San Bijbel e leri

Bijbel e desko umasma?

TERTULLIANUS, wan sabiman fu kerki tori di ben e libi na ini a di fu dri yarihondro, ben taki wan leisi dati wan umasma „na a portu fu didibri”. Tra sma gebroiki Bijbel fu sori taki umasma no de so prenspari leki mansma. Leki bakapisi fu dati, furu sma feni taki Bijbel e desko umasma.

Elizabeth Cady Stanton, wan fu den fosi sma di ben e opo taki gi den reti fu umasma na ini a di fu 19 yarihondro, ben feni taki „Bijbel nanga a Kerki na den moro prenspari sani di ben tapu umasma fu kon abi den srefi reti leki mansma.” Stanton ben taki fu den fosi feifi buku fu Bijbel: „Mi no sabi nowan tra buku di e sori sma so furu fu a fasi fa mansma e basi umasma, èn fu a fasi fa sma e soso umasma.”

Aladi wan tu sma nomo na ini a ten disi e denki na so wan kruktu fasi fu a tori disi, toku furu sma feni ete taki son pisi fu Bijbel e horibaka gi a desko di sma e desko umasma. A fiti fu denki so?

A fasi fa den Hebrew Buku fu Bijbel e taki fu umasma

„Yu sa abi tranga lostu gi yu masra, èn en sa basi yu” (Genesis 3:16). Sabiman di e luku Bijbel finifini, e taki dati den wortu disi e sori taki Gado ben strafu Eva, èn taki den wortu disi e sori taki Gado feni en bun taki mansma e basi umasma. Ma den wortu disi no e sori san Gado ben abi na prakseri. Na presi fu dati, den e sori krin sortu takru bakapisi kon fu di libisma sondu èn fu di den weigri fu saka densrefi ondro a tiri fu Gado. Fu di libisma na sondusma, meki  den e du ogri nanga umasma, ma dati a no san Gado ben abi na prakseri. A tru taki na ini son kulturu, masra e basi den wefi fu den, èn furu tron den e du dati na wan ogri-ati fasi. Ma disi a no san Gado ben abi na prakseri.

Gado ben meki Adam nanga Eva akruderi a prenki fu en. Boiti dati, Gado ben gi ala tu sma a komando fu meki pikin, fu furu grontapu, èn fu poti grontapu na den ondro. Den ben musu wroko makandra na ini wánfasi (Genesis 1:27, 28). Na a pisi ten dati, nowan fu den ben e basi a trawan na wan ogri-ati fasi. Genesis 1:31 e taki: „Gado ben si ala san a ben meki èn luku! a ben de heri bun.”

Son Bijbel tori no e taki fa Gado ben e prakseri fu son sani. A kan taki a Bijbel tori e sori nomo san ben pasa na ini wan spesrutu pisi ten. Fu eksempre, Bijbel e taki fa Lot ben wani gi den tu umapikin fu en na den sma fu Sodom, ma a no e sori fa Gado ben e denki fu a tori, noso fa Gado krutu a tori.​—Genesis 19:6-8. *

Fu taki en krin, Gado e tegu gi iniwan fasi fa sma e kwinsi trawan noso e du ogri nanga den (Exodus 22:22; Deuteronomium 27:19; Yesaya 10:1, 2). A Wet fu Moses ben e krutu a didon di sma e didon nanga tranga na trawan, èn a seri di sma e seri den skin fu seks ede (Lefitikus 19:29; Deuteronomium 22:23-29). Sma no ben mag du sutadu, èn ala tu sma di ben du sutadu ben musu kisi dedestrafu (Lefitikus 20:10). Na presi taki a Wet ben e desko umasma, a ben e sori taki umasma de prenspari, èn a ben tapu sma fu no basi den soso fu kisi wini gi densrefi, soleki fa den tra nâsi ben gwenti du doronomo. Wan Dyu uma di ben de wan bun wefi, ben e kisi furu lespeki fu trawan (Odo 31:10, 28-30). Na den Israelsma no ben wani gi yesi na den wet fu Gado, di e taki dati den ben musu sori lespeki gi umasma. A fowtu de na den, a no Gado ben wani en so (Deuteronomium 32:5). Te fu kaba, Gado krutu a heri nâsi, èn a strafu den fu di den no ben wani gi yesi na en kwetikweti.

Wan sma musu firi leki trawan e desko en, te a musu saka ensrefi na sma ondro?

Wan libimakandra o man drai bun, soso te sani orga na wan yoisti fasi. Disi wani taki dati sma musu de di e teki fesi. Efu dati no de so, dan sani e waka bruyabruya. „Gado a no wan Gado fu bruya, ma fu vrede.”​—1 Korentesma 14:33.

Na apostel Paulus ben taki fu a frantwortu fu a masra leki edeman na ini na osofamiri, di a taki: „Krestes na a ede fu ibri man; a man na a ede fu na uma, èn Gado na a ede fu Krestes” (1 Korentesma 11:3). Ibri sma boiti Gado, musu saka ensrefi ondro wan edeman. Sobun, Yesus abi wan edeman na en tapu. Disi wani taki dati Gado e desko en? Kwetikweti! Bijbel e taki dati mansma abi a frantwortu fu teki fesi na ini a gemeente èn na ini na osofamiri, ma disi no wani taki dati Gado e desko umasma. Efu sani musu waka bun na ini na osofamiri èn na ini a gemeente, dan umasma nanga mansma musu tyari a frantwortu fu den na wan lobi-ati fasi èn na wan lespeki fasi.​—Efeisesma 5:21-25, 28, 29, 33.

Ala ten Yesus ben e handri nanga umasma na wan lespeki fasi. A ben weigri fu teki den gwenti nanga den leri abra fu den Fariseiman, di ben e desko trawan. A ben e taki nanga umasma di no ben de Dyu (Mateyus 15:22-28; Yohanes 4:7-9). A ben e gi leri na umasma (Lukas 10:38-42). A ben leri mansma fu no gowe libi a wefi fu den (Markus 10:11, 12). Yesus ben abi umasma leki mati, wan sani di furu mansma na ini a pisi ten dati no ben e du (Lukas 8:1-3). Leki wan sma di e sori ala den fasi fu Gado na wan volmaakti fasi, Yesus sori taki na ini Gado ai, mansma nanga umasma warti a srefi. Fu taki en leti, na ini a Kresten gemeente fu a fosi yarihondro, yu ben abi mansma nanga umasma di ben kisi santa yeye leki wan presenti (Tori fu den Apostel 2:1-4, 17, 18). Te den salfuwan, di abi a howpu fu dini leki kownu nanga priester makandra nanga Krestes, kisi wan opobaka fu libi na ini hemel, dan yu no sa abi mansma nanga umasma (Galasiasma 3:28). A Skrifiman fu Bijbel, Yehovah, no e desko umasma.

[Futuwortu]