Man nanga uma—Ibriwan fu den abi en eigi prenspari frantwortu

YEHOVAH GADO ben meki Adam fosi, èn baka dati a meki Eva. Fosi a meki Eva, Adam kisi ondrofeni na ini a libi. Na ini a pisi ten dati, Yehovah sori en san a ben musu du èn san a no ben musu du (Genesis 2:15-20). Adam di ben de leki wan boskopuman fu Gado, ben musu fruteri en wefi san Gado taigi en. Disi e meki wi frustan taki Adam ben musu teki fesi na ini ala afersi di abi fu du nanga na anbegi.

A Kresten gemeente abi wan srefi sortu seti, èn wi kan leri furu efu wi e luku a seti disi moro fini. Na apostel Paulus ben skrifi: „Mi no e gi wan uma pasi . . . fu basi wan man, ma a musu tan tiri. Bika Gado ben meki Adam fosi, baka dati a meki Eva” (1 Timoteyus 2:12, 13). Disi no wani taki dati wan uma musu tan tiri a heri pisi ten te wan Kresten konmakandra e hori. Te Bijbel e taki dati a musu tan tiri, dan disi wani taki dati a no musu haritaki nanga wan man. A no musu wisiwasi wan man di e teki fesi, èn a no musu suku fu gi a gemeente leri. Mansma kisi a frantwortu fu teki fesi na ini a gemeente èn fu gi leri, ma umasma e du furu fu yepi na den Kresten konmakandra fu di den e teki prati na difrenti fasi.

Na apostel Paulus e meki wi frustan krin sortu frantwortu mansma nanga umasma kisi na ini a seti fu Gado. A ben skrifi: „A man no komopo fu na uma, ma na uma komopo fu a man . . . Boiti dati, na mindri den bakaman fu Masra a de so, taki na uma no de sondro a man èn a man no de sondro na uma [nowan fu den man de sondro a trawan]. Bika soleki fa na uma komopo fu a man, na so a de tu taki a man kon de nanga yepi fu na uma; ma ala sani komopo fu Gado.”—1 Korentesma 11:8-12.

Umasma abi moi grani

Na ini a Wet di Gado gi Israel, a ben gi umasma furu grani èn den ben fri fu teki den eigi bosroiti. Fu eksempre, Odo 31:10-31 e taki fu ’wan koni wefi’ di e bai bun sani fu meki moi krosi gi en osofamiri. Iya, ’a meki ondrokrosi srefi fu seri den’ (vers 13, 21-24). ’Leki den sipi fu wan bisnisman’, a tumusi bun uma disi e go suku den moro bun nyanyan, awinsi a abi fu go na farawe presi fu feni den (vers 14). ’A go luku wan gron èn a bai en’, ne a ’prani droifi’ (vers 16). A e meki moni fu di ’den sani fu en e seri bun’ (vers 18). Na uma disi di e wroko tranga èn di abi frede gi Yehovah ’e luku fa sani e waka na ini en osofamiri’. Ma boiti dati, a de klariklari fu yepi tra sma tu (vers 20, 27). Wi kan frustan krin fu san ede sma e prèise en!—Vers 31.

Den wet di Yehovah gi Moses, ben gi umasma nofo okasi fu kisi wan moro bun matifasi nanga Yehovah. Fu eksempre, na ini Yosua 8:35 wi e leisi: „Nanga wan tranga sten Yosua leisi ala sani di Moses ben taigi Israel fu du. Heri Israel ben kan yere en, iya, ala den umasma, ala den pikin-nengre, nanga ala den trakondre sma di ben de na den mindri.” Bijbel e  taki fu a priester Esra: „Na a fosi dei fu a di fu seibi mun, a priester Esra tyari den wet na fesi a gemeente fu mansma, umasma, nanga ala sma di ben man frustan san den yere. Nanga wan tranga sten a tan leisi den na fesi a publiki pren di de na fesi a Watraportu. Fruku mamanten teleki brekten, a ben leisi den gi den mansma, den umasma, nanga ala sma di ben man frustan san den yere; èn a heri pipel ben poti yesi arki te a ben leisi a buku di ben abi den wet” (Nehemia 8:2, 3). Umasma ben e leri furu te sma ben e leisi a Wet. Den ben e teki prati tu na den fesa di ben abi fu du nanga na anbegi (Deuteronomium 12:12, 18; 16:11, 14). San moro prenspari, na taki umasma na ini owruten Israel ben kan abi wan matifasi nanga Yehovah Gado, èn ibriwan fu den ben kan taki nanga en na ini begi.—1 Samuel 1:10.

Na ini a fosi yarihondro G.T., umasma di ben abi frede gi Gado ben abi a grani fu du sani gi Yesus (Lukas 8:1-3). Wan neti di Yesus go nyan na wan sma oso na ini Betania, dan wan uma kanti oli na tapu en ede èn na tapu en futu (Mateyus 26:6-13; Yohanes 12:1-7). Di Yesus kisi wan opobaka, a sori ensrefi na wan tu sma èn sonwan fu den sma dati ben de uma (Mateyus 28:1-10; Yohanes 20:1-18). Baka di Yesus opo go na hemel, dan 120 sma ben kon makandra na ini wan kamra na tapu sodro èn „wan tu umasma, nanga Maria a mama fu Yesus” ben de na den mindri tu (Tori fu den Apostel 1:3-15). A no de fu taki dati furu fu den umasma dati, noso kande alamala, ben de na ini a kamra dati na ini Yerusalem tapu a dei fu a Pinksterfesa fu 33 G.T., di den disipel fu Yesus kisi a santa yeye èn di den bigin taki difrenti tongo na wan wondru fasi.—Tori fu den Apostel 2:1-12.

Tapu a dei fu a Pinksterfesa, na apostel Petrus ben fruteri fa mansma nanga umasma ben e ondrofeni san skrifi na ini Yoèl 2:28, 29: „Mi [Yehovah] sa meki pikinso fu a yeye fu mi kon na tapu ala sortu sma, èn den manpikin nanga den umapikin fu unu sa taki profeititori . . . Na a ten dati mi sa meki pikinso fu mi santa yeye kon sosrefi na tapu den man-srafu nanga den uma-srafu fu mi” (Tori fu den Apostel 2:13-18). Santa yeye ben meki taki wan pisi ten baka a Pinksterfesa fu 33 G.T., Kresten uma ben man taki tra tongo èn den ben e taki profeititori tu. Disi no wani taki dati den ben e taki na fesi san ben o pasa, ma den ben e fruteri sma den tru tori fu Bijbel.

Na ini wan brifi di na apostel Paulus ben seni gi den Kresten na ini Rome, a ben taki nanga prisiri dati ’sisa Feibe’ na wan bun sisa.  A ben e taki tu fu Trifeina nanga Trifosa taki „den uma disi e wroko tranga gi Masra” (Romesma 16:1, 2, 12). Den uma disi no ben e dini na ini a fosi Kresten gemeente leki owruman noso dinari ini a diniwroko, ma toku den uma dati nanga furu tra uma kisi a grani fu Gado fu go na ini a hemel Kownukondre makandra nanga en Manpikin, Yesus Krestes.—Romesma 8:16, 17; Galasiasma 3:28, 29.

Umasma di e lespeki a seti fu Gado abi wan bigi grani trutru na ini a ten disi! Psalm 68:11 e taki: „Yehovah srefi e gi a komando. Den umasma di e fruteri a bun nyunsu, na wan bigi legre.” Wi musu prèise den sortu umasma dati. Fu eksempre, a koni fasi fa den e gi leri te den e hori oso-bijbelstudie, e meki taki furu sma e bribi den tru tori di Bijbel e leri fu Gado. Wi musu prèise den Kresten umasma tu di e yepi den pikin fu den fu tron bribiman èn di e horibaka gi den masra fu den di abi furu wroko na ini a gemeente (Odo 31:10-12, 28). Umasma di no trow de prenspari tu na ini a seti fu Gado, èn Kresten man e kisi a rai fu ’frumane den owru uma neleki den na den eigi mama, den yongu uma neleki den na den eigi sisa èn den musu du dati nanga wan krin ati’.—1 Timoteyus 5:1, 2.

Den difrenti wroko di mansma kisi

Wan Kresten man kisi wan frantwortu fu Gado èn Gado wani taki a tyari a frantwortu dati na wan bun fasi. Paulus ben taki: „Mi wani fu unu sabi taki Krestes na a ede fu ibri man; a man na a ede fu na uma, èn Gado na a ede fu Krestes” (1 Korentesma 11:3). Mansma srefi abi wan edeman, èn dati na Krestes. Iya, mansma musu gi frantwortu na Krestes, èn spesrutu na Gado. Gado wani taki wan man musu tyari en frantwortu leki edeman na wan lobi-ati fasi (Efeisesma 5:25). Na dati Gado ben wani sensi a dei di a meki libisma.

Bijbel e sori taki Gado ben gi mansma difrenti sortu wroko di ben kruderi nanga a frantwortu fu den leki edeman. Fu eksempre, Yehovah ben meki a man Noa bow wan ark fu hori sma na libi na a ten fu a Frudu (Genesis 6:9–7:24). Gado ben pramisi Abraham taki en pikin ben o meki taki ala den famiri nanga pipel fu grontapu kisi blesi. A moro prenspari pikin ben de Krestes Yesus (Genesis 12:3; 22:18; Galasiasma 3:8-16). Gado ben gebroiki a man Moses fu tyari den Israelsma komoto fu Egepte (Exodus 3:9, 10, 12, 18). Yehovah ben gebroiki Moses fu gi den Israelsma den wet fu En, di furu sma sabi leki a Wetfrubontu noso a Wet fu Moses (Exodus 24:1-18). Boiti dati, ala den skrifiman fu Bijbel ben de mansma.

Di Yesus, na Edeman fu a Kresten gemeente, ben taki fu ’libisma di a ben gi leki presenti’, dan a ben abi mansma na prakseri (Efeisesma 1:22; 4:7-13). Di Paulus ben e taki fu den markitiki di opziener musu doro, dan a ben taki fu mansma (1 Timoteyus 3:1-7; Titus 1:5-9). Sobun, na mansma e dini leki owruman nanga dinari ini a diniwroko na ini den gemeente fu Yehovah Kotoigi (Filipisma 1:1, 2; 1 Timoteyus 3:8-10, 12). Soso mansma musu dini leki skapuman na ini a Kresten gemeente (1 Petrus 5:1-4). Ma soleki fa wi ben taki kaba, umasma kisi moi grani fu Gado.

Den e prisiri nanga a frantwortu di den kisi

Te mansma nanga umasma e tyari a frantwortu fu den soleki fa Gado wani, dan dati e gi den prisiri. Masra nanga wefi abi wan koloku trowlibi te den e teki na eksempre fu Krestes nanga en gemeente. Paulus ben skrifi: „Un masra, tan lobi un wefi, neleki fa Krestes lobi a gemeente èn neleki fa a ben gi ensrefi gi a gemeente . . . Meki ibriwan fu unu sosrefi lobi en wefi leki fa a lobi ensrefi” (Efeisesma 5:25-33). Sobun, te masra e tiri na osofamiri fu den, dan den no musu denki densrefi nomo, ma den musu du dati nanga lobi. Den sma na ini a gemeente fu Krestes e meki fowtu son leisi. Toku Yesus lobi den èn a e sorgu den. Na a srefi fasi, wan Kresten masra musu lobi èn sorgu en wefi tu.

Wan Kresten wefi „musu abi dipi lespeki gi en masra” (Efeisesma 5:33). A kan teki a gemeente leki eksempre. Efeisesma 5:21-24 e  taki: „Saka unsrefi na makandra ondro, èn du dati fu di unu abi frede gi Krestes. Meki den wefi saka densrefi na den masra ondro neleki fa den e saka densrefi na Masra ondro, bika wan masra na a ede fu en wefi neleki fa Krestes na a ede tu fu a gemeente, èn en na wan frulusuman fu a skin disi. Fu taki en leti, neleki fa a gemeente e saka ensrefi na Krestes ondro, na so den wefi musu saka densrefi tu na den masra ondro na ini ala sani.” Aladi wan wefi kan feni en muilek son leisi fu saka ensrefi na en masra ondro, toku disi „fiti bakaman fu Masra” (Kolosesma 3:18). A o moro makriki gi a wefi fu saka ensrefi na en masra ondro te a e hori na prakseri taki Masra Yesus Krestes e feni dati bun.

Awinsi en masra no de na bribi, toku a Kresten wefi musu saka ensrefi na en masra ondro, fu di en masra na a edeman. Na apostel Petrus e taki: „Un uma, na so un musu saka unsrefi tu na ondro un eigi masra, so taki te sonwan fu den no e du san a wortu e taki, dan unu kan wini den sondro wortu nanga yepi fu a fasi fa unu e tyari unsrefi, bika den si nanga den eigi ai fa unu e tyari unsrefi na wan krin fasi èn nanga bigi lespeki” (1 Petrus 3:1, 2). Sara di ben e lespeki en masra Abraham, ben kisi a grani fu kisi wan manpikin, Isak, èn fu tron wan afo fu Yesus Krestes (Hebrewsma 11:11, 12; 1 Petrus 3:5, 6). Den wefi di e tyari densrefi leki Sara, kan de seiker taki den o kisi blesi fu Gado.

Te man nanga uma e tyari a frantwortu fu den soleki fa Gado wani, dan dati e tyari vrede nanga wánfasi kon. Disi e gi den prisiri èn a e meki den firi koloku. Boiti dati, te man nanga uma e du san Bijbel e taki, dan dati e meki den tron warti sma di e tyari prenspari frantwortu na ini a seti fu Gado.

[Faki na tapu bladzijde 7]

Fa den e denki fu den sani di Gado e fruwakti fu den?

„Mi masra e tyari en frantwortu leki edeman na wan lobi-ati fasi èn nanga switifasi”, na so Susan e taki. „Wi abi a gwenti fu taki nanga makandra te wi musu teki bosroiti, èn te mi masra e bosroiti san wi o du noso san wi no o du, dan mi sabi taki a bosroiti na fu wi eigi bun. Den sani di Yehovah e fruwakti fu Kresten wefi, e meki mi koloku trutru èn a e meki wi abi wan moro bun trowlibi. Mi nanga mi masra abi wan krosibei matifasi, èn wi e wroko makandra fu doro marki na ini a diniwroko fu Gado.”

Wan uma di nen Mindy, e taki: „Den sani di Yehovah e fruwakti fu den umasma di e dini en, e sori krin taki a lobi wi. Mi feni taki te mi e sori lespeki gi mi masra èn te mi e horibaka gi en efu a abi wroko fu du na ini a gemeente, dan dati na mi fasi fu sori warderi gi a seti disi fu Yehovah.”

[Prenki na tapu bladzijde 5]

Gado ben gi Noa, Abraham, nanga Moses difrenti wroko di ben kruderi nanga a frantwortu fu den leki edeman

[Prenki na tapu bladzijde 7]

„Den umasma di e fruteri a bun nyunsu, na wan bigi legre”