Go na content

Go na table of contents

Wan Bijbel di skrifi na ini a tongo di sma e taki na ini na aladei libi

Wan Bijbel di skrifi na ini a tongo di sma e taki na ini na aladei libi

Wan Bijbel di skrifi na ini a tongo di sma e taki na ini na aladei libi

„EFU yu e bribi taki Bijbel na Gado wortu gi a libisma famiri, dan disi wani taki dati Gado e taki nanga wi. . . . Efu a bribi fu yu abi krakti na tapu yu heri libi, dan a tongo di [Bijbel] skrifi na ini, musu de a tongo di sma e taki na ini na aladei libi.” Na dati a sabiman Alan Duthie skrifi na ini en buku Bible Translations: And How to Choose Between Them.

Sma di lobi Gado Wortu e agri nanga dati nanga den heri ati. Den e bribi trutru taki „na Gado srefi ben meki sma skrifi ala den sani di de na ini Gado Buku; den sani disi bun fu gi leri, fu frumane sma, fu poti sani kon reti, fu leri sma na wan regtfardiki fasi” (2 Timoteyus 3:16). A no de so kwetikweti taki Bijbel na wan owruten buku di e taki fu wan lo kerkitori di e weri sma ede. Bijbel „de na libi, a abi krakti”, èn a e sori sma san na a trutru lusu gi den problema fu na aladei libi (Hebrewsma 4:12). Ma efu sma di e leisi Bijbel wani frustan a santa buku disi èn efu den wani du den sani di skrifi na ini, dan a musu de na ini wan tongo di sma e taki na ini na aladei libi. Te yu luku en bun, dan a pisi fu Bijbel di sma e kari a Nyun Testamenti no ben skrifi na ini na owruten Grikitongo di filosofiaman leki Plato ben e taki, ma a ben skrifi na ini Koine, a Grikitongo di a pipel ben e taki ala dei. Iya, Bijbel ben skrifi na so wan fasi taki a pipel ben kan leisi en èn frustan en.

Fu dati ede, na ini den yari di pasa no so langa ete, sma meki furu Bijbel na ini den difrenti tongo di sma e taki na ini a ten disi. Nofo tron sma ben kisi furu wini fu dati. Moro furu sma kan leisi Bijbel now. Ma a sari fu taki dati furu fu den Bijbel di den vertaal na ini a ten disi, no de soifri fu di den sma ben abi den eigi denki, èn wi e si tu taki furu prenspari wortu no vertaal ala ten na a yoisti fasi. Fu eksempre, sonwan fu den Bijbel disi e taki sani na so wan fasi dati sma no man si krin san Bijbel e leri wi fu a situwâsi fu den dedewan, èn den no man si krin tu san na a sili fu libisma, èn san na a nen fu a tru Gado.

Fu dati ede den sma di lobi a Wortu fu Gado, breiti taki a Nyun-Grontapuvertaling fu den Kresten Griki Buku fu Bijbel kon na doro na ini Sranantongo. Na tapu a „Gi yesi na Gado” Distrikt Kongres 2005, Yehovah Kotoigi meki bekènti taki den tyari a Bijbel disi kon na doro. Fu di a Bijbel disi no abi noti fu du nanga falsi bribi, meki a vertaal na wan soifri fasi, èn na so fasi sma man frustan moro krin san skrifi na ini Bijbel. Fosi a ben de so taki sma no ben man frustan Bijbel krin efu den no ben sabi den owruten tongo. Ma kande yu e aksi yusrefi suma na den sma di vertaal a Bijbel disi na so wan moi fasi.

Den sma di e vertaal a Bijbel disi e gi Gado glori

Kande a Nyun-Grontapuvertaling fu den Kresten Griki Buku fu Bijbel nyun gi sma di e taki Sranantongo, toku na Ingrisitongo-wan fu en ben de kaba sensi 1950. Na a ten dati a Waktitoren Genootschap, wan internationaal Bijbel Genootschap di e tyari Bijbel kon na doro wan heri pisi ten kaba, tyari a Bijbel disi kon na doro na ini Ingrisitongo. A nen fu a nyun Bijbel disi ben e difrenti krinkrin fu den tra Bijbel di prati na ini na „owru testamenti” nanga a „nyun testamenti”. Disi ben de wan fu den furu fasi fa sma ben kan si taki a Bijbel disi ben de wan tumusi aparti wan. The Watchtower fu 15 september 1950 ben taki: „Den sma fu a vertaal komte sori taki den no wani . . . taki sma kon sabi suma na den. Den sori krin taki den no wani taki sma kon sabi a nen fu den, awinsi den de na libi ete, noso awansi den dede kaba. A Bijbel disi vertaal fu gi glori na a nen fu a libilibi èn a tru Gado.”

A heri Nyun-Grontapuvertaling fu den Santa Buku fu Bijbel kon na doro na ini Ingrisitongo na ini a yari 1961. Aladi a de so taki te nanga now sma no sabi a nen fu den sma di vertaal a Bijbel disi, toku wi no abi fu tweifri taki den du a wroko fu den na wan opregti fasi, èn nanga den heri ati. A Nyun-Grontapuvertaling di kon na doro na ini Ingrisitongo na ini 1984, e bigin nanga den wortu disi: „Fu vertaal den Santa Buku fu Bijbel wani taki dati den prakseri fu Yehovah Gado èn den sani di a taki, musu poti abra na ini wan tra tongo . . . Den sma di e vertaal a Bijbel disi, abi dipi lespeki nanga lobi gi Gado, a Gran Skrifiman fu den Santa Buku fu Bijbel, èn den e si en leki wan bigi frantwortu fu poti den prakseri nanga den boskopu fu en abra na ini wan tra tongo, èn den wani du dati so soifri leki den man.”

Ma aladi den sma fu a vertaal komte du a wroko disi na wan opregti fasi, toku sma ben sa kan aksi densrefi efu den ben koni nofo fu vertaal a Bijbel. Son sabiman di no lobi a wroko di a komte du, ben taki dati efu sma no sabi suma na den wan di vertaal a Bijbel disi èn na sortu hei skoro den go, dan a ben o de leki den sma di vertaal a Bijbel disi no abi a koni fu du a vertaalwroko. Ma a no ala sabiman abi a prakseri disi di no fiti kwetikweti. A skrifiman Alan S. Duthie e skrifi: „Efu wi ben sabi suma na den sma di vertaal wan Bijbel, noso suma na den sma di tyari en kon na doro, dan yu denki taki a ben sa de moro makriki gi wi fu kon sabi efu wan Bijbel vertaal bun noso efu a no vertaal bun? Dati no abi fu de so. A moro bun fasi fa wi kan kon sabi efu wan Bijbel vertaal soifri, na fu go ondrosuku a vertaling dati finifini.”

Na a sani disi dusundusun leisiman go ondrosuku. Nownowde moro leki 123.568.266 kopi fu a heri Nyun-Grontapuvertaling, noso pisi fu en, kon na doro na heri grontapu na ini 53 tongo. San furu leisiman kon si?

Wan Bijbel di e santa Gado nen

Na ini Mateyus 6:9 Yesus leri den disipel fu en fu begi: „Wi Tata na hemel, meki yu nen kon santa.” Toku a de so taki furu Bijbel, no kari a nen fu Gado, ma den gebroiki soso a titel „Gado” noso „Masra”. Ma fosi, disi no ben de so. Na ini den owruten Hebrew Buku fu Bijbel, Gado en eigi nen „Yehovah” ben skrifi krin sowan 7000 tron (Exodus 3:15; Psalm 83:18). Bakaten, kruktubribi ben meki taki den Dyu kon frede fu gebroiki a nen fu Gado. Baka di den apostel fu Yesus dede, dan a kruktubribi disi ben kon abi krakti tapu a Kresten gemeente. (Teki gersi Tori fu den Apostel 20:29, 30; 1 Timoteyus 4:1.) Den sma di ben skrifi pisi fu den Griki Buku fu Bijbel abra, bigin puru a nen fu Gado, Yehovah, èn na presi fu dati den gebroiki den Griki wortu Kuʹri·os, san wani taki „Masra”, nanga Theʹ·os, san wani taki „Gado”.

Koloku taki a komte di vertaal a Nyun-Grontapuvertaling ben abi a deki-ati fu poti a nen Yehovah baka na ini den Kresten Griki Buku fu Bijbel („Nyun Testamenti”), èn 237 leisi a nen de fu feni na ini a Bijbel disi. Den sma di vertaal a Bijbel disi, no poti a nen baka soso fu di den ben firi fu du disi, ma den poti a nen, baka di den ondrosuku sani bun èn finifini. Fu eksempre, Lukas 4:18 e kari den wortu di skrifi na ini Yesaya 61:1. Di den skrifi a buku Yesaya na ini Hebrewtongo, dan a nen Yehovah ben de fu feni na ini a vers disi. Fu dati ede a fiti taki a Nyun-Grontapuvertaling vertaal Lukas 4:18 na a fasi disi: „A yeye fu Yehovah de na mi tapu, bika a salfu mi fu meki a bun nyunsu bekènti na den pôtisma.”

Te den tekst vertaal na a fasi disi, dan dati e yepi den leisiman tu fu si taki Yehovah Gado nanga en wan-enkri gebore Manpikin, Yesus Krestes, na tu difrenti sma. Fu eksempre, furu Bijbel vertaal Mateyus 22:44 na a fasi disi: „Masra ben taigi mi Masra.” Ma suma e taki nanga suma? Te yu luku en bun, dan a tekst disi teki puru fu Psalm 110:1 pe yu kan leisi a nen fu Gado soleki fa a ben skrifi fosi na ini Hebrewtongo. Fu dati ede a Nyun-Grontapuvertaling e taki: „Yehovah taigi mi Masra: ’Sidon na mi reti-anusei teleki mi poti yu feanti na ondro yu futu.’” Yu no abi fu go na hei skoro fu frustan taki Bijbel e sori taki Yehovah Gado nanga en Manpikin na tu difrenti sma (Markus 13:32; Yohanes 8:17, 18; 14:28). Efu wan sma wani kisi frulusu, dan a de tumusi prenspari taki a frustan a sani disi. Tori fu den Apostel 2:21 e taki: „Ibri sma di e kari a nen fu Yehovah sa kisi frulusu.”

A vertaal soifri èn a krin fu frustan

Ete wan tu moi sani de na ini a Nyun-Grontapuvertaling. A buku di den gebroiki moro furu fu vertaal a Bijbel disi na ini Ingrisitongo, na a tumusi bun Grikitongo vertaling fu Westcott nanga Hort. Den sma di vertaal a Nyun-Grontapuvertaling du bun furu muiti fu vertaal a Grikitongo fu fositen so soifri leki den man na ini na Ingrisitongo fu a ten disi, na wan fasi di makriki fu frustan. Disi meki taki furu sani na ini a Bijbel disi skrifi soleki fa den Bijbel skrifiman ben taki den, ma toku a vertaal na so wan fasi tu taki sma man frustan sani moro krin.

Fu eksempre, luku den wortu fu Romesma 13:1 pe na apostel Paulus ben gi Kresten a deki-ati taki „ibri sma musu saka ensrefi na ondro den tiriman”, noso na ondro den tirimakti fu kondre. Furu Bijbel e taki dati na „Gado seti dem” tirimakti disi, noso taki „na Gado poti den” (Da Bijbel na ini Sranantongo; Nyun Testamenti). Son kownu gebroiki den sortu tekst disi fu sori taki den abi a reti fu tiri sma na wan ogri-ati fasi. Ma fu di a Nyun-Grontapuvertaling e vertaal sani soifri èn soleki fa den Bijbel skrifiman ben abi na prakseri, meki den vertaal a tekst disi so: „Na Gado gi den tiriman di de, na okasi fu tiri, ma a makti fu den e difrenti fu a di fu en.” Now sma kan si krin taki aladi Gado srefi no e taki sortu tiriman musu tiri grontapu, toku a e gi den libisma disi na okasi fu abi makti na tapu trawan, ma noiti a tirimakti fu den hei moro di fu Gado.

A Nyun-Grontapuvertaling e pruberi tu fu vertaal den difrenti fasi fa a Grikitongo e gebroiki wortu di e sori san wan sma e du, noso o ten a e du a sani dati. Na ini furu tongo di sma e taki na ini a ten disi, den e gebroiki den sortu wortu disi na so wan fasi taki wan sma kan sabi o ten wan sani pasa: efu a pasa kaba, efu a e pasa nownowde, noso efu a musu pasa ete. Na ini Grikitongo, den sortu wortu disi e sori tu efu wan sani pasa fu wan syatu pisi ten nomo, efu a pasa kaba, noso efu a e go doro ete. Luku san Yesus ben taki na ini Mateyus 6:33. A Griki wortu di wani taki „suku” e sori taki wan sma musu tan du a sani disi. Fu sori krin san Yesus ben abi na prakseri, a tekst vertaal so: „Fu dati ede, tan suku a kownukondre nanga En regtfardikifasi fosi, dan unu sa kisi ala den tra sani tu.” Mateyus 7:7 vertaal na wan srefi sortu fasi tu: „Tan aksi, dan unu sa kisi; tan suku, dan unu sa feni; tan naki na tapu a doro, dan a doro sa opo gi unu.”​—Luku sosrefi Romesma 1:32; 6:2; Galasiasma 5:15.

A Nyun-Grontapuvertaling du bun furu muiti fu vertaal den moro prenspari wortu na a srefi fasi. Fu eksempre, na furu presi den vertaal a Griki wortu psuʹche nanga „sili”. A bakapisi de taki den leisiman kan si wantewante taki a sili no de wan sani di no man dede, soleki fa kerki e leri sma. A sili kan kisi pori, a kan dede.​—Mateyus 2:20, futuwortu; Markus 3:4, Lukas 6:9; 17:33.

Sani du fu meki taki sma na heri grontapu man leisi Gado Wortu

Den Kresten Griki Buku fu Bijbel kon na doro na ini Sranantongo, ma dati na soso a bigin. Nownowde sani e seti fu vertaal a heri Bijbel te fu kaba. Ma a de so taki den wan di o leisi a Sranantongo Bijbel disi kan de seiker taki a vertaal soifri, neleki fa a de nanga na Ingrisitongo Bijbel?

We, den leisiman kan de seiker fu disi, bika a Tiri Skin fu Yehovah Kotoigi tiri a wroko fu vertaal a Bijbel disi. Den ben kon si taki a de wan koni sani te wan grupu fu sma e wroko makandra fu vertaal Bijbel na ini wan tra tongo. Fu dati ede, na ini difrenti kondre den seti spesrutu grupu fu vertaal a Bijbel. Fu yepi den grupu disi, meki den brada opo wan afdeling na a edekantoro fu a Waktitoren Genootschap na Brooklyn, na ini New York, èn na afdeling disi nen Vertaalservice. Na afdeling disi e gi piki tapu aksi di den grupu disi abi, èn den e luku taki den Nyun-Grontapuvertaling di den e vertaal na ini den difrenti tongo, e kruderi nanga makandra. A Waktitoren Genootschap meki wan moi wrokosani tu, namku wan computer sistema di e yepi den sma di e vertaal Bijbel. Ma disi no wani taki dati a computer wawan e du a wroko: den sma di e wroko nanga den computer musu du tranga muiti fu du a vertaalwroko. Ma a computer sistema meki taki a de moro makriki gi den grupu di e vertaal Bijbel, fu du a moi wroko fu den, namku fu vertaal a Nyun-Grontapuvertaling na a srefi soifri fasi fa den vertaal en na ini Ingrisitongo, èn fu vertaal den prenspari wortu na a srefi fasi someni leki den man. Wan fu den sani di a vertaal sistema disi abi, na taki a e sori fa ibriwan fu den Hebrew nanga Griki wortu vertaal na ini na Ingrisitongo Nyun-Grontapuvertaling; disi na wan moi fasi fu yepi den sma di e vertaal a Bijbel na ini wan tra tongo, fu suku wortu na ini a tongo fu den di wani taki a srefi leki den Ingrisitongo wortu.

Te wi luku den bun bakapisi, dan wi kan si wantewante taki a seti disi na wan tumusi bun seti. Wi e gi unu a deki-ati fu ondrosuku a Nyun-Grontapuvertaling fu den Kresten Griki Buku fu Bijbel. Yu kan aksi den sma di tyari a tijdschrift disi kon na doro, fu kan kisi a Bijbel disi. Yu sa prisiri tu fu si den furu moi sani di de na ini: a druk na ini letter di sma man leisi bun; na tapusei fu ibri bladzijde a abi edeprakseri di e meki en moro makriki fu feni den vers di wi e gebroiki furu; a abi karta di e sori wi finifini pe den difrenti presi ben de di kari na ini Bijbel; na bakasei a abi wan appendix pe yu kan feni tra prenspari sani sosrefi di e taki fu wan tu moi tori. A moro prenspari sani, na taki yu kan leisi a Bijbel disi nanga a frutrow taki den vertaal a boskopu fu Gado na wan soifri fasi na ini a tongo di sma e taki na ini na aladei libi.

[Prenki na tapu bladzijde 13]

Bijbel skrifiman leki na apostel Paulus ben skrifi sani na ini a tongo di sma ben e taki na ini na aladei libi

[Prenki na tapu bladzijde 16]

Fu di a „Nyun-Grontapu-vertaling” vertaal na wan fasi di sma man frustan krin, meki wi kan gebroiki en bun na ini a preikiwroko