Umasma, fu san ede un musu saka unsrefi na ondro un edeman?
Umasma, fu san ede un musu saka unsrefi na ondro un edeman?
„A man na a ede fu na uma.”—1 KOR. 11:3.
1, 2. (a) San na apostel Paulus ben skrifi fu a seti fu Yehovah di e sori taki wan wefi musu saka ensrefi na ondro en masra? (b) Na sortu aksi wi sa poti prakseri na ini na artikel disi?
NA APOSTEL Paulus ben skrifi taki „Krestes na a ede fu ibri man” èn taki „Gado na a ede fu Krestes” (1 Kor. 11:3). Na Yehovah ben poti a seti disi. A fosi artikel ben tyari kon na krin taki Yesus ben si en leki wan grani fu saka ensrefi na ondro en Edeman, Yehovah Gado, èn a ben e du dati nanga prisiri. Na artikel ben sori tu taki Kresten brada abi Krestes leki den edeman. Krestes ben e sori switifasi gi sma, a ben e firi gi sma, èn a no ben e denki ensrefi nomo. Mansma na ini a gemeente musu handri na a srefi fasi nanga trawan, spesrutu nanga a wefi fu den.
2 Ma fa a de nanga umasma? Suma na a edeman fu den? Paulus ben skrifi: „A man na a ede fu na uma.” Fa umasma musu si den wortu disi di skrifi nanga yepi fu santa yeye? Den musu hori densrefi ete na a gronprakseri disi te a masra fu den no de na bribi? A de so taki wan wefi di e saka ensrefi na ondro en masra, no mag taki noti te bosroiti musu teki? Na sortu fasi wan wefi musu handri so taki a kan kisi prèise?
’Mi o meki wan patna gi en di kan yepi en’
3, 4. Fu san ede a e tyari wini kon te wan masra na edeman fu na osofamiri, èn te wan wefi e saka ensrefi na ondro en masra?
3 Na Yehovah bosroiti suma ben o de edeman fu na osofamiri. Baka di Yehovah Gado meki Adam, dan A taki: „A no bun taki a man e tan en wawan. Mi o meki wan patna gi en di fiti en èn di kan yepi en.” Baka di Yehovah meki Eva, dan Adam ben breiti so te taki a ben abi wan patna di ben kan yepi en. Fu dati ede a taki: „Ai, disi na trutru bonyo fu mi bonyo èn skin fu mi skin” (Gen. 2:18-24). Adam nanga Eva ben abi a moi howpu fu tron papa nanga mama fu wan heri libisma famiri di no ben o abi sondu. Den sma disi ben o libi koloku fu têgo na ini wan paradijs di ben o de na grontapu.
4 Fu di wi fosi papa nanga mama opo densrefi teige Gado, meki den lasi a switi libi di den ben abi na ini a dyari fu Eden. (Leisi Romesma 5:12.) Ma Gado ben si a man ete leki na edeman fu na osofamiri. Te wan masra e tyari a frantwortu dati na a yoisti fasi, èn te a wefi e saka ensrefi na ondro a masra fu en, dan dati e tyari furu wini kon gi den, èn den sa de koloku. Den sa firi neleki fa Yesus ben firi di a ben e saka ensrefi na ondro en Edeman, Yehovah. Fosi Yesus ben kon na grontapu, dan a ’ben breiti ala ten fu di a ben de nanga Yehovah’ (Odo 8:30). Fu di libisma kon abi sondu, meki mansma no man de edeman na wan volmaakti fasi, èn umasma no man saka densrefi na ondro a masra fu den na wan volmaakti fasi tu. Ma te masra nanga wefi e tan du ala san den man fu hori densrefi na a seti disi, dan den sa abi wan trutru koloku trowlibi na ini a ten disi.
5. Fu san ede trowpaar musu fiti a rai di skrifi na Romesma 12:10?
5 Efu trowpaar wani abi wan koloku trowlibi, dan a de tumusi prenspari taki den e fiti a rai disi di Bijbel e gi ala Kresten: „Neleki fa brada lobi makandra, na so un musu abi dipi firi gi makandra. Unu fosi musu bigin sori trawan lespeki” (Rom. 12:10). Boiti dati, masra nanga wefi musu du tranga muiti fu ’tron sma di e du bun gi makandra, di e sori sari-ati na wan lobi fasi, èn di e gi makandra pardon nanga den heri ati’.—Ef. 4:32.
Te a patna no de na bribi
6, 7. San kan de a bakapisi te wan Kresten wefi e saka ensrefi na ondro en masra di no de na bribi?
6 Fa a de te yu trowpatna no de wan futuboi fu Yehovah? Nofo tron, na a masra no de na bribi. Efu dati de so, dan fa wan wefi musu handri nanga en masra? Bijbel e taki: „Un uma, . . . un musu saka unsrefi tu na ondro un eigi masra, so taki te sonwan fu den no e du san a wortu e taki, dan unu kan wini den sondro wortu nanga yepi fu a fasi fa unu e tyari unsrefi, bika den si nanga den eigi ai fa unu e tyari unsrefi na wan krin fasi èn nanga bigi lespeki.”—1 Petr. 3:1, 2.
7 Gado Wortu e taki dati wefi musu tan saka densrefi na ondro a masra fu den di no de na bribi. Te wan wefi e tyari ensrefi na wan bun fasi, dan kande a masra sa wani kon sabi fu san ede a wefi fu en e tyari ensrefi na a fasi dati. Kande a sani disi sa meki tu taki a masra e bigin ondrosuku a bribi fu a Kresten wefi fu en, èn kande ensrefi e teki a tru bribi.
8, 9. San wan Kresten wefi kan du te a masra fu en di no de na bribi no e sori warderi gi a bun fasi fa a e tyari ensrefi?
8 Ma fa a de te a masra di no de na bribi no e sori warderi gi a bun fasi fa a wefi fu en e tyari ensrefi? Bijbel e gi a wefi di de na bribi a rai fu sori den fasi fu Krestes ala ten, awinsi o muilek a de. Fu eksempre, 1 Korentesma 13:4 e taki: „Lobi abi langa pasensi.” Sobun, wan Kresten wefi musu tan tyari ensrefi na wan fasi di e sori taki a ’abi sakafasi dorodoro, sosrefi safri-atifasi, nanga langa pasensi’ (Ef. 4:2). A wefi disi musu tan frudrage a situwâsi na wan lobi-ati fasi. Nanga yepi fu a santa yeye fu Gado, a wefi man sori den fasi fu Krestes srefi na ini muilek situwâsi.
9 Paulus ben skrifi: „Mi man du ala sani nanga yepi fu a sma di e gi mi krakti” (Fil. 4:13). A yeye fu Gado e yepi wan Kresten trowpatna fu du furu sani di a no ben o man du nanga en eigi krakti. Fu eksempre, te wan masra e handri na wan ogri-ati fasi nanga en wefi, dan en wefi kan prakseri fu handri na a srefi fasi nanga en. Ma Bijbel e taigi ala Kresten: „Te wan sma du unu wan ogri, dan no du a sma dati ogri baka. . . . Bika Gado Buku taki: ’Na mi o teki refensi; mi o pai den baka gi den ogri di den du, na so Yehovah taki’” (Rom. 12:17-19). Sosrefi 1 Tesalonikasma 5:15 e gi a rai disi: „Luku bun taki nowan fu unu e pai ogri nanga ogri baka, ma ala ten un musu du muiti fu du bun gi makandra èn gi ala tra sma.” Nanga yepi fu a santa yeye fu Yehovah wi man du sani di wi no ben o man du nanga wi eigi krakti. Dati meki a fiti te wi e begi Gado fu gi wi en santa yeye so taki wi kan abi a krakti di wi abi fanowdu!
10. Fa Yesus ben e handri te sma ben e taigi en hati sani, èn te den ben e du hati sani nanga en?
10 Yesus na wan tumusi bun eksempre gi wi te wi e luku a fasi fa a ben e handri nanga den sma di ben e taigi en hati sani, noso di ben e du hati sani nanga en. Na 1 Petrus 2:23 skrifi: „Te sma ben e kosi en, dan a no ben e kosi den baka. Te a ben e nyan pina, dan a no ben e taigi den sma taki a ben o du den ogri, ma a ben tan saka ensrefi na ondro a sma di e krutu sani na wan regtfardiki fasi.” Wi e kisi a rai fu teki a moi eksempre fu Yesus. No kisi atibron te sma no e handri bun nanga yu. Ma teki a rai disi di ala Kresten e kisi, namku fu ’sori sari-ati gi trawan, fu abi sakafasi, fu no pai ogri nanga ogri, èn fu no kosi sma te den e kosi yu’.—1 Petr. 3:8, 9.
A de so taki wan wefi no mag taki noti?
11. Sortu bigi grani son Kresten uma o kisi?
11 Wan sma ben kan feni taki wan wefi di e saka ensrefi na ondro en masra, no mag taki noti te a abi fu du nanga afersi fu na osofamiri, noso nanga tra sani. A sani disi tru? Kwetikweti. Yehovah e gi furu grani na umasma nanga mansma. Prakseri a bigi grani di den 144.000 sma kisi fu di den sa tiri leki kownu nanga priester na hemel na ondro Krestes te a o tiri grontapu! Umasma de tu na ini a grupu dati (Gal. 3:26-29). A de krin taki Yehovah gi umasma frantwortu na ini a seti fu en.
12, 13. Gi wan eksempre di e sori taki umasma ben e taki profeititori.
12 Fu eksempre, na ini Bijbel ten umasma ben e taki profeititori. Yoèl 2:28, 29 ben taki: „Mi o meki mi yeye kon na tapu ala sortu sma, èn den manpikin nanga den umapikin fu unu o taki profeititori. . . . Na a ten dati mi o meki mi yeye kon srefi tapu den man nanga uma di e wroko leki futuboi gi unu.”
13 Na a dei fu a Pinksterfesa fu a yari 33, sowan 120 disipel fu Yesus, ben kon makandra na ini wan sodrokamra na ini Yerusalem. Mansma nanga umasma ben de drape. A yeye fu Gado ben kon na tapu a heri grupu disi. Fu dati ede, Petrus ben kan taki den srefi wortu di a profeiti Yoèl ben taki na fesi. Petrus ben sori taki den wortu disi ben abi fu du nanga mansma nanga umasma. A ben taki: „Disi na san Gado ben meki a profeiti Yoèl taki: ’Na ini den lasti dei’, na so Gado e taki, ’mi sa meki pikinso fu a yeye fu mi kon na tapu ala sortu sma, èn den manpikin nanga den umapikin fu unu sa taki profeititori, . . . na a ten dati mi sa meki pikinso fu mi santa yeye kon sosrefi na tapu den man-srafu nanga den uma-srafu fu mi, èn den sa taki profeititori.’”—Tori. 2:16-18.
14. Fa umasma yepi fu prati a Kresten bribi na ini a fosi yarihondro?
14 Na ini a fosi yarihondro, umasma ben abi wan bigi prati na wroko di den Kresten ben e du fu prati a tru bribi. Den umasma ben e fruteri trawan fu a Kownukondre fu Gado, èn den ben e du tra sani di ben abi fu du nanga a preikiwroko (Luk. 8:1-3). Fu eksempre, na apostel Paulus ben taki dati Feibe ben „e dini na ini a gemeente na Kenkrea”. Èn di Paulus ben e seni odi gi brada nanga sisa di ben wroko makandra nanga en, dan a seni odi tu gi umasma di ben e dini Gado nanga den heri ati. Wan tu fu den uma dati na ’Trifeina nanga Trifosa di ben e wroko tranga gi Masra’. A ben taki tu fu ’Perses, wan lobi-ati uma di ben wroko tranga gi Masra’.—Rom. 16:1, 12.
15. Fa umasma e yepi fu prati a Kresten bribi na ini a ten disi?
15 Na ini a ten disi, bun furu fu den moro leki seibi milyun sma di e preiki a bun nyunsu fu Gado Kownukondre na heri grontapu, na umasma fu difrenti yari (Mat. 24:14). Furu fu den na furuten dinari, zendeling, nanga memre fu Bethelfamiri. A psalm skrifiman David ben singi: „Na Yehovah srefi taigi den san fu du. Den umasma di e fruteri a bun nyunsu, de leki wan bigi legre” (Ps. 68:11). A no de fu taki, dati den wortu disi tru! Yehovah e warderi a muiti di umasma e du fu preiki a bun nyunsu, èn fu meki a wani fu en kon tru. Sobun, te Yehovah e taki dati Kresten uma musu saka densrefi na ondro den masra, dan dati no wani taki dati den no mag taki noti.
Tu umasma di no ben tan tiri
16, 17. Fa na eksempre fu Sara e sori taki umasma di trow musu man taki fa den e denki fu sani?
16 Efu Yehovah e gi umasma furu grani, dan masra musu taki nanga a wefi fu den, fosi den e teki prenspari bosroiti, a no so? A ben o de wan koni sani fu du dati. Bijbel e taki fu difrenti uma di taki, noso du wan sani sondro fu a masra aksi den noso taigi den. Luku tu eksempre.
17 Sara, a wefi fu a famiri-edeman Abraham, ben e taigi en doronomo fu seni a tra wefi fu en nanga en manpikin gowe, fu di den no ben abi lespeki gi en. Bijbel e taki dati „Abraham mandi”, ma Gado ben e denki tra fasi fu a tori. Yehovah taigi Abraham: „Ibri tron baka Sara e taki nanga yu fu a boi èn fu yu umasrafu. No mandi nanga en. Arki san Sara e taigi yu” (Gen. 21:8-12). Abraham gi yesi na Yehovah, a arki Sara, èn a du san a ben aksi fu en.
18. San Abigail ben du sondro taki en masra ben taigi en?
18 Luku sosrefi a tori fu Abigail, a wefi fu Nabal. Di David ben e lowe gi Kownu Saul di ben e dyarusu na en tapu, dan a seti kampu krosibei fu pe den meti fu Nabal ben e tan. David no teki den sani fu a gudu man disi, ma na presi fu dati, en nanga den man fu en hori wakti gi den sani dati. Ma Nabal „ben grofu èn a ben e libi takru nanga sma”. Boiti dati, a „rigeri” nanga den man fu David. Nabal ben de wan ’wisiwasi man di no ben abi frustan’. Di den man fu David aksi Nabal na wan lespeki fasi fu gi den pikinso nyanyan, dan Nabal weigri fu gi den. San Abigail du di a yere san ben pasa? Sondro fu taigi Nabal, a ’hasti ensrefi, èn a teki tu hondro brede, tu hondro bigi watrakan nanga win, feifi skapu di den ben sreka fu bori, sowan dritenti na seibi kilo losi karu, wán hondro korentikuku, nanga tu hondro figakuku’, èn a gi David nanga den man fu en den sani dati. Abigail ben handri na wan bun fasi? Bijbel e taki: „Yehovah meki Nabal dede.” Bakaten, David trow nanga Abigail.—1 Sam. 25:3, 14-19, 23-25, 38-42.
’Na uma di e kisi prèise’
19, 20. San e meki taki wan umasma de fu prèise trutru?
19 Bijbel e prèise a wefi di e du sani na a fasi fa Yehovah wani. A Bijbel buku Odo e prèise „wan bun wefi” nanga den wortu disi: „A warti moro diriston. A masra fu en e frutrow en. A masra no e mankeri noti. En heri libi langa a wefi du bun gi en masra. A no libi takru nanga en.” Boiti dati, „te a e opo en mofo, a e taki nanga koni. A gwenti taki sani fu meki trawan firi bun. A e poti prakseri na a fasi fa sani e waka na ini en osofamiri. A no lesi kwetikweti. Den manpikin fu en opo tanapu èn den e prèise en. En masra e opo tanapu èn a e prèise en tu”.—Odo 31:10-12, 26-28.
20 San e meki taki wan uma de fu prèise trutru? Odo 31:30 e taki: „Switifasi kan kori sma èn wan moi skin kan lasi gowe. Ma na uma di abi lespeki gi Yehovah, na en sma o prèise.” Wan sma di abi frede gi Yehovah, musu de klariklari fu saka ensrefi na ondro na edeman fu en, soleki fa Gado seti dati. „A man na a ede fu na uma” neleki fa „Krestes na a ede fu ibri man” èn „Gado na a ede fu Krestes”.—1 Kor. 11:3.
De nanga tangi gi a presenti fu Gado
21, 22. (a) Sortu reide Kresten di trow abi fu de nanga tangi gi a presenti fu a trowlibi di Gado gi libisma? (b) Fu san ede wi musu sori lespeki gi a seti fu Yehovah di e sori taki mansma na edeman fu na osofamiri? (Luku a faki na tapu bladzijde 17.)
21 Kresten di trow abi furu reide fu de nanga tangi gi den sani di Gado gi den! Den kan de nanga tangi spesrutu gi a tumusi moi presenti fu a trowlibi, fu di a seti dati e gi den okasi fu de wán nanga a patna fu den èn fu waka nanga Yehovah (Rut 1:9; Mika 6:8). Yehovah, a sma di seti a trowlibi, sabi soifri san de fanowdu fu man abi wan koloku trowlibi. Ala ten yu musu du sani soleki fa a wani, èn ’a prisiri di Yehovah e gi sa de leki wan fortresi gi yu’, srefi na ini a bruya grontapu disi.—Neh. 8:10.
22 Wan Kresten masra di lobi en wefi neleki fa a lobi ensrefi, sa de wan edeman di e handri na wan lobi-ati fasi nanga a wefi fu en, èn di e hori en wefi na prakseri. A wefi fu en di abi den fasi fu Gado, sa de wan sma di de makriki fu lobi, fu di a e horibaka gi en masra, èn fu di a e sori bigi lespeki gi en. Ma san moro prenspari, na taki a trowlibi fu den di de wan bun eksempre gi trawan, sa gi grani na Yehovah, a Gado fu wi di warti fu kisi prèise.
Yu e memre disi ete?
• San na a seti fu Yehovah di e sori suma na edeman?
• Fu san ede trowpatna musu sori lespeki gi makandra?
• Fa wan wefi di de na bribi musu handri nanga en masra di no de na bribi?
• Fu san ede masra musu taki nanga a wefi fu den, fosi den e teki prenspari bosroiti?
[Aksi fu a tori disi]
[Faki na tapu bladzijde 17]
Fu san ede wi musu sori lespeki gi den wan di e teki fesi?
Yehovah seti sani so taki trawan kan teki fesi na mindri den engel na hemel èn na mindri a pipel fu en na grontapu. Disi de gi a bun fu den engel nanga libisma. A seti disi e gi den okasi fu gebroiki a grani di den abi fu teki den eigi bosroiti. A seti disi e gi den okasi tu fu dini Gado na ini wánfasi, èn na so a e kisi grani.—Ps. 133:1.
A gemeente fu salfu Kresten e saka ensrefi na ondro a tiri fu Yesus Krestes (Ef. 1:22, 23). Fu di Yesus e si Yehovah leki a Moro Hei Tiriman, meki te fu kaba, „a Manpikin srefi o saka ensrefi tu na ondro a Sma di ben poti ala sani na en ondro, so taki Gado kan de ala sani gi ala sma” (1 Kor. 15:27, 28). Fu dati ede, a fiti taki libisma di gi densrefi abra na Gado e wroko makandra nanga den wan di a poti fu teki fesi na ini a gemeente èn na ini na osofamiri! (1 Kor. 11:3; Hebr. 13:17) Te wi e du disi, dan dati e tyari wini kon gi wi fu di Yehovah sa feni wi bun, èn a sa blesi wi.—Yes. 48:17.
[Prenki na tapu bladzijde 13]
Begi kan yepi Kresten wefi fu sori den fasi fu Gado
[Prenki na tapu bladzijde 15]
Yehovah abi warderi gi a wroko di umasma e du fu meki Kownukondre afersi go na fesi