Go na content

Go na table of contents

Armagedon—Wan moi bigin

Armagedon—Wan moi bigin

Armagedon​—Wan moi bigin

A WORTU „Armagedon” e komoto fu a Hebrew wortu „Har–Magedon”, noso „Megidobergi”. A wortu disi de fu feni na Openbaring 16:16, pe skrifi: „Den tyari den kownu kon na wán na a presi di sma e kari Har–​Magedon.” Suma na den wan di kon na wán na Armagedon, èn fu san ede den kon na wán? Tu vers na fesi, namku na Openbaring 16:14, wi e leisi: „Den kownu na heri grontapu” tyari kon na wán „fu feti a feti na tapu a bigi dei fu Gado na Almaktiwan”. A no de fu taki dati den wortu dati e meki tra moi aksi opo kon. Pe den „kownu” disi e feti? Fu san ede den e feti, èn nanga suma den e feti? A de so taki den kownu disi sa gebroiki fetisani di e kiri ipi-ipi sma wantewante, soleki fa furu sma e bribi? Sma sa de di o pasa Armagedon libilibi? Meki Bijbel gi wi piki tapu den aksi dati.

A de so taki Armagedon sa feti na wan spesrutu bergi na a Mindri-Owstusei, soso fu di Bijbel e taki fu „Megidobergi”? Nôno. A fosi sani di wi musu sabi, na taki a bergi dati no de trutru, bika na a presi pe Megido fu owruten ben de, soso wan pikin bergi fu 20 meter de na sei fu a opo presi di de krosibei. Boiti dati, a kontren lontu Megido pikin tumusi gi ala „den kownu fu grontapu, nanga den legre fu den” (Openbaring 19:19). Toku, Megido ben de a presi pe wan tu fu den moro ogri-ati èn moro prenspari feti fu den kondre na a Mindri-Owstusei, ben feti. Sobun, a nen Armagedon e prenki wan prenspari feti, di abi wán trutru winiman nomo.​—Luku a faki „Megido—Wan nen di fiti” na tapu bladzijde 5.

Armagedon no kan de wan feti nomo na mindri den kondre fu grontapu, bika Openbaring 16:14 e taki dati „den kownu na heri grontapu” e bondru kon na wán fu feti „a feti na tapu a bigi dei fu Gado na Almaktiwan”. Na ini a profeititori di Gado meki Yeremia skrifi, Yeremia taki dati „den sma di Yehovah kiri” sa didon panyapanya na ala sei, „fu a wan kabapisi fu grontapu te na a tra kabapisi fu grontapu” (Yeremia 25:33). Sobun, Armagedon a no wan feti di libisma o feti na wan spesrutu presi na a Mindri-Owstusei. A feti disi na Yehovah en feti, èn a abi fu du nanga heri grontapu.

Ma luku taki Openbaring 16:16, e kari Armagedon wan „presi”. Na ini Bijbel a wortu „presi” kan abi fu du nanga a fasi fa wan sani de, noso nanga wan situwâsi. Ma te Bijbel e taki fu Armagedon, dan a wortu disi wani taki dati ala kondre fu grontapu sa bondru kon na wán fu opo densrefi teige Yehovah (Openbaring 12:6, 14). Na Armagedon ala den kondre fu grontapu sa bondru kon na wán teige „den legre di ben de na hemel” èn den legre disi sa de ondro a tiri fu a „Kownu fu den kownu èn Masra fu den masra”, namku Yesus Krestes.​—Openbaring 19:14, 16.

Ma sma e taki dati na Armagedon ipi-ipi sma o lasi den libi fu di trawan o gebroiki ogri-ati fetisani, èn sma e taki sosrefi taki wan bigi ston di komoto fu hemel sa kon tuka nanga grontapu. Fa a de nanga a tori dati? Yu denki taki wan lobi-ati Gado ben o gi pasi taki a libisma famiri, nanga grontapu, a tanpresi fu den, e kon na wan kaba na so wan ogri-ati fasi? Nôno. Yehovah e taki krin taki a no meki grontapu „fu soso”, ma taki a „seti en fu sma libi na tapu” (Yesaya 45:18; Psalm 96:10). Na Armagedon, Yehovah no sa pori wi grontapu nanga wan bigi faya. Na presi fu dati, a sa ’pori den wan di e pori grontapu’.​—Openbaring 11:18.

O ten Armagedon sa kon?

Na ini den hondrohondro yari di pasa, furu sma aksi densrefi o ten Armagedon o kon. A sani disi meki taki sma kisi ala sortu prakseri fu a tori disi. Te wi e ondrosuku a buku Openbaring, aladi wi e hori den sani na prakseri di skrifi na ini tra pisi fu Bijbel, dan dati kan yepi wi fu kon sabi o ten a tumusi prenspari feti disi o feti. Openbaring 16:15 e sori taki Armagedon abi fu du nanga a ten te Yesus o kon leki wan fufuruman. Yesus gebroiki a srefi agersitori dati fu taki fu a kon di a o kon fu krutu a sistema disi.​—Mateyus 24:43, 44; 1 Tesalonikasma 5:2.

Soleki fa a kontru fu Bijbel profeititori e sori, dan sensi 1914, wi e libi na ini den lasti dei fu a sistema disi. * Wan sani di o sori taki wi doro a kabapisi fu den lasti dei, na a pisi ten di Yesus e kari a „bigi banawtu”. Bijbel no e taki o langa a pisi ten dati sa de, ma den rampu di o pasa na a ten dati, sa de den moro ogri rampu di oiti pasa na grontapu. A bigi banawtu dati sa doro en heimarki na Armagedon.—Mateyus 24:21, 29.

Fu di Armagedon na „a feti na tapu a bigi dei fu Gado na Almaktiwan”, meki libisma no man du noti fu meki a feti disi kon pikinso moro lati. Yehovah poti wan „fasti ten” gi a feti dati. „A no sa kon lati.”​—Habakuk 2:3.

Wan Gado fu regtfardikifasi e feti wan regtfardiki feti

Ma fu san ede Gado ben o wani feti wan feti di abi fu du nanga heri grontapu? Armagedon abi furu fu du nanga wan fu den moro prenspari fasi fu Yehovah, namku retidu. Bijbel e taki: „Yehovah na wan sma di lobi retidu” (Psalm 37:28). Yehovah si ala den kruktudu di libisma du fu sensi di libisma de. A no de fu taki dati a no feni a sani dati bun, èn a abi leti fu firi so fasi. Fu dati ede, a poti en Manpikin fu feti wan regtfardiki feti fu pori a heri ogri sistema disi.

Yehovah wawan man feti wan feti di regtfardiki trutru èn di sa pori soso den wan di musu kisi pori, aladi reti-ati sma sa kisi kibri, awansi pe fu grontapu den de (Mateyus 24:40, 41; Openbaring 7:9, 10, 13, 14). Èn na Yehovah wawan abi a reti fu tiri heri grontapu, bika na en meki ala sani na grontapu.​—Openbaring 4:11.

Sortu sani Yehovah sa gebroiki fu feti teige den feanti fu en? We, dati wi no sabi. San wi sabi, na taki a abi ala san de fanowdu fu pori den ogrisma krinkrin (Yob 38:22, 23; Sefanya 1:15-18). Ma den anbegiman fu Gado na grontapu no sa teki prati na a feti disi. A fisyun na Openbaring kapitel 19 e sori taki soso den legre fu hemel sa teki prati na a feti, makandra nanga Yesus Krestes. Nowan fu den Kresten bakaman fu Yehovah na grontapu sa teki prati na a feti.​—2 Kroniki 20:15, 17.

Wan koni Gado e gi bun furu warskow

Ma sma sa de di o pasa Armagedon libilibi? We, te yu luku en bun, dan nowan sma abi fu dede na Armagedon. Na apostel Petrus ben taki: „Yehovah . . . no wani nowan sma fu lasi libi, ma a wani taki ala sma musu kisi berow” (2 Petrus 3:9). Èn na apostel Paulus ben taki dati Gado „wani taki ala sortu sma musu kisi frulusu èn taki den musu kon sabi a waarheid soifri”.​—1 Timoteyus 2:4.

Fu dati ede, Yehovah sorgu na wan koni fasi taki a „bun nyunsu fu a kownukondre” e preiki na heri grontapu, na ini hondrohondro tongo. Sma na ala sei e kisi na okasi fu pasa Armagedon libilibi èn fu kisi frulusu (Mateyus 24:14; Psalm 37:34; Filipisma 2:12). Den sma di e teki a bun nyunsu, kan pasa Armagedon libilibi, èn den kan libi fu têgo leki volmaakti sma na tapu wan paradijs grontapu (Esekièl 18:23, 32; Sefanya 2:3; Romesma 10:13). Disi na san wan sma ben o fruwakti fu wan Gado di ensrefi na lobi, a no so?​—1 Yohanes 4:8.

Wan Gado fu lobi kan feti?

Ma furu sma e aksi densrefi fu san ede wan Gado di ensrefi na lobi ben o kiri èn pori wan bigi pisi fu a libisma famiri. Wi kan teki a situwâsi dati gersi nanga wan oso di lai kakalaka. Yu no feni taki wan sma di e broko en ede nanga en osofamiri musu kiri den kakalaka disi, so taki na osofamiri fu en no kon siki?

Na so a de tu, taki na fu di Yehovah lobi libisma so te, meki a musu feti a feti fu Armagedon. Gado abi na prakseri fu kenki grontapu kon tron wan paradijs pe libisma sa kon de volmaakti èn pe den sa abi vrede; drape ’nowan sma o meki den beifi’ (Mika 4:3, 4; Openbaring 21:4). Ma san musu pasa nanga den sma di e meki taki trawan no man de na ini vrede, èn no man abi a dyaranti taki sani sa waka bun nanga den? Gado no man du noti moro leki fu pori den ogrisma disi di noiti no sa kenki, so taki sani kan waka bun nanga den regtfardikiwan.​—2 Tesalonikasma 1:8, 9; Openbaring 21:8.

Nofo tron a de so taki a strei nanga a kiri di e pasa na ini a ten disi, e kon fu di onvolmaakti libisma e tiri grontapu, èn fu di den e feti fu a bun fu den eigi kondre nomo (Preikiman 8:9). Fu di libisma tirimakti e suku fu kisi moro nanga moro makti, meki den no e poti prakseri kwetikweti na a Kownukondre di Gado seti. Noti e sori taki den sa gi a makti fu den abra na Gado èn na Krestes (Psalm 2:1-9). Fu dati ede, Yehovah musu puru den sortu tirimakti dati na pasi, so taki a regtfardiki tiri fu En Kownukondre di abi Krestes leki kownu kan bigin tiri na presi fu den (Danièl 2:44). A feti fu Armagedon musu fu feti, so taki a kan kon na krin fu ala ten suma abi a reti fu tiri a planeiti disi èn sosrefi a libisma famiri.

Te Yehovah sa handri na Armagedon, dan a sa du dati fu a bun fu libisma. Now di a situwâsi na grontapu e kon moro ogri, dan soso Gado en volmaakti tirimakti sa man gi libisma ala san den abi fanowdu. Na en Kownukondre wawan sa man meki taki trutru vrede nanga bun ten sa de fu ala ten. Fa sani ben o waka na grontapu efu Gado no ben o handri noiti? Bita-ati, ogridu, nanga feti ben o tan kwinsi libisma, soleki fa dati pasa na ini den hondrohondro yari di libisma tiri grontapu, a no so? Fu taki en leti, a feti fu Armagedon o tyari bigi wini kon gi a libisma famiri!​—Lukas 18:7, 8; 2 Petrus 3:13.

A feti di sa tyari wan kaba kon na ala feti

Armagedon sa du wan sani di nowan enkri tra feti ben man du oiti. Iya, a sa tyari wan kaba kon na ala feti. Suma no e angri fu si a dei te feti no sa de moro? Toku nowan sma oiti ben man tyari wan kaba kon na feti. A sani disi e sori krin taki den wortu fu Yeremia de tru. A ben taki: „Mi sabi heri bun, o Yehovah, taki a no de na libisma fu luku gi ensrefi sortu pasi a wani teki. A no de na wan libisma di e waka, srefi fu taki pe a wani poti en futu” (Yeremia 10:23). Disi na san Bijbel e pramisi fu sori sortu sani Yehovah o du: „A e meki feti kon na wan kaba te na a moro farawe presi fu grontapu. A e broko a bo èn a e koti a lansri trutru na pisipisi; A e bron den wagi na ini faya.”​—Psalm 46:8, 9.

Den difrenti kondre e gebroiki den ogri-ati fetisani fu den fu feti nanga makandra èn pikinmoro den e pori grontapu. Ma a Mekiman fu grontapu sa handri, iya, a sa du dati na Armagedon, a feti di Bijbel e taki fu en! (Openbaring 11:18) Fu dati ede, a feti disi sa meki wan prenspari sani pasa, èn dati na wan sani di sma di ben e frede Gado na ini den hondrohondro yari di pasa, ben e howpu na tapu. A feti disi sa sori krin taki a Mekiman fu grontapu, Yehovah Gado, abi a reti fu tiri ala den mekisani fu en.

Sobun, sma di lobi regtfardikifasi no abi fu frede Armagedon. Na presi fu dati, a e gi wi howpu. A feti fu Armagedon sa puru ala kruktudu nanga ogridu na grontapu, èn a sa opo a pasi gi wan regtfardiki nyun sistema ondro a tiri fu Gado en Mesias Kownukondre (Yesaya 11:4, 5). Na presi taki Armagedon sa de a tuka di wan bigi ston di komoto fu hemel sa kon tuka nanga grontapu, a sa de a bigin fu wan nyun bigin gi regtfardiki libisma di sa libi fu têgo na tapu wan paradijs grontapu.​—Psalm 37:29.

[Futuwortu]

^ paragraaf 9 Luku a buku Sabi di e tjari joe go na têgo libi, kapitel 11. Yehovah Kotoigi tyari en kon na doro.

[Faki/​Prenki na tapu bladzijde 5]

MEGIDO​—WAN NEN DI FITI

Owruten Megido ben de na wan tumusi prenspari presi na a noordsei fu Israel, èn fu drape yu ben kan si a westsei pisi fu a Lagipresi Yisreèl pe a gron ben fatu. A foto dati ben de tumusi prenspari gi den bisnis afersi fu tra kondre, èn gi legre di ben e feti nanga makandra. Sobun, Megido ben tron wan presi pe kondre feti prenspari feti. Luku san Professor Graham Davis e skrifi na ini a buku fu en: „Bisnisman nanga sma di ben e komoto fu ala sortu kondre, ben kan kon makriki na ini a foto Megido; ma na a srefi ten a ben de so taki efu a foto disi ben tranga nofo, dan a ben kan tapu sma fu kon na ini, èn na so fasi a ben kan abi krakti tapu a fasi fa bisnis afersi nanga feti ben e waka. Fu dati ede a no e fruwondru wi taki furu kondre ben e feti fu teki a foto disi abra, èn te dati ben pasa, dan den ben e feti fu no lasi en” (Cities of the Biblical World​—Megiddo).

Wan heri pisi ten Megido ben de wan prenspari presi. Disi ben bigin na ini a di fu tu yarihondro b.G.T., di Thoetmozes III, a tiriman fu Egepte, wini a feti drape teige den tiriman fu Kanan. A foto disi tan wan prenspari presi na ini den hondrohondro yari baka dati, te go miti 1918 di a legre-edeman fu Ingrisikondre, Edmund Allenby gi a legre fu Torkukondre syen, fu di a wini a feti teige den krinkrin. Na Megido Gado meki Krutuman Barak wini Kownu Yabin fu Kanan krinkrin (Krutuman 4:12-24; 5:19, 20). Na ini a birti dati Krutuman Gideon ben wini a feti teige den Midiansma (Krutuman 7:1-22). Na drape sosrefi sma kiri Kownu Ahasia nanga Kownu Yosia.​—2 Kownu 9:27; 23:29, 30.

Te Bijbel e taki dati Armagedon o pasa na ini a birti dati, dan dati fiti fu di sma ben feti furu prenspari feti na a presi dati. A e fiti fu agersi Megido nanga a wini di Yehovah sa wini ala den makti feanti fu en.

[Sma di abi a reti fu a prenki]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Prenki na tapu bladzijde 7]

Na heri grontapu, sma e kisi a warskow èn na okasi fu pasa Armagedon libilibi

[Prenki na tapu bladzijde 7]

Armagedon sa de a bigin fu wan tumusi moi ten