Go na content

Go na table of contents

Simson e wini nanga yepi fu a krakti fu Yehovah!

Simson e wini nanga yepi fu a krakti fu Yehovah!

Simson e wini nanga yepi fu a krakti fu Yehovah!

DEN sma di ben kisi en fu teki refensi na en tapu, diki den ai fu en puru, èn den gi en hebi wroko fu du. Baka dati den puru en na dungru-oso èn den tyari en go na ini wan heiden tempel pe a kon tron wan spotu popki gi ipi-ipi sma drape. Den dwengi en fu waka pasa na fesi dusundusun sma di e meki spotu nanga en. A strafuman disi no de wan ogriman, noso wan legre-edeman fu den feanti. A man na wan anbegiman fu Yehovah èn a ben e dini leki krutuman na ini Israel sowan 20 yari langa.

Fa Simson, a moro tranga man di oiti libi, kon na ini a syen situwâsi disi? A bigi krakti fu en ben o man yepi en? Fu pe Simson ben kisi a krakti fu en? Sortu sani wi kan leri fu na ondrofenitori fu en?

Na en sa „teki fesi fu frulusu Israel”

Den manpikin fu Israel ben drai den baka furu leisi kaba gi a tru anbegi. Sobun, di den „du baka san Yehovah no ben feni bun, . . . Yehovah gi den na ini anu fu den Filistiasma, fo tenti yari langa”.​—Krutuman 13:1.

A tori fu Simson bigin di wan engel fu Yehovah sori ensrefi na a wefi fu wan man fu Israel di nen Manoa. A wefi no ben man kisi pikin. Ma na engel taigi en taki a ben o kisi wan manpikin. Na engel ben taigi en: „Nowan skeermes musu kon na tapu en ede, bika a pikin sa de wan Nasireisma fu Gado sensi a komoto fu a mamabere; èn na en sa teki fesi fu frulusu Israel na ini anu fu den Filistiasma” (Krutuman 13:2-5). Bifo Simson ben de na ini en mama bere, Yehovah ben abi na prakseri kaba fu gi Simson wan spesrutu wroko. Sensi a ten di a gebore, a ben musu de wan Nasireisma, wan sma di Gado teki fu du wan spesrutu sortu santa wroko.

„Na ini mi ai, en na a wan di bun gi mi”

Di Simson ben e gro kon bigi, „Yehovah ben tan blesi en” (Krutuman 13:24). Wan dei, Simson kon na en papa nanga mama èn a taigi den: „Mi si wan umasma di de wan fu den umapikin fu den Filistiasma di e libi na ini Timna; we dan, go teki en gi mi leki wefi” (Krutuman 14:2). Yu kan frustan taki a papa nanga a mama ben fruwondru srefisrefi. Na presi taki a manpikin fu den ben o frulusu den fu den sma di ben e kwinsi den, a ben wani trow nanga wan fu den. A Wet fu Gado no ben gi sma primisi fu trow nanga wan umasma di ben anbegi heiden gado (Exodus 34:11-16). Fu dati ede, a papa nanga a mama ben weigri, èn den aksi en: „Wan umasma no de na mindri den umapikin fu den brada fu yu, èn na mindri den sma fu mi, taki yu musu teki wan wefi na mindri den Filistiasma di no besnèi?” Ma toku Simson taigi den nomonomo: „Go teki en gi mi, fu di na ini mi ai, en na a wan di bun gi mi.”​—Krutuman 14:3.

Na sortu fasi a Filistia uma disi ben de „bun” gi Simson? Wan buku e taki dati na uma ben bun, no fu di a ben ’moi ma fu di a ben bun fu man doro wan spesrutu marki’ (McClintock and Strong’s Cyclopedia). Sortu spesrutu marki Simson ben wani doro? Krutuman 14:4 e tyari kon na krin taki Simson „ben suku wan okasi fu feti nanga den Filistiasma”. Simson ben wani na uma, fu di a ben abi a sani disi na prakseri. Di Simson gro kon tron wan bigisma, dan „a yeye fu Yehovah ben bigin pusu en” fu du wan sani (Krutuman 13:25). Sobun, a yeye fu Yehovah ben pusu Simson fu aksi wan wefi, san ben de wan tumusi aparti sani, èn a srefi yeye dati ben yepi en fu du en wroko leki krutuman fu Israel. Simson ben kisi na okasi di a ben suku? Meki wi go luku fosi fa Yehovah gi Simson a dyaranti taki na En ben horibaka gi Simson.

Simson ben de na pasi fu go na Timna, a foto fu na uma nanga suma a ben o trow. Bijbel e fruteri: „Di a doro te na den droifidyari fu Timna, dan luku! Wan yongu lew nanga wiwiri ben lon kon na en tapu, aladi a ben e bari. Ne a yeye fu Yehovah bigin wroko na en tapu, so taki a priti a lew na tu.” Simson ben sori a tumusi bigi krakti disi di a ben de en wawan. Nowan tra sma ben si san pasa. Na disi ben de a fasi fa Yehovah ben sori Simson taki en leki wan Nasireisma ben man du a wroko di Gado ben gi en? Bijbel no e taki dati disi de so, ma Simson ben frustan krin taki a tumusi aparti krakti disi no ben komoto fu ensrefi. A ben musu fu de so, taki na Gado ben gi en a krakti. A ben kan frutrow tapu Yehovah fu du a wroko di ben e wakti en. A tori fu a lew ben gi Simson deki-ati, dati meki a „saka go doro èn a bigin taki nanga na uma; èn gi Simson na uma ben bun ete”.​—Krutuman 14:5-7.

Bakaten, di Simson drai go baka fu tyari na uma go na en oso, dan „a waka go na seipasi fu luku a dedeskin fu a lew, èn wan bosu wasiwasi ben de na ini a dedeskin fu a lew, nanga oni.” Na disi Simson ben abi na prakseri di a poti wan raitori gi 30 Filistiaman di ben de na a trowfesa fu en leki mati fu a trowmasra. A taigi den: „Na ini a wan di e nyan, wan sani fu nyan komoto, èn na ini a wan di tranga, wan sani di sukru komoto.” Efu den Filistiaman ben o man lusu a tori disi, dan Simson ben o gi den 30 ondro-empi nanga 30 krosi. Efu den no ben man lusu a raitori disi, dan den ben musu gi Simson den srefi sani dati. Dri dei langa a raitori disi ben dangra den Filistiaman. Na a di fu fo dei den bigin tapu skreki gi na uma. Den taigi en: „Kori yu masra, so taki a kan fruteri wi san a raitori wani taki. Noso wi o bron yu nanga na oso fu yu papa nanga faya.” Dati ben de wan ogri-ati sani trutru! Efu den Filistiasma ben handri na so wan ogri fasi nanga den eigi pipel, dan prakseri na ini sortu takru situwâsi den Israelsma ben de, di ben kisi kwinsi fu den Filistiasma!​—Krutuman 14:8-15.

Fu di a wefi fu Simson ben frede srefisrefi, meki a dwengi Simson fu taigi en san a raitori ben wani taki. Fu di a no ben lobi Simson nofo èn fu di a no ben de getrow na en, meki a taigi den man wantewante san ben de a piki. Den man ben kan lusu a raitori, èn Simson ben sabi fu san ede. A taigi den: „Efu unu no ben plugu nanga a yongu kaw fu mi, dan unu no ben o sabi fa fu lusu a raitori fu mi.” We, now Simson ben kisi na okasi di a ben wani. „A yeye fu Yehovah bigin wroko na en tapu, so taki a saka go na Askelon èn a naki dritenti man fu den kiri, èn den krosi di a puru na den skin, a gi na den sma di ben lusu a raitori.”​—Krutuman 14:18, 19.

A de so taki den sani di Simson du na Askelon, ben de fu di a ben wani pai den man baka fu den sani di den ben du? Nôno. Na Gado ben du disi nanga yepi fu a sma di a ben teki fu tyari frulusu kon. Nanga yepi fu Simson, Yehovah bigin feti nanga den ogri-ati sma di ben e kwinsi a pipel fu en. A ben de fanowdu fu go doro nanga a feti disi. Simson kisi wan tra okasi di a go luku en wefi.

Simson e feti en wawan

Di Simson go baka na Timna, dan a kon si taki a papa fu a wefi fu en ben gi na uma fu en na wan tra man, fu di a papa ben bribi taki Simson no ben wani si en umapikin na ai moro. A ben gersi leki Simson ben atibron. A fanga 300 krabudagu, èn a tai den tu na tu na den tere, dan a tai wan frambo na mindri den tere. Di a lusu den, dan den krabudagu lon go na ini den gron, na ini den droifidyari, èn na mindri den olèifbon, èn den sutu faya gi den; na so fasi den pori dri fu den moro prenspari sani di den Filistiasma ben prani èn di ben o gi den nyanyan fu a heri yari. Fu di den Filistiasma kisi bigi atibron, meki den du wan tumusi ogri-ati sani. Den ben feni taki a wefi fu Simson nanga a papa fu a wefi ben de frantwortu fu den sani di pasa, èn fu dati ede den bron den. Na ogri-ati fasi fa den teki refensi ben de soifri san Simson ben abi na prakseri. Simson fu en sei, go feti nanga den, èn a kiri furu fu den.​—Krutuman 15:1-8.

A de so taki den Israelsma ben frustan taki na Yehovah Gado ben blesi Simson? Den ben frustan taki den ben musu wroko makandra nanga Simson fu tyari wan kaba kon na a hebi tiri fu den Filistiasma? Nôno, kwetikweti. Fu di den sma fu Yuda no ben wani problema, meki den seni 3000 mansma fu go grabu a fesiman di Gado ben poti, èn den gi en na den feanti fu en. Den Israelsma no ben de loyaal, ma toku disi gi Simson wan okasi fu kiri moro fu den feanti fu en. Di den Israelsma ben de fu gi Simson na den Filistiasma, „a yeye fu Yehovah bigin wroko na en tapu, èn den titei nanga san en anu ben tai kon tron leki titei fu linnen di bron nanga faya, so taki den bui smèlter gowe fu en anu”. Ne, Simson teki wan kakumbe-bonyo fu wan buriki, èn a naki wán dusun feanti kiri nanga a bonyo dati.​—Krutuman 15:10-15.

Di Simson begi Yehovah, a taki: „Na yu meki a futuboi fu yu tyari a bigi frulusu disi kon, èn na dede mi musu dede now fu di watra e kiri mi èn na fadon mi musu fadon na ini anu fu den sma di no besnèi?” Yehovah yere a begi fu Simson, èn a piki en. „Gado meki taki wan olo di ben gersi wan mata, priti-opo èn watra bigin komoto na ini na olo, èn Simson bigin dringi; baka dati en yeye drai kon baka na en, èn a kisi ensrefi baka.”​—Krutuman 15:18, 19.

Simson ben abi a fasti bosroiti fu du san a ben abi na prakseri, namku fu feti nanga den Filistiasma. A tan na a oso fu wan huru-uma na Gasa, soso fu man feti nanga den feanti fu Gado. Simson ben abi wan sribipresi fanowdu na ini wan foto fu den feanti fu en, èn disi a ben kan feni na ini na oso fu wan huru-uma. Simson no ben prakseri fu du hurudu. Mindrineti a gowe libi na oso fu na uma, a grabu den portu fu a foto nanga den tu sei-postu, èn a syow den go na tapu wan bergi krosibei fu Hebron, di ben fara sowan 60 kilometer. Gado ben feni a sani disi bun, èn a gi Simson a krakti fu du disi.​—Krutuman 16:1-3.

A fasi fa a santa yeye ben wroko na tapu Simson ben de wan aparti fasi, bika a situwâsi ben de aparti tu. Na ini a ten disi, getrow futuboi fu Gado kan frutrow tapu a srefi yeye fu gi den krakti. Yesus ben gi den bakaman fu en a dyaranti taki Yehovah sa „gi santa yeye na den wan di e aksi en fu dati”.​—Lukas 11:13.

Fu san ede Yehovah ’gowe libi Simson’?

Now Simson ben kon lobi wan uma di nen Delaila. Feifi tiriman fu den Filistiasma di ben meki mofo fu wroko makandra, ben de so fayafaya fu puru Simson na pasi, taki den aksi Delaila fu yepi den. Den go na Delaila èn den taigi en: „Kori en, èn luku fu pe a e kisi a bigi krakti fu en, èn nanga san wi kan wini en.” Leki tyuku, ibriwan fu den feifi tiriman ben wani gi en „wan dusun nanga wan hondro pisi solfru moni”.​—Krutuman 16:4, 5.

Efu den pisi solfru moni ben de solfru sikkel, dan den 5500 sikkel di den ben wani gi Delaila ben de wan bigi tyuku. Abraham ben pai 400 sikkel gi wan presi fu beri en wefi, èn sma ben seri wan srafu gi 30 sikkel nomo (Genesis 23:14-20; Exodus 21:32). Den tiriman fu den feifi Filistia foto ben wani gi Delaila moni leki tyuku, fu di a ben abi bigi-ai, no fu di a ben o abi na okasi fu yepi a pipel fu en; disi e sori taki a ben de wan uma fu Israel kande. Awinsi san ben de a tori, Delaila teki a moni.

Di Delaila aksi Simson fu pe en krakti komoto, dan dri leisi a gi Delaila wan piki di no ben tru, èn dri leisi Delaila tori en fu di a ben pruberi fu gi en abra na den feanti fu en. Ma „a ben pasa so, taki fu di Delaila ben poti druk na en tapu wan heri pisi ten kaba nanga den wortu fu en, èn fu di a ben tan aksi en ibri tron baka, meki Simson en sili no ben man abi pasensi moro te fu dede”. Te fu kaba Simson taigi en san ben gi en a bigi krakti, namku taki noiti a ben koti en wiwiri. Efu en wiwiri ben o koti, dan a ben o kon swaki èn a ben o kon de neleki ala tra mansma.​—Krutuman 16:6-17.

Fu di Simson fruteri fu pe a ben kisi a bigi krakti fu en, meki a lasi en krakti. Delaila seti sani, so taki sma ben kan krebi Simson en ede. Ma a krakti fu Simson no ben de na ini a wiwiri fu en trutru. A wiwiri fu en ben sori nomo taki leki Nasireisma a ben abi wan spesrutu banti nanga Gado. Di Simson ben du wan sani di meki taki sma koti en wiwiri puru, dan disi ben abi krakti tapu a diniwroko fu en leki Nasireisma, èn ’Yehovah gowe libi en’. Den Filistiasma grabu Simson hori nanga tranga, den breni en, èn den poti en na dungru-oso.​—Krutuman 16:18-21.

Disi e leri wi wan tumusi prenspari sani! A no de so, taki wi musu si a banti di wi abi nanga Yehovah leki wan tumusi warti sani? Efu wi no e hori wisrefi na den sani di wan Kresten musu du fu di a gi ensrefi abra na Gado, dan fa wi kan fruwakti taki Gado sa tan blesi wi?

„Meki mi dede makandra nanga den Filistiasma”

Den Filistiasma ben e prisiri srefisrefi, èn den taki Dagon, a gado fu den, tangi taki Simson lasi a strei. Den hori wan fesa fu di den wini Simson, èn den tyari en go na a tempel fu Dagon. Ma Simson ben sabi fu san ede a ben lasi en krakti. A ben sabi fu san ede Yehovah ben gowe libi en, èn Simson ben abi berow taki a no du san a ben musu du. A pisi ten di Simson ben de na ini dungru-oso, en wiwiri bigin gro baka èn a ben kisi furu wiwiri. Now di a ben tanapu na fesi dusundusun Filistiasma, dan san a ben o du?

Simson ben begi: „Yehovah, Masra fu hemel nanga grontapu, memre mi grantangi, èn tranga mi a wán leisi disi ete, grantangi, o yu, a wan-enkri tru Gado, èn meki mi teki refensi tapu den Filistiasma na so wan fasi, taki mi kan teki refensi gi wán fu den tu ai fu mi.” Ne a seti ensrefi na mindri tu mindribere stonpostu fu a tempel, èn „a pusu nanga ala en krakti”. San ben de a bakapisi? „Na oso fadon na tapu den tiriman di ben meki mofo fu wroko makandra, èn na tapu ala den sma di ben de na inisei, so taki den sma di a kiri, di ensrefi lasi en libi, ben de moro leki den sma di a ben kiri di a ben de na libi ete.”​—Krutuman 16:22-30.

Te wi e luku a krakti di Simson ben abi, dan wi kan taki dati nowan man ben tranga leki en. Den bigi sani di a du, trutru ben de tumusi aparti. Ma san de moro prenspari, na taki a Wortu fu Yehovah e taki dati Simson na wan fu den sma di ben abi tranga bribi.​—Hebrewsma 11:32-34.

[Prenki na tapu bladzijde 26]

Fu pe Simson ben kisi a krakti fu en?