Edepenti fu den brifi di skrifi gi Titus, Fileimon, èn gi den Hebrewsma
A Wortu fu Yehovah de libilibi
Edepenti fu den brifi di skrifi gi Titus, Fileimon, èn gi den Hebrewsma
NA INI a yari 61, na apostel Paulus ben de na strafu-oso fu a fosi leisi. Baka di den lusu en, a go na a èilanti Kreita. Di a si taki den gemeente drape ben abi yepi fanowdu fu kon moro krosibei na Yehovah, dan a libi Titus drape fu gi den deki-ati. Bakaten, Paulus skrifi wan brifi gi Titus fu sori en moro fara fa fu tyari den frantwortu fu en. A brifi ben o sori den brada nanga sisa tu taki na a apostel disi ben gi Titus a wroko disi. A kan taki Paulus ben de na Masedonia di a skrifi a brifi disi gi Titus.
Wan pisi ten na fesi, syatu bifo Paulus komoto na strafu-oso na ini a yari 61, a skrifi wan brifi gi Fileimon, wan Kresten brada di ben e libi na ini Kolose. Paulus skrifi a brifi disi gi a mati fu en, fu di a ben wani aksi en fu du wan sani gi en.
Na a ten fu a yari 61, Paulus skrifi wan brifi tu gi den Hebrew Kresten brada nanga sisa di ben e libi na ini Yudea. A brifi dati e sori taki a Kresten bribi bun omeni tron moro a Dyu bribi. Ala den dri brifi disi abi prenspari rai gi wi.—Hebr. 4:12.
TAN ABI WAN TRANGA BRIBI
Paulus e gi Titus rai fu sori en fa fu „poti owru man na ini ibri foto”. Baka dati, Paulus e gi en a rai tu fu „tan gi den [trangayesi sma] wan bun piri-ai, so taki den kan abi wan tranga bribi”. A e frumane ala sma na ini a gemeente fu Kreita ’fu no abi noti fu du nanga ogridu èn fu libi nanga wan krin frustan’.—Tit. 1:5, 10-13; 2:12.
Paulus e gi moro rai fu yepi den brada nanga sisa na ini Kreita fu tan abi wan tranga bribi. A e gi Titus a rai fu ’no arki sma di e poti dondon aksi di e tyari trobi kon, èn fu no meki trobi nanga sma fu a Wet ede’.—Tit. 3:9.
Piki tapu den aksi fu Bijbel:
1:15—Bijbel e taki dati „ala sani krin gi sma di krin”, ma den sani dati no de krin „gi sma di no krin èn di no e bribi”. Fa so? Fu man kisi piki tapu na aksi disi, dan wi musu kon frustan san Paulus ben abi na prakseri di a taki „ala sani”. A no ben e taki fu sani di a Wortu fu Gado e krutu krinkrin. Ma a ben e taki fu afersi pe wan Kresten en konsensi kan gi pasi taki a e du sani tra fasi soleki fa trawan e du dati. Gi wan sma di e denki na wan fasi di e kruderi nanga den markitiki fu Gado, den sortu sani dati krin. A de heri tra fasi nanga wan sma di no abi wan yoisti denki fu sani èn di no abi wan krin konsensi. *
3:5—A tekst disi e sori taki den salfu Kresten e kisi frulusu ’fu di Gado wasi den’ èn ’fu di a meki den kon nyun nanga yepi fu santa yeye’. San disi wani taki? A ’frulusu di den e kisi fu di Gado wasi den’, wani taki dati Gado krin den nanga a brudu fu Yesus di gi en libi leki frulusu-ofrandi. Den e ’kon nyun nanga yepi fu santa yeye’ fu di den tron „nyun libisani”. Disi wani taki dati den tron salfu manpikin fu Gado.—2 Kor. 5:17.
Sani di wi kan leri:
1:10-13; 2:15. Kresten owruman musu abi deki-ati fu handri te sani di no fiti e pasa na ini a gemeente.
2:3-5. Neleki fa a ben de na ini a fosi yarihondro, na so lepi Kresten sisa na ini a ten disi musu „tyari densrefi na wan fasi di fiti santa sma, den no musu fruteri ogri-ati lei fu trawan, den no musu de sma di lobi dringi furu win, èn den musu de sma di e leri trawan bun sani”. Na so „den yongu uma” na ini a gemeente sa de klariklari fu gi yesi na den lepi Kresten sisa te den e kisi rai fu den.
3:8, 14. Te wi e tan ’prakseri fa wi kan du bun wroko’, dan dati ’bun èn a e tyari wini kon’, fu di dati sa yepi wi fu abi bun bakapisi na ini a diniwroko. Boiti dati, a sa yepi wi tu fu no abi noti fu du nanga na ogri grontapu.
FILEIMON E KISI DEKI-ATI ’FU DI A ABI LOBI’
Paulus e prèise Fileimon fu di a de wan bun eksempre fu wan sma di abi ’lobi nanga bribi’. Fileimon ben e gi den Kresten brada nanga sisa fu en deki-ati, èn a sani disi ben gi Paulus „furu prisiri nanga trowstu”.—Fileim. 4, 5, 7.
A fasi fa Paulus poti prakseri na a tori fu Oneisimus, na wan bun eksempre gi ala owruman. Paulus no komanderi Fileimon, ma ’fu di Fileimon ben abi lobi’, meki a gi en deki-ati fu du wan sani. Paulus taigi Fileimon: „Mi sabi taki yu o du san mi aksi. Dati meki mi e skrifi yu, fu di mi sabi taki yu o du moro leki san mi taki.”—Fileim. 8, 9, 21.
Piki tapu den aksi fu Bijbel:
10, 11, 18—Fa Oneisimus di ’no ben warti fosi’, kon „warti” bakaten? Oneisimus ben de wan srafu di ben e wroko na ini na oso fu Fileimon di ben e libi na ini Kolose. Oneisimus no ben e gi yesi na en masra, èn a lowe go na Rome. A kan taki Oneisimus ben fufuru moni tu fu en masra fu man pai den kostu fu go na Rome, di ben de sowan 1400 kilometer moro fara fu Kolose. Iya, Oneisimus no ben warti gi Fileimon. Ma na ini Rome, Paulus yepi Oneisimus fu tron wan Kresten. A srafu disi di ’no ben warti’ fosi, ben tron wan Kresten now, èn a sani dati meki taki a tron wan „warti” sma.
15, 16—Fu san ede Paulus no aksi Fileimon fu fri Oneisimus? Paulus ben wani poti prakseri soso na a wroko di a ben kisi fu ’fruteri sma fu a kownukondre fu Gado, èn fu leri sma den sani di abi fu du nanga Masra Yesus Krestes’. Fu dati ede, a bosroiti fu no bumui na ini tori di ben abi fu du nanga srafu.—Tori. 28:31.
Sani di wi kan leri:
2. Fileimon ben gi a gemeente okasi fu hori Kresten konmakandra na ini en oso. Te preikiwroko konmakandra e hori na ini wi oso, dan wi musu si a sani dati leki wan grani.—Rom. 16:5; Kol. 4:15.
4-7. Wi musu de klariklari fu prèise wi Kresten brada nanga sisa di de wan bun eksempre na ini a fasi fa den e sori bribi nanga lobi.
15, 16. Te sani no e waka soleki fa wi wani, dan wi no musu broko wi ede tumusi. Te fu kaba sani sa waka bun gi wi, soleki fa dati ben pasa nanga Oneisimus.
21. Paulus ben fruwakti taki Fileimon ben musu gi Oneisimus pardon. Wi musu de klariklari tu fu gi pardon na wan brada noso sisa di kande du wan hati sani nanga wi.—Mat. 6:14.
„DU MUITI FU TRON LEPI SMA”
Fu di Paulus wani sori taki a moro bun fu poti bribi na ini na ofrandi fu Yesus leki fu hori wisrefi na a Wet, meki a e poti prakseri na den tumusi moi fasi fu a Sma di seti a Kresten bribi. Paulus e sori tu taki Krestes na a moro bun priester, èn taki na ofrandi fu en èn a nyun frubontu, bun moro leki iniwan trawan (Hebr. 3:1-3; 7:1-3, 22; 8:6; 9:11-14, 25, 26). Den Hebrew Kresten ben sabi den sani disi, èn a no de fu taki dati disi ben yepi den fu horidoro te den Dyu ben e frufolgu den. Paulus gi den Hebrew Kresten brada nanga sisa fu en a deki-ati fu „du muiti fu tron lepi sma”.—Hebr. 6:1.
O prenspari a de taki wan Kresten abi bribi? Paulus e skrifi: „Sondro bribi wan sma no kan prisiri Gado.” A e gi den Hebrew Kresten a deki-ati disi: „Meki wi horidoro te wi e lon a streilon di de na wi fesi.” Iya, den ben musu du dati nanga bribi.—Hebr. 11:6; 12:1.
Piki tapu den aksi fu Bijbel:
2:14, 15—Bijbel e kari Satan „a wan di man kiri sma”. A sani disi wani taki dati Satan man kiri iniwan sma di a wani èn o ten a wani? Nôno, a no man du dati. Ma sensi di Satan bigin du ogri na ini Eden, den lei di a fruteri tyari dede kon gi libisma, fu di Adam sondu èn leki bakapisi fu dati, libisma kisi sondu tu èn den e dede (Rom. 5:12). Boiti dati, den sma na grontapu di e du a wani fu Satan frufolgu den futuboi fu Gado èn den kiri sonwan fu den, neleki fa den kiri Yesus. Ma dati no wani taki dati Satan man kiri iniwan sma di a wani, èn o ten a wani. Efu dati ben de so, dan a ben o kiri ala anbegiman fu Yehovah langa ten kaba. Yehovah e kibri a pipel fu en leki grupu èn a no e gi pasi taki Satan kiri den alamala. Awinsi Gado e gi pasi taki Satan kiri sonwan fu den futuboi fu En, toku wi kan de seiker taki Gado sa tyari wan kaba kon na ala ogri di wi e ondrofeni, èn a sa meki ala sani kon bun baka.
4:9-11— Fa wi kan „go na ini a rostu” fu Gado? Na a kaba fu den siksi dei di Gado meki hemel nanga grontapu, A rostu fu a wroko di a du. A ben abi a dyaranti taki den sani di a ben wani du gi grontapu èn gi libisma ben o kon tru (Gen. 1:28; 2:2, 3). Wi kan „go na ini a rostu” dati te wi e tapu fu bosroiti gi wisrefi san bun èn san ogri, èn te wi e poti bribi na ini a frulusu-ofrandi di Gado pai gi wi. Te wi e sori bribi na ini Yehovah èn te wi e gi yesi na en Manpikin na presi fu suku wi eigi bun nomo, dan wi sa kisi blesi ibri dei. Den blesi disi sa gi wi krakti baka èn den sa gi wi wan korostu firi.—Mat. 11:28-30.
9:16—A tekst disi e taki fu „a libisma di meki a [nyun] frubontu”. Suma na a sma dati? A nyun frubontu e komoto fu Yehovah, ma Yesus „meki” a frubontu, fu di a dede fu en meki taki a frubontu disi kisi krakti. Yesus na a Mindriman fu a frubontu, èn a dede fu en ben de na ofrandi di ben de fanowdu fu meki a frubontu kisi krakti.—Luk. 22:20; Hebr. 9:15.
11:10, 13-16—Sortu „foto” Abraham ben e fruwakti? Disi no ben de wan trutru foto, ma a ben de wan agersi foto. Abraham ben e fruwakti a „Yerusalem na hemel”, noso Krestes Yesus nanga den 144.000 salfuwan di o tiri nanga en. Wan tra nen di Bijbel e gi den tra tiriman disi di sa kisi glori na hemel, na ’a santa foto, a Nyun Yerusalem’ (Hebr. 12:22; Openb. 14:1; 21:2). Abraham ben abi a howpu fu libi na ondro a tiri fu Gado Kownukondre.
12:2—Bijbel e taki fu „a prisiri di ben e wakti [Yesus]” èn a e taki tu dati a „dede na a pina-postu” fu man kisi a prisiri disi. Sortu prisiri na dati? Dati ben de a prisiri di a ben o abi te a ben o si sortu bun bakapisi a diniwroko fu en ben tyari kon. A ben o abi prisiri tu te a nen fu Yehovah ben o kon santa, te a ben o kon na krin taki na Gado abi a reti fu tiri hemel nanga grontapu, èn te a ben o gi en libi leki lusu-paiman fu frulusu libisma fu a makti fu dede. Yesus ben e hori na prakseri tu taki a ben o kisi a grani fu tiri leki Kownu èn fu de Granpriester gi a bun fu libisma.
13:20—Fu san ede Bijbel e kari a nyun frubontu „wan têgo frubontu”? Dri reide de fu san ede Bijbel e du dati: (1) Nowan tra frubontu o kon na ini a presi fu a nyun frubontu, (2) den winimarki di a e tyari kon, na fu ala ten, èn (3) baka Armagedon, den „tra skapu” sa tan kisi wini fu a nyun frubontu.—Yoh. 10:16.
Sani di wi kan leri:
5:14. Wi musu studeri Gado Wortu, Bijbel, fayafaya èn wi musu du san wi leri. Nowan tra fasi de fa wi kan ’leri fu gebroiki wi frustan fu man si sani krin, so taki wi kan sabi san bun èn san no bun’.—1 Kor. 2:10.
6:17-19. Te wi abi wan tranga howpu na ini a pramisi èn a sweri di Gado meki, dan dati sa yepi wi fu tan na ini a tru anbegi.
12:3, 4. Te wi e kisi tesi noso frufolgu, dan wi no musu „kon weri èn lasi-ati” fu den sani dati ede. Na presi fu dati, wi musu du muiti fu tron lepi sma èn wi musu leri fu horidoro te wi e kisi tesi. Wi musu abi a fasti bosroiti fu feti „te fu dede”.—Hebr. 10:36-39.
12:13-15. Wi no musu gi pasi taki wan „takru rutu” gro na ini a gemeente. Disi wani taki dati wi no musu meki nowan sma di e taki takru fu a fasi fa sani e waka na ini a gemeente, tapu wi fu ’meki reti pasi gi wi futu’.
12:26-28. Den „sani di sma meki”, noso a heri sistema disi, èn sosrefi na ogri „hemel”, o seki teleki den no de moro. Te dati pasa, dan soso „den sani di no man seki”, noso a Kownukondre nanga den bakaman fu en, sa tan abra. Dati meki a de tumusi prenspari taki wi e preiki a Kownukondre boskopu fayafaya èn taki wi e hori wisrefi na den markitiki fu a Kownukondre disi.
13:7, 17. Wi musu tan hori a komando disi na prakseri di e taki dati wi musu gi yesi na den owruman na ini a gemeente, èn taki wi musu saka wisrefi na den ondro. Dati sa yepi wi fu de klariklari fu wroko makandra nanga den brada disi.
[Futuwortu]