Go na content

Go na table of contents

ONDROFENITORI

’Na yu reti-anusei mi o prisiri fu ala ten’

’Na yu reti-anusei mi o prisiri fu ala ten’

Soleki fa Lois Didur fruteri

Omeni leisi na ini yu libi yu taki: ’Mi winsi taki mi no ben teki so wan bosroiti’? We, mi du furuten diniwroko sowan 50 yari kaba, ma mi no kan memre taki mi kisi takru bakapisi fu di mi de na Yehovah reti-anusei. Meki mi taigi yu fu san ede mi e taki disi.

MI GEBORE na ini 1939 èn mi gro kon bigi na ini Saskatchewan, na Kanada makandra nanga mi fo sisa nanga wán brada. Wi ben abi wan switi libi na a burugron pe wi ben e tan na boiti. Wan dei Yehovah Kotoigi kon na mi papa, dan mi aksi den efu Gado abi wan nen. Den sori wi a nen Yehovah na Psalm 83:18. Disi meki taki mi ben wani sabi moro fu Gado nanga en Wortu.

Na a ten dati, den pikin di ben e libi na den burugron ben e go na boitiskoro. Wán kamra nomo ben de èn ala pikin te go miti 13 yari, ben e sidon makandra na ini a kamra dati. Son pikin ben e waka bun fara fu go na skoro èn trawan ben e rèi go nanga asi. Den difrenti famiri na ini a kontren ben e sorgu gi den leriman fu den skoro. Wan fu den yari, a nyun leriman John Didur kon tan nanga wi, bika mi papa nanga mi mama ben musu sorgu gi en.

A yongu man disi ben wani sabi moro fu Gado Wortu tu, ma na a ten dati mi no ben sabi disi ete. Mi papa ben lobi komunisme nanga socialisme èn wan leisi mi srefi ben taki dati den fasi disi fu tiri wan kondre bun trutru. Ne John piki mi na wan safri fasi: „Nowan sma abi a reti fu tiri tra libisma. Na Gado wawan abi a reti dati.” Sensi a ten dati, wi ben abi furu moi takimakandra.

John gebore na ini 1931 èn a ben yere furu fu a pina di sma e pina te feti de. Di a feti fu Korea bigin na ini 1950, a aksi difrenti kerki fesiman fu san ede den e teki prati na feti. Alamala ben taki dati Kresten kan teki prati na feti. Bakaten, a poti a srefi aksi gi Yehovah Kotoigi. Ne den sori en na ini Bijbel fa den fosi Kresten ben e si feti. John dopu na ini 1955. A yari baka dati mi srefi dopu tu. Wi ala tu ben sabi taki wi ben wani gebroiki wi heri libi nanga ala wi krakti fu dini Yehovah (Ps. 37:3, 4). Na ini yuli 1957, mi nanga John trow.

Nofo tron a trowdei fu wi ben de na a srefi ten te wi ben abi kongres. Wi ben prisiri fu de nanga dusundusun sma di ben e lespeki a trowlibi. A fosi internationaal kongres pe wi go ben de na ini a yari 1958. Nanga ete dri sma wi rèi fu Saskatchewan go na New York City. Wan heri wiki langa wi ben e rèi deiten èn na neti wi ben e sribi na ini wan tenti. Di wi doro na ini Bethlehem, na Pennsylvania, wi ben miti wan brada di ben abi switifasi. A taigi wi taki wi ben kan sribi na en oso a neti dati èn yu kan frustan taki wi ben breiti srefisrefi! Now wi ben abi na okasi fu wasi èn weri krin krosi fu go na a kongres na ini New York City. Na a bun bigi kongres dati wi kon frustan krin taki a e gi wan sma bigi prisiri fu dini Yehovah! A de soleki fa a psalm skrifiman taki: „Te mi de na yu reti-anusei, dan mi o prisiri fu ala ten.”​—Ps. 16:11.

WI E GO PIONIER

Na ini 1959, wan yari baka a kongres, wi ben e pionier na Saskatchewan. Wi ben e libi na tapu wan pikin bergi na boiti, na ini wan sortu wagi di ben de leki wan oso. Te yu ben e luku go na dorosei, yu ben kan si omeni kilometer moro fara èn wi ben e preiki na wan pisi fu a kontren dati.

Wan dei wi kisi wan prenspari brifi fu a bijkantoro. Mi lon go na dorosei na John di ben e wroko nanga wan traktor. Na ini a brifi den aksi wi fu go wroko leki spesrutu pionier na ini Red Lake, na Ontario. Fu di wi no ben sabi pe a presi disi ben de, meki wi suku wan karta esi-esi fu luku pe a de.

A presi disi ben de heri tra fasi leki den boitipresi nanga bigi weigron di wi ben sabi! Yu ben abi bigi busi nanga pikinpikin foto krosibei fu den presi pe sma ben e suku gowtu. A fosi dei wan pikin meisje yere di wi ben e taigi wan birfrow fu en taki wi ben e suku tanpresi. Ne a meisje lon go na oso na en mama, di meki wi tan drape a neti dati. A bedi pe wi ben o sribi ben de na ini wan ondrogron kamra. A skotu nanga a gron ben de fu doti, den no ben mesre. A tra dei wi feni wan presi fu tan. A ben de wan udu oso di ben abi tu kamra. A no ben abi watra na inisei èn nowan sturu noso tafra ben de na ini. A ben abi soso wan sortu onfu fu waran na ini-oso. Ne wi go na wan wenkri di e seri sani di sma gebroiki kaba, dan wi bai wan tu sani gi na oso. A no teki langa fosi wi firi switi na ini na oso.

A moro krosibei gemeente ben de sowan 209 kilometer moro fara. Furu fu den wrokoman di ben e suku gowtu ben de sma fu Europa èn den ben aksi wi efu wi ben kan suku Bijbel gi den na ini den eigi tongo. A no teki langa fosi wi ben abi 30 fayafaya Bijbelstudie. Na ini siksi mun wi ben man seti wan pikin gemeente.

Wan leisi a masra fu wan uma di ben e studeri Bijbel nanga wi, bèl a priester fu a kerki fu en meki a kon sori na uma taki den sani di wi ben e leri en no bun. Di a priester kon, a taki dati wi musu leri sma sani soleki a Dri-wánfasi. Na uma go teki en Lomsu Bijbel, dan a aksi a priester fu sori en na ini a Bijbel taki den sani di a taki tru. A priester trowe a Bijbel go na a tra sei fu a tafra èn a taki dati a no abi fu sori nowan sma nowan sani. Di a ben e gowe a taki na ini Ukrainitongo dati den musu yagi wi komoto na ini na oso èn noiti den musu meki wi kon drape moro. Ma a no ben sabi taki John ben frustan Ukrainitongo.

Syatu baka dati, wi gowe fu Red Lake fu di John ben musu go leri fa fu du kringwroko. Wan yari baka dati, di John ben e hori a dopu-lezing na wan kongres, wan fu den sma di ben o teki dopu ben de na uma en masra di ben kari a priester! A fasi fa a priester tyari ensrefi a wan leisi, meki taki a masra srefi bigin ondrosuku Bijbel.

WI E GO DU KRINGWROKO

Di wi ben e du kringwroko, wi ben feni en wan grani èn wan prisiri fu tan nanga difrenti famiri. Wi tron bun mati fu den sma pe wi ben e tan. Wi tron leki famiri fu den srefi. Wan leisi di a ben kowru srefisrefi, wi ben e tan na ini wan sodrokamra di no ben abi noti fu waran a presi. Ma fruku mamanten na owru sisa pe wi ben e tan ben waka safri kon na ini a kamra, dan a ben e leti wan faya na ini wan pikin onfu, so taki wi ben kan kisi pikinso waran. Baka dati, a ben kon nanga wan komki waran watra di wi ben e gebroiki fu wasi èn fu sreka wisrefi gi a dei dati. A safri èn switi fasi fa a sisa ben e du sani leri mi furu.

A kringwroko yepi mi fu tron wan moro bun mati fu Yehovah. Te wi ben e du kringwroko na ini Alberta, wi ben e go te na noordsei na wan foto pe furu sma ben e tan di ben e wroko na ini mijn. Wán sisa nomo ben e tan drape. Fa Yehovah en organisâsi ben e si a sisa disi di ben tan drape sondro tra Kotoigi na ini a birti? We, ibri siksi mun wi ben e frei go drape nanga opolani. Dan wi ben e go na ini a preikiwroko nanga en èn wi ben e hori konmakandra nanga en, neleki fa wi ben e du na ini wan bigi gemeente. Disi ben sori krin taki Yehovah lobi ibri sma di de leki wan skapu èn taki a e sorgu gi den.

Ala ten wi pruberi fu sabi fa a e go nanga den sma pe wi ben e tan. Disi e meki mi memre wan fu den fosi kado di John gi mi. A ben gi mi wan moi dosu di ben abi furu kloru èn di ben abi papira na ini fu skrifi brifi. Wi ben lobi skrifi brifi gi den mati fu wi na tapu den papira disi. Te now ete mi lobi a dosu disi.

Di wi ben e du kringwroko na ini Toronto, wan brada fu a Betel fu Kanada bèl fu aksi wi efu wi wani kon na Betel. O ten wi ben musu piki en? A taki: „Tamara efu a kan!” We, na dati wi du tu.

WI E GO NA BETEL

Wi kisi difrenti grani, ma ibri leisi wi si na difrenti fasi taki wan sma e prisiri trutru te a de na a reti-anusei fu Yehovah. A srefi sani wi si di wi froisi go na Betel na ini 1977. Di wi ben de makandra nanga sonwan fu den salfuwan drape, wi kon si taki den abi difrenti fasi, ma toku den alamala ben abi bigi lespeki gi Gado Wortu.

A nyun libi fu wi na Betel ben switi. Now wi krosi ben de na ini wan krosikasi na presi fu wan kofru, èn wi ben tan na ini wán gemeente. Mi ben abi mi wroko di mi ben gwenti du na Betel, ma ala ten mi ben breiti tu te sma ben kon na Betel èn mi ben musu tyari den fu luku a presi. Dan mi ben e fruteri den sortu wroko wi e du, mi ben e piki den aksi fu den èn mi ben arki den tori fu den brada nanga sisa di ben kon luku Betel.

Esi-esi den yari pasa èn na ini 1997 John kisi wan kari fu go na a skoro gi den memre fu den Bijkantoro Komte di ben o hori na ini Patterson, na New York. Baka dati, den aksi wi efu wi ben wani go dini na Ukraini. Den taigi wi meki wi denki bun fu disi èn meki wi begi fu a tori disi, fosi wi teki wan bosroiti. Na a srefi neti dati wi ben sabi kaba taki wi ben o piki iya.

WAN TRA KENKI NA INI WI LIBI: WI GO NA UKRAINI

Na ini 1992 wi ben go na wan bigi internationaal kongres na ini Sint-Petersburg, na Rosiakondre èn baka dati na ini 1993, wi go na a kongres na ini Kiev, na Ukraini. Den tu kongres disi meki taki wi bigin lobi den brada nanga sisa fu wi na Owstu-Europa. A nyun presi pe wi ben tan ben de wan owru oso na ini Lviv, na Ukraini. Wi ben e tan na a fosi sodro. Te yu ben e luku na a fensre yu ben kan si wan pikin dyari, wan bigi redi kakafowru nanga wan tu umafowru. A ben meki mi denki wan fu den burugron na Saskatchewan. Twarfu sma ben e libi na ini na oso dati. Ibri dei wi ben e rèi fruku mamanten pasa na ini a foto fu go wroko na Betel.

Fa wi ben e feni en na ini Ukraini? Wi ben feni en wan bigi sani fu sidon nanga sma di kisi someni tesi. Son leisi lanti ben tapu a preikiwroko èn sonwan fu den go na strafu srefi. Ma toku den tan abi wan tranga bribi. Te wi ben prèise den fu disi, dan den ben gwenti taki: „Wi du en gi Yehovah.” Noiti den firi leki den ben de den wawan. Srefi te now ete, efu yu taki wan sma tangi fu wan bun di a du gi yu, a o taigi yu nofo tron: ’Taki Yehovah tangi.’ Na so den e sori taki Yehovah na a sma di e du ala bun.

Na ini Ukraini furu brada nanga sisa e waka go na den konmakandra. Disi e gi den na okasi fu taki nanga makandra èn fu gi makandra deki-ati. Son leisi den e waka wán yuru noso moro langa srefi. Moro leki 50 gemeente de na ini Lviv. Tutenti na wán fu den gemeente dati e kon makandra na wan bigi presi pe wan tu Kownukondre zaal de. Ibri sonde a moi fu si fa den brada nanga sisa e kon na den konmakandra.

Heri esi wi kon gwenti den brada nanga sisa drape di abi switifasi èn di lobi yepi trawan. Den abi furu pasensi te mi no e frustan wan sani di den taki èn te now ete sani de di mi no e frustan. Ma te mi luku den fesi, mi man si taki den abi lobi trutru.

Den brada nanga sisa e frutrow makandra trutru èn mi ben si dati krin na a internationaal kongres fu 2003 di ben hori na ini Kiev. Wi ben saka go na a presi pe den ondrogron loko e rèi, dan wan pikin meisje kon na wi èn a taki nanga wan safri sten: „Mi no sabi pe mi de. Mi no man feni mi owma.” A meisje ben si den lapelkarta fu wi èn a ben sabi taki wi na Kotoigi. A ben abi deki-ati èn a no ben e krei srefi. A wefi fu wan kring-owruman di ben de nanga wi, tyari a meisje go na a stadion pe a kongres ben e hori, dan a libi en gi den brada pe yu kan tyari wan sani di lasi. Syatu baka dati a meisje miti en granmama baka. A sani disi ben naki mi ati trutru, bika a meisje ben abi so wan frutrow na ini Gado, taki a no ben frede srefi di a lasi na mindri someni dusundusun sma.

Na ini mei 2001, furu brada nanga sisa fu tra kondre ben kon di a nyun Betel fu Ukraini ben o gi abra na Gado. Baka wan spesrutu lezing na wan stadion sonde mamanten, wan lo brada nanga sisa ben e waka kon fu luku a nyun Betel. Dati ben de wan moi sani fu si! Mi ben lobi fa ala sma ben e hori densrefi na a fasi fa sani ben seti èn den no ben e meki dyugudyugu. Disi ben meki mi si moro krin taki wan sma e kisi prisiri trutru te a e dini Gado.

WAN BIGI KENKI

Na ini 2004 wan sari sani pasa. Datra taigi John taki a abi kanker. Wi go na Kanada fu suku datrayepi. Ma a dresi di den gi en ben hebi so te, taki a fosi leisi di a gebroiki en a kon flaw. A ben abi fu tan wan tu wiki na ini wan kamra pe datra ben e luku en doronomo fu a no dede. Koloku a kisi ensrefi pikinso baka. A no ben man taki furu, ma ala ten yu ben man si na en fesi taki a ben warderi en trutru taki sma ben e kon luku en.

Ma a no kon betre moro èn a dede a srefi yari dati. Mi ben e firi leki wan bigi pisi fu mi dede tu. Mi nanga John ben prisiri fu dini Yehovah makandra. San mi ben o du now? Mi bosroiti fu go baka na Ukraini. A lobi di a Betel famiri nanga den brada nanga sisa na ini a gemeente drape sori gi mi, naki mi ati trutru.

Den bosroiti di wi teki na ini wi libi no hati wi noiti. Wi ben abi wan switi libi nanga furu bun mati. Mi sabi taki mi musu leri furu ete fu Yehovah en bun-ati èn mi howpu taki mi kan go doro fu dini en fu ala ten, bika mi ’prisiri trutru na a reti-anusei fu Yehovah’.

[Prenspari pisi na tapu bladzijde 6]

„Den bosroiti di wi teki na ini wi libi no hati wi noiti”

[Prenki na tapu bladzijde 3]

Di mi trow nanga John

[Prenki na tapu bladzijde 4]

Leki spesrutu pionier na ini Red Lake, na Ontario

[Prenki na tapu bladzijde 5]

Mi nanga John na Ukraini na ini 2002