Go na content

Go na table of contents

A de so trutru taki wi e libi na ini „den lasti dei”?

A de so trutru taki wi e libi na ini „den lasti dei”?

A de so trutru taki wi e libi na ini „den lasti dei”?

TU DIFRENTI kenki e yepi wi fu kon frustan san Bijbel e kari den lasti dei. Bijbel e taki fu sani di ben o pasa na a ten fu „a kaba fu a grontapu sistema disi” (Mateyus 24:3). Bijbel e taki tu dati sma di e libi na ini „den lasti dei” ben o abi wan heri tra denki, èn den ben o tyari densrefi na wan heri tra fasi.—2 Timoteyus 3:1.

Den sani di e pasa na grontapu, a fasi fa sma e tyari densrefi, èn a fasi fa den e denki, e sori taki wi e libi na ini den lasti dei. Den sani disi e sori tu taki heri esi a Kownukondre fu Gado sa meki taki den sma di lobi Gado o de koloku fu têgo. Meki wi bigin luku dri fu den sani di ben o sori taki wi e libi na ini den lasti dei, soleki fa Yesus ben taki.

’A bigin fu banawtu’

Yesus ben taki: „Wan pipel o opo go feti nanga a tra pipel, èn a wan kownukondre nanga a tra kownukondre; angriten nanga gronseki o de na difrenti presi.” A ben taki moro fara: „Ala den sani disi na a bigin fu wan banawtu di de leki a hebi pen fu wan uma di de fu kisi en pikin” (Mateyus 24:7, 8). Meki wi go luku san na ibriwan fu „den sani disi”.

Na ini a yarihondro di pasa, bun furu sma lasi den libi na ini orloku, èn fu di sma fu difrenti kulturu ben e feti nanga makandra. „Te yu e luku den orloku di feti na ini a di fu 20 yarihondro, dan dri tron so furu sma lasi den libi leki na ini den orloku di feti fu a fosi yarihondro baka di Krestes gebore te go miti a yari 1899”, na so wan raportu fu wan organisâsi di nen Worldwatch Institute e taki. Jonathan Glover e taki na ini a buku fu en: „Soleki fa sma e denki, dan 86 milyun sma lasi den libi na ini den orloku di feti fu 1900 te go miti 1989. . . . So furu sma dede na ini a di fu 20 yarihondro, taki sma no man frustan fa dati kan. Wi no musu denki taki a sani disi no de wan ogri fu di a abi fu du nanga wan langa pisi ten, bika na ini tu grontapufeti nomo, 58 milyun sma lasi den libi. Te wi e luku en bun, dan na sowan 2500 sma lasi den libi ibri dei. Dati wani taki dati moro leki 100 sma lasi den libi ibri yuru, èn dati pasa doronomo, 90 yari langa” (Humanity—A Moral History of the Twentieth Century). Den milyunmilyun famiriman nanga mati fu den sma di lasi den libi ben musu fu sari srefisrefi, a no so?

Aladi nofo nyanyan de na grontapu, toku Bijbel e taki dati angriten ben o de na ini den lasti dei. Ondrosukuman e taki dati na ini den 30 yari di pasa, sma meki moro nyanyan leki san sma na heri grontapu man nyan. Ma toku, angriten de na furu presi na grontapu, fu di furu sma no abi gron fu prani sani, èn den no abi nofo moni fu bai nofo nyanyan. Na ini pôti kondre, sowan 1,2 milyard sma e libi fu wán Amerkan dala wán dei, noso moro mendri leki dati. Sowan 780 milyun fu den sma disi de nanga angri doronomo. Soleki fa na organisâsi fu gosontu afersi na heri grontapu (WHO) e taki, dan wan prenspari reide fu san ede moro leki feifi milyun pikin e dede ibri yari, na taki den no e nyan gosontu nyanyan.

Fa a de nanga den gronseki di ben o pasa soleki fa Bijbel ben taki na fesi? Wan Amerkan organisâsi di e ondrosuku a gron (U.S. Geological Survey), kon si taki sensi 1990, pikin moro 17 hebi gronseki pasa ibri yari di pori oso nanga tra gebow. Pikinmoro ibri yari, gronseki e pasa di hebi so te taki pikinmoro den e pori gebow krinkrin. Wan tra ondrosuku e sori taki: „Na ini a yarihondro di pasa, gronseki meki taki furu dusundusun sma lasi den libi. Wán reide fu san ede disi e pasa, na taki sensi 1914 moro nanga moro sma e go libi na kontren pe gronseki e pasa.

Tra bigi kenki di ben o pasa

„Takru siki di e kiri ipi-ipi sma” o de, na so Yesus ben taki (Lukas 21:11). Na ini a ten disi, sma kan kisi moro bun datrayepi leki oiti bifo. Toku, siki di ben de kaba nanga nyun siki di e opo kon e meki a libisma famiri pina doronomo. Wan raportu fu wan organisâsi (U.S. National Intelligence Council) e taki: „Sensi 1973, tutenti siki di furu sma sabi, namku siki soleki tuberculose, malaria, nanga cholera, opo kon baka na heri grontapu. Nofo tron den siki disi kon moro ogri, èn datra no man dresi den. Sowan 30 siki di furu sma no ben sabi fosi opo kon sensi 1973, èn wan tu fu den siki disi na HIV, Ebola, hepatitis C, nanga Nipah virus, èn dresi no de gi den siki disi.” Tapu 28 yuni 2000, a Rode Kruis tyari wan raportu kon na doro di e taki dati na ini a yari na fesi, a nomru fu sma di dede fu siki di sma e kisi makriki fu trawan, na 160 tron so furu leki a nomru fu sma di dede na ini rampu di pasa na ini a naturu.

„Moro nanga moro sma o du ogri”. Disi na wan tra prenspari sani di ben o pasa na ini den lasti dei (Mateyus 24:12). Na ini a ten disi, a de so taki na furu presi na grontapu sma e sroto den doro fu den oso ala ten, èn den e frede taki ogri kan miti den na strati te neti. Fa a de nanga a pori di sma e pori a loktu, a watra, nanga a gron fu di nofo tron den e du sani di no e kruderi nanga wet? Disi sosrefi na wan kontru fu den sani di Bijbel ben taki na fesi. A Bijbel buku Openbaring e taki dati na a reti ten Gado sa „tyari wan pori kon na tapu den wan di e pori grontapu”.—Openbaring 11:18.

A fasi fa den sma na ini den lasti dei de

Grantangi opo yu Bijbel na 2 Timoteyus 3:1-5, èn leisi en. Na apostel Paulus skrifi: „Na ini den lasti dei muilek ten o de di tranga fu pasa.” Baka dati a e taki fu sma di no ben o libi akruderi den gronprakseri fu Gado, èn a e kari 20 fasi di den sma disi ben o abi. Yu si wan tu fu den fasi disi na sma di e libi na ini a birti fu yu? Luku san koranti nanga tijdschrift taki fu sma na ini a ten disi no so langa pasa.

„Sma sa lobi densrefi nomo” (2 Timoteyus 3:2). „Moro leki oiti bifo [sma de] nomonomo fu du san den wani. [Den] e kon de leki gado, èn den e fruwakti taki sma e si den leki gado.”—Financial Times, wan koranti fu Ingrisikondre.

„Den sa lobi moni” (2 Timoteyus 3:2). „Na ini a ten disi sma no de tevrede moro, ma na presi fu dati den e feti nomo fu kon gudu. Efu yu no de wan gudusma na ini a libimakandra, dan a moro bun taki yu no de na libi.”—Jakarta Post, wan koranti fu Indonesia.

„Den sa trangayesi papa nanga mama” (2 Timoteyus 3:2). „Papa nanga mama no man bribi taki den pikin fu den di abi fo yari e komanderi den leki den na kownu, èn den no man bribi tu taki den pikin fu den di abi aiti yari e kosi den.”—American Educator, wan tijdschrift fu Amerkankondre.

„Den no sa de loyaal” (2 Timoteyus 3:2). „Moro nanga moro mansma no abi bisi fu gowe libi a patna nanga den pikin fu den, èn [na ini den 40 yari di pasa] a sani disi kande na a moro bigi kenki di kon na ini a fasi fa sma e tyari densrefi.”—Wilson Quarterly, wan tijdschrift fu Amerkankondre.

„Den no sa lobi trawan” (2 Timoteyus 3:3). „Na ogri di sma e du nanga famiriman, na wan aladei sani na ini libimakandra na heri grontapu.”—Journal of the American Medical Association, wan tijdschrift fu Amerkankondre.

„Den no sa man dwengi densrefi” (2 Timoteyus 3:3). „Furu fu den tori di skrifi na fesisei fu koranti ibri mamanten e sori taki libisma no man dwengi densrefi, taki den no e handri bun nanga trawan, èn taki den no abi sari-ati gi trawan èn gi densrefi. . . . Efu sma na ini a libimakandra no man hori densrefi moro te den e atibron, neleki fa dati e pasa now, dan fosi yu denki den no sa sabi moro fa fu tyari densrefi na a yoisti fasi.”—Bangkok Post, wan koranti fu Thailand.

„Den sa du sani nanga trawan na wan ogri-ati fasi” (2 Timoteyus 3:3). „Sma e kisi dondon atibron sondro fu dwengi densrefi, èn dati de fu si na sma di e rèi oto, na a fasi fa sma e meshandri trawan na ini na osofamiri, . . . èn na den ogri-ati sani di ogriman e du. Ogri kan miti iniwan sma, sondro taki den e fruwakti dati. A sani disi e meki taki sma no wani bumui nanga trawan na ini a libimakandra, fu di den e frede taki ogri kan miti den.”—Business Day, wan koranti fu Zuid-Afrika.

„Den sa de sma di lobi prisiri na presi taki den lobi Gado” (2 Timoteyus 3:4). „Na ini a ten disi, furu sma abi seks na ala sortu fasi, èn den no e agri kwetikweti nanga a Kresten fasi fu libi.”—Boundless, wan tijdschrift na tapu Internet.

„A o gersi leki den e dini Gado na wan getrow fasi, ma a libi fu den o sori taki dati no de so” (2 Timoteyus 3:5). „[Wan uma na ini Bakrakondre di ben de wan huru-uma fosi] e taki dati moro furu na kerki grupu no wani taki lanti meki wan wet di e gi sma a reti fu du a wroko disi. A e tan tiri wan pisi ten, ne a lafu, èn a taki dati di a ben de wan huru-uma, dan difrenti domri ben lobi fu kon na en. ’Huru-uma gwenti fu taki dati den moro bun klanti fu den na kerkisma’, na so a taki, èn a lafu di a taki a sani dati.”—National Catholic Reporter, wan koranti fu Amerkankondre.

San o pasa na ini a ten di e kon?

Na ini a ten disi grontapu lai nanga problema, soleki fa Bijbel ben taki na fesi. Ma a profeititori di e taki fu „a marki fu [Krestes en] denoya èn fu a kaba fu a grontapu sistema disi”, e sori wi taki wan bun sani o pasa. „A bun nyunsu disi fu a kownukondre o preiki gi sma na heri grontapu, so taki sma fu ala kondre kan yere dati”, na so Yesus ben taki (Mateyus 24:3, 14). A bun nyunsu fu Gado en Kownukondre e preiki na ini moro leki 230 kondre. Moro leki siksi milyun sma fu „ala kondre, lo, pipel nanga tongo” e preiki a Kownukondre fayafaya (Openbaring 7:9). San na a bakapisi fu a fayafaya wroko di den e du? We, pikinmoro ibri sma na grontapu kan kon sabi a boskopu di e taki san na a Kownukondre, san a sa du, èn fa sma kan kisi blesi. Iya, ’a tru sabi lai srefisrefi na ini a ten fu a kaba’.—Danièl 12:4.

A ben o bun te yu e kon sabi den sani disi. Luku san o pasa baka te Yehovah feni taki a bun nyunsu preiki nofo. Yesus ben taki: „Dan a kaba o kon” (Mateyus 24:14). Dati sa de a ten te Gado sa puru ala ogri na grontapu. Odo 2:22 e taki: „Gado sa koti den ogrisma puru fu grontapu; èn den wan di e tori trawan, A sa hari den puru fu grontapu.” San o pasa nanga Satan nanga den ogri yeye fu en? Yesus sa fringi den na ini wan dipi peti di no abi gron, èn drape den no sa man kori libisma moro (Openbaring 20:1-3). Te dati pasa, dan ’den opregtisma èn den wan sondro fowtu sa de den wan di sa tan abra’ na grontapu. Èn den sma dati sa nyan bun fu den tumusi moi blesi di a Kownukondre sa tyari kon.—Odo 2:21; Openbaring 21:3-5.

San yu musu du?

Tweifri no de taki, heri esi a sistema fu Satan sa kon na wan kaba. Den sma di no e poti prakseri na den sani di e sori taki wi e libi na ini den lasti dei, no sa de srekasreka te a kaba kon (Mateyus 24:37-39; 1 Tesalonikasma 5:2). Fu dati ede, Yesus taigi den sma di e arki en: „Poti prakseri na unsrefi taki noiti un ati e kon hebi fu di unu e nyan pasa marki, noso fu di unu e dringi tumusi furu, noso fu di unu e broko un ede nanga den sorgu fu na aladei libi, so taki a dei dati no e kon na un tapu wantronso leki wan trapu. Bika a o kon na tapu ala den sma di e libi na grontapu. Fu dati ede, tan na ai èn begi ala ten taki unu man lowe gi ala den sani di musu pasa, èn taki unu kan tanapu na fesi a Manpikin fu libisma.”—Lukas 21:34-36.

Soso den sma di Yesus, a Manpikin fu libisma, feni bun, sa abi a howpu fu pasa a kaba fu a sistema disi libilibi. Fu dati ede, a de tumusi prenspari taki wi e suku fu plisi Yehovah Gado nanga Yesus Krestes na ini a ten di tan abra! Yesus ben begi Gado: „Efu sma wani kisi têgo libi, dan den musu tan leri sabi yu, a wan-enkri tru Gado, èn a sma di yu seni kon, Yesus Krestes” (Yohanes 17:3). Dati meki a de wan koni sani te yu e kon sabi moro fu Yehovah Gado nanga den markitiki fu en. Yehovah Kotoigi na ini a birti fu yu sa breiti fu yepi yu fu kon frustan san Bijbel e leri. Grantangi, aksi den fu yepi yu, noso skrifi go na den sma di tyari a tijdschrift disi kon na doro.

[Faki/​Prenki na tapu bladzijde 7]

SANI DI E PASA NA INI DEN LASTI DEI

BIGI KENKI DI DE FU SI:

▪ Feti.—Mateyus 24:6, 7.

▪ Angriten.—Mateyus 24:7.

▪ Gronseki.—Mateyus 24:7.

▪ Takru siki di e kiri ipi-ipi sma.—Lukas 21:11.

▪ Moro nanga moro sma e du ogri.—Mateyus 24:12.

▪ Sma e pori grontapu.—Openbaring 11:18.

A FASI FA SMA DE:

▪ Sma lobi densrefi.—2 Timoteyus 3:2.

▪ Den lobi moni.—2 Timoteyus 3:2.

▪ Den abi heimemre.—2 Timoteyus 3:2.

▪ Den e trangayesi papa nanga mama.—2 Timoteyus 3:2.

▪ Den no de nanga tangi.—2 Timoteyus 3:2.

▪ Den no a de loyaal.—2 Timoteyus 3:2.

▪ Den no lobi trawan.—2 Timoteyus 3:3.

▪ Den no man dwengi densrefi.—2 Timoteyus 3:3.

▪ Den e du sani nanga trawan na wan ogri-ati fasi.—2 Timoteyus 3:3.

▪ Den lobi prisiri.—2 Timoteyus 3:4.

▪ A gersi leki den e dini Gado na wan getrow fasi, ma a libi fu den e sori taki dati no de so.—2 Timoteyus 3:5.

TRU ANBEGIMAN:

▪ Abi furu sabi.—Danièl 12:4.

▪ E preiki a bun nyunsu na heri grontapu.—Mateyus 24:14.

[Sma di abi a reti fu a prenki]

UNITED NATIONS/Photo by F. GRIFFING