1, 2. Sortu fesa prenspari gi ala Kresten èn fu san ede?

TE YU e prakseri den fesadei di sma gwenti hori fu memre wan sani, dan sortuwan fu den dei dati yu e prakseri wantewante? Kande yu e prakseri wan dei di sma e memre wan sani di pasa na ini na historia, soleki a dei di a kondre fu den kisi srefidensi. Ma yu sabi wan dei di sma e memre moro leki 3500 yari kaba?

² A dei dati na a dei fu a Paskafesa. Na a fesa dati den Israelsma e memre a dei di den komoto na ini katibo na Egepte. A fesa disi musu prenspari gi yu. Fu san ede? Fu di a abi fu du nanga wan tu prenspari sani na ini yu libi. Kande yu e prakseri: ’A Paskafesa na wan Dyu fesa. Ma mi na wan Kresten. Dan fu san ede mi musu sabi sani fu a fesa disi?’ Wi kan feni a piki na ini den prenspari wortu disi: „Krestes, a Paska-ofrandi fu wi, dede leki srakti-ofrandi” (1 Kor. 5:7). Fu kan frustan san disi wani taki wi musu sabi moro fu a Dyu Paskafesa èn san a fesa disi abi fu du nanga a komando di ala Kresten kisi.

3, 4. Sortu sani pasa bifo a fosi Paskafesa?

³ Na heri grontapu, milyunmilyun sma di no de Dyu sabi pikinso fu a fosi Paskafesa. Kande den leisi wan sani fu a fesa disi na ini a Bijbel buku Eksodes, kande wan sma fruteri den wan sani fu en, noso kande den si wan felem fu en.

⁴ Di den Israelsma ben de srafu na Egepte furu yari langa, Yehovah seni Moses nanga en brada Aron go na a kownu fu Egepte fu aksi en fu fri a pipel fu Gado. A heimemre tiriman dati no ben wani meki den Israelsma gowe. Sobun, Yehovah tyari wan tu bigi rampu kon na ini a kondre. Te fu kaba, Gado tyari wan di fu tin rampu kon na ini Egepte. Na ini a rampu dati a kiri ala den fosi pikin fu den Egeptesma. Ne a kownu  fu Egepte seni den Israelsma gowe.—Eks. 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5.

5. San den Israelsma ben musu du fosi den kon fri? (Luku a prenki na a bigin fu na artikel.)

⁵ Ma den Israelsma ben musu du wan tu sani fosi den kon fri. A ben de na a bigin fu a yari 1513 Fosi Krestes, na ini a mun Abib di sma e kari Nisan tu. * Gado taigi den Israelsma taki den ben musu bigin sreka densrefi tapu 10 Nisan gi wan sani di ben o pasa tapu 14 Nisan te son dongo. Fu san ede den ben musu du en te son dongo? Gi den Dyu wan dei e bigin baka te son dongo èn a e kaba a tra dei, baka te son dongo. Tapu 14 Nisan ibri osofamiri ben musu srakti wan manskapu (noso wan bokoboko). Dan den ben musu teki pikinso fu a brudu èn den ben musu natinati den tu doropostu nanga a tapusei fu a doro fu den oso (Eks. 12:3-7, 22, 23). Na osofamiri ben musu nyan wan pikin skapu di losi, brede sondro srudeki nanga pikinso bita gruntu. Te na engel fu Gado ben o pasa na ini a kondre, a ben o kiri den fosi pikin fu den Egeptesma. Ma a no ben o kiri den fosi pikin fu den Israelsma di ben gi yesi na Gado. Baka dati a pipel fu Gado ben o kon fri.—Eks. 12:8-13, 29-32.

6. Fu san ede den Israelsma ben musu hori a Paskafesa ibri yari?

⁶ Den Israelsma ben musu memre a dei di Gado puru den na ini Egepte. A taigi den: „Un musu memre a dei disi. Unu nanga ala un bakapikin musu hori wan fesa gi Yehovah na a dei disi ibri yari baka. Disi na wan wèt di un musu hori fu ala ten.” Baka a Paskafesa fu 14 Nisan, den Israelsma ben o hori wan tra fesa fu seibi dei. A fesa dati na a Fesa fu brede sondro srudeki. Ala nanga ala, den aiti dei disi di den ben e hori fesa, den ben kari a Paskafesa tu (Eks. 12:14-17; Luk. 22:1; Yoh. 18:28; 19:14). A Paskafesa ben de wan fu den spesrutu fesa di den ben musu hori ibri yari.—2 Kron. 8:13.

7. Sortu sani Yesus seti na a lasti Paskafesa di a hori nanga den bakaman fu en?

⁷ Fu di Yesus nanga den apostel fu en ben de Dyu, meki den ben musu hori a Wèt di Gado gi Moses. Dati meki den ben hori a Paskafesa ibri yari (Mat. 26:17-19). A lasti leisi di den du dati, Yesus seti wan nyun fesa di den bakaman fu en ben musu hori ibri yari. A fesa dati na a neti-nyanyan fu Masra noso na Avondmaal fu Masra. Ma na sortu dei den ben musu hori en?

8. Sortu aksi di abi fu du nanga a Paskafesa èn nanga na Avondmaal fu Masra e opo kon?

⁸ Syatu baka di Yesus nanga den apostel fu en hori a Paskafesa, a taigi den fa fu hori na Avondmaal fu Masra. Sobun, na Avondmaal ben hori tapu a srefi dei di a Paskafesa ben hori. Ma kande yu si taki wan tu kalender e poti a Paskafesa tapu wan tra dei leki a dei di wi e memre a dede fu Krestes. Fu san ede a no de tapu a srefi dei? We, a komando di Gado ben gi den Israelsma fu sori den o ten a Paskafesa ben musu bigin o yepi wi fu piki na aksi dati. Baka di Moses taki dati „ala Israelsma musu srakti” a pikin skapu, a taigi den o ten fu 14 Nisan den ben musu du dati.—Leisi Eksodes 12:5, 6.

9. Soleki fa Eksodes 12:6 e sori, dan o ten den Israelsma ben musu srakti a pikin skapu fu a Paskafesa? (Luku a faki di nen  „Sortu pisi fu a dei?”)

⁹ Soleki fa Eksodes 12:6 e sori, dan den Israelsma ben musu srakti a pikin skapu „na mofoneti”. Son Bijbel e vertaal den wortu disi nanga „te son e dongo”. Na so wan Dyu Bijbel (a Tanakh) e vertaal en tu.  Sobun, den ben musu srakti a pikin skapu na a bigin fu 14 Nisan, baka te son dongo, ma a no ben musu dungru ete.

10. (a) Soleki fa son sma e denki, dan o ten sma ben srakti a pikin skapu fu a Paskafesa? (b) A sani disi e kruderi nanga Bijbel?

¹⁰ Bakaten den Israelsma ben kon abi a gwenti fu tyari den pikin skapu go na a tempel fu srakti den. Sobun, a ben teki langa fu tyari ala den ofrandi dati. Dati meki son Dyu ben kon abi a denki bakaten taki a wèt na Eksodes 12:6 ben taki fu a kaba fu 14 Nisan. Disi na a pisi ten fu a dei te son e bigin dongo (baka 12 yuru) te go miti mofoneti te a son dongo kaba. Ma efu den ben musu srakti a pikin skapu na a kaba fu 14 Nisan, dan o ten den ben o nyan a Paska nyanyan? Professor Jonathan Klawans e sori taki efu sma ben musu srakti a skapu na a kaba fu 14 Nisan, dan den ben o abi fu nyan a Paska nyanyan tapu 15 Nisan. Ma a e sori taki a Bijbel buku Eksodes no e taki disi. Klawans e taki tu dati den buku fu den Dyu leriman no e taki fa a Paskafesa ben hori fosi a yari 70 di sma pori a tempel.

11. (a) San pasa nanga Yesus tapu a dei fu a Paskafesa na ini a yari 33? (b) Fu san ede den e kari 15 Nisan „wan bigi Sabat-dei”? (Luku a marki na ondrosei fu paragraaf 11.)

¹¹ Sobun, tapu sortu dei sma ben hori a Paskafesa na ini a yari 33? We, tapu 13 Nisan, di a dei ben doro taki „den ben musu tyari a Paska-ofrandi”, Krestes taigi Petrus nanga Yohanes: „Go sreka a Paska-ofrandi gi wi so taki wi kan nyan en” (Luk. 22:7, 8). Ne „a yuru doro te fu kaba” fu nyan a Paska nyanyan, baka di son dongo tapu 14 Nisan. A kan taki disi ben de fodewroko neti. Yesus nyan a Paska nyanyan nanga den apostel fu en èn baka dati a seti na Avondmaal fu Masra (Luk. 22:14, 15). A neti dati den grabu Yesus èn den krutu en. Den spikri en na wan postu na wan ten fu twarfu yuru bakadina tapu 14 Nisan èn na a bakadina dati a dede (Yoh. 19:14). Sobun, „Krestes, a Paska-ofrandi fu wi, dede leki srakti-ofrandi” na a srefi dei di den srakti a pikin skapu gi a Paskafesa (1 Kor. 5:7; 11:23; Mat. 26:2). Den beri Yesus fosi a bigin fu a tra dei, sobun fosi 15 Nisan. *—Lef. 23:5-7; Luk. 23:54.

12, 13. Fa den pikin fu den Israelsma ben leri taki a Paskafesa ben de prenspari gi den tu?

¹² Ma kon meki wi go baka na a fosi leisi di den Israelsma hori a Paskafesa na  Egepte. Na a ten dati Gado taigi a pipel fu hori a fesa disi ibri yari „fu ala ten”. Na a alayari fesa disi den pikin ben kan aksi den papa nanga mama fu san ede den ben hori a fesa dati (Leisi Eksodes 12:24-27; Deut. 6:20-23). Na a fasi disi srefi pikin-nengre ben o frustan fu san ede den ben musu memre a dei fu a Paskafesa.—Eks. 12:14.

¹³ Sensi a ten dati den Israelsma leri den pikin nanga bakapikin fu den fu san ede a Paskafesa ben prenspari gi den. Wán sani di den ben o leri na taki Yehovah man kibri den anbegiman fu en. Pikin ben leri taki Yehovah na wan trutru Gado di lobi en pipel èn di e kibri den. Yehovah sori disi krin di a kibri den fosi pikin fu den Israelsma na a ten di a „tyari rampu kon na tapu den Egeptesma”.

14. Sortu sani pikin kan leri te Kresten papa nanga mama e taki nanga den fu a Paskafesa?

¹⁴ Kande Kresten papa nanga mama no e fruteri den pikin fu den ala yari san a Paskafesa wani taki. Ma yu e leri yu pikin taki Gado e kibri a pipel fu en neleki fa a ben du dati nanga den Israelsma? Den pikin kan si taki yu e bribi taki Yehovah e kibri wi te now ete? (Ps. 27:11; Yes. 12:2) Fa yu e leri den pikin a sani disi? Yu e du dati te unu e sidon taki switi nanga makandra sondro fu hori wan langabere lezing gi den? Disi o yepi yu osofamiri fu frutrow moro na tapu Yehovah.

15, 16. San a Paskafesa nanga den tori na ini Eksodes e leri wi fu Yehovah?

¹⁵ A tori fu a Paskafesa no e leri wi nomo taki Yehovah man kibri a pipel fu en, ma taki a man frulusu den tu. Prakseri fa a ben de gi den Israelsma di Yehovah frulusu den puru na Egepte. A sori den a pasi nanga wan wolku di gersi wan pilari èn nanga wan faya. Den waka pasa na ini a Redi Se na tapu drei gron na mindri hei skotu fu watra. Di den alamala doro na abrasei, den si fa a watra saka kon na tapu a legre fu den Egeptesma. Ne den Israelsma di ben kon fri, bigin singi: „Meki mi singi gi Yehovah . . . A trowe den asi nanga den sma na den tapu, go na ini a se. Mi krakti nanga mi makti na Yah, fu di a frulusu mi.”—Eks. 13:14, 21, 22; 15:1, 2; Ps. 136:11-15.

¹⁶ Te yu abi pikin, yu e yepi den fu si Yehovah leki wan Frulusuman? Te yu e teki bosroiti noso te yu e taki nanga den pikin fu yu, den kan si taki yu e bribi taki Yehovah man frulusu yu nanga yu osofamiri? Te yu abi yu Osofamiri Anbegi yu kan taki fu Eksodes kapitel 12-15, Tori fu den apostel 7:30-36 noso Danièl 3:16-18, 26-28. Sori den fa Yehovah frulusu a pipel fu en na ini owruten. Iya, yonguwan nanga owruwan musu de seiker taki Yehovah o frulusu en pipel na ini a ten di e kon, neleki fa a frulusu en pipel na ini a ten di pasa.—Leisi 1 Tesalonikasma 1:9, 10.

17, 18. Fu san ede a brudu fu Yesus warti moro a brudu fu a pikin skapu di den ben srakti na a Paskafesa?

¹⁷ Tru Kresten no e hori a Dyu Paskafesa.  A Wèt fu Moses ben taki dati den Israelsma musu hori a fesa dati, ma wi na ini a ten disi no abi fu hori a Wèt (Rom. 10:4; Kol. 2:13-16). Na presi fu dati wi e memre wan tra prenspari sani. Dati na a dede fu Gado Manpikin. Toku wi kan leri furu fu a Paskafesa di sma bigin hori na ini Egepte.

¹⁸ A brudu fu a pikin skapu di den Israelsma ben musu teki fu natinati den doropostu nanga a tapusei fu den doro, ben musu kibri a libi fu den fosi pikin fu den. Na ini a ten disi wi no e tyari srakti-ofrandi gi Gado, awinsi na a dei fu a Paskafesa noso awinsi na wan tra dei. Ma wan moro betre ofrandi de di kan kibri wi libi fu ala ten. Na apostel Paulus ben skrifi fu „a gemeente fu den fosi pikin fu Gado di nen skrifi na ini hemel”. A ben sori taki Yesus brudu o meki taki den salfu Kresten disi man libi fu têgo na hemel, soleki fa skrifi na ini Hebrewsma 12:23, 24. Kresten di abi a howpu fu libi na grontapu, ala ten abi a brudu dati fanowdu fu tan na libi. Ibri tron baka den musu memre san skrifi na Efeisesma 1:7 di e taki: „Nanga yepi fu Yesus wi kon fri. A pai a lusu-paiman nanga a brudu fu en. Na so wi e kisi pardon fu wi sondu, bika Gado e sori wi bun-ati pasa marki.”

19. Te wi e luku a fasi fa Yesus dede, dan fa dati e tranga wi bribi na ini Bijbel profeititori?

¹⁹ Di den Israelsma srakti a pikin skapu na a ten fu a Paskafesa, den no ben musu broko den bonyo fu a skapu (Eks. 12:46; Num. 9:11, 12). Fa a de nanga „a Pikin Skapu fu Gado” di gi en libi leki wan lusu-paiman? (Yoh. 1:29) Di den spikri en na wan postu, den anga wan ogriman na en reti-anusei èn wan trawan na en kruktu-anusei. Den Dyu aksi Pilatus efu den ben kan broko den bonyo fu den man, so taki den ben o dede moro esi. Na so fasi den ben man puru den dedeskin na den postu fosi 15 Nisan di ben de wan bigi Sabat-dei. Fu dati ede den srudati broko den futu fu den tu ogriman di ben spikri na den postu, „ma di den kon na Yesus, den si taki a ben dede kaba. Dati meki den no broko en futu” (Yoh. 19:31-34). Neleki fa den no ben e broko den bonyo fu a pikin skapu di den ben srakti na a Paskafesa, na so sma no broko Yesus bonyo tu. Sobun, wi kan taki dati a pikin skapu ben de „wan skaduw” fu san ben o pasa tapu 14 Nisan fu a yari 33 (Hebr. 10:1). Boiti dati, a fasi fa sani waka a dei dati ben de wan kontru fu a Psalm 34:20 èn disi musu tranga a bribi fu wi na ini Bijbel profeititori.

20. San na wán difrenti na mindri a Paskafesa nanga na Avondmaal fu Masra?

²⁰ Ma difrenti de na mindri a fasi fa den Dyu ben e hori a Paskafesa nanga a fasi fa den bakaman fu Yesus musu hori na Avondmaal fu Masra. Fu eksempre, den Israelsma ben e nyan a meti fu a pikin skapu, ma den no ben e dringi a brudu fu en. Dati no de a srefi leki san Yesus taigi den bakaman fu en fu du. A taigi den taki den sma di o tiri „na ini a Kownukondre fu Gado” musu nyan a brede di ben e prenki en skin èn dringi a win di ben e prenki en brudu. Na ini a tra artikel wi o luku moro fini san disi wani taki.—Mark. 14:22-25.

21. Fu san ede a bun fu sabi san a Paskafesa wani taki?

²¹ A no de fu taki dati a Paskafesa ben de wan prenspari sani na ini a historia fu Gado pipel Israel èn ibriwan fu wi kan leri wan sani fu dati. Sobun, a Paskafesa ben de wan fesa di den Dyu ben musu hori fu memre a dei di Gado frulusu den. Toku wi leki Kresten musu sabi a sani disi èn wi musu leri fu san ede a prenspari gi wi, fu di „na Gado srefi ben meki sma skrifi ala den sani di de na ini Gado Buku”.—2 Tim. 3:16.