Aksi fu leisiman

Di Yesus Krestes ben seni den 12 apostel fu go preiki, dan a ben taigi den fu tyari wan tiki èn fu weri susu?

Son sma e taki dati den dri Evangelietori di e sori taki Yesus ben seni den apostel fu en fu go preiki, no e kruderi nanga makandra. Ma te wi e teki den tori disi gersi nanga makandra, dan wi e kon si wan heri moi sani. Meki wi luku fosi san Markus nanga Lukas ben skrifi. A tori fu Markus e taki: „[Yesus] taigi den sosrefi taki te den ben o gowe, dan den no ben musu tyari noti moro nanga den, boiti wan tiki; den no ben musu tyari nowan brede èn nowan saka nanga nyanyan, sosrefi nowan monisaka, ma den ben musu weri wan susu na den futu, èn den no ben musu weri tu krosi” (Mark. 6:7-9). Lukas ben skrifi: „Un no musu tyari noti nanga unu te unu e gowe, nowan tiki, nowan saka nanga nyanyan, nowan brede, nowan solfru moni; sosrefi, un no musu tyari tu krosi nanga unu” (Luk. 9:1-3). Soleki fa a sori, dan a gersi leki den tu tekst disi no e kruderi nanga makandra. Soleki fa Markus skrifi, dan Yesus ben taigi den apostel fu en fu tyari wan tiki, èn fu weri susu na den futu, ma Lukas skrifi taki den no ben musu tyari noti, iya, den no ben musu tyari wan tiki srefi. Tra fasi leki Markus, Lukas no taki noti fu susu.

Fu man frustan san Yesus ben wani sori den apostel fu en na a okasi dati, dan luku san ala dri Evangelie e taki. Na ini den Evangelie fu Markus nanga Lukas, èn sosrefi na Mateyus 10:5-10, Yesus ben taigi den apostel fu no tyari „tu krosi” nanga den fu weri. Soleki fa a sori, dan ibri apostel ben e weri wán krosi nomo. Sobun, den no ben musu go suku ete wan krosi fu tyari go nanga den. Den ben e weri susu tu. Markus ben sori taki den ben musu „weri wan susu na den futu”, èn dati ben de a susu di den ben e weri kaba. Ma fa a ben de nanga a tiki di den ben musu tyari go nanga den? Wan buku e taki: „Soleki fa a sori, dan den Hebrewsma fu owruten ben abi a gwenti fu tyari wan tiki nanga den te den ben e teki waka” (The Jewish Encyclopedia; Gen. 32:10). Markus ben taki dati den apostel no ben musu ’tyari noti te den ben o gowe’, boiti a tiki di den ben abi na den di Yesus gi den a komando dati. Fu dati ede, den Evangelie skrifiman ben poti prakseri na a rai di Yesus ben gi den apostel fu no go suku moro sani fu tyari go nanga den te den ben o go preiki.

Mateyus ben tyari a tori disi kon na krin moro fara. A ben de drape di Yesus gi den apostel fu en a komando dati, èn a skrifi en. Yesus ben taki: „No suku gowtu, solfru, noso kopro fu poti na ini un monisaka na un seibere; no tyari wan saka nanga nyanyan fu te unu de na pasi, èn no tyari [no go suku] tu krosi, noso susu, noso wan tiki; bika a wrokoman warti fu kisi a nyanyan fu en” (Mat. 10:9, 10). Fa a de nanga den susu di den apostel ben e weri èn nanga a tiki di den ben abi na ini den anu? Yesus ben taigi den fu no go suku den sortu sani dati, ma a no ben taigi den taki den ben musu trowe den sani di den ben abi kaba. Fu san ede a ben gi den a komando dati? Fu di „a wrokoman warti fu kisi a nyanyan fu en”. Dati ben de a moro prenspari sani di Yesus ben wani taigi den apostel fu en. A sani dati e kruderi nanga a rai di a ben gi den na ini a Bergitaki fu en. Drape Yesus taigi den fu no broko den ede nanga san den ben o nyan, dringi, noso weri.​—Mat. 6:25-32.

Aladi a kan gersi leki den Evangelietori no e kruderi nanga makandra te wi e leisi den fu a fosi leisi, toku den alamala ben e taki fu a srefi sani. Den apostel ben musu go preiki nanga den sani di den ben abi, èn den no ben musu go suku tra sani. Fu san ede? Fu di Yehovah ben o sorgu gi den.

 Di Salomo ben taki „uma, iya furu uma”, dan fu suma a ben taki?​—Preik. 2:8.

Wi no de seiker, ma a kan taki den ben de heihei uma di ben kon na a kownu-oso fu Salomo.

Na ini Preikiman kapitel 2, Salomo ben taki fu difrenti sani di a ben du, èn a ben taki tu fu den someni sani di a ben bow. A ben taki tu: „Mi ben tyari solfru nanga gowtu kon na wán, iya, sani di kownu nanga granman wawan abi. Mi ben kon abi mansma nanga umasma di ben e wroko gi mi leki singiman, èn sosrefi den sani fu libisma di e gi prisiri trutru, soleki wan uma, iya, furu uma.”​—Preik. 2:8.

Furu sabiman di e taki sani fu Bijbel feni taki den „uma” di Salomo ben taki fu den ben de den someni wefi nanga tra uma fu tra kondre di a ben abi bakaten. Na den uma disi ben meki taki a ben bigin anbegi falsi gado (1 Kow. 11:1-4). Ma wi musu luku a fruklari dati moro fini. Di Salomo ben skrifi den wortu disi, dan a ben sabi den „uma, iya, furu uma” kaba. Na a ten dati Yehovah ben feni Salomo bun ete, bika Gado ben e meki a skrifi buku fu Bijbel nanga yepi fu santa yeye. Dati no ben de so moro di a ben kon abi hondrohondro wefi nanga uma fu tra kondre, èn di a bigin anbegi falsi gado.

Na ini a buku Preikiman, Salomo ben taki dati a ben „suku fu feni switi wortu èn fu skrifi soifri san tru” (Preik. 12:10). A de krin taki a ben sabi den wortu di wani taki „wefi” nanga „kownu-uma” fu di a ben gebroiki den wortu dati na ini den buku di a ben skrifi nanga yepi fu santa yeye (Odo 5:18; 12:4; 18:22; Preik. 9:9; Singi. 6:8, 9). Ma na Preikiman 2:8 den wortu dati no skrifi.

A Hebrew wortu di wani taki „uma, iya, furu uma” (wán nomo, noso moro leki wán) gebroiki a wán leisi disi nomo na ini Bijbel. Sabiman e taki dati den no sabi soifri san a wortu dati wani taki. Furu Bijbel vertaler e taki dati den wortu na ini Preikiman 2:8 abi fu du nanga umasma, awinsi na wán nomo, moro leki wán, noso bun furu uma srefi. Na dati den wortu „uma, iya, furu uma” wani taki.

Salomo ben pôpi so te taki wan uma-kownu fu a gudu kownukondre Skeba kon yere fu en, a kon luku en, èn den sani di a si ben naki en ati (1 Kow. 10:1, 2). Kande na a sani disi Salomo ben abi na prakseri di a ben taki fu „uma, iya, furu uma”. Kande a ben taki fu tumusi prenspari uma di ben kon na a kownu-oso fu en na ini den someni yari di Gado ben feni en bun ete.