de leki wan dan, èn a e meki a watra na bilosei saka gowe na ini a Dede Se. Baka di den Israelsma abra a Yordanliba, den e opo den tenti na Gilgal, krosibei fu Yerikow. Baka fo dei, na a mofoneti fu a di fu 14 dei fu a mun Abib, den e hori a Paskafesa na den drei opo presi fu Yerikow (Yosua 5:10). A dei baka dati, den e bigin fu nyan wan tu sani di ben e gro na ini a kondre, èn den no e kisi a mana moro fu nyan. Na a pisi ten disi, Yosua e besnèi ala den boi di gebore na ini a sabana.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

2:4, 5—Fu san ede Rakab e kori den man fu a kownu di e suku den spion? Fu di Rakab kon kisi bribi na ini Yehovah, meki taki a e kibri den spion aladi a kan lasi en libi. Fu dati ede, a no fruplekti fu taigi den man di e suku fu du a pipel fu Yehovah ogri, pe den spion de (Mateyus 7:6; 21:23-27; Yohanes 7:3-10). Fu taki en leti, Rakab ben ’de regtfardiki nanga den sani di a du’, sosrefi di a ben kori den man di ben wroko gi a kownu.—Yakobus 2:24-26.

5:14, 15—Suma na a „granman fu a legre fu Yehovah”? A granman di e kon fu tranga Yosua te a bigin fu teki a Pramisi Kondre abra, na „a Wortu”, namku Yesus Krestes bifo a tron wan libisma na grontapu (Yohanes 1:1; Danièl 10:13). Wi e kisi krakti trutru fu di wi abi a dyaranti taki Yesus Krestes di kisi glori, de nanga a pipel fu Gado na ini a ten disi te den e go feti na yeyefasi!

Sani di wi kan leri:

1:7-9. Te wi e leisi Bijbel ala dei, te wi e denki dipi fu den sani di wi leisi, èn te wi e du san wi leri, dan dati na prenspari sani di o yepi wi fu abi bun bakapisi te wi e meki muiti fu go na fesi na yeye fasi.

1:11. Yosua e aksi a pipel fu sorgu gi den eigi nyanyan sani na presi taki den e sidon wakti nomo fu Gado sorgu gi den. A frumane di Yesus ben gi fu no broko wi ede tumusi nanga den sani fu a libi, èn sosrefi a pramisi di a ben gi taki wi „sa kisi ala den tra sani”, no wani taki dati wi no musu meki muiti fu sorgu gi wisrefi.—Mateyus 6:25, 33.

2:4-13. Baka di Rakab yere fu den bigi sani di Yehovah du èn di a kon frustan taki a e libi na ini wan muilek ten, dan a e teki a bosroiti fu teki a sei fu den anbegiman fu Gado. Efu yu e studeri Bijbel wan pisi ten kaba èn efu yu kon si taki wi e libi na ini „den lasti dei”, dan yu no denki taki yu ben sa musu teki a bosroiti fu dini Gado?—2 Timoteyus 3:1.

3:15. Fu di den spion di Yosua ben seni go na Yerikow ben tyari wan bun boskopu, meki taki Yosua e handri esi-esi, sondro fu wakti taki a watra fu a Yordanliba saka gowe. Te wi musu du sani di abi fu du nanga a tru anbegi, dan wi musu du dati nanga deki-ati na presi fu draidrai teleki a situwâsi sori fu de moro bun.

4:4-8, 20-24. Den 12 ston di ben teki puru fu a Yordanliba, ben musu memre den Israelsma na san ben pasa. Den sani di Yehovah du fu frulusu a disiten pipel fu en fu den feanti fu en, e memre wi sosrefi taki Yehovah de nanga en pipel.

DEN E GO DORO FU WINI DEN FOTO

(Yosua 6:1–12:24)

A foto Yerikow ben „tapu bun . . . , nowan sma ben e komoto na a foto, èn nowan sma ben e go na ini” (Yosua 6:1). Fa den ben o teki a foto abra? Yehovah e sori Yosua fa a musu du dati. Syatu baka dati den skotu e fadon èn a foto e kisi pori. Rakab nanga en osofamiri wawan e kisi kibri.

A tra foto di den o go teki abra, na a foto Ai pe wan kownu abi a makti. Den spion di ben go drape tyari a boskopu taki a foto abi wan tu sma nomo na ini, èn fu dati ede furu man no de fanowdu fu pori a foto. Ma te den e seni sowan 3000 srudati fu go feti teige den sma fu a foto, den srudati e lon gowe gi den man fu Ai. Fu san ede den e du dati? Fu di Yehovah no de nanga den Israelsma. Akan, di de fu a lo Yuda, ben sondu di den ben broko go na ini a foto Yerikow. Baka di Yosua seti a tori disi kon bun baka, den Israelsma e go baka fu feti nanga Ai. A kownu fu Ai de nomonomo fu go feti nanga den Israelsma fu di a ben wini den kaba wan leisi. Den man fu Ai de seiker taki den o wini Israel. Fu di den e denki na so wan fasi, meki Yosua gebroiki dati fu teki a foto abra.

Gibeon na ’wan bigi foto, di bigi moro Ai, èn ala den man fu a foto dati na tranga man’ (Yosua 10:2). Ma di den Gibeonsma yere taki den Israelsma ben abi bun bakapisi di den go feti teige Yerikow nanga Ai, den man fu Gibeon e kori Yosua fu meki wan frubontu fu vrede nanga den. Den kondre di de lontu Gibeon e frede fu di den Gibeonsma go wroko makandra nanga Israel, a feanti fu den. Feifi kownu fu den kondre lontu Gibeon e meki wan kruderi nanga makandra èn den e go feti teige den Gibeonsma. Israel e go yepi den Gibeonsma èn den e wini a feti krinkrin. Ondro a tiri fu Yosua, den Israelsma e teki den foto abra di de na zuidsei èn na westsei. Den e wini sosrefi den kownu fu noordsei di ben span anu makandra. Ala nanga ala, den Israelsma wini 31 kownu di de na a westsei fu a Yordanliba.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

10:13—Fa a du kon taki a sani disi pasa? „Wan sani de, di bigi tumusi gi Yehovah”, a Mekiman fu hemel nanga grontapu? (Genesis 18:14) Efu Yehovah wani, a kan meki taki grontapu no e drai moro, so taki a kan gersi gi wan sma di de na grontapu, leki a son nanga a mun e tan na wan presi. Noso Yehovah kan meki grontapu nanga mun drai go doro, aladi a e meki a leti fu a son nanga a mun tan skèin na so wan fasi taki sma man si a leti dati. Awansi fa sani ben waka, „nowan dei ben de leki a dei dati” na ini a libisma historia.—Yosua 10:14.

10:13—San na a buku fu Yasyar? Na ini 2 Samuel 1:18, den e taki fu a buku disi tu te den e sori go na a puwema di nen „A bo”. A puwema disi na wan sari singi fu a dede fu Kownu Saul fu Israel nanga en manpikin Yonatan. Soleki fa a sori, dan na ini a buku disi wan tu singi nanga puwema ben de di ben e taki fu prenspari sani di ben pasa na ini a historia fu den Israelsma. A kan de so taki den Hebrewsma ben sabi a buku disi heri bun.

Sani di wi kan leri:

6:26; 9:22, 23. A fluku di Yosua ben taki na a ten di Yerikow kisi pori, ben kon tru sowan 500 yari baka dati (1 Kownu 16:34). A fluku di Noa ben fluku en granpikin Kanan, ben kon tru di den Gibeonsma ben musu wroko gi tra sma (Genesis 9:25, 26). San Yehovah taki e kon tru ala ten.

7:20-25. Son sma e feni kande taki Akan meki wan pikin fowtu di a ben fufuru. Kande den e taki srefi dati a sani dati no ben du nowan sma ogri. Kande den e feni taki te wan sma e fufuru wan pikin sani, noso te a e meki wan pikin fowtu teige Bijbel wet, dan dati no de so wan bigi sani. Ma wi musu de leki Yosua, fu di wi e tan hori na a bosroiti fu wi fu kakafutu gi kruktudu, noso fu kakafutu gi sma di e du sani di no de akruderi Bijbel wet.

9:15, 26, 27. Wi musu si en leki wan seryusu sani te wi meki wan kruderi nanga sma èn wi musu tan hori wisrefi na san wi taki.

YOSUA E DU A LASTI BIGI WROKO FU EN

(Yosua 13:1–24:33)

Now di Yosua kon owru kaba, a no abi 90 yari ete, a bigin fu prati a kondre. Fu tru, dati na wan bigi wroko! Den lo fu Ruben, Gad, nanga na afu lo Manase kisi den famirigudu kaba na owstusei fu a Yordanliba. Now den tra lo di tan abra e kisi den famirigudu na a westsei fu a Yordanliba. Den e kisi dati fu di den e hari lot.

Den e poti a tabernakel na Silo na ini a kontren fu Efraim. Kaleb e kisi a foto Hebron, èn Yosua e kisi Timnat-Sera. Den Leifisma e kisi 48 foto, sosrefi den 6 loweman foto. Te den fetiman fu a lo Ruben, Gad, nanga na afu lo Manase, e drai go baka na a pisi di den kisi leki famirigudu na owstusei fu a Yordanliba, dan den e meki „wan bigi altari di ben hari a prakseri fu sma” (Yosua 22:10). Den lo na a westsei fu a Yordanliba e feni taki den tra lo fadon komoto na bribi fu di den du disi, èn pikinmoro wan feti e broko na mindri den lo. Ma nowan sma e go feti nanga wan trawan fu di den go taki bun nanga makandra fu a tori disi.

Te Yosua libi wan pisi ten kaba na ini Timnat-Sera, a e kari den owru man, den edeman, den krutuman, nanga den ofsiri fu Israel kon na wán èn a e taigi den fu abi deki-ati èn fu tan getrow na Yehovah. Bakaten, Yosua e tyari ala den lo fu Israel kon makandra na Sikem. Drape a e taki fa Yehovah ben handri sensi a ten fu Abraham, èn a e gi den a deki-ati baka fu „frede Yehovah èn dini en sondro fowtu èn ini waarheid”. Disi e naki na ati fu a pipel, èn dati meki den e piki: „Yehovah wi Gado wi sa dini, èn na en sten wi sa arki!” (Yosua 24:14, 15, 24) Baka di den sani disi pasa, Yosua e dede te a abi 110 yari.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

13:1—A de so taki a tori disi de kontrari san skrifi na ini Yosua 11:23? Nôno, bika a wini di den Israelsma ben o wini a Pramisi Kondre ben abi fu du nanga tu sani: a fosiwan ben abi fu du nanga a feti di a kondre ben o feti teige den 31 kownu fu a kondre Kanan; disi ben o meki den Kanansma lasi a makti fu den. A di fu tu sani na taki wan tu lo nanga wan tu sma ben musu du sani densrefi fu teki a heri kondre abra (Yosua 17:14-18; 18:3). Aladi den manpikin fu Israel no ben man yagi ala den Kanansma gowe, toku den Israelsma no ben frede den Kanansma di ben tan abra na ini a kondre, fu di den no ben o man du den Israelsma ogri (Yosua 16:10; 17:12). Yosua 21:44 e taki: „Yehovah gi den vrede na ala sei na den lontu.”

24:2—A de so taki Tera, a papa fu Abraham, ben e anbegi kruktugado? Na a bigin, Tera no ben de wan anbegiman fu Yehovah Gado. Kande a ben e anbegi a mun-gado Sin, wan pôpi gado di sma ben anbegi na ini Ur. Soleki fa den Dyu ben bribi, dan kande Tera ben e meki den kruktugado srefi. Ma di Abraham ben gowe libi Ur fu di Gado ben gi en a komando dati, dan Tera ben go nanga en na Haran.—Genesis 11:31.

Sani di wi kan leri:

14:10-13. Aladi Kaleb ben abi 85 yari, toku a e aksi fu kisi a muilek wroko fu yagi den sma puru di ben e libi na ini a kontren fu Hebron. Den Enaksma, di na langa bigiskin man, e libi na ini a kontren disi. Yehovah e yepi Kaleb, di de wan fetiman nanga furu ondrofeni, fu wini a feti èn na so Hebron e tron wan loweman foto (Yosua 15:13-19; 21:11-13). Na eksempre fu Kaleb e gi wi deki-ati fu no wai pasi gi muilek theokrasia wroko.

22:9-12, 21-33. Wi musu luku bun fu no krutu sma efu wi no sabi fu san ede den du wan sani.

’No wán wortu tan sondro fu kon tru’

Te Yosua de wan owru man, a e taigi den man na ini Israel di abi frantwortu: „No wán wortu fu ala den bun wortu di Yehovah, un Gado, taigi unu, tan sondro fu kon tru. Den alamala kon tru gi unu” (Yosua 23:14). A tori di e taki fu a ten fu Yosua e sori krin taki a sani disi tru!

„Ala sani di ben skrifi fositen ben skrifi fu gi wi leri”, na so na apostel Paulus ben skrifi, „so taki nanga a hori di wi e horidoro èn nanga a trowstu fu den Santa Buku, wi ben sa abi howpu” (Romesma 15:4). Wi kan de seiker taki a howpu di wi abi na ini den pramisi fu Gado, no de fu soso. No wán pramisi sa tan sondro fu kon tru, ma ala den pramisi sa kon tru.

[Karta tapu bladzijde 10]

(Efu yu wani si pe den sani disi skrifi, luku a tijdschrift)

Ondro a tiri fu Yosua den Israelsma teki a kondre disi abra

BASAN

GILEAD

ARABA

NEGEB

Yordanliba

Sowtu Se

Yabok

Arnon

Hasor

Madon

Lasaron

Simron

Yokneam

Dor

Megido

Kedes

Tanach

Hefer

Tirsa

Afèk

Tapua

Bethel

Ai

Gilgal

Yerikow

Geser

Yerusalem

Makeda

Yarmut

Adulam

Libna

Lakis

Eglon

Hebron

Debir

Arad

[Prenki na tapu bladzijde 9]

Yu sabi fu san ede a huru-uma Rakab ben de wan regtfardikisma na ini Gado ai?

[Prenki na tapu bladzijde 10]

Yosua ben gi den Israelsma deki-ati fu „frede Yehovah èn dini en”

[Prenki na tapu bladzijde 12]

A fufuru di Akan ben fufuru no ben de wan pikin fowtu nomo, bika dati ben tyari seryusu bakapisi kon

[Prenki na tapu bladzijde 12]

„Fu di a pipel ben abi bribi, meki den skotu fu Yerikow fadon broko.”—Hebrewsma 11:30