Go na content

Go na table of contents

Gi sortu sani wi musu lowe?

Gi sortu sani wi musu lowe?

Gi sortu sani wi musu lowe?

„Un snekipikin, suma taigi unu taki unu kan lowe gi a bigi atibron di e kon?”—MAT. 3:7.

1. Taki fu wan tu eksempre na ini Bijbel, di abi fu du nanga sma di lowe gi wan sani.

SAN yu e prakseri te yu e yere a wortu „lowe”? Kande son sma e prakseri fa a moi yonkuman Yosef ben lowe gi a wefi fu Potifar di ben wani kori en fu du hurudu nanga en (Gen. 39:7-12). Kande trawan e prakseri den Kresten di ben lowe komoto na ini Yerusalem na ini a yari 66, fu di Yesus ben gi den a warskow disi: „Te unu e si taki legre seti kampu lontu Yerusalem, dan . . . meki den sma di de na Yudea, bigin lowe go na den bergi, èn den sma di de na ini a foto srefi musu hari gowe fu drape.”—Luk. 21:20, 21.

2, 3. (a) Di Yohanes a Dopuman krutu den kerki fesiman, dan san a ben wani sori den trutru? (b) Fa Yesus sori taki a warskow fu Yohanes trutru ben de wan seryusu warskow?

2 Den eksempre di kari na ini a fosi paragraaf abi fu du nanga sma di lowe trutru gi wan sani. Na ini a ten disi, a de tranga fanowdu taki tru Kresten na ini pikinmoro ibri kondre na grontapu e lowe na wan agersi fasi. Yohanes a Dopuman ben gebroiki a wortu „lowe” na wan agersi fasi. Sonwan fu den sma di ben e kon na Yohanes ben de heimemre Dyu kerki fesiman di no ben feni en fanowdu fu sori berow. Den ben e wisiwasi den mofinasma di ben e teki dopu fu sori taki den abi berow. Yohanes ben de sondro frede di a sori den sma krin taki den kerki fesiman disi ben e hoigri. A ben taki: „Un snekipikin, suma taigi unu taki unu kan lowe gi a bigi atibron di e kon? Fu dati ede, du sani di e sori taki unu abi berow.”—Mat. 3:7, 8.

3 Yohanes no ben e taki dati den kerki fesiman disi ben musu lowe fu a wan presi go na a trawan. A ben e warskow den taki a krutudei fu Gado ben o kon, èn a dei dati ben o de wan dei fu bigi atibron. Boiti dati, a sori den kerki fesiman taki efu den ben wani pasa a dei dati libilibi, dan den ben o abi fu du sani di ben e sori taki den abi berow. Bakaten, Yesus krutu den kerki fesiman sondro frede, èn a taigi den taki na ogri-ati fasi fu den ben e sori taki Didibri ben de a trutru papa fu den (Yoh. 8:44). Yesus kari den man disi „snekipikin” èn a aksi den: „Fa unu o man lowe gi a krutu fu Gehena?” (Mat. 23:33) Nanga disi Yesus sori moro krin taki a warskow di Yohanes ben gi den kaba, ben seryusu trutru. San Yesus ben wani taigi den di a gebroiki a wortu „Gehena”?

4. San Yesus ben wani taki di a gebroiki a wortu „Gehena”?

4 Gehena ben de wan lagipresi dorosei fu den skotu fu Yerusalem pe sma ben e bron doti nanga dedeskin fu meti. Yesus gebroiki a wortu Gehena fu prenki têgo dede. (Luku bladzijde 27.) Di a aksi den kerki fesiman fa den ben o man lowe gi Gehena, dan nanga dati a sori taki leki wan grupu, den kerki fesiman dati ben musu kisi têgo pori.—Mat. 5:22, 29.

5. Fa den sani di Yohanes nanga Yesus ben warskow sma gi den, kon tru na ini a ten di pasa?

5 Di den Dyu fesiman frufolgu Yesus nanga den bakaman fu en, dan dati meki taki den sondu fu den kon moro bigi. Bakaten, a dei fu Gado en atibron kon, soleki fa Yohanes nanga Yesus ben warskow. „A bigi atibron” dati ben abi fu du nanga wan spesrutu kontren, namku Yerusalem nanga Yudea. Sobun, den sma drape ben man lowe fu a wan presi go na a trawan. Yehovah sori en atibron di den legre fu Rome pori Yerusalem nanga a tempel fu en na ini a yari 70. A „banawtu” dati ben bigi moro iniwan sani di den sma na ini Yerusalem ben ondrofeni. Boiti taki den srudati kiri furu sma, den tyari furu sma go na ini katibo tu. A sani disi ben e sori taki wan moro bigi pori e wakti furu sma di e kari densrefi Kresten, èn a srefi sani disi e wakti sma fu tra bribi.—Mat. 24:21.

Na atibron di wi musu lowe gi na ini a ten di e kon

6. Sortu kenki bigin kon na ini a fosi Kresten gemeente?

6 Sonwan fu den fosi Kresten ben fadon komoto na bribi, èn tra sma bigin horibaka gi den (Tori. 20:29, 30). Di den apostel fu Yesus ben de na libi ete, dan den ben e „gens” den falsi Kresten disi, ma baka di den dede, furu falsi Kresten grupu opo kon. Na ini a ten disi, hondrohondro difrenti Kresten grupu de di e taki dati den na bakaman fu Krestes, èn den leri fu den e difrenti fu makandra. Bijbel e sori taki wan grupu kerki fesiman ben o opo kon na ini Krestenhèit, èn a e kari a grupu disi „a sma di e du kruktudu” èn „a manpikin di o kisi pori”. Bijbel e taki moro fara taki ’Masra Yesus o kiri en, èn taki a o meki a wan disi tron noti te a denoya fu en o de krin fu si’.—2 Tes. 2:3, 6-8.

7. Fu san ede a fiti taki Bijbel e kari den fesiman fu Krestenhèit „a manpikin fu kruktudu”?

7 Den kerki fesiman fu Krestenhèit e du kruktudu fu di den e tapu ai gi sani di no e kruderi nanga Bijbel. Iya, den kori milyunmilyun sma fu bribi falsi leri èn fu hori heiden fesadei, èn den gi pasi taki sma tyari densrefi na wan fasi di no fiti. Neleki den kerki fesiman di Yesus ben krutu, den disiten anbegiman di Bijbel e agersi nanga „a manpikin di o kisi pori” sa kisi pori tu èn den no o kisi wan opobaka (2 Tes. 1:6-9). Ma san o pasa nanga den sma di den kerki fesiman fu Krestenhèit èn den kerki fesiman fu tra falsi bribi, kori? Fu piki na aksi disi, meki wi luku san pasa baka di Yerusalem kisi pori na ini 607 bifo Krestes.

„Lon komoto na a mindri fu Babilon”

8, 9. (a) Sortu profeiti boskopu Yeremia ben tyari go gi den Dyu di ben de na ini katibo na Babilon? (b) Na sortu fasi den Dyu ben kan lowe, baka di den Mediasma nanga den Persiasma teki Babilon abra?

8 Na ini 607 bifo Krestes, Yerusalem kisi pori, soleki fa a profeiti Yeremia ben taki na fesi. A ben taki dati a pipel fu Gado ben o go na ini katibo, ma baka „seibitenti yari”, den ben o drai go baka na a mamakondre fu den (Yer. 29:4, 10). Yeremia ben abi wan prenspari boskopu gi den Dyu di ben de na ini katibo na Babilon. A ben sori den taki den no ben musu meki a falsi anbegi fu den sma na ini Babilon flaka den. Na so den ben o de srekasreka fu drai go baka na Yerusalem èn fu seti a soifri anbegi baka, te a ten ben doro fu du dati. A sani disi pasa syatu baka di den Mediasma nanga den Persiasma teki Babilon abra na ini 539 bifo Krestes. Kownu Sirus II fu Persia ben meki wan wet di ben e sori taki den Dyu ben musu drai go baka na Yerusalem fu bow a tempel fu Yehovah baka.—Esra 1:1-4.

9 Dusundusun Dyu teki na okasi disi èn den drai go baka na a kondre fu den (Esra 2:64-67). Na so a komando di Yeremia ben gi nanga yepi fu wan profeititori kon tru, iya, den lowe gowe fu a wan presi go na a trawan. (Leisi Yeremia 51:6, 45, 50.) Difrenti reide ben de fu san ede ala den Dyu no ben man teki a langa waka go baka na Yerusalem nanga Yuda. Na owru profeiti Danièl ben de wan fu den sma di ben tan na baka na ini Babilon. Den sma disi ben kan kisi blesi fu Gado efu den ben e tan horibaka fayafaya gi a tru anbegi di ben abi en tempel na ini Yerusalem, èn efu den ben e tan weigri fu teki prati na a falsi anbegi fu den Babilonsma.

10. Sortu „tegu sani” Babilon a Bigiwan du?

10 Na ini a ten disi, milyardmilyard sma e teki prati na difrenti sortu falsi anbegi di abi den rutu te na ini owruten Babilon (Gen. 11:6-9). Bijbel e kari ala den anbegi disi „Babilon a Bigiwan, a mama fu den huru-uma èn fu den tegu sani fu grontapu” (Openb. 17:5). Langa ten kaba, falsi anbegi e horibaka gi den politiek tiriman fu grontapu. Wan fu den „tegu sani” di falsi anbegi du, na taki den horibaka gi someni orloku di meki taki trawan kiri milyunmilyun sma na grontapu (Openb. 18:24). Tra „tegu sani” di den du, na taki den kerki e tapu ai gi den ogri di kerki fesiman e du nanga pikin fu plisi den eigi seks lostu, èn den e tapu ai tu gi den tra fasi fa den fesiman disi e du hurudu. Fu dati ede, a no e fruwondru wi taki heri esi Yehovah Gado sa tyari wan kaba kon na falsi anbegi, a no so?—Openb. 18:8.

11. Sortu frantwortu tru Kresten abi solanga Babilon a Bigiwan no kisi pori ete?

11 Tru Kresten di sabi disi, abi a frantwortu fu warskow den sma di de na ini Babilon a Bigiwan. Wan fasi fa den e du dati, na taki den e prati Bijbel nanga Bijbel publikâsi di „a getrow èn koni srafu” tyari kon na doro. Yesus poti a getrow èn koni srafu disi fu gi sma yeye „nyanyan na a reti ten” (Mat. 24:45). Te sma wani kon sabi a boskopu fu Bijbel, dan wi e seti sani fu studeri Bijbel nanga den, so taki den kan kisi yepi. Wi e howpu taki den sa kon frustan o prenspari a de fu „lon komoto na a mindri fu Babilon”, fosi a lati tumusi.—Openb. 18:4.

Lowe gi afkodrei

12. Fa Gado feni en taki sma e anbegi prenki nanga popki?

12 Wan tra tegu sani di den sma na ini Babilon a Bigiwan e du, na taki den e anbegi prenki nanga popki. Gado e kari den sani disi „tegu sani” nanga „fisti gado” (Deut. 29:17). Ala sma di wani taki Gado feni den bun musu wai pasi gi afkodrei, fu di Gado e taki: „Mi na Yehovah. Dati na mi nen; èn na nowan tra sma mi sa gi mi eigi glori, èn mi prèise mi no sa gi na popki di sma meki.”—Yes. 42:8.

13. Gi sortu fasi fu afkodrei wi musu lowe?

13 Gado Wortu e taki tu fu tra sani di sma no e si leki afkodrei wantewante. Fu eksempre, Bijbel e taki dati te wan sma abi bigi-ai, dan dati na a srefi leki te a „e anbegi kruktugado” (Kol. 3:5). Wan sma di abi bigi-ai de nomonomo fu abi wan sani di a no mag abi. Fu eksempre, kande a e angri fu abi den sani di wan tra sma abi (Ex. 20:17). Na engel di tron Satan Didibri ben de nomonomo fu kon de leki a Moro Heiwan, èn a ben wani tu taki sma anbegi en (Luk. 4:5-7). A sani disi meki taki a opo ensrefi teige Yehovah èn a kori Eva so taki a kisi bigi-ai gi wan sani di a no ben mag abi, aladi Gado ben warskow en gi a sani dati. Fu taki en leti, Adam ben du afkodrei tu, fu di a gi pasi taki na angri di a ben abi fu de makandra nanga a wefi fu en ben de moro prenspari gi en leki fu gi yesi na en lobi-ati hemel Tata. Ma tra fasi leki dati, ala sma di wani lowe gi Gado en dei fu atibron musu anbegi en wawan èn den musu luku bun taki den no e kisi bigi-ai kwetikweti.

„Lowe gi hurudu”

14-16. (a) Fu san ede Yosef de so wan bun eksempre gi wi, te wi e luku a fasi fa a tyari ensrefi? (b) San wi musu du te wi e kisi seks firi di no fiti? (c) Sortu sani kan yepi wi fu lowe gi hurudu?

14 Leisi 1 Korentesma 6:18. Di a wefi fu Potifar pruberi fu kori Yosef fu du hurudu nanga en, dan a lowe trutru gi na uma disi. A no de fu taki dati Yosef na wan bun eksempre gi Kresten di trow èn gi den wan di no trow! Soleki fa a sori, dan Yosef ben yere son tori di ben e tyari kon na krin fa Yehovah e prakseri fu hurudu, èn a no de fu taki dati den sani dati ben abi krakti tapu a konsensi fu en. Efu wi wani gi yesi na a komando di e taki dati wi musu „lowe gi hurudu”, dan wi musu wai pasi gi sani di kan meki taki wi e kisi seks firi gi wan sma di no de wi trowpatna. Bijbel e taki: „Un musu kiri den firi di de na ini den pisi fu un skin . . . èn di abi fu du nanga hurudu, morsu libi, seks lostu, takru lostu, nanga bigi-ai, wan sani di de a srefi leki te wan sma e anbegi kruktugado. Na fu den sani disi ede meki Gado o kisi bigi atibron.”—Kol. 3:5, 6.

15 Hori na prakseri taki „Gado o kisi bigi atibron”. Furu sma na grontapu e kon abi seks firi di no fiti èn den e plisi den lostu disi. Fu dati ede, wi leki Kresten musu begi Gado fu yepi wi èn fu gi wi en santa yeye, so taki seks firi di no fiti no e basi wi. Boiti dati, wi musu studeri Bijbel, wi musu go na den konmakandra, èn wi musu preiki a bun nyunsu gi den birtisma fu wi, fu di den sani dati sa yepi wi fu „tan waka nanga a yeye”. Na so wi „no sa du nowan sani di a sondu skin wani”.—Gal. 5:16.

16 A no de fu taki, dati te wi e luku seks prenki nanga seks felem, dan wi no sa „waka nanga a yeye”. Kresten musu luku bun tu fu no leisi, fu no luku, èn fu no arki sani di kan wiki den seks firi fu den. A no fiti tu taki a „santa pipel” fu Gado e meki lafutori fu den sortu sani disi, noso taki den e taki fu den tori disi (Ef. 5:3, 4). Na so wi e sori wi lobi-ati Tata taki trutru wi wani wai pasi gi na atibron fu en di e kon, èn taki wi wani libi na ini a nyun grontapu fu en pe regtfardikifasi sa de.

No kon abi „lobi gi moni”

17, 18. Fu san ede wi no musu kon abi „lobi gi moni”?

17 Na ini a fosi brifi di Paulus ben skrifi gi Timoteyus, a ben tyari kon na krin na sortu gronprakseri Kresten di ben de srafu ben musu hori densrefi. Kande sonwan fu den srafu disi ben fruwakti taki den ben o kisi gudu fu di den masra fu den ben de Kresten. Kande trawan fu den ben pruberi fu gebroiki den Kresten brada nanga sisa fu den fu kisi wini gi densrefi. Paulus ben warskow taki wan sma no musu ’denki taki a kan kisi gudu gi ensrefi te a e dini Gado na wan getrow fasi’. A kan taki a rutu fu a problema na taki wan sma e kon abi „lobi gi moni”, èn a sani disi kan abi wan takru krakti tapu iniwan sma, awansi a gudu noso a pôti.—1 Tim. 6:1, 2, 5, 9, 10.

18 Yu sabi wan tu eksempre fu sma na ini Bijbel di lasi a matifasi di den ben abi nanga Gado, soso fu di den kon abi „lobi gi moni” noso fu di den ben lobi den moi sani di moni kan bai? (Yos. 7:11, 21; 2 Kow. 5:20, 25-27) Paulus ben gi Timoteyus a rai disi: „Yu, o sma di de fu Gado, wai pasi gi den sani disi. Du muiti fu de regtfardiki, fu dini Gado na wan getrow fasi, fu abi bribi, fu sori lobi, fu horidoro, èn fu abi safri-ati” (1 Tim. 6:11). A no de fu taki dati ala sma di wani pasa libilibi te a dei fu Gado en atibron kon, musu gi yesi na a rai disi.

„Wai pasi gi den lostu di yongusma abi”

19. San ala yonguwan abi fanowdu?

19 Leisi Odo 22:15. A donfasi na ini na ati fu wan yonguwan makriki kan meki taki a e du wan sani di Gado no feni bun. Wan sani di kan yepi den fu sorgu taki dati no e pasa, na te den e fiti den rai di skrifi na ini Bijbel. Furu Kresten yonguwan di a papa nanga mama fu den no abi a srefi bribi leki den, e pruberi fu hori densrefi na den gronprakseri di skrifi na ini Bijbel. Tra yonguwan e kisi wini fu den koni rai di den e kisi fu lepi brada nanga sisa na ini a gemeente. Awansi suma e gi den rai di komoto fu Bijbel, den sa de koloku nownow kaba èn sosrefi na ini a ten di e kon, te den e fiti den rai dati.—Hebr. 12:8-11.

20. San kan yepi yonguwan fu lowe gi takru lostu?

20 Leisi 2 Timoteyus 2:20-22. Furu yonguwan du don sani, fu di den no kisi bun trangaleri. Den yonguwan disi lobi strei nanga trawan, den abi bigi-ai, den e du hurudu, den lobi moni, èn den de nomonomo fu meki prisiri. Den sani disi na „den lostu di yongusma abi” èn Bijbel e gi wi a rai fu wai pasi gi den sani disi, noso fu lowe gi den. Wan Kresten yonguwan di wani lowe gi den sani disi, sa musu luku bun nanga sani di kan abi wan takru krakti na en tapu, awansi pe den sani dati komoto. Wan prenspari sani di sa yepi yonguwan, na a rai di Bijbel e gi fu kweki den fasi fu Gado „makandra nanga den wan di e kari Masra nen nanga wan krin ati”.

21. Sortu moi pramisi Yesus Krestes ben gi den bakaman fu en di de leki skapu?

21 Awansi wi yongu noso owru, toku wi musu weigri fu arki sma di e pruberi fu kori wi. Dati sa sori taki wi wani de wán fu den bakaman fu Yesus di de leki skapu èn di e ’lowe gi a sten fu freimdesma’ (Yoh. 10:5). Ma fu man pasa a dei fu Gado en atibron libilibi, dan wi no musu lowe nomo gi sani di kan tyari takru bakapisi kon gi wi. Wi musu kweki bun fasi tu. Na ini a tra artikel wi sa poti prakseri na seibi fu den bun fasi disi. A bun fu poti moro prakseri na den tori disi, fu di Yesus e gi wi a moi pramisi disi „Mi e gi den [skapu fu mi] têgo libi èn den no sa dede kwetikweti; nowan sma o puru den na mi anu.”—Yoh. 10:28.

San yu ben sa piki?

• Sortu warskow Yesus ben gi den kerki fesiman?

• Sortu rampu kan miti milyunmilyun sma na ini a ten disi?

• Gi sortu triki fasi fu afkodrei wi musu lowe?

[Aksi fu a tori disi]

[Prenki na tapu bladzijde 9]

San yu e prakseri te yu e yere a wortu „lowe”?