Den ben gebore leki memre fu a nâsi di Gado teki
Den ben gebore leki memre fu a nâsi di Gado teki
„Na yu Yehovah yu Gado teki fu tron a pipel fu en.”—DEUTERONOMIUM 7:6.
1, 2. Sortu bigi sani Yehovah ben du gi a pipel fu en, èn sortu banti den Israelsma ben kon kisi nanga Gado?
NA INI 1513 b.G.T., Yehovah kisi wan nyun banti nanga den futuboi fu en na grontapu. Na ini a yari dati, a gi syen na wan grontapu tirimakti, èn a puru den Israelsma na ini katibo. Na so Yehovah tron a Frulusuman èn na Eiginari fu den. Fosi Gado ben du den sani dati, a ben taigi Moses: „Taigi den manpikin fu Israel: ’Mi na Yehovah, èn mi sa frulusu unu trutru fu a pina di den Egeptesma e pina unu, èn mi sa puru unu na ini katibo. Iya, mi sa langa mi anu teki unu baka, èn mi sa strafu den. Trutru mi sa teki unu leki mi pipel, èn mi sa de un Gado.’”—Exodus 6:6, 7; 15:1-7, 11.
2 Syatu baka di den Israelsma komoto na ini Egepte, dan Yehovah, a Gado fu den, meki wan frubontu nanga den. A no ben de so moro taki Yehovah ben sroto wan frubontu nanga spesrutu sma, nanga famiri, noso lo, ma now a ben sroto wan frubontu nanga wan heri nâsi na grontapu (Exodus 19:5, 6; 24:7). A ben gi a pipel fu en wet, di ben sori den fa fu tyari densrefi, èn san de moro prenspari na taki den wet ben sori den tu fa den ben musu anbegi Yehovah. Moses ben taigi den: „Sortu bigi nâsi de di abi gado so krosibei na en, neleki fa Yehovah, wi Gado de krosibei na wi, ibri leisi te wi e kari en? Èn sortu bigi nâsi de di abi regtfardiki wet nanga krutubosroiti, leki a heri wet disi di mi e poti na un fesi tide?”—Deuteronomium 4:7, 8.
Den gebore leki memre fu wan nâsi di de kotoigi
3, 4. San ben de wan prenspari reide fu san ede Yehovah ben teki den Israelsma leki en nâsi?
3 Hondrohondro yari bakaten, Yehovah ben memre den Israelsma nanga yepi fu en profeiti Yesaya, san ben de wan prenspari reide fu san ede a ben teki den leki en nâsi. Yesaya ben taki: „Disi na san Yehovah, yu Mekiman, taki, o Yakob, èn a Sma di gi yu libi, o Israel: ’No frede, bika mi bai yu baka. Mi kari yu na yu nen. Yu na fu mi. Bika mi na Yehovah, yu Gado, a Santawan fu Israel, yu Frulusuman. . . . Tyari den manpikin fu mi kon fu farawe, èn den umapikin fu mi fu den moro farawe presi fu grontapu, ibri sma di e tyari mi nen, èn di mi meki so taki mi kan kisi glori, ibri sma di mi meki, iya ibri sma di mi gi libi. Unu na mi kotoigi,’ na so Yehovah taki, ’iya, mi futuboi di mi frukisi, . . . a pipel di mi seti gi misrefi, so taki den ben sa fruteri fu a grani di mi musu kisi.’”—Yesaya 43:1, 3, 6, 7, 10, 21.
4 Fu di den Israelsma ben e tyari a nen fu Yehovah, meki den ben o de leki kotoigi di ben o sori den tra nâsi taki Yehovah abi a reti fu tiri hemel nanga grontapu. Den ben o de wan pipel di Yehovah ben teki, ’so taki A ben kan kisi glori’. Den ben musu ’fruteri fu a grani di Yehovah musu kisi’, iya, den ben musu fruteri fu den wondru sani di a ben du fu frulusu den, èn na so fasi den ben o meki a santa nen fu en kisi glori. Fu taki en leti, den ben musu de wan nâsi di ben o de kotoigi fu Yehovah.
5. Na sortu fasi a nâsi Israel ben gi ensrefi abra na Gado?
5 Na ini a di fu 11 yarihondro b.G.T., Kownu Salomo ben sori taki Yehovah ben poti Israel aparti fu den tra nâsi. A ben begi Yehovah: „Yusrefi ben poti den aparti fu ala den pipel fu grontapu, leki wan gudu” (1 Kownu 8:53). Son Israelsma ben abi wan spesrutu banti tu nanga Yehovah. Wan pisi ten na fesi, Moses ben taigi den: „Unu na manpikin fu Yehovah yu Gado. . . . Bika yu na wan santa pipel gi Yehovah, yu Gado” (Deuteronomium 14:1, 2). Fu dati ede, den yonguwan fu a pipel Israel no ben abi fu gi densrefi abra na Yehovah. Den ben gebore leki memre fu a pipel di ben gi ensrefi abra na Gado (Psalm 79:13; 95:7). Ala den bakapikin ben kisi leri fu den wet fu Yehovah, èn den ben musu hori densrefi na den wet dati, fu di Yehovah ben sroto wan frubontu nanga Israel.—Deuteronomium 11:18, 19.
Den Israelsma ben musu bosroiti gi densrefi
6. Sortu bosroiti ibri Israelsma ben musu teki?
6 Aladi den Israelsma ben gebore leki memre fu wan nâsi di ben gi densrefi abra na Gado, toku ibriwan fu den ben musu bosroiti efu a ben o dini Gado. Fosi den ben go na ini a Pramisi Kondre, Moses ben taigi den: „Mi e teki hemel nanga grontapu leki kotoigi teige unu tide, taki mi poti libi nanga dede na yu fesi, blesi nanga fluku; èn yu musu teki a libi so taki yu kan tan na libi, yu nanga yu bakapikin, fu di yu lobi Yehovah, yu Gado, fu di yu e arki en sten èn fu di yu e tai hori na en; bika a e gi libi, èn a kan meki yu libi fu wan langa pisi ten, so taki yu kan tan na tapu a gron di Yehovah sweri fu gi na yu fositen tata Abraham, Isak nanga Yakob” (Deuteronomium 30:19, 20). Sobun, ibri Israelsma ben musu bosroiti efu a ben o lobi Yehovah, efu a ben o arki en sten, èn efu a ben o tai hori na en. Fu di den Israelsma ben kan bosroiti gi densrefi, meki den ben o abi fu tyari a frantwortu fu a bosroiti di den ben teki.—Deuteronomium 30:16-18.
7. San ben pasa nanga den pikin di gebore baka a ten fu Yosua ?
7 A pisi ten fu den Krutuman e sori krin san ben de den bakapisi te sma ben de getrow, èn te den no ben de getrow. Leti bifo a pisi ten dati, den Israelsma ben teki a bun eksempre fu Yosua, èn den ben kisi blesi. „A pipel ben tan dini Yehovah na ini ala den dei fu Yosua, èn na ini ala den dei fu den owru man di ben de na libi baka di Yosua dede, èn di ben si ala den bigi sani di Yehovah ben du gi Israel.” Ma wan pisi ten baka di Yosua dede, dan „den pikin di gebore baka dati no ben sabi Yehovah, èn den no ben sabi den sani di a ben du gi Israel. Ne den manpikin fu Israel bigin du san ogri na ini Yehovah ai” (Krutuman 2:7, 10, 11). Soleki fa a sori, dan den pikin di ben gebore bakaten, no ben ondrofeni san Yehovah du gi Israel, èn den no ben e warderi a grani di den ben abi fu de memre fu wan pipel di ben gi ensrefi abra na Gado. Den no ben warderi en tu taki na ini a ten di pasa, Yehovah, a Gado fu den, ben du bigi sani gi a bun fu den.—Psalm 78:3-7, 10, 11.
Den Israelsma e du san Yehovah e fruwakti fu den
8, 9. (a) Sortu okasi den Israelsma ben kisi fu sori taki den ben gi densrefi abra na Yehovah? (b) Sortu wini den sma ben e kisi te den ben e tyari ofrandi fu di densrefi ben wani du dati?
8 Yehovah ben gi a pipel fu en okasi fu du san a ben e fruwakti fu den leki wan pipel di ben gi densrefi abra na en. Fu eksempre, a Wet fu en ben gi den na okasi fu tyari difrenti sortu ofrandi. Sma ben fruplekti fu tyari sonwan fu den ofrandi disi, ma efu den ben wani den ben mag tyari tra sortu ofrandi tu (Hebrewsma 8:3). Dati ben de ofrandi soleki bron-ofrandi, nyanyan-ofrandi, nanga vrede-ofrandi, èn den ofrandi disi ben de presenti di sma ben gi na Yehovah fu taki en tangi, èn so taki a ben kan feni den bun.—Lefitikus 7:11-13.
9 Den ofrandi dati di sma ben mag tyari efu den ben wani, ben plisi Yehovah. Bijbel e taki dati a bron-ofrandi nanga a nyanyan-ofrandi ben de „wan switi smeri gi Yehovah” (Lefitikus 1:9; 2:2). Te sma ben e tyari wan vrede-ofrandi, dan a brudu nanga a fatu fu a meti ben de gi Yehovah, ma tra pisi fu a meti ben de gi den priester èn gi a sma di ben tyari na ofrandi. Sobun, na agersi fasi Yehovah nanga a sma di tyari na ofrandi, ben e nyan nanga makandra, èn disi ben sori taki den ben abi vrede nanga makandra. A Wet ben taki: „Efu unu e tyari wan vrede-ofrandi gi Yehovah, dan un musu du dati na so wan fasi taki Gado feni unu bun” (Lefitikus 19:5). Aladi ala den Israelsma ben gebore leki memre fu wan pipel di ben gi densrefi abra na Yehovah, toku den sma di ben e tyari ofrandi fu di densrefi ben wani du dati, ben e sori nanga dati taki trutru den ben wani teki Yehovah leki a Gado fu den. Disi ben meki taki Yehovah ben ’feni den bun’, èn den ben e kisi bun furu blesi fu en.—Maleaki 3:10.
10. Fa Yehovah ben sori na ini a ten fu Yesaya nanga Maleaki, taki a no ben feni den ofrandi fu den Israelsma bun?
10 Ma nofo tron a nâsi Israel, di ben gi ensrefi abra na Gado, no ben de getrow na Yehovah. Nanga yepi fu a profeiti Yesaya, Yehovah ben taigi den: „Yu no gi mi a heri skapu fu yu leki bron-ofrandi, èn yu no gi mi glori nanga den ofrandi fu yu. Mi no ben dwengi yu fu gi mi wan presenti” (Yesaya 43:23). Boiti dati, te sma no ben e tyari ofrandi nanga den heri ati, dan den ofrandi dati no ben warti na ini Yehovah ai. Fu eksempre, dri hondro yari baka di Yesaya dede, namku na ini a ten fu a profetiti Maleaki, den Israelsma ben e tyari malengri meti leki ofrandi. Ma Maleaki ben taigi den: „’Mi no abi nowan prisiri na unu’, Yehovah fu den legre taki, ’èn mi no e prisiri fu a presenti-ofrandi fu un anu.’ . . . ’Unu tyari wan sani kon di unu fufuru, wan sani di lan, èn wan sani di siki; iya, unu tyari en kon leki wan presenti. Mi kan prisiri nanga a sani di unu gi mi?’ na so Yehovah taki.”—Maleaki 1:10, 13; Amos 5:22.
Yehovah no ben feni a nâsi Israel bun moro
11. Sortu okasi Israel ben kisi?
11 Na a ten di den Israelsma ben tron wan nâsi di gi ensrefi abra na Yehovah, dan a pramisi den: „Efu unu e du finifini san mi taigi unu èn unu e hori unsrefi na mi frubontu, dan unu sa tron wan spesrutu gudu gi mi na mindri ala tra pipel, bika heri grontapu na fu mi. Unu sa tron wan kownukondre fu priester èn wan santa pipel gi mi” (Exodus 19:5, 6). A pramisi Mesias ben o de wan bakapikin fu den, èn na so den ben o de den fosiwan di ben o kisi na okasi fu tron memre fu Gado en Kownukondre tirimakti (Genesis 22:17, 18; 49:10; 2 Samuel 7:12, 16; Lukas 1:31-33; Romesma 9:4, 5). Ma furu fu den Israelsma no ben e tyari densrefi leki sma di ben gi densrefi abra na Gado (Mateyus 22:14). Den no ben wani si Yesus leki a Mesias, èn te fu kaba den kiri en.—Tori fu den Apostel 7:51-53.
12. San Yesus ben taki fu sori taki Yehovah no ben feni a nâsi Israel bun moro?
12 Wan tu dei fosi Yesus dede, a ben taigi den Dyu kerki fesiman: „Noiti unu no leisi san Gado Buku taki? Drape skrifi: ’A srefi ston di den bowman no ben wani gebroiki, na a wan dati tron a moro prenspari ukuston. Na Yehovah meki taki disi pasa, èn wi feni en wan tumusi aparti sani’. Dati meki mi e taigi unu: Den sa puru a kownukondre fu Gado na un anu èn den sa gi en na wan pipel di e meki den froktu fu a kownukondre” (Mateyus 21:42, 43). Yesus ben sori den taki Yehovah no ben feni a nâsi Israel bun moro. A ben taigi den: „Yerusalem, Yerusalem, di e kiri den profeiti èn di e ston den sma kiri di ben seni kon na unu; someni leisi mi ben wani tyari den pikin fu yu kon na makandra, neleki fa wan umafowru e tyari den pikin fu en kon na makandra na ondro den frei fu en! Ma unu no ben wani. Luku! Gado o gowe libi un oso gi unu.”—Mateyus 23:37, 38.
Wan nyun nâsi di gi ensrefi abra na Gado
13. Sortu profeititori Yehovah ben taki na ini a ten fu Yeremia?
13 Na a ten fu a profeiti Yeremia, Yehovah ben taki wan profeititori di ben e sori taki wan nyun sani di ben o pasa, èn a sani disi ben abi fu du nanga a pipel fu en. A ben taki: „’Luku! Dei e kon’, na so Yehovah taki, ’èn mi sa sroto wan nyun frubontu nanga na oso fu Israel èn nanga na oso fu Yuda; a no sa de wan frubontu leki a wan di mi ben sroto nanga den fositen tata fu den, tapu a dei di mi ben teki den na den anu fu tyari den komoto na ini a kondre Egepte,’ a frubontu fu mi di densrefi ben broko, aladi misrefi ben de a trowmasra fu den’, na so Yehovah taki.’ ’Bika disi na a frubontu di mi sa sroto nanga na oso fu Israel baka den dei dati’, na so Yehovah taki. ’Mi sa poti mi wet na ini den, èn mi sa skrifi en na tapu den ati. Èn mi sa tron a Gado fu den, èn densrefi sa tron mi pipel.’”—Yeremia 31:31-33.
14. O ten èn na sortu fasi wan nyun nâsi gebore di gi ensrefi abra na Yehovah? Tyari kon na krin suma na a nyun nâsi dati.
14 A fondamenti fu a nyun frubontu disi ben seti di Yesus dede èn a gi a waarde fu a brudu fu en di a trowe, na en Tata bakaten, na ini 33 G.T. (Lukas 22:20; Hebrewsma 9:15, 24-26) Ma di a santa yeye kon na tapu sma na a Pinksterfesa fu 33 G.T., èn wan nyun nâsi gebore, namku „na Israel fu Gado”, dan a nyun frubontu kon abi krakti (Galasiasma 6:16; Romesma 2:28, 29; 9:6; 11:25, 26). Na apostel Petrus ben skrifi den salfu Kresten, èn a taki: „Unu na ’wan spesrutu grupu fu sma di Gado teki, iya, wan grupu fu priester di o tiri leki kownu, wan santa pipel, wan pipel di de wan spesrutu gudu, so taki unu ben sa fruteri ala sma fu den kefalek moi fasi’ fu a sma di kari unu komoto na ini a dungru fu kon na ini en tumusi moi leti. Bika fosi, unu no ben de wan pipel, ma now unu na a pipel fu Gado” (1 Petrus 2:9, 10). Na aparti banti di Yehovah ben abi nanga a trutru Israel, ben kon pori. Na ini 33 G.T., Yehovah no ben feni a trutru Israel bun moro, ma a ben feni na Israel na yeye fasi bun, namku a Kresten gemeente, di de „wan pipel di e meki den froktu” fu a Mesias Kownukondre.—Mateyus 21:43.
Ibri sma musu gi ensrefi abra
15. Tapu a dei fu a Pinksterfesa fu 33 G.T., Petrus ben taigi den arkiman fu en fu teki dopu. Sortu dopu na dati?
15 Baka a Pinksterfesa fu 33 G.T., ibri sma, efu na wan Dyu, noso efu a no wan Dyu, ben musu gi ensrefi abra na Gado èn a ben musu teki dopu „na ini a nen fu a Tata, fu a Manpikin, èn fu a santa yeye” (Mateyus 28:19). * Na a Pinksterfesa, na apostel Petrus ben taigi den Dyu nanga tra sma di ben teki a Dyu bribi: „Un musu abi berow, èn ibriwan fu unu musu dopu na ini a nen fu Yesus Krestes so taki unu kan kisi pardon fu un sondu; na so unu sa kisi a santa yeye leki wan fri presenti” (Tori fu den Apostel 2:38). Den Dyu nanga den sma di ben teki a Dyu bribi, no ben musu teki dopu nomo fu sori taki den gi den libi abra na Yehovah, ma den ben musu teki dopu tu fu sori taki den ben e bribi taki Yehovah ben o gi den pardon fu den sondu na ini a nen fu Yesus. Den ben musu si Yesus leki a Granpriester di Yehovah poti, èn sosrefi leki a Fesiman fu den, di de na Edeman fu a Kresten gemeente.—Kolosesma 1:13, 14, 18.
16. Fa reti-atisma, namku Dyu nanga tra sma, tron memre fu Israel na yeye fasi?
16 Wan tu yari baka dati, na apostel Paulus ben taki: „Mi go fosi na den sma fu Damaskus èn fu Yerusalem, sosrefi na ini heri Yudea, èn na den sma di no de Dyu, fu tyari a boskopu gi den taki den musu abi berow èn taki den musu go dini Gado baka, èn du sani di e sori taki den abi berow” (Tori fu den Apostel 26:20). Baka di Paulus overtoigi sma, namku Dyu nanga tra sma, taki Yesus na a Krestes, iya a Mesias, dan a yepi den so taki den ben kan gi densrefi abra na Gado èn teki dopu (Tori fu den Apostel 16:14, 15, 31-33; 17:3, 4; 18:8). Fu di den nyun disipel disi sori taki den ben wani dini Gado, meki den tron memre fu na Israel na yeye fasi.
17. Sortu grupu fu sma pikinmoro tyari kon na wan, èn sortu tra grupu e tyari kon na wan esi-esi?
17 Na ini a ten disi, pikinmoro ala den memre fu na Israel na yeye fasi tyari kon na wan. Te den alamala tyari kon na wan, dan den „fo engel” di e hori den winti di o tyari pori kon na a ten fu „a bigi banawtu”, sa kisi a komando fu lusu den winti dati. Na a srefi ten, den sma fu „a bigi ipi”, di abi a howpu fu libi fu têgo na grontapu, sa tyari kon na wan esi-esi. Den „tra skapu” disi e bosroiti fu poti bribi na ini „a brudu fu a Pikin Skapu”, èn den e bosroiti tu fu teki dopu fu sori taki den gi densrefi abra na Yehovah (Openbaring 7:1-4, 9-15; 22:17; Yohanes 10:16; Mateyus 28:19, 20). Na ini a grupu disi yu abi furu yonguwan di kweki na ini Kresten osofamiri. Efu yu na wan fu den yonguwan disi, dan a ben o bun fu leisi na artikel di e kon now.
[Futuwortu]
Luku baka san wi leri
• Fu san ede den yonguwan fu a pipel fu Israel no ben abi fu gi densrefi abra na Yehovah?
• Fa den Israelsma ben kan sori taki den ben e tyari densrefi leki sma di ben gi densrefi abra na Gado?
• Fu san ede Yehovah no ben feni a nâsi Israel bun moro, èn sortu nâsi a teki na presi fu den?
• San den Dyu nanga tra sma ben musu du sensi a Pinksterfesa fu 33 G.T., fu kan tron memre fu na Israel na yeye fasi?
[Aksi fu a tori disi]
[Prenki na tapu bladzijde 21]
Yonguwan fu a pipel Israel ben gebore leki memre fu a nâsi di Gado ben teki
[Prenki na tapu bladzijde 23]
Ibri Israelsma ben musu bosroiti gi ensrefi efu a ben o dini Gado
[Prenki na tapu bladzijde 23]
Te den Israelsma ben tyari ofrandi fu di densrefi ben wani du dati, dan na so fasi den ben kan sori taki den lobi Yehovah
[Prenki na tapu bladzijde 25]
Baka a Pinksterfesa fu 33 G.T., ibriwan fu den bakaman fu Krestes ben musu teki dopu fu sori taki a ben gi ensrefi abra na Gado