’Ai, a koni fu Gado bigi pasa marki’!

„Ai, a bigi gudu nanga a koni nanga a sabi fu Gado, dipi pasa marki! Wi no man frustan soifri fa a e krutu sani èn wi no man kon sabi finifini fa den pasi fu en e waka!”​—ROM. 11:33.

1. San na a moro bigi grani di dopu Kresten abi?

SAN na a moro bigi grani di yu kisi oiti? Kande yu sa prakseri wan grani di yu ben kisi na ini a gemeente, na skoro, noso na yu wrokope. Ma a moro bigi grani di wi leki dopu Kresten abi, na taki wi kisi na okasi fu abi wan bun matifasi nanga a wan-enkri tru Gado, Yehovah. A sani disi meki taki ’Gado kon sabi wi’.​—1 Kor. 8:3; Gal. 4:9.

2. Fu san ede a de so wan bigi grani taki wi sabi Yehovah èn taki a kon sabi wi?

² Fu san ede a de wan bigi grani taki wi sabi Yehovah èn taki a kon sabi wi? Fu di En na a moro Bigiwan na hemel èn na grontapu, èn a de sosrefi a Sma di e kibri ala den wan di a lobi. Nanga yepi fu santa yeye, a profeiti Nahum ben skrifi: „Yehovah bun. A de wan fortresi na ini ten fu banawtu. A sabi den sma di e kon kibri na en” (Nah. 1:7; Ps. 1:6). Fu taki en leti, wi sa kisi têgo libi soso te wi e kon sabi a tru Gado nanga en Manpikin, Yesus Krestes.​—Yoh. 17:3.

3. San a wani taki fu kon sabi Gado?

³ Te wi e kon sabi Gado, dan dati no wani taki nomo dati wi e kon sabi en nen. Wi musu kon sabi en leki wan Mati, èn wi musu kon sabi san a lobi èn san a no lobi. A de tumusi prenspari tu taki wi e libi na wan fasi di e sori taki wi e hori den sani dati na prakseri. Na so wi kan sori taki wi kon sabi Gado bun (1 Yoh. 2:4). Ma wan tra sani de fanowdu tu efu trutru wi wani kon sabi Yehovah. Wi musu kon sabi san a du, fa a du den sani dati, èn fu san ede a handri na a fasi dati. O moro wi e kon frustan san Yehovah abi na prakseri fu du, o moro dati sa meki wi fruwondru fu ’a bigi koni fu En’.​—Rom. 11:33.

Wan Gado di abi wan marki na prakseri

4, 5. (a) Soleki fa Bijbel e sori, dan san den wortu ’abi na prakseri fu du’ wani taki? (b) Sori fa wan sma kan doro wan marki na difrenti fasi.

⁴ Yehovah na wan Gado di abi wan marki na prakseri èn Bijbel e taki fu ’den sani di ala ten a abi na prakseri fu du’ (Ef. 3:10, 11). San den wortu disi wani taki trutru? Na ini Bijbel, den wortu ’abi na prakseri fu du’, abi fu du nanga wan spesrutu marki di wan sma wani doro, èn a kan doro a marki dati na difrenti fasi.

⁵ Luku na agersitori disi: Kon meki wi taki dati wan sma wani go na wan spesrutu presi. Kande a abi difrenti fasi fu go drape, èn kande a sabi difrenti pasi tu fu doro drape. Te a de na pasi, dan a kan taki sani e waka tra fasi soleki fa a ben fruwakti. Iya, kande alen e fadon, kande tumusi furu oto lai na strati, noso kande a pasi tapu na difrenti presi, so taki a abi fu teki wan tra pasi. Ma awansi sortu kenki a sma dati musu tyari kon, toku a e doro a presi pe a musu go.

6. Fa Yehovah tyari difrenti kenki kon fu man doro a marki fu en?

⁶ Yehovah tyari difrenti kenki kon tu fu  man du san a ben abi na prakseri ala ten. Fu di a e hori na prakseri taki den engel nanga den libisma di a meki abi a grani fu teki den eigi bosroiti, meki a de klariklari fu kenki a fasi fa a o doro a marki fu en. Fu eksempre, meki wi luku fa Yehovah e doro a marki di a abi te a abi fu du nanga a pramisi Pikin. Na a bigin, Yehovah ben taigi den fosi tu libisma: „Meki pikin èn kon furu, teleki unu kon lai na grontapu, èn basi ala sani na grontapu” (Gen. 1:28). A de so taki Yehovah no ben o man doro a marki dati moro fu di den sma ben opo densrefi teige En na ini Eden? Kwetikweti! Wantewante Yehovah teki wan tra „pasi” fu doro a marki fu en. A ben taki dati wan „pikin” ben o kon di ben o tyari wan kaba kon na den takru bakapisi di Satan, Adam, nanga Eva ben tyari kon gi a libisma famiri.​—Gen. 3:15; Hebr. 2:14-17; 1 Yoh. 3:8.

7. San wi e leri fu a sani di Yehovah taki fu ensrefi na Exodus 3:14?

⁷ A moi fu si taki Yehovah man fiti ensrefi na nyun situwâsi fu man doro a marki fu en. Disi e kruderi nanga a sani di a ben taki fu ensrefi. Di Moses ben taigi Yehovah fu den problema di ben kan miti en na ini a wroko di a ben kisi fu du, dan Yehovah gi en a deki-ati disi: „’Mi sa tron suma mi wani tron.’ A taki tu: ’Disi na san yu musu taigi den Israelsma: „Mi sa tron suma mi wani tron, seni mi kon na unu”’” (Ex. 3:14). Iya, Yehovah man tron iniwan sani di a musu tron fu man doro a marki fu en! Na apostel Paulus e tyari a sani disi kon na krin na wan heri moi fasi na ini kapitel 11 fu a buku Romesma. Drape a e taki fu wan agersi olèifbon. Te wi e poti prakseri na a agersitori disi, dan wi sa kon frustan moro krin o bigi a koni fu Yehovah de èn wi sa kisi wini fu a sabi disi, awansi wi abi a howpu fu go na hemel noso fu libi fu têgo na grontapu.

A marki fu Yehovah te a abi fu du nanga den bakapikin fu Abraham

8, 9. (a) San na fo prenspari sani di o yepi wi fu kon frustan na agersitori fu na olèifbon? (b) Sortu aksi musu kisi piki so taki wi kan frustan taki Yehovah man fiti ensrefi na nyun situwâsi?

⁸ Fosi wi kan kon frustan na agersitori fu na olèifbon, dan wi musu kon sabi fo sani di abi fu du nanga a fasi fa Yehovah ben o tyari kon na krin suma ben o de den bakapikin fu Abraham. Na a fosi presi, Yehovah pramisi Abraham taki „ala den pipel fu grontapu [ben] o man kisi blesi gi densrefi trutru” nanga yepi fu den bakapikin fu en (Gen. 22:17, 18). A di fu tu sani, na taki a pipel Israel di ben de bakapikin fu Abraham ben kisi a howpu taki memre fu den ben o tron „wan kownukondre fu priester” (Ex. 19:5, 6). A di fu dri sani, na taki di furu fu den no poti bribi na ini a Mesias, dan Yehovah du wan tra sani fu man seti „wan kownukondre fu priester” (Mat. 21:43; Rom. 9:27-29). A lasti sani, na taki aladi Yesus na a moro prenspari bakapikin fu Abraham, tra sma kisi a grani tu fu tron bakapikin fu Abraham.​—Gal. 3:16, 29.

⁹ Boiti den fo prenspari sani disi, wi e leri na ini a buku Openbaring taki 144.000 sma sa tiri makandra nanga Yesus leki kownu nanga priester na hemel (Openb. 14:1-4). Bijbel e kari den sma disi sosrefi „den manpikin fu Israel”, noso na Israel fu Gado (Openb. 7:4-8). Ma a de so taki ala den 144.000 sma disi na Israelsma, noso Dyu? A piki tapu na aksi dati e sori taki Yehovah man fiti ensrefi na nyun situwâsi fu man doro a marki fu en. Meki wi luku now fa a brifi di na apostel Paulus ben skrifi gi den Romesma e yepi wi fu kon sabi a piki tapu na aksi dati.

„Wan kownukondre fu priester”

10. Sortu grani a pipel Israel wawan ben abi?

¹⁰ Soleki fa wi si kaba, dan a pipel Israel wawan ben abi a grani taki memre fu en ben  o tron „wan kownukondre fu priester èn wan santa pipel”. (Leisi Romesma 9:4, 5.) Ma san ben o pasa te a pramisi Pikin ben doro? A de so taki ala den 144.000 memre fu na Israel fu Gado di ben o tron den tra bakapikin fu Abraham, ben o komoto fu a pipel Israel?

11, 12. (a) O ten Gado bigin tyari den sma kon na wán di ben o tron memre fu a hemel Kownukondre, èn fa furu fu den Dyu di ben e libi na a ten dati handri? (b) Fa Yehovah „doro a nomru” fu den wan di ben o tron bakapikin fu Abraham?

¹¹ Leisi Romesma 11:7-10. Den Dyu fu a fosi yarihondro no ben wani poti bribi na ini Yesus. Dati meki den lasi a grani di den wawan ben abi taki memre fu den ben o tron bakapikin fu Abraham. Ma na a Pinksterfesa fu a yari 33, di Gado bigin tyari den sma kon na wán di ben o tron memre fu a hemel „kownukondre fu priester”, dan wan tu reti-ati Dyu teki a kari dati. A grupu disi di ben abi wan tu dusun memre, ben de leki wan „fikapisi” te yu e teki en gersi nanga a heri Dyu pipel.​—Rom. 11:5.

¹² Ma fa Yehovah ben o „doro a nomru” fu den wan di ben o tron bakapikin fu Abraham? (Rom. 11:12, 25) Luku a piki di na apostel Paulus gi: „A no de so, taki a wortu fu Gado no kon tru. Bika a no ala sma di de pikin fu [a pipel fu] Israel, na ’Israel’ trutru. Sosrefi, a no fu di den na Abraham siri [bakapikin], meki den alamala na pikin fu en tu [den tra bakapikin fu Abraham] . . . Disi wani taki dati den pikin fu Israel a no den trutru pikin fu Gado, ma Gado e si den pikin fu a pramisi leki a siri” (Rom. 9:6-8). Sobun, Yehovah no e fruwakti taki den wan di sa de bakapikin fu Abraham musu de trutru Israelsma.

Na agersi olèifbon

13. San den sani disi e prenki? (a) na olèifbon, (b) a rutu, (c) a bonskin, nanga (d) den taki?

¹³ Now na apostel Paulus e agersi den wan di e tron bakapikin fu Abraham, nanga den taki fu wan agersi olèifbon (Rom. 11:21). * Na olèifbon disi e prenki a kontru fu den sani di Gado ben abi na prakseri di a meki a frubontu nanga Abraham. A rutu fu a bon santa èn a e prenki Yehovah leki a sma di e gi na Israel fu Gado libi (Yes. 10:20; Rom. 11:16). A bonskin e prenki Yesus leki a moro prenspari bakapikin fu Abraham. Den taki na „a nomru” fu ala den tra bakapikin fu Abraham.

14, 15. Suma ben ’broko puru’ fu na olèifbon, èn suma Gado ben fasi na a bon disi?

 ¹⁴ Na ini na agersitori fu na olèifbon, den Dyu di no ben wani poti bribi na ini Yesus, de leki den taki di ben ’broko puru’ (Rom. 11:17). Na so den lasi na okasi di den ben abi fu tron bakapikin fu Abraham. Ma suma ben o kon na ini a presi fu den? Gi den Dyu di ben e meki bigi taki den ben de trutru bakapikin fu Abraham, a noiti no ben kan taki wan tra pipel ben o kisi a grani dati na presi fu den. Ma Yohanes a Dopuman ben warskow den kaba taki efu Yehovah ben wani, a ben kan meki pikin gi Abraham fu den ston srefi.​—Luk. 3:8.

¹⁵ Ma san Yehovah du fu meki a prakseri fu en kon tru? Paulus e sori taki Gado ben teki taki fu wan busi olèifbon, èn a fasi den na a presi pe den taki fu a tra olèifbon ben broko puru. (Leisi Romesma 11:17, 18.) Iya, Kresten di no ben de Dyu, soleki son Kresten na ini a gemeente na ini Rome, tron taki fu na agersi olèifbon. Na so den tron bakapikin fu Abraham. Fosi, den ben de leki taki fu wan busi olèifbon, fu di den no ben abi nowan okasi fu kisi wini fu a tumusi prenspari frubontu disi. Ma Yehovah opo pasi gi den fu tron memre fu na Israel fu Gado.​—Rom. 2:28, 29.

16. Fa na apostel Petrus ben tyari kon na krin fa wan nyun pipel ben seti?

¹⁶ Na apostel Petrus e fruklari a tori na a fasi disi: „Fu dati ede, na gi unu [na Israel fu Gado di abi leki memre sosrefi Kresten di no de Dyu] a [Yesus Krestes] warti trutru, fu di unu na sma di e bribi; ma gi den sma di no e bribi, ’a srefi ston di den bowman no ben wani gebroiki, na dati tron a moro prenspari ukuston’, èn ’wan ston pe sma e stotu den futu èn wan bigi ston di e meki sma fadon’. . . . Ma unu na ’wan spesrutu grupu fu sma di Gado teki, iya, wan grupu fu priester di o tiri  leki kownu, wan santa pipel, wan pipel di de wan spesrutu gudu, so taki unu ben sa fruteri ala sma fu den kefalek moi fasi’ fu a sma di kari unu komoto na ini a dungru fu kon na ini en tumusi moi leti. Bika fosi, unu no ben de wan pipel, ma now unu na a pipel fu Gado; unu ben de den wan gi suma a no ben sori sari-ati, ma now unu na den wan gi suma a sori sari-ati.”​—1 Petr. 2:7-10.

17. Fa a sani di Yehovah du de „tra fasi leki fa a gwenti de”?

¹⁷ Yehovah ben du wan sani di furu sma no ben o fruwakti srefisrefi. Paulus e taki dati a sani dati pasa „tra fasi leki fa a gwenti de” (Rom. 11:24). Fa so? We, nofo tron sma no ben e fasi taki fu wan busi olèifbon na a skin fu wan olèifbon di den ben prani. Ma toku wan tu gronman fu a fosi yarihondro ben e du dati. * Yehovah ben du wan srefi sortu sani. Den Dyu ben feni taki tra kondresma no ben man meki bun froktu. Ma Yehovah gebroiki den srefi sma disi fu tron memre fu „wan pipel” di ben o meki Kownukondre froktu (Mat. 21:43). Di Kornelius, a fosi sma di no ben de Dyu, tron wan Kresten na ini a yari 36, dan nanga dati sma di no ben de Dyu èn di no ben besnèi, kisi okasi fu tron taki fu na agersi olèifbon.​—Tori. 10:44-48. *

18. Sortu okasi den Dyu ben abi baka a yari 36?

¹⁸ A sani disi wani taki dati baka a yari 36, den Dyu no ben abi nowan enkri okasi moro fu tron bakapikin fu Abraham? Nôno. Paulus e taki: „Efu den [Dyu] e kon bribi baka, dan Gado o fasi den na a bon, bika a man fasi den baka na a bon. Bika efu a koti yu puru fu a busi olèifbon di e gro fu ensrefi, èn tra fasi leki fa a gwenti de, a fasi yu na a olèifbon di kweki, dan a de seiker taki a o teki den taki di ben de fu a bon srefi èn a o fasi den baka na den eigi olèifbon!” *​—Rom. 11:23, 24.

„Heri Israel o kisi frulusu”

19, 20. San Yehovah e du soleki fa na agersitori fu na olèifbon e sori?

¹⁹ Iya, a marki di Yehovah abi te a abi fu du nanga na „Israel fu Gado”, e kon tru na wan tumusi moi fasi (Gal. 6:16). Soleki fa Paulus ben taki, dan „heri Israel o kisi frulusu” (Rom. 11:26). Na wan ten di Yehovah feni bun, „heri Israel”, noso ala den memre fu na Israel fu Gado, o dini leki kownu nanga priester na hemel. Noti no kan tapu Yehovah fu du san a abi na prakseri!

²⁰ Soleki fa Bijbel ben taki na fesi, den bakapikin fu Abraham, namku Yesus Krestes nanga den 144.000 sma, o tyari furu blesi kon gi „trakondre sma” (Rom. 11:12; Gen. 22:18). Na so, a heri pipel fu Gado sa kisi wini fu a seti disi. Iya, te wi e denki dipi fu a fasi fa Gado o du den sani di ala ten a ben abi na prakseri fu du, dan a no de fu taki dati a e naki wi ati fu si fa „a bigi gudu nanga a koni nanga a sabi fu Gado, dipi pasa marki”!​—Rom. 11:33.

[Futuwortu]

Yu e memre disi ete?

• San wi e leri fu Yehovah te wi e luku a fasi fa a meki a prakseri fu en kon tru?

• Soleki fa Romesma 11 e sori, dan san den sani disi e prenki . . .?

na olèifbon

a rutu

a bonskin

den taki

• Fu san ede a ben de „tra fasi leki fa a gwenti de” fu fasi wan taki fu wan busi olèifbon na wan olèifbon di sma ben prani?

[Aksi fu a tori disi]

[Faki/​Prenki na tapu bladzijde 24]

 „Fu san ede sma ben e fasi taki fu busi olèifbon na den olèifbon di den ben prani?”

▪ Lucius Junius Moderatus Columella ben de wan srudati fu Rome èn sosrefi wan gronman di ben e libi na ini a fosi yarihondro. Furu sma ben sabi en fu di a ben skrifi 12 buku di ben abi fu du nanga a libi na den boitipresi èn nanga gronwroko.

Na ini a di fu feifi buku a ben taki fu na owruten odo disi: „A sma di e drai a gron pe olèifbon prani e aksi fu kisi froktu; a sma di e poti mest gi a gron, e begi fu kisi froktu; a sma di e koti den taki fu den bon e dwengi den bon fu gi froktu.”

Baka di a ben taki fu bon di ben e gro bun, ma di no ben e gi froktu, dan a gi a rai disi: „A bun fu boro wan olo na ini den bon nanga wan wrokosani. Baka dati, yu musu poti wan yongu taki fu wan busi olèifbon na ini na olo dati, èn yu musu tai en steifi. Now di a bon abi wan taki fu wan tra bon di e gi bun froktu, dan a bon dati sa meki moro froktu.”

[Prenki na tapu bladzijde 23]

Yu e frustan na agersitori fu na olèifbon?