1, 2. Fu san ede Bijbel e agersi a tongo nanga faya?

NA INI oktober 1871, wan bigi faya bron a heri kontren na noord-owstusei fu Wisconsin, na Amerkankondre. Noiti ete so wan bigi faya pori so furu sani na ini a kondre disi. A faya kiri moro leki 1200 sma èn a bron sowan tu milyun bon. A kan taki di wan loko rèi pasa, dan den pikinpikin faya di a e koti meki taki a bigi faya disi bigin. A sani disi e meki wi prakseri san skrifi na Yakobus 3:5: „Wan pikin faya nomo de fanowdu fu sutu faya gi wan bigi busi!” Fu san ede a Bijbel skrifiman taki a sani disi?

² Vers 6 e sori wi fu san ede. Drape skrifi: „A tongo na wan faya.” Dyaso a tongo abi fu du nanga a taki di wi leki libisma man taki. Neleki fa faya kan bron sani, na so den sani di wi e taki kan hati sma firi. Bijbel e taki: „A tongo abi a makti fu kiri sma, noso fu gi den libi” (Odo 18:21). Ma disi wani taki dati wi no musu taki noti moro fu di wi frede taki wi o hati sma firi? Nôno. Nowan fu wi ben o stop gebroiki faya fu di wi frede taki a o bron wi, ma wi ben o luku bun fa wi e gebroiki en. Fu eksempre, wi e gebroiki faya fu bori nyanyan, fu waran wi skin èn fu man si te neti. Na so a de tu taki wi musu luku bun fa wi e gebroiki wi tongo. Te wi e du dati, dan wi o gi Gado grani èn tra sma o kisi wini fu dati tu.—Ps. 19:14.

3. Sortu dri sani wi o luku?

 ³ Yehovah gi wi wan moi kado. A meki wi na so wan fasi taki wi man sori sma fa wi e denki èn fa wi e firi, awinsi na taki wi taki nanga wi mofo noso awinsi na wi anu wi e gebroiki. Fa wi kan gebroiki a moi kado disi fu gi sma deki-ati, na presi fu broko den saka? (Leisi Yakobus 3:9, 10.) We, meki wi go luku dri prenspari sani: O ten wi musu taki, san wi musu taki èn fa wi musu taki.

4. O ten a bun fu „tan tiri”?

⁴ Wi e taki ala dei, ma a no de fanowdu fu e taki ibri leisi baka. Bijbel e taki dati „wan ten de fu tan tiri” (Preik. 3:7). A bun fu tan tiri te trawan e taki. Na so wi e sori taki wi e lespeki den (Yob 6:24). Te wi e dwengi wisrefi fu no taki inibere tori fu trawan, dan wi e sori taki wi abi a koni fu si sani krin (Odo 20:19). Te wan sma meki wi ati bron, dan a bun fu hori wisrefi èn fu no taki noti.—Ps. 4:4.

5. Fa wi kan sori taki wi e warderi a kado di Gado gi wi?

⁵ Ma Bijbel e taki tu dati „wan ten de fu taki” (Preik. 3:7). Efu wan mati fu yu gi yu wan moi kado, dan yu ben o gebroiki en na wan bun fasi. Na so yu e sori taki yu e warderi a kado. Te wi e gebroiki wi tongo na wan koni fasi, dan wi e sori taki wi e warderi a kado disi di Yehovah gi wi. Nanga wi tongo wi kan taki fa wi e firi, wi kan fruteri trawan san wi abi fanowdu, wi kan gi trawan deki-ati èn wi kan prèise Gado (Ps. 51:15). Fa wi kan sabi san na a yoisti ’ten fu taki’?

6. Fu san ede a prenspari fu sabi o ten yu musu taki?

⁶ Odo 25:11 e sori taki a prenspari fu sabi o ten yu musu taki. Drape skrifi: „Sani di wan sma taki na a yoisti ten, de leki gowtu apra na ini solfru koba.” Gowtu apra moi fu si. Ma te yu e poti den na ini wan solfru koba, dan den moro moi. Na so a de tu taki te yu e suku a yoisti ten fu taki, dan sma o wani arki yu. Fa wi kan du dati?

7, 8. Fa den Kotoigi na Yapan teki na eksempre fu Yesus?

⁷ A kan taki den sani di wi wani taki, na san sma abi fanowdu. Ma efu wi no sabi o ten wi musu taki den, dan kande sma no o lobi san yu taigi den noso den no o frustan san yu wani taki. (Leisi Odo 15:23.) Fu eksempre, na ini maart 2011 wan tsunami nanga wan gronseki pori wan tu bigi foto na owstusei fu Yapan. Moro leki 15.000 sma lasi libi. Aladi Yehovah Kotoigi lasi furu mati nanga famiri tu, toku den ben teki ibri okasi fu trowstu sma nanga yepi fu Bijbel. Ma furu fu den sma disi ben de fayafaya na ini a Buda bribi èn den no ben sabi noti fu san Bijbel e leri. Den brada nanga sisa fu wi ben frustan taki a no ben o fiti fu taki fu na opobaka wantewante baka a rampu. Na presi fu dati, den trowstu den sma di ben e sari èn den gebroiki Bijbel fu fruklari fu san ede den sortu takru sani disi e pasa nanga bun sma. Na so den gebroiki a tongo fu den na wan bun fasi.

⁸ Yesus ben sabi san na a yoisti ten fu taki, ma a ben sabi tu o ten a no ben musu taki (Yoh. 18:33-37; 19:8-11). Wan leisi a taigi den bakaman fu en: „Furu sani de di mi musu taigi unu ete, ma unu no man tyari den now” (Yoh. 16:12). Den Kotoigi na Yapan du a srefi sani di Yesus du. Tu nanga afu yari baka a tsunami, den prati a Kownukondre Nyunsu-traktaat nr. 38.  Yehovah Kotoigi na heri grontapu ben e prati a traktaat disi di nen „Sma di dede o man libi baka trutru?” Na a ten dati, moro sma ben wani arki a moi boskopu di e taki fu na opobaka èn furu ososma ben wani teki a traktaat disi. Wi srefi no musu frigiti tu taki furu difrenti kulturu nanga bribi de. Sobun, wi musu sabi san na a yoisti ten fu taki.

9. Na ini sortu tra situwâsi a bun fu sabi san na a yoisti ten fu taki?

⁹ Na ini sortu tra situwâsi a bun fu sabi san na a yoisti ten fu taki? We, kande wan sma taki wan sani di hati wi, aladi a no dati a ben wani. Na presi fu piki en wantewante, a ben o de wan koni sani fu prakseri fosi fa yu o piki en. Aksi yusrefi: ’Na fu espresi a taigi mi wan hati sani? Mi musu taki nanga en fu a tori?’ Kande a bun fu libi a tori leki fa a de. Ma efu wi feni taki a de fanowdu fu go taki nanga en, dan wi musu wakti teleki wi ati no e bron moro. (Leisi Odo 15:28.) Na so a de tu taki wi musu sabi san na a yoisti ten fu taki fu Bijbel nanga den famiri fu wi di no de Kotoigi. Aladi wi wani taki den musu leri sabi Yehovah, toku wi musu abi pasensi èn wi musu luku fa wi e taki nanga den. Te wi e taki den yoisti sani na a yoisti ten, dan dati o meki kande taki den o wani arki wi.

10. (a) Fu san ede wi musu luku bun san wi e taki? (b) Fa wi leki Kresten no musu taki?

¹⁰ Den sani di wi e taki kan hati sma, ma den kan de leki dresi tu di e meki den firi bun. (Leisi Odo 12:18.) Na ini a grontapu fu Satan, furu sma lobi taki sani di e hati trawan. Den e „srapu den tongo, neleki wan feti-owru” èn „den ogri-ati sani di den e taki, de leki peiri di wan sma seti” (Ps. 64:3). Den sma disi e taki so fu di den e si dati na telefisi èn na ini den felem di den e luku. Ma Kresten musu luku bun taki den no e taki sani di e hati a firi fu trawan, awinsi disi kan meki sma lafu. Aladi a no fowtu fu taki sani di kan meki sma lafu, toku noiti wi musu taki sani fu spotu trawan noso fu meki den firi syen. Wi no musu taki na a fasi disi. Bijbel e warskow wi: „No meki nowan pori taki komoto na un mofo, ma taki sani di bun fu gi sma deki-ati te a de fanowdu. Na so fasi den sma di e arki, kan yere sani di bun gi den.”—Ef. 4:29, 31.

11. Soleki fa Yesus taki, dan san kan yepi wi fu taki den yoisti sani?

¹¹ Yesus ben taigi den bakaman fu en: „San furu na ati, na dati mofo e taki” (Mat. 12:34). Sobun, den sani di wi e taki e komoto na ini wi ati. A fasi fa wi e taki e sori san wi e denki fu trawan. Efu wi abi lobi nanga sari-ati, dan wi o taki bun sani di e gi sma deki-ati.

12. Fa wi kan sabi san na den yoisti sani di wi musu taki?

¹² Son leisi wi musu meki muiti fu kon sabi san na a yoisti sani fu taki. Srefi a koni Kownu Salomo ben musu „prakseri dipi fu sani èn a ben e ondrosuku sani finifini” so taki a ben kan ’feni switi wortu èn skrifi soifri san tru’ (Preik. 12:9, 10). Yu feni taki son leisi a muilek gi yu fu feni den yoisti wortu fu taki? Efu dati de so, dan kande yu musu leri sabi moro wortu. Wan fasi fa yu kan du disi na te yu e luku fa Bijbel nanga den buku fu wi e gebroiki son wortu. Kande yu e si wortu di yu no sabi. Meki muiti fu leri san den wani taki. Wi kan luku na eksempre fu Yesus tu fu kon sabi fa wi musu taki na so wan fasi  taki wi kan yepi trawan. Bijbel e sori fa Yehovah ben gi en fosi Manpikin leri. Wi e leisi: ’Yehovah srefi gi mi [Yesus] a tongo fu den wan di kisi leri, so taki mi kan sabi san mi musu taigi den sma di weri’ (Yes. 50:4). Teki ten fu denki dipi fu den sani di yu o taki. Dati o yepi yu fu sabi san na a yoisti sani fu taki (Yak. 1:19). Kande yu musu aksi yusrefi: ’Na disi mi ben wani taigi a sma? Fa a sma o firi te a yere san mi taki?’

13. Fu san ede a prenspari fu taki na wan fasi di makriki fu frustan?

¹³ Na ini owruten, den Israelsma ben e bro trompeti fu tyari a pipel kon na wán noso fu seni den go na den tenti baka. Den ben gebroiki en tu fu gi a legre deki-ati fu feti. Dati meki a fiti taki Bijbel e gebroiki a babari fu wan trompeti fu sori fu san ede a bun fu taki na wan fasi di makriki fu frustan. Efu wan trompet no e bari bun, dan dati ben kan meki taki a heri legre lasi a feti. Na so a de tu taki efu wi no e taki krin, sma kan frustan wan tra sani noso a kan bruya den. Aladi wi musu meki muiti fu taki krin, toku wi no musu taki grofu èn wi no musu taki sani di e hati a firi fu trawan.—Leisi 1 Korentesma 14:8, 9.

14. Gi wan eksempre di e sori fa Yesus gebroiki wortu di makriki fu frustan.

¹⁴ Yesus ben sabi heri bun fa fu gebroiki wortu di makriki fu frustan. Luku den moi sani di a taki na ini a lezing fu en di skrifi na Mateyus kapitel 5 te go miti 7. Yesus no gebroiki wortu di muilek fu frustan noso di no ben de fanowdu. A no ben e taki grofu tu èn a no ben e taki sani di ben o hati sma firi. Na presi fu dati, a ben e taki sani di krin, di makriki fu frustan èn di ben e doro na ati fu sma. Fu eksempre, a ben wani sori sma taki den no ben abi fu broko den ede nanga den sani di den abi fanowdu ibri dei. Dati meki a fruteri den fa Yehovah e sorgu den fowru di e frei na loktu. Baka dati a aksi den arkiman fu en: „Unu no warti moro den [fowru disi]?” (Mat. 6:26) Nanga den moi wortu dati Yesus leri den sma wan prenspari sani èn a gi den deki-ati. Kon meki wi go luku a lasti sani now di abi fu du nanga a fasi fa wi e taki.

15. Fu san ede wi musu taki na wan switi fasi?

¹⁵ A bun fu sabi san wi musu taki, ma a prenspari tu fu sabi fa wi musu taki en. Di Yesus ben taki na ini wan snoga na Nasaret, a presi pe a kweki, den sma „fruwondru fu den moi sani di a ben taki” (Luk. 4:22). Te wi e taki na wan switi fasi, dan dati o naki sma ati èn den o wani arki wi (Odo 25:15). Te wi e teki na eksempre fu Yesus, dan wi o taki na wan switi fasi di e sori taki wi e lespeki sma èn taki wi e hori a firi fu den na prakseri. Di Yesus si taki someni sma ben e meki muiti fu yere san a abi fu taki, a ben e sari den èn „a bigin leri den furu sani” (Mark. 6:34). Srefi te sma ben e kosi Yesus, a no ben e taki grofu nanga den.—1 Petr. 2:23.

16, 17. (a) Te wi e taki nanga famiriman èn nanga mati na ini a gemeente, dan fa wi kan teki na eksempre fu Yesus? (Luku a prenki na a bigin fu na artikel.) (b) Gi wan eksempre di e sori sortu wini wi kan kisi te wi e taki na wan switi fasi.

¹⁶ Te wi sabi wan sma bun, dan a no makriki fu taki nanga en na wan switi fasi èn fu hori den firi fu en na prakseri. Kande a sma disi na wan famiriman fu wi noso wan bun mati na ini a gemeente. Kande wi feni taki wi kan taigi en ala san wi wani. Yesus  ben de bun nanga den bakaman fu en. Ma yu denki taki a ben e taki grofu nanga den? Kwetikweti! Di den moro bun mati fu en tan krutu nanga makandra suma ben moro prenspari, Yesus gi den rai na wan switi fasi èn a fruteri den wan agersitori fu wan pikin (Mark. 9:33-37). Te owruman e gi rai „na wan safri-ati fasi”, dan den e teki na eksempre fu Yesus.—Gal. 6:1.

¹⁷ Srefi te wan sma taigi wi wan hati sani, wi musu piki en na wan switi fasi fu di dati kan abi bun bakapisi (Odo 15:1). Luku wan eksempre. Wan boi fu wan sisa di no ben abi masra, ben e du ogri kibrikibri aladi a ben e du neleki a e dini Yehovah. Ne wan tra sisa taigi a mama: „Na wan sari sani taki yu no kweki yu boi bun.” A mama prakseri fosi san a ben o taki, dan a piki: „A tru taki sani no e go bun nownow nanga en, ma a musu leri wan tu sani ete. Taki nanga mi baka Armagedon, dan mi o taigi yu baka.” A piki disi meki taki den tu sisa disi tan bun nanga makandra. Di a boi yere san en mama taki, dan a sani disi gi en deki-ati. A kon si taki en mama no ben lasi howpu na en tapu. Dati meki a libi den takru mati fu en. Bakaten a teki dopu èn baka wan pisi ten a go wroko na Betel. Awinsi wi de nanga wi brada nanga sisa, nanga wi famiri noso nanga sma di wi no sabi, toku wi musu hori na prakseri taki wi musu taki na ’wan switi fasi ala ten. Den wortu fu wi musu abi sowtu.’—Kol. 4:6.

18. Te wi e luku na eksempre fu Yesus, dan fa dati o yepi wi fu gebroiki wi tongo bun?

¹⁸ Iya, fu man taki san wi e denki èn e firi, na trutru wan moi kado di Gado gi wi. Efu wi e teki na eksempre fu Yesus, dan wi o luku san na a yoisti ten fu taki, wi o pruberi fu feni den yoisti wortu èn wi o meki muiti fu taki na wan switi fasi. Te wi e du dati, dan den sma di e arki wi o firi bun èn Yehovah di gi wi a moi kado disi, o prisiri nanga wi.