No meki a fasi fa sma e denki abi krakti na yu tapu

NA ALA presi sma e denki tra fasi te a abi fu du nanga san fiti èn san no fiti, noso nanga san warti fu kisi prèise èn san no bun kwetikweti. Den denki dati e kenki tu baka wan pisi ten. Fu dati ede, te wi e leisi Bijbel tori di e taki fu sani di ben pasa na ini owruten, dan wi musu luku fa den sma fu a ten dati ben e denki fu sani, na presi taki wi e kon abi wi eigi denki fu den tori dati.

Fu eksempre, luku tu sani di kari ibri tron baka na ini den Kresten Griki Buku fu Bijbel. Den sani dati na grani nanga syen. Fu man frustan den pisi fu Bijbel di e taki fu grani nanga syen moro bun, wi musu luku fa den sma fu a ten dati ben e si den tori disi.

A fasi fa sma ben e si sani na ini a fosi yarihondro

„Grikisma, Romesma, nanga sma fu Yudea ben e si grani nanga syen leki tumusi prenspari sani”, na so wan sabiman e taki. „Sma ben de klariklari fu dede srefi soso fu kisi grani, biginen, blesi, nanga lespeki.” Fu di den ben e angri so te gi den sani disi, meki a denki fu trawan ben abi krakti na den tapu.

Biginen, posisi, nanga grani ben prenspari srefisrefi na ini wan libimakandra pe a ben de krin fu si suma ben hei èn suma no ben hei. Boiti dati, heiheisma te go miti srafu, ben abi a denki disi. A no te wan sma ben e si ensrefi leki wan lespeki sma, dan dati ben de so trutru, ma tra sma ben musu denki so tu fu en. Te sma ben e gi grani na wan trawan, dan den ben e meki ala sma kon sabi taki a sma dati tyari ensrefi na wan fasi di den feni bun. Wan sma ben kan gi grani na wan trawan, te a ben e si en leki wan kefalek sani taki a sma ben gudu, taki a ben abi wan hei posisi, noso te a ben de fu wan heihei famiri. Wan sma ben kan kisi grani tu fu trawan te a ben e du san fiti noso te a ben e du sani moro bun leki trawan. Tra fasi leki dati, sma ben e spotu trawan di ben kisi syen noso porinen. Te wan sma ben e firi syen, dan dati no ben kon fu di en konsensi ben e fon en, ma fu di sma ben e krutu en.

Yesus ben taki fu wan sma di ben musu go sidon na „a moro bun presi” noso na „a moro lagi presi” na wan fesa. Na a ten dati, disi ben wani taki dati a sma ben kisi grani noso syen (Luk. 14:8-10). Na tu okasi den disipel fu Yesus ben haritaki „suma fu den ben de a moro bigiwan” (Luk. 9:46; 22:24). A fasi fa den ben e tyari densrefi, ben e sori nanga sortu sani furu sma drape ben e broko den ede. Na a srefi ten, den Dyu kerki fesiman di ben abi heimemre èn di ben lobi strei, ben feni taki a preikiwroko fu Yesus ben meki sma lasi lespeki gi den. Den ben e haritaki nanga Yesus na fesi ipi-ipi sma fu sori taki den ben bun moro en, ma ibri tron baka den ben e kisi syen.—Luk. 13:11-17.

Wan tra denki di den Dyu, den Grikisma, nanga den Romesma fu a fosi yarihondro ben abi, na taki a ben de wan syen te den ben „grabu wan sma èn ben krutu en na publiki fu wan ogri di a du”. A ben de wan bigi syen gi wan sma te trawan ben tai en noso te den ben sroto en. A sani disi ben e meki a sma kisi syen na fesi en mati, en famiri, nanga a heri libimakandra, awansi a ben du wan ogri noso awansi dati no ben de so. A porinen di a sma ben kisi baka dati, ben kan meki a lasi lespeki gi ensrefi èn a ben kan pori a matifasi di a ben abi nanga trawan. Wan sani di ben de wan moro bigi syen leki a tai di den ben e tai wan sma, na te den  ben puru en krosi na en skin noso te den ben wipi en. A sani disi ben e meki taki trawan wisiwasi a sma disi èn den ben e spotu en. Na so a sma disi ben e kisi syen.

Te den ben kiri wan sma na wan pina-postu, dan dati ben de a moro bigi syen di wan sma ben kan kisi. Na so sma ben e „strafu srafu”, soleki fa sabiman Martin Hengel e taki. „A strafu disi ben e sori taki a sma kisi bigi syen, èn taki a nyan hebi pina”. Sma na ini a libimakandra ben e dwengi den famiriman nanga den mati fu so wan sma, fu drai baka gi en. Fu di Krestes dede na a fasi disi, meki sma ben e spotu ala den wan di ben wani tron Kresten na ini a fosi yarihondro. A kan taki furu sma ben e si en leki wan don sani te wan sma ben taki dati en na wan bakaman fu wan man di sma ben spikri na wan pina-postu. Na apostel Paulus ben skrifi: „Wi e preiki fu Krestes di sma spikri na wan postu; disi na wan sani di e meki den Dyu fadon, ma gi den sma di no de Dyu, a de wan don sani” (1 Kor. 1:23). San den fosi Kresten ben e du te den sani disi ben e miti den?

Wan tra fasi fu denki

Den Kresten fu a fosi yarihondro ben e hori densrefi na a wet, èn den ben e du muiti fu tyari densrefi na wan fasi di fiti, so taki den no ben e kisi syen. Na apostel Petrus ben e skrifi: „No meki nowan fu unu pina fu di a de wan kiriman, wan fufuruman, wan ogriman, noso wan sma di e bumui na ini tra sma tori” (1 Petr. 4:15). Ma Yesus ben taki dati den bakaman fu en ben o kisi frufolgu fu en nen ede (Yoh. 15:20). Petrus ben skrifi: „Efu wan sma e pina fu di a de wan Kresten, dan meki a no firi syen, ma meki a tan gi Gado glori” (1 Petr. 4:16). Sobun, efu wan sma no ben e firi syen te a ben e pina leki bakaman fu Krestes, dan fu taki en leti a ben e weigri fu denki leki den sma fu a ten dati.

 Kresten no ben kan meki a denki fu tra sma abi krakti tapu a fasi fa den ben e tyari densrefi. Na ini a fosi yarihondro, a ben de wan don sani fu denki taki wan man di sma ben spikri na wan postu, ben de a Mesias. Fu di sma ben abi a denki dati, meki den ben kan dwengi den Kresten fu teki a denki fu den abra. Ma fu di den Kresten ben e bribi taki Yesus ben de a Mesias, meki den ben musu waka na en baka, awansi sma ben e spotu den. Yesus ben taki: „Efu wan sma e syen gi mi èn gi den sani di mi e taigi den sondu sma disi di e du sutadu, we, dan a Manpikin fu libisma o syen tu gi a sma dati te a doro nanga a glori fu en Tata, makandra nanga den santa engel.”—Mark. 8:38.

Na ini a ten disi, wi ben kan kisi tesi di kan meki wi drai baka gi a Kresten bribi. Kande pikin na skoro, birtisma, noso sma na wi wrokope sa pruberi fu meki wi du ogri, kande den sa dwengi wi fu bedrigi trawan, noso fu du tra sani di no fiti. Den sma dati ben kan pruberi fu meki wi firi syen fu di wi e hori wisrefi na bun markitiki. San wi musu du te wi e kisi fu du nanga den sani disi?

No broko yu ede taki yu o kisi syen

Fu di Yesus ben wani tan gi yesi na Yehovah, meki a dede na wan tumusi ogri-ati fasi. „A dede na a pina-postu èn a no ben broko en ede taki a ben o kisi syen” (Hebr. 12:2). Den feanti fu Yesus ben naki en, den spiti na en tapu, den puru en krosi na en skin, den wipi en, den spikri en na wan postu, èn den kosi en (Mark. 14:65; 15:29-32). Ma toku Yesus no ben e broko en ede taki a ben o kisi syen. Fa so? Aladi sma ben e handri so takru nanga en, toku a weigri fu gi abra. Yesus ben sabi taki Yehovah ben feni en bun, èn a no ben e suku fu kisi glori fu sma kwetikweti. Aladi Yesus ben dede leki wan srafu, toku Yehovah ben gi grani na en fu di a gi en wan opobaka èn sosrefi a moro hei posisi di wan sma ben kan kisi. Filipisma 2:8-11 e taki: „[Krestes Yesus] saka ensrefi èn a gi yesi te na dede, iya, a dede na wan pina-postu. Na fu dati ede, Gado gi en moro hei makti tu, èn Gado ben sori en bun-ati fu di Gado gi en a nen di hei moro ibri tra nen, so taki ala den wan di de na hemel, nanga den wan di de na grontapu, nanga den wan di de na ondro gron, sa boigi den kindi na ini a nen fu Yesus, èn ibri tongo sa taki krin dati Yesus Krestes na Masra, so taki Gado a Tata kan kisi glori.”

Ma a no ben de so taki Yesus no ben e broko en ede srefisrefi nanga a syen fasi fa a ben o dede. Fu di sma ben krutu Yesus taki a ben taki ogri fu Gado, meki a ben frede taki en Papa ben o kisi porinen. Yesus begi Yehovah fu no meki a kisi a syen dati. A ben begi: „Puru a kan disi na mi fesi.” Ma toku Yesus du a wani fu Gado (Mark. 14:36). Yesus kakafutu gi den tesi di sma ben tyari kon na en tapu, èn a no broko en ede taki a ben o kisi syen. Fu taki en leti, na soso den wan di ben e denki leki den sma fu a ten dati, ben o firi syen. Ma Yesus no ben e firi syen kwetikweti.

Sma ben grabu den disipel fu Yesus tu èn den ben wipi den. Furu sma ben e si dati leki wan syen. Sma ben e wisiwasi den disipel èn den ben e teige den. Ma a sani dati no ben meki den lasi-ati. Den tru disipel fu Yesus no ben e broko den ede nanga a fasi fa sma ben e denki, èn den no ben e broko den ede taki den ben o kisi syen (Mat. 10:17; Tori. 5:40; 2 Kor. 11:23-25). Den ben sabi taki den ben musu ’teki a pina-postu fu den èn taki den ben musu tan waka na Yesus baka’.—Luk. 9:23, 26.

Fa a de nanga wi na ini a ten disi? Den sani di grontapusma e si leki don sani, leki swaki sani, èn leki syen sani, na sani di Gado e si leki koni sani, leki tranga sani, èn leki lespeki sani (1 Kor. 1:25-28). Sobun, a ben o de wan don sani te wi e broko wi ede tumusi nanga a denki fu sma, a no so?

Iniwan sma di e angri fu kisi grani na ini a grontapu disi, musu broko en ede nanga san grontapusma e denki fu den. Ma neleki Yesus nanga den bakaman fu en fu a fosi yarihondro, wi wani de mati fu Yehovah. Fu dati ede te a abi fu du nanga sani di e gi sma grani, èn nanga sani di e gi sma syen, dan wi wani abi a srefi denki leki Yehovah.

[Prenki na tapu bladzijde 4]

Yesus ben de tra fasi leki grontapusma fu di a no ben e frede fu kisi syen