Go na content

Go na table of contents

Aksi fu leisiman

Aksi fu leisiman

Di Yeremia skrifi taki Rakel e krei fu den manpikin fu en ede, dan san a ben wani sori nanga den wortu dati?

Na ini Yeremia 31:15 wi e leisi: „Yehovah taki: ’Na Rama den yere wan sma e krei èn a e sari fu tru. Na Rakel di e krei fu den manpikin fu en ede. A no wani meki sma trowstu en, bika den manpikin fu en no de moro.’”

Rakel dede fosi den tu manpikin fu en. Dati meki a kan gersi leki a sani disi di Yeremia skrifi 1000 yari baka di Rakel dede, no pasa trutru.

A fosi manpikin fu Rakel ben de Yosef (Gen. 30:22-24). Bakaten a kisi wan tra manpikin di ben nen Benyamin. Ma Rakel dede di a ben e meki a boi disi. Sobun, wi kan aksi wisrefi: Fu san ede Yeremia 31:15 e taki dati Rakel ben e krei fu di den manpikin fu en „no de moro”?

A bun fu sabi taki Yosef, a fosi manpikin fu Rakel, ben abi tu manpikin. Dati ben de Manase nanga Efrayim (Gen. 41:50-52; 48:13-20). Bakaten Efrayim tron a moro prenspari lo fu a heri noordsei kownukondre fu Israel èn a ben teki presi gi ala den tin lo. A lo di ben kon fu Benyamin, a tra manpikin fu Rakel, ben tron wan pisi fu a zuidsei kownukondre fu Yuda. Sobun, yu kan taki dati Rakel ben e prenki ala den mama fu Israel. Den wan fu a noordsei kownukondre nanga den wan fu a zuidsei kownukondre.

Na a ten di a buku Yeremia ben skrifi, den Asiriasma ben teki a tin-lo kownukondre na noordsei abra kaba èn den ben tyari furu fu den sma gowe leki katiboman. Ma a kan taki sonwan fu den bakapikin fu Efrayim lowe go na a kontren fu Yuda. Na ini 607 Fosi Krestes, den Babilonsma wini a tu-lo kownukondre fu Yuda. Den tyari furu fu den sma gowe leki katiboman na a foto Rama, di ben de sowan 8 kilometer na noordsei fu Yerusalem (Yer. 40:1). Kande den ben kiri sonwan fu den katiboman dati na ini a kontren fu Benyamin pe Rakel ben beri (1 Sam. 10:2). Sobun, te Bijbel e taki dati Rakel ben e krei fu den manpikin fu en, dan dati kan agersi a bigi sari di ben de fu ala den Benyaminsma di dede, noso spesrutu den wan di sma ben kiri na Rama. Ma a kan tu taki den wortu fu Yeremia abi fu du nanga ala den mama fu Israel di ben e krei fu di furu sma fu Gado pipel dede, noso fu di sma tyari den gowe na ini katibo.

Awinsi fa a no fa, di Yeremia skrifi taki Rakel ben e krei fu den manpikin fu en, dan dati ben de wan profeititori. A ben sori san ben o pasa baka hondrohondro yari di Yesus ben de wan pikin boi. Na a ten dati, Kownu Herodes ben seni sma go na Betlehem di ben de na zuidsei fu Yerusalem, fu kiri ala den pikin boi di no ben pasa tu yari ete. Prakseri fa den mama ben e bari krei fu di den manpikin fu den „no ben de moro”. A ben de neleki yu ben man yere a babari dati te na Rama, di ben de na noordsei fu Yerusalem.Mat. 2:16-18.

Sobun, den wortu ’Rakel e krei fu den manpikin fu en ede’, ben fiti fu di den e sori taki na ini a ten fu Yeremia èn na ini a ten fu Yesus, den Dyu mama ben e sari di sma kiri den pikin. Na wan agersi fasi den pikin dati go na „a kondre fu den feanti”. A feanti disi na dede. Ma den sma disi kan komoto na ini na anu fu a feanti dati te den o kisi wan opobaka.Yer. 31:16; 1 Kor. 15:26.