Go na content

Go na table of contents

Yu man si a marki fu a denoya fu Yesus?

Yu man si a marki fu a denoya fu Yesus?

Yu man si a marki fu a denoya fu Yesus?

NOWAN sma wani kisi wan takru siki, èn nowan sma wani taki rampu miti en wantronso. Efu wan sma wani wai pasi gi den sortu rampu disi, dan a de wan koni sani te a e poti prakseri na sani di e sori taki ogri kan miti en èn te a e du sani fu kibri ensrefi. Yesus Krestes ben taki fu wán spesrutu marki, di wi musu hori bun na prakseri. A marki di a ben e taki fu en, ben o abi krakti na tapu ala libisma na heri grontapu. Dati wani taki dati a ben o abi krakti sosrefi tapu yu èn tapu yu osofamiri.

Yesus ben taki fu a Kownukondre fu Gado di o puru ala ogridu èn di sa meki grontapu kon tron wan paradijs. Den disipel fu en ben e angri fu kon sabi moro fu a tori disi èn den ben wani sabi o ten a Kownukondre dati ben o kon. Den ben aksi en: „San o de a marki fu yu denoya èn fu a kaba fu a grontapu sistema disi?”​—Mateyus 24:3.

Yesus ben sabi taki baka te sma ben o kiri en èn baka te a kisi wan opobaka, a ben o teki hondrohondro yari bifo a kisi makti na ini hemel fu tiri a libisma famiri leki a Mesias Kownu. Fu di libisma no ben o si te a ben o tron kownu, meki Yesus ben fruteri den bakaman fu en san ben o de a marki di ben o sori den o ten a „denoya” fu en ben o de èn o ten „a kaba fu a grontapu sistema disi” ben o kon. A wán marki disi abi fu du nanga difrenti sani, èn ala den sani disi makandra na a marki fu a denoya fu Yesus.

Ibriwan fu den Evangelie skrifiman Mateyus, Markus, nanga Lukas, ben skrifi soifri san Yesus ben piki den disipel fu en (Mateyus, kapitel 24 nanga 25; Markus, kapitel 13; Lukas, kapitel 21). Tra Bijbel skrifiman ben skrifi tra finifini tori di abi fu du nanga a marki disi (2 Timoteyus 3:1-5; 2 Petrus 3:3, 4; Openbaring 6:1-8; 11:18). Na ini na artikel disi wi no o man taki finifini fu a marki di Yesus ben e taki fu en, ma wi sa poti prakseri na feifi prenspari sani di abi fu du nanga a marki disi. Yu sa si taki den sani di Yesus taki, prenspari gi yu tu.​—Luku a faki na tapu bladzijde 6.

„Wan sani di kenki a historia fu libisma”

„A wan pipel o opo go feti nanga a tra pipel, èn a wan kownukondre nanga a tra kownukondre” (Mateyus 24:7). Wan Doisri koranti e taki dati bifo a yari 1914, sma „ben e bribi taki wan tumusi moi ten ben de fu kon, pe sma ben o de moro fri, pe sani ben o go moro bun, èn pe sma ben o abi en moro bun na moni sei” (Der Spiegel). Ne, ala sani kenki. Soleki fa wan tijdschrift di nen GEO e taki, dan na orloku di bigin na ini augustus 1914 èn di tapu na ini november 1918, ben de wan sari sani trutru. A tijdschrift e taki tu, dati na orloku disi ben tyari wan bigi kenki kon na ini a historia fu a libisma famiri. Moro leki 60 milyun srudati fu feifi difrenti pisi fu grontapu ben teki prati na a tumusi ogri feti dati. Sowan 6000 srudati ben e dede ibri dei. Sensi a ten dati, historia skrifiman fu ibri pisi ten na ini na historia èn fu ibri politiek grupu e si „a pisi ten fu 1914 te go miti 1918 leki wan pisi ten di kenki a historia fu libisma”.

A Fosi Grontapufeti kenki a libimakandra so kefalek, taki noiti sani ben o man kon de baka soleki fa den ben de fosi. Sensi a ten dati, a libisma famiri e libi na ini den lasti dei fu a grontapu sistema disi. Na a kaba pisi fu a di fu 20 yarihondro, yu ben abi someni tra orloku, difrenti grupu feti teige makandra, èn sma du ogri-ati sani fu gens tirimakti. A situwâsi no kon moro bun sensi di a yari 2000 bigin. Boiti orloku, wi e si tra sani di abi fu du sosrefi nanga a marki.

Angriten, pestsiki, nanga gronseki

„Angriten . . . o de” (Mateyus 24:7). Na a ten fu a fosi grontapufeti, furu sma na ini Europa ben e pina fu angri èn sensi a ten dati, angriten pina libisma na ala sei. A historia skrifiman Alan Bullock ben skrifi taki na ini a yari 1933, a ben de so taki na ini Rosiakondre nanga Ukraini yu ben abi „bigi grupu fu sma di ben e dede fu angri èn di ben e wakawaka lontu na den boitipresi . . . Sma ben e poti ipi-ipi dedeskin na sei pasi”. Na ini 1943, di a nyunsuman T. H. White ben de na ini Henan, wan distrikt fu China, a ben si san angriten kan du nanga sma. A ben skrifi: „Na ini angriten, libisma e bigin si ala sortu sani leki nyanyan sani di den kan masi kon fini fu den kan nyan, so taki den kan kisi krakti fu dati. Ma soso te wan sma e si taki a o dede, a sa poti na en ede fu nyan wan sani di sma e si leki wan sani di no bun fu nyan.” A de wan sari sani taki na ini den someni tenti yari di pasa, angriten kon tron wan aladei sani na ini Afrika. Aladi grontapu e gi nofo nyanyan gi ala sma, toku a VN organisâsi di abi fu du nanga nyanyan tori èn nanga gronwroko, kon si taki sowan 840 milyun sma na heri grontapu, no abi nofo nyanyan.

’Na difrenti presi siki o de di e kiri ipi-ipi sma’ (Lukas 21:11). Wan Doisri koranti e taki dati na ini 1918 a Spanyoro griep kiri sowan 20 milyun te go miti 50 milyun sma; a kiri moro sma leki a siki di sma e kari a blaka dede, noso leki a fosi grontapufeti (Süddeutsche Zeitung). Sensi a ten dati, bun furu sma dede fu siki soleki malaria, poki, tuberculose, polio (wan siki di e meki sma kon lan na den futu), nanga cholera. Èn sma na ala sei fu grontapu e skreki fu si fa moro nanga moro sma e kisi AIDS. Wan sani di furu sma no man frustan, na taki na ini a ten disi, yu abi siki di tan pina a libisma famiri, aladi tumusi bun datrayepi de fu feni. A problema disi di libisma no man frustan te nanga now, e sori krin taki wi e libi na ini wan tumusi prenspari ten.

„Gronseki” (Mateyus 24:7). Na ini den 100 yari di pasa, gronseki meki taki dusundusun sma lasi den libi. Soleki fa wan organisâsi e sori, dan sensi 1914 sowan 18 gronseki ben de ibri yari, di ben abi nofo krakti fu broko gebow èn fu priti a gron opo. Ibri yari yu ben abi awinsi wán gronseki di ben hebi nofo fu pori gebow krinkrin èn fu kiri bun furu sma. Aladi sabiman meki ala sortu nyun wrokosani, toku furu sma e dede fu di someni fu den foto pe moro nanga moro sma e go tan, de na presi pe furu gronseki e pasa.

Bun nyunsu!

Furu fu den pisi fu a marki fu den lasti dei, e meki sma sari. Ma Yesus ben taki sosrefi fu bun nyunsu.

„A bun nyunsu disi fu a kownukondre o preiki gi sma na heri grontapu, so taki sma fu ala kondre kan yere dati” (Mateyus 24:14). A wroko di Yesus srefi ben bigin, namku a preiki fu a bun nyunsu fu a Kownukondre, ben o doro wan heimarki na ini den lasti dei. A sani disi pasa trutru. Yehovah Kotoigi e preiki a Bijbel boskopu èn den e leri den sma di wani, fu sori na ini den aladei libi taki den e du san den leri. Nownowde, moro leki siksi milyun Kotoigi e preiki na ini 235 kondre èn na ini moro leki 400 difrenti tongo.

Luku taki Yesus no ben taki dati den muilek situwâsi na grontapu ben o meki taki sma no ben o du noti moro. A no ben taki tu dati ibri pisi fu a marki ben o pasa na ala presi fu grontapu. Ma a ben taki na fesi, dati furu difrenti sani ben o pasa, èn makandra den sani disi ben o tron wan marki di ben o de fu si na heri grontapu.

Kande yu man si taki wanwan sani e pasa na yu lontu, noso taki rampu e pasa na spesrutu presi. Ma yu e frustan tu taki den sani disi di e pasa doronomo èn na a srefi ten abi fu du nanga wan marki di de prenspari gi heri grontapu? Den sani di e pasa, abi krakti tapu yu nanga yu osofamiri. Ma kande wi e aksi wisrefi: ’Ma fu san ede meki a de so taki wan tu sma nomo e poti prakseri na a marki?’

Sma e poti den eigi afersi na a fosi presi

„No swen dyaso!”, „Luku bun nanga hebi stroom!”, „Rèi moro safri”. Disi na wan tu warskow di wi e si skrifi na son presi, ma furu tron sma no e poti prakseri na den. Fu san ede? Fu di makriki wi e bigin du sani na wan fasi di wi feni bun. Fu eksempre, wi kan kisi a firi fu rèi moro tranga leki san wet e taki, noso wi kan kisi a tranga firi fu go swen na presi pe wi no mag swen. Ma a de wan don sani fu no gi yesi na warskow.

Fu eksempre. Na ini Oostenrijk, Fransikondre, Italiakondre, nanga Switserland yu abi den Alpenbergi di lai nanga snew. Ten na ten sma e kisi a warskow fu no go na son pisi fu den bergi disi, fu di ipi-ipi snew kan saka kon na den tapu. Son sma lasi den libi fu di den no gi yesi na den sortu warskow disi. Soleki fa a koranti di nen Süddeutsche Zeitung e sori, dan furu sma di e go koiri na den sortu presi dati no e gi yesi na den warskow disi, fu di den abi a denki taki efu a sani di yu e du no e meki yu frede, dan a no switi. A de wan sari sani taki a kan abi takru bakapisi gi sma te den no e gi yesi na warskow.

Sortu sani kan meki taki sma no wani gi yesi na a marki fu san Yesus ben taki? Kande a feti di den e feti baka gudu e breni den, a kan taki den no e span nanga noti, kande den no man teki wan bosroiti, a kan taki den abi furu fu du, noso kande den e frede fu lasi a posisi di den abi. A de so taki wan tu fu den sani disi e meki taki yu no e poti prakseri na a marki fu a denoya fu Yesus? Yu no denki taki a ben o de wan moro koni sani fu poti prakseri na a marki èn fu du sani fu kisi kibri?

Libi na tapu wan paradijs grontapu

Moro nanga moro sma e poti prakseri na a marki fu a denoya fu Yesus. Kristian, wan yongu man di trow èn di e libi na ini Doisrikondre, e skrifi: „Den sani di e pasa na ini a ten disi no e gi sma howpu. A de krin fu si taki wi e libi na ini ’den lasti dei’.” En nanga a wefi fu en e gebroiki furu ten fu fruteri tra sma fu a Mesias Kownukondre. Frank e libi na ini a srefi kondre dati. En nanga a wefi fu en e gi trawan deki-ati nanga yepi fu a bun nyunsu di de fu feni na ini Bijbel. Frank e taki: „A situwâsi na grontapu e meki taki furu sma no abi howpu gi a ten di e kon. Wi e pruberi fu gi den deki-ati nanga yepi fu Bijbel profeititori di e taki fu a paradijs grontapu.” Na so fasi, Kristian nanga Frank abi wan prati na a kontru fu wán pisi fu a marki fu Yesus, namku fu preiki a bun nyunsu fu a Kownukondre.​—Mateyus 24:14.

Te den lasti dei doro den heimarki, dan Yesus sa figi na owru sistema disi puru èn sosrefi den sma di e horibaka gi a sistema disi. A Mesias Kownukondre sa tiri den afersi na grontapu di sa tron wan Paradijs, soleki fa Bijbel taki na fesi. Libisma no sa kon siki moro èn den no sa dede moro, èn den dedewan sa kisi wan opobaka fu libi na grontapu. Disi na den moi blesi di sma sa kisi te den e poti prakseri na a marki di e sori na ini sortu ten wi e libi. Yu no denki taki a de wan koni sani fu kon sabi moro fu a marki èn fu kon sabi san yu musu du fu tan na libi te a sistema disi o kisi pori? Fu tru, disi musu de wan tumusi prenspari sani gi ala sma.—Yohanes 17:3.

[Prenspari pisi na tapu bladzijde 4]

Yesus ben taki na fesi dati furu difrenti sani ben o pasa, èn makandra den sani disi ben o de wan marki di ben o de fu si na ala sei fu grontapu

[Prenspari pisi na tapu bladzijde 6]

Yu man si taki den srefi sortu sani e pasa ibri tron baka, èn taki den de wan prenspari marki gi sma na heri grontapu?

[Faki/​Prenki na tapu bladzijde 6]

SANI DI E SORI TAKI WI E LIBI NA INI DEN LASTI DEI

Moro orloku leki iniwan ten bifo.​—Mateyus 24:7; Openbaring 6:4

Angriten.​—Mateyus 24:7; Openbaring 6:5, 6, 8

Pestsiki.​—Lukas 21:11; Openbaring 6:8

Moro nanga moro sma e du kruktudu.—Mateyus 24:12

Gronseki.​—Mateyus 24:7

Muilek ten di tranga fu pasa.​—2 Timoteyus 3:1

Sma lobi moni pasa marki.—2 Timoteyus 3:2

Pikin no e gi yesi na den papa nanga mama.​—2 Timoteyus 3:2

Sma no lobi trawan.​—2 Timoteyus 3:3

Sma lobi prisiri na presi taki den lobi Gado.​—2 Timoteyus 3:4

Sma no man dwengi densrefi.—2 Timoteyus 3:3

Sma no lobi san bun.​—2 Timoteyus 3:3

Sma no e poti prakseri na sani di e warskow den gi ogri.​—Mateyus 24:39

Spotuman no wani bribi den buweisi di e sori taki wi e libi na ini den lasti dei.​—2 Petrus 3:3, 4

Na heri grontapu sma e preiki fu Gado en Kownukondre.​—Mateyus 24:14

[Sma di abi a reti fu den prenki na tapu bladzijde 5]

WWI soldiers: From the book The World War​—A Pictorial History, 1919; poor family: AP Photo/Aijaz Rahi; polio victim: © WHO/P. Virot