Go na content

Go na table of contents

Edepenti fu den buku Hagai nanga Sakaria

Edepenti fu den buku Hagai nanga Sakaria

A Wortu fu Yehovah de libilibi

Edepenti fu den buku Hagai nanga Sakaria

A YARI na 520 bifo Krestes. Tinasiksi yari pasa sensi den Dyu di komoto na ini katibo na Babilon seti a fondamenti fu a tempel fu Yehovah na ini Yerusalem. Ma a tempel no kaba bow, èn a wroko tapu. Yehovah e seni a profeiti Hagai fu tyari den boskopu fu En gi a pipel, èn tu mun baka dati a e seni a profeiti Sakaria.

Hagai nanga Sakaria abi a srefi wroko: Den musu gi a pipel deki-ati fu bow a tempel go doro. Den profeiti disi abi bun bakapisi, èn feifi yari baka dati a tempel kaba bow. Den boskopu fu Hagai nanga Sakaria skrifi na ini den Bijbel buku di e tyari a nen fu den. Hagai klari a buku fu en na ini 520 bifo Krestes, èn Sakaria klari a di fu en na ini 518 bifo Krestes. Neleki den profeiti dati, wi kisi wan wroko tu fu Gado, èn wi musu klari a wroko disi bifo a kaba fu a sistema disi kon. Wi musu preiki a bun nyunsu fu a Kownukondre èn wi musu meki disipel. Meki wi go luku san wi kan leri fu den buku Hagai nanga Sakaria.

„POTI UN ATI NA TAPU DEN PASI FU UNU”

(Hagai 1:1–2:23)

Na ini 112 dei, Hagai e tyari fo boskopu di e naki na ati fu a pipel. A fosiwan na: „’ Poti un ati na tapu den pasi fu unu. Opo go na a bergi, èn unu musu tyari temre-udu kon. Èn bow na oso, so taki mi kan prisiri nanga en èn so taki mi kan kisi glori’, na so Yehovah taki” (Hagai 1:7, 8). A pipel e gi yesi. A di fu tu boskopu abi fu du nanga a pramisi disi: „Mi [Yehovah] sa furu na oso disi nanga glori.”—Hagai 2:7.

A di fu dri boskopu e sori taki, ’a pipel nanga ala a wroko fu den anu’ no krin na ini Yehovah ai, fu di den tapu fu bow a tempel. Ma na a fosi dei kaba te den o bigin baka fu bow a tempel, dan Yehovah o ’gi den blesi’. A di fu fo boskopu e sori taki Yehovah sa „pori a krakti fu den kownukondre fu den nâsi” èn taki a sa meki Granman Serubabel kon de leki „wan linga”.—Hagai 2:14, 19, 22, 23.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

1:6—A tekst disi e taki: „Sma e dringi ma den no e dringi teleki den kon drungu.” San den wortu disi wani taki? Den wortu disi e sori taki nofo win no ben o de. Fu di Yehovah no ben e blesi a pipel, meki a win no ben sari srefisrefi fu meki sma kon drungu.

2:6, 7, 21, 22—Fa a du kon taki den sani disi e seki, èn san na a bakapisi? Yehovah e ’seki ala den pipel’ nanga yepi fu a Kownukondre boskopu di e preiki na heri grontapu. A preikiwroko e meki tu taki „den warti sani fu ala den pipel” e kon na ini na oso fu Yehovah, èn na so na oso e kon furu nanga glori. Te fu kaba, „Yehovah fu den legre” sa seki „hemel nanga grontapu nanga a se nanga a drei gron”, so taki a heri ogri sistema disi sa kisi pori.—Hebrewsma 12:26, 27.

2:9—Fa „a glori fu a lasti oso disi sa kon moro bigi leki di fu a fosiwan”? Wi kan kari dri fasi fa a sani disi ben o kon tru: Den yari di a tempel ben o tan, a sma di ben o gi leri drape, èn den ipi-ipi sma di ben o anbegi Yehovah drape. A tumusi moi tempel fu Salomo ben tan 420 yari langa, namku fu 1027 te go miti 607 bifo Krestes. Ma a „lasti oso” ben tan moro leki 580 yari, namku fu 515 bifo Krestes di den kaba bow en, te go miti a yari 70 di a kisi pori. Boiti dati, a Mesias, Yesus Krestes, ben gi leri na ini a „lasti oso”, èn moro sma kon anbegi Gado na ini na oso dati, leki na ini „a fosiwan”.—Tori fu den Apostel 2:1-11.

Sani di wi kan leri:

1:2-4. Awinsi sma e gens a wroko fu wi, toku a sani dati no musu meki taki wi e bigin si en leki wan moro prenspari sani fu suku wi eigi bun, na presi taki wi e ’suku a kownukondre fosi’.—Mateyus 6:33.

1:5, 7A bun te wi e ’poti wi ati na tapu wi pasi’ èn te wi e aksi wisrefi efu a fasi fa wi e libi e tyari wi kon moro krosibei na Gado.

1:6, 9-11; 2:14-17. Den Dyu na ini a ten fu Hagai ben e wroko tranga gi den eigi bun, ma den no ben e kisi wini fu a wroko fu den. Den ben tapu fu bow a tempel, èn dati meki Gado no blesi den. Wi musu poti na anbegi fu wi na a fosi presi na ini wi libi, èn wi musu dini Gado nanga wi heri ati, aladi wi e hori na prakseri taki awinsi wi gudu noso pôti, fu taki en leti, na ’a blesi fu Yehovah e meki sma kon gudu’.—Odo 10:22.

2:15, 18. Yehovah e gi den Dyu deki-ati fu no poti prakseri na den fowtu di den ben meki fosi, ma bigin nanga a dei dati, den ben musu poti prakseri na a bow-wroko di ben de fu du na a tempel. Wi musu pruberi tu fu poti prakseri na den sani di de na wi fesi, aladi wi e anbegi Gado.

„A NO NANGA YEPI FU KRAKTI, MA NANGA YEPI FU MI YEYE”

(Sakaria 1:1–14:21)

A fosi sani di a profeiti Sakaria e du, na taki a e gi den Dyu wan kari fu ’drai kon baka na Yehovah’ (Sakaria 1:3). Den aiti fisyun di a e kisi baka dati, e gi a pipel a dyaranti taki Gado sa horibaka gi a bow-wroko (Luku a faki „Den aiti fisyun fu Sakaria di e prenki wan sani.”). A bow-wroko sa kon na wan kaba, ma „a no nanga yepi fu wan srudati legre, èn a no nanga yepi fu krakti, ma nanga yepi fu [Yehovah en] yeye” (Sakaria 4:6). A man di nen Sproiti „trutru sa bow a tempel fu Yehovah” èn „a musu tron wan priester na tapu en kownusturu”.—Sakaria 6:12, 13.

Bethel e seni wan grupu sma fu go aksi den priester efu a pipel ben musu faste fu memre a pori di Yerusalem ben kisi. Yehovah e taigi Sakaria taki a sari di sma ben e sari den fo pisi ten di den ben e faste fu memre a pori di Yerusalem ben kisi, sa kon tron ’wan bigi prisiri, den sa breiti èn den sa abi prisiri fesa’ (Sakaria 7:2, 3; 8:19). Den tu boskopu di Sakaria e meki bekènti baka dati, abi fu du nanga krutu boskopu gi tra pipel èn gi falsi profeiti, den abi fu du tu nanga profeititori di e taki fu a Mesias, èn nanga boskopu di e taki dati a pipel fu Gado sa drai go baka na En.—Sakaria 9:1; 12:1.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

2:1—Fu san ede wan man ben e marki Yerusalem nanga wan titei? Soleki fa a sori, dan a ben e du dati fu di den ben o bow wan skotu lontu a foto fu kibri a foto gi feanti. Na engel e taigi a man taki Yerusalem ben o kon moro bigi èn taki Yehovah ben o kibri a foto gi ogri.—Sakaria 2:3-5.

6:11-13—A de so taki Granpriester Yosua ben tron kownu-priester di den poti wan kownu-ati na tapu en ede? Nôno. Yosua no ben de wan bakapikin fu Kownu David. Ma di den poti a kownu-ati na tapu en ede, dan a ben e prenki a Mesias (Hebrewsma 6:20). A profeititori di abi fu du nanga „Sproiti” kon tru di Yesus Krestes tron Kownu-Priester na hemel (Yeremia 23:5). Neleki fa Yosua ben e dini leki granpriester gi a bun fu den Dyu di ben komoto na ini katibo, na so Yesus Krestes e dini tu leki Gran Priester fu a tru anbegi na ini na agersi tempel fu Yehovah.

8:1-23—O ten den tin profeiti boskopu di kari na ini den tekst disi, kon tru? Na a kaba fu sonwan fu den profeiti boskopu, a profeiti e taki „na so Yehovah fu den legre taki”, èn nanga den wortu disi Gado e pramisi en pipel taki vrede sa kon. Wan tu fu den profeiti boskopu disi kon tru na ini a di fu siksi yarihondro bifo Krestes, ma den profeiti boskopu disi kon tru sensi 1919, noso den e kon tru nownowde. *

8:3—Fu san ede Bijbel e kari Yerusalem „a foto fu opregtifasi”? Fosi Yerusalem ben kisi pori na ini 607 bifo Krestes, a foto ben de „a foto di e kwinsi sma”, èn a ben de a tanpresi fu kruka profeiti nanga priester, èn fu sma di no ben de getrow (Sefanya 3:1; Yeremia 6:13; 7:29-34). Ma now di a tempel ben kaba bow èn den sma ben e anbegi Yehovah na wan getrow fasi baka, dan den sma drape ben musu taki fu den tru tori fu a tru anbegi, èn sma ben musu kari Yerusalem „a foto fu opregtifasi”.

11:7-14—Sakaria ben koti wan tiki di nen „Switifasi” na pisipisi, èn sosrefi wan trawan di nen „Wánfasi”. San dati wani taki? Bijbel e prenki Sakaria leki wan sma di musu go „wei den skapu di ben musu dede”, iya, den sma disi ben de leki skapu di ben e kisi kwinsi fu den fesiman fu den. Leki skapuman, Sakaria ben e prenki Yesus Krestes, di Gado ben seni go na a pipel di a ben meki wan frubontu nanga den, ma a pipel no ben poti bribi na ini en. A koti di Sakaria koti a tiki di ben nen „Switifasi” na pisipisi, e prenki a kaba di Gado ben o tyari kon na a Wetfrubontu di a ben meki nanga den Dyu. Disi e sori tu taki a no ben o sori switifasi moro gi den. A koti di a koti a tiki di ben nen „Wánfasi” na pisipisi, e prenki taki Gado ben o tyari pratifasi kon na mindri Yuda nanga Israel di ben e anbegi a srefi Gado.

12:11—San na „a krei di ben de na Hadadrimon, na a lagipresi fu Megido”? Kownu Yosua fu Yuda lasi en libi di den ben e feti nanga a legre fu Farao Neko fu Egepte na ini „a lagipresi fu Megido”, èn na ini den yari baka dati, a pipel ben e singi „kragisingi” fu memre a dede fu en (2 Kroniki 35:25). Fu dati ede, a kan taki „a krei di ben de na Hadadrimon” abi fu du nanga a sari di sma ben e sari fu di Yosua dede.

Sani di wi kan leri:

1:2-6; 7:11-14. Yehovah e prisiri te sma e teki trangaleri fu di den abi berow, èn a breiti tu te den sma disi e bigin dini en baka nanga den heri-ati. Yehovah e feni den sma disi bun baka. Ma a no e arki te den wan di e ’tan weigri fu poti prakseri, di e tan tranga den skowru, èn di e tranga den yesi fu no yere’ a boskopu fu en, e suku yepi na en.

4:6, 7Nowan sani ben kan tapu a yeye fu Yehovah fu sorgu taki a tempel kaba bow. Awinsi sortu problema e miti wi na ini a diniwroko di wi e du gi Gado, toku wi kan pasa ala den problema dati te wi e frutrow tapu Yehovah.—Mateyus 17:20.

4:10. Fu di Yehovah e tiri a wroko, meki Serubabel nanga den pipel fu en e kaba bow a tempel soleki fa Gado ben wani. A no muilek tumusi gi sondu libisma fu libi soleki fa Yehovah wani.

7:8-10; 8:16, 17. Efu wi wani taki Yehovah feni wi bun, dan wi musu du san reti, wi musu sori switifasi gi trawan, wi musu abi sari-ati nanga trawan, èn wi no musu fruteri trawan lei.

8:9-13. Yehovah o blesi wi te wi ’abi deki-ati fu du a wroko’ di a gi wi fu du. Den blesi di wi sa kisi, na taki wi sa abi vrede, sani sa waka bun nanga wi, èn wi sa kisi wan moro bun matifasi nanga Yehovah.

12:6. Den wan di e teki fesi na mindri a pipel fu Yehovah musu de „leki wan frambo”, iya, den musu de sma di de fayafaya.

13:3. Wi musu de loyaal na a tru Gado nanga na organisâsi fu en, moro leki na iniwan libisma, awinsi a sma dati na wan famiri noso wan bun mati fu wi.

13:8, 9Furu Dyu tapu fu anbegi Yehovah èn A no ben feni den bun moro. Fu taki en leti, moro leki afu fu a pipel ben drai baka gi Yehovah. Wán di fu dri pisi nomo fu a pipel ben kon krin, neleki fa sma e krin sani nanga faya. Na ini a ten disi, Krestenhèit, na a moro bigi pisi fu den sma di e taki dati den na Kresten, èn Yehovah no feni den bun. Wan pikin grupu nomo, namku den salfu Kresten ’kari a nen fu Yehovah’ èn den gi pasi taki Yehovah krin den. Den salfuwan disi nanga den tra bribiman no e kari densrefi Kotoigi fu Yehovah nomo, ma den e libi tu na wan fasi di Yehovah feni bun.

Wi musu wroko fayafaya

Sortu krakti den boskopu fu Hagai nanga Sakaria abi na wi tapu? Te wi e prakseri fa a boskopu fu den profeiti disi gi den Dyu deki-ati fu bow a tempel go doro, dan dati e gi wi deki-ati tu fu preiki a boskopu fu a Kownukondre fayafaya èn fu meki disipel, a no so?

Sakaria ben taki dati a Mesias ben o ’rèi kon na tapu wan buriki’, taki sma ben o tori en gi „dritenti pisi solfru”, taki sma ben o naki en, èn taki „den skapu fu na ipi [ben o] panya go na ala sei” (Sakaria 9:9; 11:12; 13:7). Te wi e denki dipi fu a kontru fu den profeitori fu Sakaria di abi fu du nanga a Mesias, dan dati sa tranga a bribi fu wi trutru! (Mateyus 21:1-9; 26:31, 56; 27:3-10) Wi sa kisi wan moro tranga bribi na ini a Wortu fu Yehovah èn na ini den sani di a seti so taki wi kan kisi frulusu.—Hebrewsma 4:12.

[Futuwortu]

^ paragraaf 1 Luku A Waktitoren fu 1 yanuari 1996, bladzijde 9-22.

[Faki na tapu bladzijde 11]

DEN AITI FISYUN FU SAKARIA E PRENKI WAN SANI

1:8-17: A fisyun disi e gi a pipel a dyaranti taki a tempel ben o kaba bow èn taki Yehovah ben o blesi Yerusalem èn den tra foto fu Yuda.

1:18-21: A fisyun disi e pramisi a pipel taki wan kaba ben o kon na den ’fo tutu di ben panya a pipel fu Yuda go na ala sei’, dati wani taki na ala tirimakti di e gens na anbegi fu Yehovah.

2:1-13: A fisyun disi e sori taki Yerusalem ben o kon moro bigi èn taki Yehovah ben o kon de leki „wan skotu fu faya na en lontu”, iya, a ben o kibri en.

3:1-10: A fisyun disi e sori taki na Satan ben e meki sma gens a bow di sma ben e bow a tempel, taki Granpriester Yosua ben o kisi frulusu èn taki Gado ben o gi en pardon fu den sondu fu en.

4:1-14: A fisyun disi e gi a pipel a dyaranti taki Gado ben o puru problema na pasi di ben de leki bergi, èn taki Granman Serubabel ben o kaba bow a tempel.

5:1-4: A fisyun disi e sori taki wan fluku de na tapu den ogriwan di no kisi strafu ete.

5:5-11: A fisyun disi e sori taki wan kaba o kon na ogridu.

6:1-8: A fisyun disi e pramisi taki engel ben o teki fesi na ini a wroko èn taki den ben o kibri a pipel fu Gado.

[Prenki na tapu bladzijde 8]

Sortu krakti a boskopu fu Hagai nanga Sakaria ben musu abi tapu a pipel?

[Prenki na tapu bladzijde 10]

Fa den wan di e teki fesi de „leki wan frambo”?