Go na content

Go na table of contents

Edepenti fu a buku Rut

Edepenti fu a buku Rut

A Wortu fu Yehovah de libilibi

Edepenti fu a buku Rut

A DE wan heri moi tori di pasa trutru èn a e taki fu tu uma di ben de loyaal na makandra. A de wan tori di e sori fa sma abi bigi lespeki gi Yehovah Gado èn fa den e frutrow a seti fu en. A de wan tori di e sori krin taki Yehovah ben poti furu prakseri na a famirilin fu pe a Mesias ben o komoto. A de wan tori di e naki sma ati fu di a e taki fu den prisiri sani nanga den sari sani fu wan osofamiri. A Bijbel buku Rut e taki fu ala den tori disi, èn fu moro sani srefi.

A buku Rut e taki fu sani di pasa na ini wan pisi ten fu sowan 11 yari, „na ini a ten di den krutuman ben e koti krutu” na ini Israel (Rut 1:1). A musu fu de so, taki den sani di skrifi na ini a buku disi, pasa na a bigin fu a ten fu den Krutuman, fu di Boas, wan man di ben abi bigi gron, na wan fu den sma di kari na ini a tru tori disi; a ben de a manpikin fu Rakab di ben libi na ini a ten fu Yosua (Yosua 2:1, 2; Rut 2:1; Mateyus 1:5). Soleki fa a sori, dan a profeiti Samuel skrifi a tori disi na ini a yari 1090 b.G.T. Disi na a wan-enkri buku na ini Bijbel di abi a nen fu wan uma di no ben de wan Israelsma. A boskopu di de na ini a buku disi „de libilibi èn a abi krakti”.​—Hebrewsma 4:12.

„PE YU E GO, NA DRAPE MI SA GO”

(Rut 1:1–2:23)

Te Naomi nanga Rut e doro na ini Betlehem, dan ala sma e poti prakseri na den. Den uma fu a foto e sori go na a moro owruwan fu den tu, èn den e tan aksi: „A no Naomi?” Ne Naomi e piki den taki: „Un no musu kari mi Naomi. Un musu kari mi Mara, bika na Almaktiwan meki mi sari srefisrefi. Mi ben abi furu di mi gowe, ma Yehovah meki mi drai kon baka nanga noti.”​—Rut 1:19-21.

Di wan angriten kon na ini Israel, dan Naomi nanga en osofamiri e froisi fu Betlehem go na a kondre Moab. Na a ten dati, Naomi „abi furu” fu di a abi wan masra nanga tu manpikin. Ma wan pisi ten baka di den seti den libi na ini Moab, dan en masra Elimeilèk, e dede. Bakaten, den tu manpikin e trow nanga tu uma fu a kondre Moab, namku Orpa nanga Rut. Ma baka sowan tin yari, den tu manpikin fu en e dede sondro fu meki pikin, èn na so den dri uma de den wawan, sondro wan masra. Te Naomi e bosroiti fu drai go baka na Yuda, dan den wefi fu den manpikin fu en e go nanga en. Ma te den de na pasi, dan Naomi e gi den wefi fu den manpikin fu en, a deki-ati fu drai go baka na Moab èn fu trow nanga man fu den eigi pipel. Orpa e du san Naomi taki. Ma Rut e tan nanga Naomi, èn Rut e taki: „Pe yu e go, na drape mi sa go, èn pe yu e tan te neti, na drape mi sa tan te neti. Yu pipel sa de mi pipel, èn yu Gado mi Gado.”​—Rut 1:16.

Den tu weduwe, Naomi nanga Rut, e doro Betlehem na a bigin fu a ten pe sma e koti a groto na den gron. Rut e gebroiki wan seti na ini a Wet fu Gado, fu di a e bigin piki a nyanyan di tan abra na wan gron di de fu wan famiriman fu Elimeilèk, namku wan owru Dyu di nen Boas. Boas e feni Rut bun, èn Rut e tan piki nyanyan na a gron fu Boas „teleki a wroko ben kaba fu koti groto nanga aleisi”.​—Rut 2:23.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

1:8—Fu san ede Naomi taigi den wefi fu den manpikin fu en taki ’ibriwan fu den musu drai go baka na a oso fu den mama’, na presi fu taigi den taki den musu go na a oso fu den papa? Bijbel no e taki efu a papa fu Orpa ben e libi ete na a ten dati. Ma a papa fu Rut ben e libi ete (Rut 2:11). Ma toku Naomi ben taki fu na oso fu den mama, fu di a ben e denki kande taki efu a ben o taki fu a mama fu den, dan den ben o prakseri a trowstu di a lobi-ati mama fu den ben kan gi den. Spesrutu gi den tu uma, disi ben o de wan trowstu leki umapikin di ben e sari fu gowe libi a mama fu den masra fu den, di den ben lobi so te. A sani di Naomi ben taki kan sori tu taki den mama fu Rut nanga Orpa ben abi wan oso di seti bun, èn dati no ben de so nanga Naomi.

1:13, 21—Na Yehovah ben meki Naomi firi sari, èn na En ben meki rampu miti Naomi? Nôno, èn Naomi no ben taki dati Gado ben du ogri. Ma te a ben e luku ala den sani di ben pasa nanga en, dan a ben prakseri taki Yehovah no ben de nanga en. A ben firi sari srefisrefi èn a ben bruya. Boiti dati, sma na ini a ten dati ben e si en leki wan blesi fu Gado te den ben kisi pikin, èn den ben e si en leki wan fluku te den no ben man kisi pikin. Fu di Naomi no ben abi granpikin èn fu di den tu manpikin fu en ben dede, meki a ben denki kande taki a ben abi leti fu prakseri taki na Yehovah ben gi en syen.

2:12—Sortu „tumusi bun paiman” Rut ben kisi fu Yehovah? Rut ben kisi wan manpikin èn a ben kisi a grani fu tron wan fu den sma na ini a moro prenspari famirilin, namku a famirilin pe Yesus Krestes ben o gebore.​—Rut 4:13-17; Mateyus 1:5, 16.

Sani di wi kan leri:

1:8; 2:20. Aladi Naomi ben ondrofeni rampu, toku a tan abi frutrow na ini a lobi bun-ati fu Yehovah. Disi na wan sani di wi musu du tu, spesrutu te hebi tesi e miti wi.

1:9. Wan oso no musu de wan presi nomo pe den memre fu na osofamiri kan nyan èn sribi. A musu de wan presi pe vrede de, pe sma kan firi korostu, èn pe den kan kisi trowstu.

1:14-16. Orpa ben „drai go baka na en pipel èn na den gado fu en”. Rut no ben du dati. A gowe libi a bun èn korostu libi di a ben abi na ini a kondre pe a gebore, èn a tan loyaal na Yehovah. Te wi e kon abi loyaal lobi gi Gado èn te wi e sori taki wi no e prakseri wisrefi nomo, dan dati sa yepi wi fu no brokokindi gi wi eigi lostu èn fu no ’hari wisrefi puru fu go pori’.​—Hebrewsma 10:39.

2:2. Rut ben wani kisi wini fu wan wet di ben meki gi a bun fu freimdesma nanga sma di ben e pina, namku taki den ben mag piki a nyanyan di ben tan abra na den gron. A ben abi trutru sakafasi. Wan pôti Kresten no musu firi ensrefi tumusi hei fu teki a lobi-ati yepi di tra Kresten wani gi en, noso fu teki a yepi di lanti e gi sma leki en.

2:7. Aladi Rut ben abi a reti fu piki a nyanyan di tan abra na den gron, toku a ben aksi primisi fosi a du dati (Lefitikus 19:9, 10). Disi e sori taki a ben abi safri-ati. Na wan koni sani te wi e „suku safri-atifasi”, bika na „den safri-atisma srefi sa abi grontapu leki a gudu fu den, èn trutru den sa feni switi prisiri na ini vrede di sa de pasa marki”.​—Sefanya 2:3; Psalm 37:11.

2:11. Rut ben sori taki a no ben de wan famiri fu Naomi nomo. A ben de wan trutru mati fu en tu (Odo 17:17). Den ben abi wan bun matifasi nanga makandra, fu di den ben abi fasi soleki lobi, loyaalfasi, sari-atifasi, bunfasi, èn den ben lobi du sani gi makandra sondro fu denki densrefi nomo. Ma a moro prenspari sani di ben meki den tron bun mati fu makandra, na a yeyefasi fu den; den ben e angri fu dini Yehovah èn fu de nanga den anbegiman fu en. Wi abi moi okasi tu fu kisi wan trutru matifasi nanga tru anbegiman.

2:15-17. Srefi di Boas ben seti sani taki Rut no ben abi fu wroko so tranga, toku „[Rut] ben e tan piki nyanyan na a gron teleki neti”. Rut ben de wan fayafaya wrokoman. Sma musu sabi Kresten leki fayafaya wrokoman.

2:19-22. Naomi nanga Rut ben abi switi takimakandra te neti; na owruwan ben poti prakseri na den sani di a moro yonguwan ben e du, èn den ala tu ben e taki fri fu a fasi fa den e denki èn e firi. A no so a musu de tu na ini wan Kresten osofamiri?

2:22, 23. Tra fasi leki Dina, di ben de wan umapikin fu Yakob, Rut ben suku fu abi demakandra nanga anbegiman fu Yehovah. Disi na wan bun eksempre gi wi!​—Genesis 34:1, 2; 1 Korentesma 15:33.

NAOMI E KON „ABI FURU”

(Rut 3:1–4:22)

Naomi owru tumusi fu meki pikin. Dati meki a e taigi Rut fu meki pikin gi en nanga yepi fu wan swagri-trow. Rut e du san Naomi taigi en, èn a e aksi Boas fu frulusu en nanga yepi fu a swagri-trow. Boas de klariklari fu du dati. Ma wan moro krosibei famiriman de di musu kisi na okasi fosi fu du disi.

Boas no e draidrai fu lusu a problema. A tra mamanten kaba, a e kari tin owruman fu Betlehem kon na fesi a famiriman dati èn a e aksi a famiriman efu a wani frulusu Naomi. A man e weigri fu du dati. Dati meki Boas e handri leki wan frulusuman èn a e trow nanga Rut. Den e kisi wan manpikin, Obed, a granpapa fu Kownu David. Now den uma fu Betlehem e taigi Naomi: „Blesi fu Yehovah . . . A pikin tron a sma di gi yu sili krakti baka èn a sa sorgu yu te yu kon owru, bika a wefi fu yu manpikin, di lobi yu trutru, meki wan pikin; a wefi fu yu manpikin de moro bun gi yu leki seibi manpikin” (Rut 4:14, 15). Na uma di ben drai kon baka na Betlehem „nanga noti”, ben kon „abi furu” baka!​—Rut 1:21.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

3:11—San ben meki taki sma ben sabi Rut leki „wan tumusi bun uma”? A no ben de a fasi fa a ’ben brei en wiwiri’ èn a no ben de ’den gowtu sani di a ben weri, noso den krosi di a ben weri’, di ben meki taki sma ben abi lespeki gi Rut. Na presi fu dati, sma ben e lespeki en fu ’a fasi fa en ati ben de’; a ben de loyaal, a ben abi lobi, sakafasi nanga safri-atifasi, a ben lobi wroko, èn a ben lobi du sani gi trawan sondro fu denki ensrefi nomo. Ibri umasma di abi frede gi Gado èn di wani de leki Rut, musu du tranga muiti fu kisi den fasi disi.​—1 Petrus 3:3, 4; Odo 31:28-31.

3:14—Fu san ede Rut nanga Boas ben wiki bifo deibroko? Disi no ben de fu di den ben du hurudu a neti dati èn fu di den ben wani kibri a tori. Soleki fa a sori, dan a sani di Rut ben du a neti dati, ben de soleki fa den uma ben gwenti du te den ben wani gebroiki a seti fu a swagri-trow. A ben du san Naomi ben taigi en fu du. Boiti dati, a fasi fa Boas handri, e sori krin taki a no ben si a sani di Rut du, leki wan ogri sani (Rut 3:2-13). Soleki fa a sori, dan Rut nanga Boas wiki fruku, so taki nowan sma ben sa abi reide fu fruteri wan sani di no tru.

3:15—San ben de so prenspari na a gi di Boas ben gi Rut siksi baki groto? Kande a sani disi e sori taki heri esi Rut ben o man rostu, neleki fa sma ben gwenti fu rostu baka te den ben wroko siksi dei. Boas ben o sorgu taki Rut feni „wan presi fu rostu” na ini na oso fu en masra (Rut 1:9; 3:1). A kan tu taki Rut ben man tyari soso siksi baki groto na tapu en ede.

3:16—Fu san ede Naomi aksi Rut: „Suma na yu, mi umapikin?” A no ben si taki na a wefi fu en manpikin? A kan taki Naomi no ben si taki na Rut, bika kande a ben dungru ete di Rut ben drai kon baka na Naomi. Ma a kan tu taki nanga na aksi disi, Naomi ben wani sabi efu Rut ben o tron na uma di ben o meki taki Naomi ben o kisi frulusu nanga yepi fu a swagri-trow.

4:6—Na sortu fasi wan frulusuman ben kan „pori” en eigi famirigudu te a ben o frulusu wan sma? Na a fosi presi, efu wan sma di ben kon pôti, ben seri a pisi gron di a ben kisi leki famirigudu, dan a frulusuman ben o abi fu bai a pisi gron. Fu man sabi omeni moni a ben musu pai gi a gron, a ben musu luku omeni yari ben o pasa fosi a tra Yubelyari doro (Lefitikus 25:25-27). Ma te a ben o bai a gron, dan a waarde fu den gudu fu en ben o kon moro mendri. Boiti dati, efu Rut ben o kisi wan manpikin, dan a manpikin dati ben o kisi a pisi gron di a frulusuman ben bai; a no wan krosibei famiriman fu a frulusuman ben o kisi a gron.

Sani di wi kan leri:

3:12; 4:1-6. Boas ben hori ensrefi finifini na a seti fu Yehovah. Wi e hori wisrefi finifini na den sani di Yehovah seti na ini a ten disi?​—1 Korentesma 14:40.

3:18. Naomi ben frutrow Boas. Yu no denki taki wi musu frutrow wi getrow kompe bribiman tu? Rut ben de klariklari fu trow akruderi a seti fu a swagri-trow, awinsi a ben abi fu trow nanga wan man di a no ben sabi srefisrefi, wan man di Bijbel no e kari na en nen (Rut 4:1). Fu san ede Rut ben de klariklari fu du dati? Fu di a ben abi frutrow na ini a seti fu Gado. Wi abi a srefi frutrow na ini den seti fu Gado? Fu eksempre, te wi e suku wan patna fu trow, dan wi e gi yesi na a rai fu trow „soso na ini Masra”?​—1 Korentesma 7:39.

4:13-16. Aladi Rut ben de wan Moab uma èn aladi a ben e anbegi a gado Kamos fositen, toku a kisi wan bigi grani! Disi e tyari wan moi gronprakseri kon na krin, namku taki „a no e didon na a sma di wani, noso na a sma di e lon, ma a e didon na Gado di abi sari-ati”.​—Romesma 9:16.

Gado „kan hei unu te a ten doro”

A buku Rut e sori taki Yehovah na wan Gado di abi lobi bun-ati, èn di e handri na wan fasi di e tyari wini kon gi den loyaal futuboi fu en (2 Kroniki 16:9). Te wi e prakseri a fasi fa Yehovah ben blesi Rut, dan wi e si o prenspari a de taki wi e frutrow tapu Gado sondro fu tweifri, fu di wi e bribi trutru „taki a de èn taki a e tron a sma di e pai den wan di e suku en seryusu”.​—Hebrewsma 11:6.

Rut, Naomi, nanga Boas ben poti ala den frutrow na ini a seti fu Yehovah, èn dati ben abi bun bakapisi gi den. Na a srefi fasi, „Gado e meki ala den wroko fu en, e wroko makandra gi a bun fu den wan di lobi Gado, den wan di de den sma di kisi wan kari akruderi a prakseri fu en” (Romesma 8:28). Fu dati ede, meki wi du san na apostel Petrus gi leki rai: „Saka unsrefi fu dati ede ondro a makti anu fu Gado, so taki a kan hei unu te a ten doro, aladi unu e trowe ala un sorgu na en tapu, bika a e broko en ede nanga unu.”​—1 Petrus 5:6, 7.

[Prenki na tapu bladzijde 26]

Yu sabi fu san ede Rut no gowe libi Naomi?

[Prenki na tapu bladzijde 27]

San ben meki taki sma ben sabi Rut leki „wan tumusi bun uma”?

[Prenki na tapu bladzijde 28]

San ben de a „tumusi bun paiman” di Yehovah gi Rut?