Go na content

Go na table of contents

Te masra nanga wefi e kisi trobi

Te masra nanga wefi e kisi trobi

Te masra nanga wefi e kisi trobi

NOWAN masra, noso wefi di de bun na en frustan, e prisiri te den e kisi trobi nanga makandra, ma toku disi e pasa na ini furu trowlibi. Nofo tron a de so taki wan trowpatna e taki wan sani di e meki a trawan mandi. Den e opo den sten, den e bigin atibron nanga makandra. Fosi yu denki, wan trobi bigin, èn den ati e faya nanga makandra, noso den e taki sani di e hati a trawan. Baka dati den tu trowpatna no e sori makandra switifasi moro, èn nowan fu den wani taki moro nanga makandra. Baka wan pisi ten, na atibron e saka èn den e aksi makandra pardon. Vrede de baka na den mindri, teleki wan tra trobi e opo kon.

Na telefisi yu kan si programa pe den e fruteri wan lo lafutori di abi fu du nanga trobi na mindri trowpatna, noso den trobi disi na den moro prenspari sani di den e taki fu den na ini den programa disi. Ma te yu luku en bun, dan a no de wan sani fu lafu kwetikweti. Iya, wan odo na ini Bijbel e taki: „Som soema taki de leki wan howroe disi soetoe soema” (Odo 12:18, Da Bijbel na ini Sranantongo). Iya, te trowpatna e taki grofu nanga makandra, dan den kan hati a firi fu makandra, èn den firi disi kan tan wan heri pisi ten baka di den kisi a trobi. Wan haritaki kan abi leki bakapisi srefi taki trowpatna e feti nanga makandra.​—Exodus 21:18.

A no de fu taki dati son leisi wi no man wai pasi gi trobi na ini a trowlibi, fu di libisma no de volmaakti (Genesis 3:16; 1 Korentesma 7:28). Toku wi no musu si en leki wan aladei sani, te trowpatna e meki bigi trobi ala ten baka. Sabiman kon si taki te trowpaar abi a gwenti fu meki trobi, dan a kan pasa moro makriki taki den e broko trow te fu kaba. Fu dati ede a de prenspari taki yu nanga yu trowpatna e leri fa fu lusu trobi na wan fasi di e sori taki unu wani vrede.

Ondrosuku a situwâsi fosi

Efu unu e meki furu trobi, dan pruberi fu kon sabi san na a sani di e meki unu kisi den trobi disi ala leisi baka. San e pasa nofo tron te yu nanga yu trowpatna no e agri nanga makandra fu wan tori? A de so taki te unu e taki fu a tori, dan unu e lasi unsrefi esi-esi? A de so taki unu e bigin taigi makandra wan lo hati sani, noso taki unu e gi makandra a fowtu? Efu dati e pasa, dan san unu kan du?

Na a fosi presi, go ondrosuku yusrefi bun fu si fa yusrefi meki taki a problema kon. Yu e atibron esi-esi? Yu lobi meki trobi? San yu trowpatna ben o taki fu yu te yu ben o aksi en efu disi de so? A de prenspari fu luku a lasti aksi disi, fu di a kan taki yu nanga yu trowpatna no e denki a srefi fu san a wani taki te wan sma lobi meki trobi.

Fu eksempre, kon meki wi taki dati yu trowpatna no abi a gwenti fu taki so makriki fu den firi fu en, ma yu e taki fri fu san yu e denki, èn yu e du dati nanga ala yu firi. Kande yu e taki: „Di mi ben gro kon bigi, dan dati na a fasi fa ala sma na ini mi osofamiri ben e taki nanga makandra. A no trobi mi e meki!” Kande dati no de so gi yu. Kande yu denki taki yu e taki fu sani soleki fa den de, ma den sani di yu taki hati yu trowpatna èn gi en, a gersi leki yu e meki trobi nanga en èn taki yu wani feti. Ma efu yu sabi taki yu nanga yu trowpatna e taki sani na difrenti fasi, dan dati kan meki taki unu no sa kisi trobi so makriki.

Memre tu taki te sma e meki trobi, dan dati no wani taki ala ten dati den e bari. Paulus ben skrifi den Kresten: „Puru . . . babari nanga kosikosi na un mindri, èn sosrefi ala takrudu” (Efeisesma 4:31). „Babari” wani taki dati wan sma e opo en sten, èn „kosikosi” abi fu du nanga den sani di yu e taigi wan sma. Efu wi e prakseri fu a tori na a fasi disi, dan wi sabi taki srefi te wan sma e taki nanga wan safri sten, toku a kan gersi leki a e meki trobi, efu a e taki na wan fasi di e meki a trawan atibron noso di e soso a trawan.

Nanga a sani disi na prakseri, luku baka san yu e du te yu nanga yu trowpatna kisi trobi. Yu lobi meki trobi? Soleki fa wi si, dan nofo tron a trutru piki tapu na aksi dati, abi fu du nanga a fasi fa yu trowpatna e si a tori. Na presi fu taki nomo taki yu trowpatna e atibron tumusi esi, pruberi fu si yusrefi soleki fa yu trowpatna e si yu, èn tyari kenki kon pe dati de fanowdu. Paulus ben skrifi: „Meki ibriwan sma no tan suku en eigi bun, ma a di fu trawan.”​—1 Korentesma 10:24.

„Luku bun fa unu e arki”

Wan tra fasi fa yu kan lusu trobi, e kon na krin na ini den sani di Yesus taki: „Luku bun fa unu e arki” (Lukas 8:18). A tru taki Yesus no ben taki fu a fasi fa trowpatna musu taki nanga makandra. Ma toku wi kan gebroiki a gronprakseri disi. O bun yu e arki yu trowpatna? Yu e arki trutru te a e taki? Noso yu e koti en mofo fu kon wantewante nanga wan lusu gi problema di yu no frustan krin ete? „Te wan sma e gi piki tapu wan afersi bifo a yere en, dan dati na wan law sani fu en sei èn syen”, na so Bijbel e taki (Odo 18:13). Sobun, te wan trobi e opo kon, dan yu nanga yu trowpatna musu taki fu a tori èn un musu arki makandra trutru.

Na presi fu taki dati a fasi fa yu trowpatna e si sani, no de so prenspari, pruberi fu ’sori taki yu e firi gi a trawan’ (1 Petrus 3:8). Na ini Grikitongo, den wortu disi wani taki fu pina nanga wan tra sma. Efu yu trowpatna e broko en ede nanga wan sani, dan yu musu broko yu ede tu. Du muiti fu si a tori soleki fa en e si a tori.

Soleki fa a sori, dan Isak, wan man di ben e libi soleki fa Gado wani, du a sani disi. Bijbel e fruteri wi taki wan problema na ini na osofamiri ben e trobi en wefi Rebeka srefisrefi. A problema disi ben abi fu du nanga en manpikin Yakob. Rebeka taigi Isak: „Mi kon weri srefisrefi nanga a libi disi fu mi, fu den umapikin fu Hèt ede. Efu Yakob ben sa teki wan uma na mindri den umapikin fu Hèt neleki den umapikin disi fu a kondre, dan fu san ede mi musu tan na libi moro langa?”​—Genesis 27:46.

A tru taki kande Rebeka ben taki fu a tori na wan tumusi krakti fasi, fu di a ben broko en ede. Ma a ben weri trutru nanga a libi fu en? A de so taki a ben wani dede trutru efu en manpikin ben o trow nanga wan fu den umapikin fu Hèt? Kande dati no de so. Toku Isak no ben si den firi fu Rebeka leki wan sani di no de so prenspari. Na presi fu dati, Isak si taki Rebeka ben abi leti fu broko en ede nanga a tori, èn dati meki a du wan sani fu lusu a problema (Genesis 28:1). Wan tra leisi te yu trowpatna e broko en ede nanga wan tori, yu musu du a srefi sani leki Isak. Na presi fu taki dati a sani na wan lawlaw sani, arki yu trowpatna, lespeki a fasi fa en e si sani, èn handri na wan fasi di e sori taki yu e frustan den firi fu en.

Arki èn sori taki yu abi a koni fu si sani krin

Wan odo na ini Bijbel e taki: „Te wan sma abi a koni fu man si sani krin, dan dati sa meki trutru taki a no kisi atibron esi-esi” (Odo 19:11). Te unu e meki trobi, dan a makriki fu dyompo taki wan sani tapu ala hati sani di a trowpatna fu yu e taki. Ma nofo tron disi e meki nomo taki a trobi e kon moro bigi. Fu dati ede, te yu e arki yu trowpatna, dan teki a fasti bosroiti fu no yere den wortu nomo san a e taki, ma sosrefi fu frustan fu san ede a e taki den sani dati. Te yu abi a koni fu si sani krin, dan dati sa yepi yu fu no poti prakseri na san ben meki yu mandi, ma fu poti prakseri na a problema srefi.

Fu eksempre, kon meki wi taki dati yu wefi e taigi yu: „Noiti yu e poti ten na wan sei fu de nanga mi!” A sani disi kan meki yu atibron èn kande yu e kari yuru nanga dei gi en fu sori en taki disi no tru. Kande yu e piki en: „A mun di pasa, mi ben de wan heri dei nanga yu!” Ma efu yu e arki bun, dan yu sa kon si taki yu wefi no e aksi yu fu poti moro miniti noso dei na wan sei gi en. Na presi fu dati a wani kande taki yu musu gi en a dyaranti taki yu lobi en. A wani taigi yu sosrefi taki a abi a firi taki yu no e poti nofo prakseri na en, èn taki yu no lobi en moro.

Kon meki wi taki dati yu na wan wefi èn taki yu masra e taigi yu taki a e broko en ede fu di yu bai wan sani. „Fa yu ben kan gebroiki someni moni?”, a e aksi yu kande na wan fasi di e sori taki a no man bribi taki yu du so wan sani. A fosi sani di yu e du kande, na fu opo taki wan sani gi yusrefi èn yu e taigi en omeni moni na osofamiri e gebroiki, noso taki ensrefi ben bai wan sani di diri moro a sani di yu bai. Ma te yu abi a koni fu man si sani krin, dan dati sa yepi yu fu si taki yu masra no e taki kande fu a moni di yu gebroiki. Ma kande a e broko en ede fu di yu no aksi en rai fosi yu go bai wan diri sani.

A no de fu taki dati ibri trowpaar abi en eigi fasi fu luku omeni ten den o de nanga makandra èn sortu bosroiti den o teki te sani musu bai. San wi kan leri fu a tori na taki te wan trobi de, dan a koni fu man si sani krin sa yepi yu fu no atibron so esi, èn a sa meki yu si san na a trutru problema. Na presi fu dyompo taki wan sani sondro fu prakseri fu en fosi, teki a rai fu a Bijbel skrifiman Yakobus di ben taki dati wi ’musu gaw fu yere, ma wi no musu gaw fu taki, èn wi no musu atibron esi-esi’.​—Yakobus 1:19.

Te yu e taki wan sani, dan hori na prakseri taki a fasi fa yu e taki nanga yu trowpatna de prenspari. Bijbel e taki dati „a tongo fu den koniwan na wan dresi” (Odo 12:18). A de so taki, te yu nanga yu trowpatna kisi trobi, dan den sani di yu e taki e hati yu trowpatna, noso den e meki en atibron kon kowru? Den wortu fu yu e tyari moro problema kon, noso den e meki taki unu e kon bun baka? Soleki fa wi si kaba, dan te yu e taki wan sani na ini atibron noso te yu e dyompo taki wan sani sondro fu prakseri fosi, dan dati e meki nomo taki a trobi e kon moro bigi.​—Odo 29:22.

Efu wan trobi e kon moro bigi, èn unu e bigin taigi makandra wan lo hati sani, dan du moro muiti fu lusu a trutru problema. Poti prakseri na a sani di ben meki a trobi kon, no poti prakseri na a sma. Broko yu ede nanga san reti èn no nanga suma abi leti. Luku taki den sani di yu e taki, no e meki a trobi kon moro bigi. Bijbel e taki: „Wan wortu di e gi sari e meki sma atibron” (Odo 15:1). Iya, den sani di yu e taki èn a fasi fa yu e taki den, kan meki taki yu trowpatna sa wani arki, noso taki a no sa wani arki.

Pruberi fu lusu a trobi, no pruberi fu wini a strei

Te yu nanga yu patna abi trobi, dan a marki musu de fu feni wan lusu, no fu wini a strei. Fa yu kan feni wan lusu? A moro bun sani di yu kan du na fu suku Bijbel rai èn fu gebroiki a rai disi. Spesrutu den Masra musu bigin du disi fosi. Fu san ede yu no e si a tori noso a problema soleki fa Yehovah e si en, na presi fu taki tumusi gaw èn na wan tumusi krakti fasi san yu e prakseri? Begi Yehovah, èn suku a vrede fu Gado di sa kibri yu ati èn yu frustan (Efeisesma 6:18; Filipisma 4:6, 7). Du tranga muiti fu suku a bun fu yu trowpatna, èn no soso a bun fu yu wawan.​—Filipisma 2:4.

San e meki a problema kon moro bigi nofo tron, na taki te yu trowpatna hati yu èn yu abi wan lo fruferi firi, dan yu e meki den firi disi abi krakti tapu den prakseri fu yu noso tapu den sani di yu e du. Na a tra sei, te unu de klariklari fu meki a rai fu Gado Wortu kenki unu, dan disi abi leki bakapisi taki unu e kisi vrede, taki unu e agri nanga makandra èn taki Yehovah sa blesi unu (2 Korentesma 13:11). Fu dati ede, meki „a koni fu Gado” tiri yu, èn sori taki yu abi den eigifasi fu Gado. Na so fasi yu sa kisi bun bakapisi fu di yu na wan „sma di e meki vrede nanga trawan”.​—Yakobus 3:17, 18.

Fu tru, wi alamala musu leri fu lusu trobi na ini vrede, srefi te disi wani taki dati wi musu skoifi den sani di wi lobi, na wan sei (1 Korentesma 6:7). Iya, waka baka a rai fu Paulus èn poti ’atibron, ogridu, nanga kosikosi na wan sei, èn no taki dotitaki moro. . . . Kenki a fasi fa unu ben de fosi, èn tapu nanga den sani di unu ben e du, èn kon tron nyun sma di e kisi nyun fasi’.​—Kolosesma 3:8-10.

A no de fu taki, dati son leisi yu o taki sani di yu e sari fu en bakaten (Yakobus 3:8). Te disi pasa, dan aksi yu trowpatna pardon. Tan du muiti fu disi. Baka wan pisi ten, yu nanga yu trowpatna sa si taki unu e lusu den trobi fu unu na wan moro bun fasi.

[Faki/​Prenki na tapu bladzijde 22]

Dri fasi fa unu kan wai pasi gi wan trobi

Arki yu trowpatna.​—Odo 10:19

Lespeki a fasi fa yu trowpatna e prakseri fu sani.​—Filipisma 2:4

Handri na wan lobi fasi.​—1 Korentesma 13:4-7

[Faki/​Prenki na tapu bladzijde 23]

San yu kan du now

Aksi yu trowpatna den sani di skrifi na ondrosei, èn arki den piki fu en sondro taki yu e koti en mofo. Baka dati yu trowpatna kan du a srefi nanga yu.

• A gersi leki mi lobi meki trobi?

• Mi e arki trutru te yu e taki, noso mi e dyompo taki wan sani fosi yu kaba taki?

• Te mi e taki, yu abi a firi taki mi no e hori den firi fu yu na prakseri, noso taki mi e atibron?

• San wi ala tu kan du fu taki moro bun nanga makandra, spesrutu te wan tori de pe wi no e agri nanga makandra?

[Prenki na tapu bladzijde 21]

Yu e arki?

[Prenki na tapu bladzijde 22]

„Mi abi a firi taki yu no e poti nofo prakseri na mi èn taki yu no lobi mi moro”

[Prenki na tapu bladzijde 22]

„Noiti yu e poti ten na wan sei fu de nanga mi!”

[Prenki na tapu bladzijde 22]

„A mun di pasa, mi ben de wan heri dei nanga yu”