Go na content

Go na table of contents

Yu kan abi wan bun trowlibi na ini a ten disi

Yu kan abi wan bun trowlibi na ini a ten disi

Yu kan abi wan bun trowlibi na ini a ten disi

„Weri lobi gi unsrefi, bika a de wan volmaakti banti fu wánfasi.”​—Kolosesma 3:14.

1, 2. (a) Sortu sani di wi e si na ini a Kresten gemeente e gi deki-ati? (b) San na wan bun trowlibi?

TE WI e luku a Kresten gemeente, a no de so dan taki a de wan prisiri fu si so furu trowpaar di de getrow na a patna fu den sowan 10, 20, 30 yari, noso moro langa srefi? Den tan getrow na a trowpatna fu den aladi den ben abi ala sortu bigi problema.​—Genesis 2:24.

2 Ma furu trowpaar ben o agri taki a trowlibi fu den no de sondro problema. Wan sma di e ondrosuku sani, ben taki: „Koloku trowlibi no de sondro broko-ede. Bun ten de, ma muilek ten de tu . . . Ma toku . . . den sma di abi wan koloku trowlibi, ben tan nanga makandra awinsi den ben kisi fu du nanga den problema fu a ten disi.” Den trowpaar di abi wan bun trowlibi, leri fu kakafutu gi den bigi problema èn gi den muilek ten di e miti den leki bakapisi fu den kwinsi di de na ini a libi, spesrutu efu den kweki pikin. Ondrofeni leri den trowpaar disi taki trutru lobi „no e misi noiti”.​—1 Korentesma 13:8.

3. San den nomru na ini wan raportu e sori fu den trowlibi èn fu den brokotrow, èn sortu aksi wi kan poti fu dati ede?

3 Na a tra sei, milyunmilyun trowlibi broko. Wan raportu e taki: „Wi e fruwakti taki afu fu ala den sma di trow na ini Amerkankondre na ini a ten disi, sa broko trow. Afu fu den trowlibi disi, sa broko fosi den trow aiti yari . . . Seibitenti na feifi procent fu den sma dati o trow baka, ma 60 procent fu den srefi sma disi sa broko trow baka.” Srefi na ini kondre pe fosifosi furu sma no ben e broko trow, wi e si taki moro furu sma e broko trow now. Fu eksempre, na ini den yari di pasa no so langa ete, a nomru fu sma di e broko trow na ini Yapan, kon tron tu tron moro furu. San na wan tu problema di meki taki a situwâsi disi de, èn di abi krakti son leisi tapu memre fu a Kresten gemeente srefi? San de fanowdu fu meki a trowlibi waka bun, aladi Satan e du muiti fu pori a trowlibi?

Gi sortu trapu wi musu wai pasi?

4. San na wan tu sani di kan pori wan trowlibi?

4 A Wortu fu Gado e yepi wi fu frustan san na den sani di kan pori wan trowlibi. Fu eksempre, luku san na apostel Paulus taki fu a situwâsi di ben o de na ini den lasti dei disi: „Na ini den lasti dei muilek ten sa kon, di tranga fu pasa. Bika sma sa lobi densrefi nomo, den sa lobi moni, den sa de asranti, den sa abi heimemre, den sa afrontu Gado, den sa trangayesi papa nanga mama, den sa de sondro tangi, den no sa de loyaal, den no sa lobi trawan, den no sa de klariklari fu meki kruderi, den sa de ogri-ati leiman, den no sa man dwengi densrefi, den sa abi wan krasi fasi fu du sani, den no sa lobi bun sani, den sa de toriman, den sa tranga-ede, den sa abi bigimemre, den sa lobi prisiri moro leki den lobi Gado, a o gersi leki den lobi Gado, ma a libi fu den o sori taki a no de so; yu no musu bumui nanga den sma dati.”​—2 Timoteyus 3:1-5.

5. Fu san ede wan ’sma di lobi ensrefi nomo’ kan pori a trowlibi fu en, èn sortu rai Bijbel e gi ini a tori disi?

5 Te wi e ondrosuku den wortu fu Paulus, dan wi e si taki furu fu den sani di a kari kan pori a banti di de na mindri sma di trow. Fu eksempre, den sma di „lobi densrefi nomo” na sma di e prakseri den eigi bun nomo èn den no e poti prakseri na tra sma. Masra, noso wefi di lobi densrefi wawan, de nomonomo fu du san densrefi wani. Den no wani kenki san den abi na prakseri, fu di den no e broko den ede nanga tra sma. So wan fasi fu denki ben o meki taki sma kan abi wan koloku trowlibi? Kwetikweti! Na apostel Paulus ben gi Kresten brada nanga sisa, èn sosrefi trowpaar, a koni rai disi: „[Un no musu] strei nanga makandra èn [un no musu] prakseri tumusi fu unsrefi, ma nanga sakafasi un musu si trawan moro hei leki unsrefi. Un no musu poti prakseri na un eigi afersi wawan, ma un musu poti prakseri na den afersi fu trawan tu.”​—Filipisma 2:3, 4.

6. Fa lobi gi moni kan pori a banti di de na mindri sma di trow?

6 Lobi gi moni kan tyari trobi kon na mindri wan masra nanga en wefi. Paulus ben warskow: „Den sma di abi a fasti bosroiti fu kon gudu, e kon ini wan tesi èn wan trapu èn furu don èn takru lostu, di e meki sma fadon go na ini pori. Bika a lobi gi moni na wan rutu fu ala sortu takru sani, èn fu di sonwan e feti na baka a lobi disi, meki den gowe libi a bribi èn den sutu densrefi na den heri skin nanga furu pen” (1 Timoteyus 6:9, 10). A de wan sari taki a sani gi san Paulus ben warskow wi, de fu si na ini furu trowlibi na ini a ten disi. Furu trowpaar e suku fu kon gudu, èn dati meki den no e poti prakseri na den sani di a patna fu den abi fanowdu. Wan tu fu den prenspari sani disi na taki a patna musu horibaka gi a trawan te a lasi-ati, èn taki doronomo a abi wan sma fanowdu di de nanga en èn di e sori switifasi.

7. Fa a du kon taki son sma no ben de loyaal moro na ini a trowlibi fu den?

7 Paulus ben taki tu dati son sma na ini den lasti dei disi ’no ben o de loyaal, den no ben o lobi trawan, den no ben o de klariklari fu meki kruderi’. A sweri di wan sma meki, taki a sa tan getrow na ini a trowlibi, na wan seryusu pramisi di musu meki taki den tu sma e tan nanga makandra ala ten, èn taki den no sa bedrigi makandra (Maleaki 2:14-16). Ma toku son sma ben kisi lobi firi gi wan tra sma di no de den trowpatna. Wan wefi di pasa 30 yari, ben abi wan masra di gowe libi en bakaten. A ben taki dati srefi bifo a masra gowe libi en, a masra ben abi tumusi krosibei banti nanga tra umasma èn a ben sori den tumusi furu switifasi. A no ben wani si taki a fasi fa a ben tyari ensrefi, no ben fiti kwetikweti gi wan man di trow. A wefi ben firi sari srefisrefi di a si a sani disi e pasa, èn na wan koni fasi a ben pruberi fu warskow en masra taki a ben e tyari ensrefi na wan fasi di kan abi takru bakapisi. Ma toku a masra du sutadu. Aladi a masra ben kisi warskow na wan switi fasi, toku a no ben wani poti prakseri na den warskow dati. A waka go langalanga na ini a trapu.​—Odo 6:27-29.

8. Sortu sani kan meki taki wan sma e go du sutadu?

8 Bijbel e warskow wi krinkrin gi sutadu! „Iniwan sma di e du sutadu nanga wan uma e mankeri ati; a sma di e du dati e tyari pori kon na tapu en eigi sili” (Odo 6:32). Nofo tron a no de so taki na wantronso den firi fu wan sma e meki en du sutadu. Soleki fa a Bijbel skrifiman Yakobus e sori, dan wan sondu soleki sutadu, nofo tron e pasa baka te wan sma bigin prakseri fu du sutadu èn te a e tan prakseri fu dati (Yakobus 1:14, 15). Safrisafri a trowpatna di e prakseri na ogri disi, no de loyaal moro na a patna di a ben pramisi taki a ben o tan getrow na en, en heri libi langa. Yesus ben taki: „Un yere taki den taki: ’Yu no musu du sutadu.’ Ma mi e taigi unu taki iniwan sma di e tan luku wan uma fu kisi tranga lostu gi en, du sutadu kaba na ini en ati.”​—Mateyus 5:27, 28.

9. Sortu koni rai wi kan feni na ini Odo 5:18-20?

9 Fu dati ede wi sa handri koni èn getrow te wi e waka baka a rai di a buku Odo e gi: „Meki a watra-olo fu yu de wan blesi sani, èn prisiri nanga a wefi fu yu yongu yari, wan moi dia nanga wan stonbokoboko di e plisi na ai. Meki en eigi bobi drungu yu ala ten. Meki a lobi fu en prisiri yu pasa marki ala ten. Fu di dati de so, dan fu san ede yu, mi manpikin, musu prisiri pasa marki nanga wan freimde uma noso brasa den bobi fu wan uma fu wan tra kondre?”​—Odo 5:18-20.

No lon go trow

10. Fu san ede a de wan koni sani fu teki ten fu kon leri sabi a sma nanga suma yu wani trow?

10 Problema kan kon na ini wan trowlibi te tu sma e trow tumusi esi nanga makandra. Kande den yongu tumusi, noso kande den no abi ondrofeni. Noso kande den no teki ten fu kon leri sabi makandra; kande den no kon leri sabi san a trawan lobi, san a no lobi, san na den marki di a trawan wani doro na ini a libi, noso na sortu fasi a kweki. A de wan koni sani fu abi pasensi, so taki yu kan teki ten fu kon leri sabi a sma nanga suma yu wani trow. Prakseri na eksempre fu Yakob, a manpikin fu Isak. A ben musu wroko seibi yari langa gi a papa fu Rakel, bifo a ben kisi primisi fu trow nanga Rakel. A ben de klariklari fu du dati bika a ben lobi Rakel trutru; a no ben lobi soso a fasi fa Rakel ben tan na skinfasi.​—Genesis 29:20-30.

11. (a) San a trowlibi e tyari kon na wán te tu sma e trow? (b) Fu san ede a de tumusi prenspari gi sma di trow fu taki na wan koni fasi?

11 A trowlibi no abi fu du soso nanga a lobi na mindri man nanga uma. A trowlibi e tyari tu sma kon makandra di kweki na difrenti fasi, èn di abi difrenti eigifasi; den firi fu a wan e difrenti fu a trawan, èn nofo tron a de so taki den no kisi a srefi skoroleri. Son tron den na sma fu tu difrenti kulturu, noso den na sma di no e taki a srefi tongo. Ma awinsi disi no de so, toku a trowlibi e tyari tu sma na makandra di e si sani na difrenti fasi. Wi musu hori na prakseri taki na tu sma di e si sani na difrenti fasi, de na ini a trowlibi. Den kan du tu sani fu sori fa den e denki: Den kan tan suku fowtu na a trawan èn den kan tan krutukrutu, noso na wan switi fasi den kan gi makandra deki-ati èn tranga makandra. Fu tru, nanga den wortu fu wi, wi kan hati wi patna, noso wi kan meki a firi bun. Te trowpaar no man dwengi a fasi fa den e taki, dan dati kan de wan trutru tesi gi wan trowlibi.​—Odo 12:18; 15:1, 2; 16:24; 21:9; 31:26.

12, 13. Na sortu yoisti fasi wi musu si a trowlibi?

12 Fu dati ede a de wan koni sani fu teki ten trutru fu kon leri sabi a sma nanga suma yu wani trow. Wan Kresten sisa di abi ondrofeni, ben taki wan leisi taki: „Te yu si wan sma nanga suma yu wani trow, dan prakseri fu tin prenspari eigifasi di yu wani taki a sma dati musu abi. Efu a sma abi soso seibi fu den eigifasi disi, dan aksi yusrefi: ’Mi sa man libi nanga a sma aladi a no abi den dri tra eigifasi? Mi o man frudrage den swakifasi dati ibri dei?’ Efu yu no sabi seiker, dan no go moro fara, ma go sidon prakseri fosi fu a tori.” A no de fu taki dati yu no musu fruwakti sani di no man. Efu yu wani trow, dan yu musu frustan taki noiti yu sa feni wan volmaakti trowpatna. Ma na a srefi ten, yu no sa de wan volmaakti patna gi yu trowpatna tu!​—Lukas 6:41.

13 Na ini a trowlibi yu sa abi fu gi moro fu yusrefi. Paulus ben poti prakseri na a sani disi di a ben taki: „Mi no wani, taki unu abi broko-ede. A man di no trow e broko en ede nanga den sani fu Masra, fa a kan kisi a bun-ati fu Masra. Ma a man di trow e broko en ede nanga den sani di de fu grontapu, fa a kan kisi a bun-ati fu en wefi, èn a prati. Moro fara, na uma di no trow, nanga a nyunwenke tu, e broko en ede nanga den sani di de fu Masra, so taki a kan de santa na ini en skin èn na ini en yeye. Ma na uma di trow e broko en ede nanga den sani di de fu grontapu, fa a kan kisi a bun-ati fu en masra.”​—1 Korentesma 7:32-34.

Fu san ede son trow e broko

14, 15. San kan meki taki a banti na ini a trowlibi kan kon swaki?

14 No so langa pasa, wan Kresten uma ben ondrofeni den takru bakapisi di a trowlibi fu en broko, bika en masra ben gowe libi en; den ben trow 12 yari kaba di a masra go libi nanga wan tra uma. A sisa ben si sani di ben kan warskow en taki sani no ben go bun, bifo a trow ben broko? A sisa e taki: „A ben doro so fara taki mi masra no ben e begi moro. A ben feni wan lo pikinpikin sani fu no go na den Kresten konmakandra èn fu no go na ini a preikiwroko. A ben taigi mi taki a ben abi tumusi furu fu du, noso taki a ben weri tumusi fu abi demakandra nanga mi. A no ben wani taki nanga mi. A no ben taki fu yeye afersi nanga mi moro. A ben de wan sari sani fu si taki a ben kenki so. A no ben de a man moro nanga suma mi ben trow.”

15 Tra sma e fruteri taki den si den srefi sani disi, èn den si tu taki a sma no ben e studeri Bijbel moro, a no ben e begi moro, noso a no ben e go na den Kresten konmakandra moro. Nanga tra wortu, furu sma di gowe libi den patna, ben meki taki a matifasi di den ben abi nanga Yehovah ben e kon swaki. A bakapisi ben de taki den no ben man si sani krin moro na yeye fasi. Den no ben si Yehovah leki wan libi Gado moro. Den no ben si a regtfardiki nyun grontapu di Gado pramisi wi, leki wan trutru sani moro. Son leisi, a trowpatna di no de getrow, ben kon swaki kaba na yeye fasi, srefi bifo a ben hori nanga wan tra sma dorosei fu en trowlibi.​—Hebrewsma 10:38, 39; 11:6; 2 Petrus 3:13, 14.

16. San e tranga wan trowlibi?

16 Na a tra sei, wan trowpaar di de trutru koloku, e taki dati a trowlibi fu den e waka bun fu di den abi wan tranga banti na yeye fasi. Den e begi nanga makandra èn den e studeri nanga makandra. A masra e taki: „Wi e leisi Bijbel nanga makandra. Wi e go makandra na ini a preikiwroko. Wi lobi du sani nanga makandra.” A de krin fu si san wi kan leri fu disi: Te wi abi wan bun matifasi nanga Yehovah, dan dati sa yepi wi trutru fu abi wan bun trowlibi.

No fruwakti sani di no man, èn taki nanga makandra

17. (a) San na tu sani di kan yepi wi fu meki wan trowlibi waka bun? (b) San Paulus ben taki fu a lobi di Kresten musu abi?

17 Ete tu tra sani e meki taki wan trowlibi kan waka bun: A lobi di Kresten musu abi gi makandra, èn a taki di trowpaar musu taki nanga makandra. Te tu sma abi lobi firi gi makandra, dan nofo tron den no e poti prakseri na den fowtu fu makandra. A kan taki den tu sma disi e trow nanga makandra, ma taki den e fruwakti tumusi furu, fu di den ben leisi buku di e taki fu lobitori, noso fu di den ben si den sani disi na ini kino. Ma te fu kaba, a trowpaar o si fa sani de trutru. Dan a kan taki den pikinpikin fowtu, noso pikin fruferi gwenti fu a trawan, e tron bigi problema. Efu dati e pasa, dan wan Kresten musu sori den froktu fu a yeye, èn wan fu den na lobi (Galasiasma 5:22, 23). Fu tru, lobi tranga srefisrefi. A no a lobi na mindri man nanga uma, ma na a lobi di Kresten musu abi. Paulus ben taki fu a lobi disi di Kresten musu abi: „Lobi abi langa pasensi èn a abi switifasi. . . . a no e suku en eigi bun nomo èn a no e mandi esi. A no e tan memre na ogri di trawan du nanga en. . . . A e frudrage ala sani, e bribi ala sani, e howpu ala sani, èn a e horidoro na ondro ala sani” (1 Korentesma 13:4-7). A de krin taki trutru lobi e frudrage den swakifasi fu libisma. Fu taki en leti, a no e fruwakti volmaaktifasi.​—Odo 10:12.

18. Fa a kan tranga wan trowlibi te tu sma di trow e taki nanga makandra?

18 A de tumusi prenspari tu fu taki nanga makandra. Awansi o langa wan trowpaar trow, toku den musu taki nanga makandra èn den musu arki makandra trutru. Wan masra e taki: „Wi e taki fri nanga makandra, ma na wan switi fasi.” Te den abi ondrofeni, dan wan masra, noso wan wefi kan leri fu no arki soso den sani di a trawan e taki trutru, ma sosrefi den sani di a trawan no e taki. Nanga tra wortu, o moro langa den trow, o moro wan koloku trowpaar musu leri fu frustan san a trawan e denki noso e firi, awinsi a trawan no e taki san a e denki noso e firi. Son wefi taki dati a masra fu den no e arki trutru te den e taki. Son masra kragi taki a gersi leki a wefi fu den wani taki na momenti te a no fiti srefisrefi. Te trowpaar e taki nanga makandra, dan disi wani taki tu dati den musu abi sari-ati gi makandra èn den musu hori a trawan na prakseri. Te trowpaar man taki bun nanga makandra, dan dati bun gi a masra èn sosrefi gi a wefi.​—Yakobus 1:19.

19. (a) Fu san ede a kan muilek fu aksi wi patna pardon? (b) San sa pusu wi fu aksi wi patna pardon?

19 Son leisi te trowpaar e taki nanga makandra, dan disi wani taki tu dati den musu aksi makandra pardon. Disi a no wan makriki sani ala ten. Wan sma musu abi sakafasi fu taki dati a fowtu. Ma toku dati e yepi srefisrefi fu meki wan trowlibi kon tranga! Te wan sma e aksi a trawan pardon na wan opregti fasi, dan a e wai pasi gi wan trobi di ben kan kon bakaten, èn a kan meki taki a de makriki gi a trawan fu gi pardon trutru èn fu lusu a problema. Paulus ben taki: „Tan frudrage makandra èn gi makandra pardon na wan fri fasi efu a wan abi wan sani fu kragi fu a trawan. Soleki fa Yehovah gi unu pardon na wan fri fasi, na so unu musu du tu. Ma boiti ala den sani disi, weri lobi gi unsrefi, bika a de wan volmaakti banti fu wánfasi.”​—Kolosesma 3:13, 14.

20. Fa wan Kresten musu handri nanga en trowpatna te den de den wawan èn te den de nanga trawan?

20 Wan tra tumusi prenspari sani na ini wan trowlibi, na taki den patna musu horibaka gi makandra. Wan Kresten masra nanga wan Kresten wefi musu man frutrow makandra, èn den musu man bow tapu makandra. Nowan fu den musu broko a trawan saka, noso meki taki a trawan lasi lespeki gi ensrefi. Wi leki Kresten di trow, musu prèise wi trowpatna; wi no musu krutu den na wan grofu fasi (Odo 31:28b). A no de fu taki dati wi no wani lagi den, èn fu dati ede meki wi no sa teki den leki spotu-popki èn wi no wani fruteri lafutori fu den di sa hati a firi fu den (Kolosesma 4:6). Te unu abi a gwenti fu sori lobi gi makandra, dan dati sa meki taki unu sa horibaka moro bun gi makandra. Yu kan fasi a trawan na so wan fasi, noso gebroiki wan lobi wortu na so wan fasi, taki a trawan e frustan dati yu wani taigi en: „Mi lobi yu ete. Mi breiti taki yu de nanga mi.” Disi na wan tu sani di kan abi krakti tapu wan matifasi èn a kan meki taki a trowlibi e waka bun na ini a ten disi. Ma moro sani de ete, èn na artikel di e kon now sa gi moro Bijbel rai di sa yepi wi fu meki wi trowlibi waka bun. *

[Futuwortu]

^ paragraaf 20 Efu yu wani sabi moro fu a tori disi, dan luku a buku A sroto gi wan kolokoe osofamiri, di Yehovah Kotoigi tyari kon na doro.

Yu kan tyari disi kon na krin?

• San na wan tu sani di kan pori wan trowlibi?

• Fu san ede a de wan don sani fu lon go trow?

• Fa a yeyefasi fu wan trowpaar abi krakti tapu a trowlibi fu den?

• Sortu sani kan meki wan trowlibi kon de moro bun?

[Aksi fu a tori disi]

[Prenki na tapu bladzijde 12]

A trowlibi no abi fu du soso nanga a lobi firi na mindri man nanga uma

[Prenki na tapu bladzijde 14]

Te wan trowpaar abi wan tranga matifasi nanga Yehovah, dan dati sa yepi den fu meki a trowlibi fu den waka bun