Go na content

Go na table of contents

Wi ben abi a fasti bosroiti fu du wi diniwroko bun

Wi ben abi a fasti bosroiti fu du wi diniwroko bun

Ondrofenitori

Wi ben abi a fasti bosroiti fu du wi diniwroko bun

Soleki fa Lena Davison fruteri

„Mi ai e kon dungru. Mi no e si notinoti”, na so a man di ben frei wi na ini na opolani, ben taki nanga wan safri sten. Syatu baka dati, a lusu a stuur fu a pikin opolani èn a fadon flaw na ini en sturu. Mi masra di no ben man frei opolani kwetikweti, ben du ala muiti fu meki a wiki baka. Fosi mi fruteri fa wi misi fu dede, meki mi fruteri fu san ede wi ben de na ini na opolani di ben frei abra Papuwa Nyun Ginea, wan fu den moro farawe presi na grontapu.

MI GEBORE na ini Australia na ini a yari 1929, èn mi kweki na ini Sydney, a mamafoto fu New South Wales. Mi papa, Bill Muscat, ben de wan Communist, ma a ben bribi na ini Gado tu. Na ini 1938, a ben agri srefi fu poti en nen na tapu wan papira pe sma ben aksi lanti fu meki Joseph F. Rutherford fu na edekantoro fu Yehovah Kotoigi, kon hori wan lezing na wan lantikantoro na ini Sydney.

„A musu fu abi wan prenspari sani fu fruteri”, na so mi papa ben taigi wi. Aiti yari baka dati, wi kon frustan den prenspari sani fu a lezing dati. Mi papa kari Norman Belloti, wan pionier di ben de Yehovah Kotoigi, kon na wi oso fu taki fu Bijbel. Syatu baka dati, mi osofamiri poti bribi na ini den tru tori fu Bijbel èn heri esi wi kon de fayafaya na ini a Kresten diniwroko.

Na a pisi ten fu 1945, mi gowe libi skoro fu yepi mi mama di ben siki seryusu. Mi ben meki krosi fu sorgu gi misrefi. Tapu satra neti mi nanga mi sisa Rose ben gwenti fu du stratiwroko nanga wan grupu pionier, dorosei fu a lantikantoro na ini Sydney. Na ini 1952, mi bigi brada John ben klari a Gilead zendelingskoro na ini Amerkankondre, èn a ben go leki zendeling na Pakistan. Mi ben lobi a diniwroko tu èn mi ben wani tron wan zendeling tu. Dati meki mi go na ini a gewoon pionierwroko a yari baka dati.

Mi trow èn mi go dini na wan tra kondre

Syatu baka dati mi miti John Davison di ben wroko na a bijkantoro fu Yehovah Kotoigi na ini Australia. A brada disi ben abi sakafasi, a ben sabi san a wani, èn a ben tyari ensrefi na wan fasi di fiti. Mi ben lobi den fasi disi. Na a ten fu a di fu Tu Grontapufeti, a ben koti strafu dri leisi fu di leki Kresten a no ben wani teki sei na ini a feti. Wi ala tu ben bosroiti fu du a Kresten diniwroko wi heri libi langa.

Mi nanga John trow na ini yuni 1955. Wi ben bai wan bus di wi ben wani gebroiki leki wi oso tu. Wi ben wani gebroiki en fu go preiki na den farawe presi na ini Australia. Wán yari baka dati, den brada ben aksi efu Kotoigi ben wani froisi go na Nyun Ginea, di de na noord-owstusei fu wan bigi èilanti na noordsei fu Australia. * A Kownukondre boskopu no ben preiki drape ete. Wantewante wi gi wi nen fu go.

A wan-enkri fasi fa yu ben kan kon na ini Nyun Ginea na a ten dati, ben de te yu ben abi wan kontrakti fu wroko drape. Fu dati ede John ben go suku wan wroko drape. Heri esi, a ben man meki wan kontrakti fu wroko na wan presi pe den e koti udu na ini New Britain, wan pikin èilanti di de wan pisi fu Nyun Ginea. Wan tu wiki baka dati, na ini yuli 1956, wi go na Rabaul, na ini New Britain. Drape wi ben abi fu wakti siksi dei langa fosi wi feni wan boto fu go na Waterfall Bay.

Wi diniwroko na ini Waterfall Bay

Wi ben de wan tu dei na tapu a krasi se èn te fu kaba wi doro na Waterfall Bay, wan bigi liba di de sowan 240 kilometer na a zuidsei fu Rabaul. Dyaso wan bigi wrokopresi ben de na wan opo presi na ini a busi pe den ben e koti udu. A neti dati di ala den wrokoman ben e sidon na tafra e nyan, a driktoro taki: „Fosi mi frigiti, Masra nanga Misi Davison, a de a gwenti taki ala sma di e wroko dyaso e taki sortu bribi den abi.”

Wi ben sabi taki a sani disi no tru, ma na fu di wi no ben wani smoko, meki den ben denki taki wan sani no bun nanga wi. Ma toku John piki: „Wi na Yehovah Kotoigi.” A presi ben kon tiri, fu di den sma ben fruwondru. Den man disi ben feti na ini a di fu Tu Grontapufeti èn den ben abi wan sani teige Kotoigi fu di den no ben wani feti na ini orloku. Sensi a dei dati, den ben e suku okasi fu meki en muilek gi wi.

A fosi sani di pasa na taki a driktoro no ben wani gi wi wan ijskasi nanga wan onfu, aladi wi ben abi reti tapu den sani dati. Den nyanyan sani fu wi ben kon pori, èn wi ben abi fu bori na tapu wan brokobroko onfu di wi ben feni na ini a busi. Baka dati, den sma na ini a dorpu no ben mag seri sani gi wi soleki gruntu, èn dati meki wi ben musu nyan san wi ben feni. Den ben denki taki tra kondre ben seni wi kon fu luku san e pasa drape èn den ben e luku finifini efu wi ben e gi sma leri fu Bijbel. Dan mi kon kisi malaria.

Toku wi ben abi a fasti bosroiti fu du wi diniwroko bun. Fu man du dati, wi aksi tu yongu wrokoman fu a presi drape èn di ben man taki Ingrisitongo, efu den wani leri wi Melanesia Pidgintongo di den e taki drape. Wi fu wi sei, ben gi den leri fu Bijbel. Tapu satra nanga sonde, wi ben go koiri farawe èn wi ben du neleki wi ben wani luku a presi. Te wi ben de na pasi, dan na wan koni fasi wi ben preiki gi iniwan sma di wi ben miti na ini a dorpu, aladi den bijbelstudenti fu wi ben vertaal san wi ben taki. Wi ben abra liba pe a watra ben e lon tranga èn pe bigi kaiman ben e didon na ini a son na syoro. Wi no ben abi nowan problema nanga den kaiman, boiti wan fu den leisi di pikinmoro wán fu den beti wi.

Wi meki sani fu gi sma leri fu Bijbel

Fu di wi ben abi furu fu du na ini a diniwroko, meki wi ben gebroiki wan skrifimasyin fu skrifi syatu Bijbel boskopu so taki wi ben kan prati den gi sma di wani sabi moro. Den bijbelstudenti fu wi di ben e wroko na a srefi presi leki wi, ben yepi wi fu vertaal den fosi Bijbel boskopu dati. Furu neti wi ben skrifi hondrohondro traktaat nanga yepi fu wan skrifimasyin, èn wi ben prati den gi den sma fu a dorpu èn gi den sma di ben e pasa nanga boto.

Na ini 1957, John Cutforth, wan kring-opziener di abi furu ondrofeni, ben kon gi wi deki-ati. * A ben gi wi a rai fu gebroiki prenki fu gi Bijbel leri na sma di no man leisi. En nanga mi masra ben meki wan tu prenki di den gebroiki fu meki sma frustan den moro prenspari leri fu Bijbel. Bakaten, wi ben musu wroko bun langa fu meki kopi fu den prenki disi èn fu poti den kon na ini pikin buku. Ibri bijbelstudenti ben kisi wán fu den pikin buku dati di a ben kan gebroiki fu preiki gi trawan. Te fu kaba, na ini a heri kondre brada nanga sisa ben gi leri na a fasi disi tu.

Baka tu nanga afu yari wi ben klari a wroko di wi ben musu du na Waterfall Bay soleki fa a ben skrifi na ini a kontrakti, èn wi kisi primisi fu tan na ini a kondre. Fu dati ede, di den brada aksi wi fu du a spesrutu pionierwroko, dan wi bigin du dati.

Wi drai go baka na Rabaul

Wi teki boto go na Rabaul na noordsei, èn wi tan wan neti na wan pranasi na Wide Bay pe den ben e prani kronto nanga kakaw. Wan owru trowpaar di ben abi a pranasi èn di ben wani go nanga pensyun na Australia, ben aksi John efu a ben wani drai a pranasi. A ben de wan bun wroko, ma di wi taki nanga makandra fu a tori a neti dati, dan wi ala tu ben feni taki wi no ben kon na Nyun Ginea fu kon gudu. Wi ben abi a fasti bosroiti fu du wi pionierwroko bun. Sobun, wi taigi a trowpaar sortu bosroiti wi teki, èn wi go baka na a boto so taki wi ben kan gowe.

Baka di wi doro na Rabaul, wi go wroko nanga wan pikin grupu Kotoigi fu tra kondre di ben froisi kon tan drape. Den sma di ben e libi drape ben wani sabi moro fu a Kownukondre boskopu, èn wi ben man bigin furu bijbelstudie. Na a ten dati wi ben hori den Kresten konmakandra na ini wan zaal di wi ben yuru, èn sowan 150 sma ben e kon na den konmakandra. Furu fu den sma disi ben kon na ini a tru bribi èn den ben preiki a bun nyunsu fu Gado Kownukondre na tra presi na ini a kondre.—Mateyus 24:14.

Wi ben go preiki tu na Vunabal, wan dorpu di de sowan 50 kilometer fara fu Rabaul, èn drape wan grupu sma ben wani sabi moro fu den tru tori fu Bijbel. Wan prenspari Lomsu man ben kon si a tori disi. En nanga den kerki mati fu en ben kon du sani so taki wi no ben man hori den bijbelstudie ibri wiki, èn den dwengi wi fu gowe fu a dorpu. Di wi kon sabi taki den ben o kon muilek wi a wiki na baka, dan wi aksi skowtu fu yepi wi.

A dei dati furu Lomsusma ben e tanapu na sei pasi e kosi wi. Furu fu den ben e wakti fu trowe ston na wi tapu. Na a ten dati wan priester ben tyari hondrohondro man kon na wán na ini a dorpu. Den skowtu gi wi a dyaranti taki wi ben abi a reti fu hori a konmakandra fu wi, èn fu dati ede den meki a bigi grupu sma skoifi so taki wi ben kan pasa. Ma syatu baka di wi bigin nanga a konmakandra, a priester meki a bigi grupu sma atibron moro. Den skowtu no ben man hori den sma èn fu dati ede a komandanti fu den skowtu taigi wi fu gowe èn a tyari wi go esi-esi na a wagi fu wi.

A bigi grupu sma ben lontu wi, den ben e kosi wi, den ben e spiti na wi tapu, èn den ben sori wi kofu, aladi a priester ben fow en anu èn a ben lafu. Baka di wi lowe, a komandanti fu den skowtu ben taki dati disi ben de a fosi leisi di a si so wan ogri sani. Aladi furu fu den sma na ini Vunabal ben frede a grupu sma di ben tapu skreki gi den, toku wán bijbelstudenti ben abi a deki-ati fu teki a sei fu a Kownukondre. Sensi a ten dati, hondrohondro tra sma na ini heri New Britain du dati tu.

Moro sma na ini Nyun Ginea e arki

Na ini november 1960, den brada ben seni wi go na Madang, wan bigi foto na a noordsei fu a syoro fu Nyun Ginea, di de a moro prenspari èilanti. Dyaso furu sma ben wani gi mi nanga John bun wroko. Den sma fu wan wrokope ben aksi mi fu wroko leki basi na wan krosi wenkri. Sma fu wan tra wrokope ben aksi mi fu seti krosi so taki den kan fiti sma moro bun. Sonwan fu den uma di ben froisi fu tra kondre kon libi drape, ben wani gi mi moni sosrefi so taki mi ben kan opo mi eigi wenkri pe mi ben o meki krosi. Fu di wi tan hori na prakseri san wi kon du drape, meki wi no teki den wroko dati èn wi ben taigi den tangi taki den ben wani gi wan wroko.—2 Timoteyus 2:4.

Furu sma na ini a kontren fu Madang ben arki, èn a no ben teki langa di wan bun gemeente ben seti drape. Wi ben e waka èn wi ben e go nanga bromfiets na den farawe dorpu fu preiki wan tu dei drape. Te wi ben de na pasi, wi ben sribi na ini kampu pe nowan sma ben e libi, èn wi ben didon na tapu grasi di wi ben koti na ini a busi. Nyanyan sani na ini blik, buskutu, nanga wan klambu, ben de den wan-enkri sani di wi ben abi fanowdu te wi ben go na den presi dati.

Wán fu den leisi wi go preiki gi wan grupu sma di ben wani sabi moro fu Bijbel. Den sma disi ben libi na ini Talidig, wan dorpu di de sowan 50 kilometer noordsei fu Madang. Di a grupu sma disi go na fesi na ini a tru anbegi, dan a driktoro fu a skoro drape no ben wani taki den ben studeri Bijbel na wan publiki presi. Bakaten, a meki den skowtu broko den oso fu den sma èn den yagi den sma go na ini a busi. Ma wan kapten fu wan tra dorpu di ben de krosibei, ben gi den sma disi primisi fu libi na tapu a gron fu en. Baka wan pisi ten, a kapten disi di ben abi switifasi kon na ini a tru anbegi, èn wan nyun Kownukondre zaal ben bow na ini a kontren dati.

Wi du vertaalwroko èn a kringwroko

Na ini 1956, soso tu yari baka di wi doro na ini New Britain, den brada aksi mi nanga John fu vertaal wan tu Bijbel publikâsi na ini a Melanesia Pidgintongo. Wi du a wroko disi furu yari langa. Na ini 1970, wi kisi a kari fu go wroko na a bijkantoro na ini Port Moresby, a mamafoto fu Papuwa Nyun Ginea. Drape wi go wroko na a Vertaalafdeling èn wi ben leri sma a tongo tu.

Na ini 1975 wi drai go baka na New Britain fu du a kringwroko. Wi du a wroko disi 13 yari langa, èn wi ben go nanga opolani, nanga boto, nanga wagi, èn wi ben waka na pikinmoro ibri pisi fu a kondre. Furu sani ben miti wi te wi ben de na pasi èn wi ben kan lasi wi libi, soleki fa mi fruteri na a bigin fu na artikel disi. A dei dati, a man di ben e frei na opolani ben fadon flaw fu di a ben siki na en maag. Na a momenti dati wi ben de krosibei na a opolani gron fu a foto Kandrian, na ini New Britain. Na opolani ben frei fu ensrefi, èn wi no ben sabi san fu du. Na so wi ben frei lontu na tapusei fu a busi aladi John ben du ala san a man fu meki a man di ben e frei na opolani kisi ensrefi baka. Te fu kaba a man kisi ensrefi baka, èn a ben man si baka. Sani no ben go so bun di a saka na opolani. Ne a man fadon flaw baka.

Wi e kisi wan tra okasi fu du moro na ini wi diniwroko

Na ini 1988 wi ben go baka na Port Moresby fu di moro sma ben de fanowdu fu du a vertaalwroko na a bijkantoro. Sowan 50 sma ben e libi èn wroko leki wán famiri na a bijkantoro, èn drape wi ben leri tra sma tu fa fu du a vertaalwroko. Wi alamala ben abi wan pikin kamra pe wi ben tan. Mi nanga John ben gwenti fu libi a doro fu wi opo pikinso, so taki den sma fu a Bethelfamiri èn sosrefi fisitiman no ben o frede fu kon na wi fu kon leri sabi makandra. Disi meki taki wi kon tron bun mati nanga a Bethelfamiri, èn wi ben man sori lobi gi makandra èn gi makandra deki-ati.

Na ini 1993, John dede fu di a ben siki na en ati. Mi ben firi leki wan pisi fu mi dede tu. Wi ben trow 38 yari, èn ala den yari dati wi ben du wi diniwroko makandra. Ma toku mi ben abi a fasti bosroiti fu tan du mi diniwroko bun, nanga a krakti di Yehovah e gi (2 Korentesma 4:7). Te now ete mi e libi a doro fu mi kamra opo, èn yonguwan lobi fu kon luku mi. A demakandra disi yepi mi fu no lasi-ati.

Fu di a gosontu fu mi go na baka moro nanga moro, meki den brada seni mi go baka na a bijkantoro na ini Sydney, Australia. Now mi abi 77 yari, èn te now ete mi e wroko na a Vertaalafdeling, èn mi e tan go na ini a preikiwroko. Den mati fu mi, nanga den brada nanga sisa di de leki mi pikin èn sosrefi den pikin fu den, e gi mi furu prisiri.

Te now ete mi e libi a doro fu mi kamra na Bethel opo, èn pikinmoro ibri dei sma e kon luku mi. Fu taki en leti, te a doro fu mi tapu, dan nofo tron sma e kon naki na tapu a doro fu luku efu wan sani pasa nanga mi. Solanga mi de na libi, mi o abi a fasti bosroiti fu du mi diniwroko bun èn fu dini mi Gado, Yehovah.—2 Timoteyus 4:5.

[Futuwortu]

^ paragraaf 10 Na a ten dati, na owstu pisi fu na èilanti ben prati na tu, namku Papuwa di de na a zuidsei èn Nyun Ginea di de na a noordsei. Na ini a ten disi, a westsei pisi fu na èilanti disi nen Papuwa èn a pisi disi na fu Indonesia. Na owstusei fu na èilanti disi nen Papuwa Nyun Ginea.

^ paragraaf 19 Luku The Watchtower fu 1 yuni 1958, bladzijde 333-336, efu yu wani leisi na ondrofenitori fu John Cutforth.

[Karta na tapu bladzijde 18]

(Efu yu wani si pe den sani disi skrifi, luku a tijdschrift)

NYUN GINEA

AUSTRALIA

Sydney

INDONESIA

PAPUWA NYUN GINEA

Talidig

Madang

PORT MORESBY

NEW BRITAIN

Rabaul

Vunabal

Wide Bay

Waterfall Bay

[Sma di abi a reti fu a karta/prenki]

Map and globe: Based on NASA/Visible Earth imagery

[Prenki na tapu bladzijde 17]

Mi nanga John na wan kongres na ini Lae, Nyun Ginea, na ini 1973

[Prenki na tapu bladzijde 20]

Na a bijkantoro na ini Papuwa Nyun Ginea, na ini 2002