Go na content

Go na table of contents

ONDROFENITORI

Noiti mi tapu fu leri

Noiti mi tapu fu leri

MI E si en leki wan grani taki Yehovah na mi „Gran Leriman” èn mi e taigi en tangi gi dati (Yes. 30:20). A e gi den anbegiman fu en leri nanga yepi fu a Wortu fu en, den moi sani di a meki, èn na organisâsi fu en. A e gebroiki den brada nanga sisa fu wi tu fu gi wi leri. Aladi mi abi bijna 100 yari, tòg mi e tan kisi wini fu a leri di Yehovah e gi mi na ala den fasi dati. Meki mi ferteri yu fu san ede mi e taki dati.

Mi nanga mi famiri, na ini 1948

Mi gebore a ini 1927 na ini wan pkin foto krosbei fu Chicago, Illinois, na Amerkankondre. Mi p’pa nanga m’ma ben abi feifi pkin, Jetha, Don, mi, Karl, nanga Joy. Wi alamala ben besroiti fu dini Yehovah nanga wi heri ati. Jetha ben go na a di fu tu klas fu Gileadskoro na ini 1943. Don go dini na Betel na ini Brooklyn, New York na ini 1944, Karl go na Betel na ini 1947, èn Joy go na ini 1951. Na eksempre fu den èn a di fu mi p’pa nanga m’ma ben gi mi dek’ati fu du moro gi Yehovah.

WI FAMIRI E KON SABI A WAARHEID

Mi p’pa nanga mi m’ma ben lobi Gado èn den ben lobi leisi Bijbel. Den leri den pkin fu den fu lobi Gado tu. Mi p’pa lasi lespeki gi kerki baka di a ben de na ini a legre na ini Europa na a ten fu a Fosi Grontapufeti. Mi m’ma ben breiti taki a ben drai kon baka na oso libilibi èn fu dati ede a taigi en: „Karl, kow go baka na kerki soleki fa wi ben gwenti.” Mi p’pa piki en: „Mi kan waka nanga yu go drape, ma mi no o go na insei.” Mi m’ma aksi en: „Fu san ede?” Mi p’pa piki en: „Na a ten fu a feti, den kerki fesiman di ben de fu a srefi bribi, ben e blesi den srudati di ben e feti teige makandra. Gi suma yu denki taki Gado ben e horbaka dan?”

Bakaten di mi m’ma ben de na kerki, dan tu Yehovah Kotoigi kon na wi oso. Den gi mi p’pa tu buku di ben nen Verlichting (Leti). Den buku disi ben e taki fu a buku Openbaring. Mi p’pa ben wani sabi moro, èn dati meki a teki den buku. Di mi m’ma si den buku, dan a bigin leisi den. Ne wan dei a si na ini koranti taki den ben e kari sma di ben wani sabi moro fu Bijbel, fu kon teki prati na wan Bijbel studie di ben o hori nanga yepi fu den tu Verlichting buku. Mi m’ma besroiti fu go na a konmakandra disi. Di a doro drape, dan wan bigisma opo a doro. Mi m’ma sori na uma disi wan fu den buku, èn a aksi en: „Unu e studeri a buku disi dyaso?” Na uma piki en: „Iya mi gudu, kon na insei.” A wiki baka dati, mi m’ma tyari mi nanga den brada nanga sisa fu mi go tu èn baka dati wi go ibri wiki.

Na wan fu den konmakandra, a fesiman aksi mi fu leisi Psalm 144:15, pe skrifi taki den sma di e anbegi Yehovah de koloku. A tekst dati nanga tu trawan naki mi ati. Dati ben de 1 Timoteyus 1:11, pe skrifi taki Yehovah na „a koloku Gado”, nanga Efeisesma 5:1 di e gi wi dek’ati fu „teki na eksempre fu Gado”. Mi kon si taki mi ben musu breiti taki mi ben man dini mi Mekiman èn taki mi ben musu taigi en tangi gi a grani dati. Dati na tu sani di mi pruberi fu du mi heri libi langa.

A moro krosbei gemeente ben de na ini Chicago, sowan 32 kilometer moro fara fu pe wi ben e tan. Tòg wi ben e go èn safsafri mi ben e kon sabi Bijbel moro bun. Mi sabi ete di a fesiman gi Jetha wan beurt fu gi piki. Di mi ben e arki fa a ben e gi piki dan mi prakseri na mi srefi: ’Mi ben sabi a piki. Mi ben kan opo mi anu fu gi piki.’ Na so mi bigin sreka gi a konmakandra fu kan gi piki. Ma san moro prenspari, na taki mi ben e kon abi wan moro bun matifasi nanga Yehovah, neleki den brada nanga sisa fu mi. Mi dopu na ini 1941.

MI E KISI LERI FU YEHOVAH NA DEN KONGRES

Wan sani di mi no o fergiti noiti, na a kongres di ben hori na ini Cleveland, Ohio, na ini 1942. Wi osofamiri nanga tra osofamiri sosrefi ben e tan na ini tenti krosbei fu pe a kongres ben e hori. Boiti dati, brada nanga sisa na ini moro leki 50 tra foto na ini Amerkankondre ben e arki a kongres nanga yepi fu telefon. Na a ten dati, a Di Fu Tu Grontapufeti ben e feti ete èn sma ben e ferfolgu Yehovah Kotoigi moro nanga moro. Na neti, mi ben e si taki grupu brada ben e poti den oto sei na sei fu skèin leti kmoto fu a kampu. Den alamala ben agri taki te neti wan sma ben o de na ini ibriwan fu den oto fu hori wakti. Efu sma ben o kon fu suku problema, dan ala den brada ben musu skèin a koplampu fu den oto so taki den sma dati no ben o man si bun èn den ben musu tuter. Na so tra brada ben kan lon kon fu yepi. Mi ben e denki: ’A pipel fu Yehovah sreka gi ala sani!’ A sani disi meki taki mi ben man sribi bun fu di mi no ben frede, èn nowan sma kon fu suku problema.

Furu yari baka dati di mi ben e prakseri a kongres dati, dan mi kon si taki mi m’ma no ben e broko en ede srefsrefi èn taki a no ben e frede tu. A ben e poti ala en fertrow tapu Yehovah èn na ini na organisâsi fu en. Noiti mi o fergiti a bun eksempre fu en.

Syatu fosi a kongres, mi m’ma tron gewoon pionier. A ben e arki den lezing bun di ben e taki fu a furuten diniwroko. Di wi ben e go na oso, dan a taki: „Mi ben o wani tan pionier, ma dan mi w’wan no o man sorgu gi na oso fu wi.” Ne a aksi wi efu wi ben o wani yepi en. Wi pramisi en taki wi ben o dati. Dati meki a gi ibriwan fu wi wán noso tu kamra fu krin fosi wi ben e n’nyan te m’manten. Fosi wi ben e go na skoro, a ben e luku efu ala sani na ini na oso ben krin èn baka dati a ben e go preiki. Mi m’ma ben abi furu fu du, tòg a ben e sorgu bun gi den pkin fu en. Te wi ben e kon na oso baka skoro, dan ala ten a ben de na oso fu gi wi n’nyan èn fu de nanga wi. Son leisi wi ben e go preiki nanga en baka skoro. A sani disi yepi wi fu ferstan a pionierwroko moro bun.

MI E BIGIN PIONIER

Mi bigin pionier di mi ben abi 16 yari. Mi p’pa no ben tron wan Kotoigi ete, ma a ben wani sabi fa mi ben e du en na ini a preikiwroko. Wan neti mi taigi en taki mi ben e du so furu muiti, ma tòg mi no ben man feni wan sma di ben wani studeri Bijbel. Baka di mi tan tiri wan pisi ten, dan mi aksi en: „Yu ben o wani taki mi studeri nanga yu?” A denki a tori eife dan a piki mi taki a bun. Ai, mi p’pa ben de a fosi studie fu mi. Dati ben de wan bigi grani.

Wi studeri a buku „De Waarheid Zal U Vrijmaken” (A waarheid o meki yu kon fri). Baka wan pisi ten, mi kon si taki mi p’pa ben e yepi mi fu studeri moro bun èn fu tron wan moro bun leriman. Wan neti di wi ben leisi wan paragraaf, a taki: „Mi e si san a buku e taki. Ma fa yu du sabi efu a buku e taki san tru?” Fu di mi no ben sabi san fu piki en, meki mi taigi en: „Mi no man sori yu now, ma tra leisi te wi o studeri, dan mi o piki na aksi fu yu.” Èn na dati mi du. Mi feni Bijbeltekst di ben e horbaka gi a tori di wi ben e studeri. Baka dati, mi ben e sreka moro bun gi a studie fu wi, fu di mi leri fu ondrosuku sani moro fini. Dati yepi mi fu tron wan moro bun Bijbel studenti, èn a yepi mi p’pa tu. A ben e fiti san a ben e leri èn a dopu na ini 1952.

MI TAN TEKI LERI NA BETEL

Mi gwe libi oso di mi ben abi 17 yari. Jetha a tron wan zendeling, èn Don go dini na Betel. Den ala tu ben lobi a toewijzing fu den èn a sani dati gi mi furu dek’ati. Dati meki mi gi mi nen fu go na Betel èn sosrefi na Gileadskoro, dan mi libi ala sani na ini Yehovah anu. Fa sani waka? Na ini 1946, mi kisi a kari fu kon na Betel.

Na ini den yari di psa mi du difrenti sortu wroko na Betel, èn na so mi ben man leri furu nyun sani. Iya, na ini den 75 yari di mi de na Betel, mi leri fa fu yepi meki buku èn fa fu du boekhouding. Mi leri tu fa fu bai sani di wi ben abi fanowdu na Betel èn fa fu seni tra sani go na tra presi nanga yepi fu sipi. Ma san e gi mi moro bigi prisiri, na ala den Bijbel leri di wi e kisi na Betel na a m’manten anbegi èn te tra lezing e hori.

Mi e gi wan grupu gemeente owruman leri

Mi leri furu tu fu mi pkin brada, Karl, di kon na Betel na ini 1947. A ben sabi Bijbel bun èn a ben sabi heri bun tu fa fu gi sma leri fu Bijbel. Wan leisi mi aksi en fu yepi mi nanga wan lezing di mi ben musu hori. Mi taigi Karl taki mi ben feni wan lo sani di mi ben wani gebroiki, ma mi no ben sabi fa fu poti ala den sani dati na ini a lezing. Na disi nomo a aksi mi: „Joel, san na a thema fu a lezing?” Wantewante mi ferstan san a ben wani taigi mi. Mi ben musu gebroiki soso den sani di ben o yepi mi fu tyari a thema kon na krin. Den tra sani no ben de fanowdu. Noiti mi fergiti a sani dati di a leri mi.

Fu man de koloku na Betel, dan wi musu wroko tranga na ini a preikiwroko. Te wi e du dati, dan wi kan abi moi ondrofeni di o gi wi dek’ati. Mi man memre ete san psa wan dei frukfruku m’manten na ini a foto Bronx, na ini New York City. Mi nanga wan brada go baka na wan uma di ben teki A Waktitoren nanga na Ontwaakt! Wi taigi na uma: „A neti disi wi e yepi sma fu kon sabi sani fu Bijbel di e gi sma dek’ati.” Na uma piki: „Efu na fu Bijbel unu o taki, dan unu kan kon na insei.” Wi leisi èn ferklari wan tu Bijbeltekst di ben e taki fu Gado Kownukondre èn fu a nyun grontapu di o kon. A ben de krin taki den sani dati ben naki en ati, fu di a kari difrenti famiriman fu en kon na a studie a wiki baka dati. Bakaten, en nanga en masra tron getrow futuboi fu Yehovah.

MI LERI FU MI TROWPATNA

Sowan tin yari kba mi ben e suku wan trowpatna, ne mi miti a sisa di tron mi wefi. San yepi mi fu feni wan bun wefi? Mi begi Yehovah èn mi prakseri a sani disi: ’San mi wani du baka te mi trow?’

Mi nanga Mary e du kringwroko

Baka a kongres fu 1953 di ben hori na Yankee Stadion, mi miti wan sisa di ben nen Mary Aniol. En nanga Jetha ben de na ini a di fu tu klas fu a Gilead skoro, èn den ben e wroko makandra leki zendeling. Mary ben lobi fu ferteri mi fu a zendelingwroko di a ben du na den Karibis èilanti èn fu den Bijbelstudie di a ben abi na ini den yari di psa. Di wi leri sabi makandra moro bun, dan wi kon si taki wi ala tu ben wani tan du furuten diniwroko gi Yehovah. A lobi di wi ben abi gi makandra kon moro tranga èn wi trow na ini april 1955. Mi ben man si na someni difrenti fasi taki Mary ben de wan kado fu Yehovah èn taki mi ben kan leri furu fu en. Awinsi sortu toewijzing a ben kisi, tòg a ben de koloku. A ben e wroko tranga, a ben e broko en ede trutru nanga trawan, èn ala ten a ben e poti a Kownukondre na a fosi presi na ini en libi (Mat. 6:33). Wi du kringwroko dri yari langa èn na ini 1958, wi kisi a kari fu go dini na Betel leki trowpaar.

Mi leri furu fu Mary. Frukfruku kba di wi trow, wi besroiti fu leisi Bijbel makandra, èn wi ben e leisi 15 vers ibri leisi. Te wan fu wi ben leisi wan pisi, dan wi ben e taki fu den tekst èn wi ben e taki tu fa wi ben o fiti den na ini wi libi. Mary ben gwenti ferteri mi san a ben leri na Gilead noso na ini a zendelingwroko. Den sani di mi leri fu en yepi mi fu hori moro bun lezing èn mi ben sabi moro bun fa fu gi tra sisa dek’ati.​—Odo 25:11.

Mi lobi wefi Mary dede na ini 2013. Mi no man wakti fu si en baka na ini a nyun grontapu. Teleki a ten dati doro, mi besroiti fu tan leri èn fu tan fertrow tapu Yehovah nanga mi heri ati (Odo 3:5, 6). A de wan trowstu gi mi fu prakseri san Yehovah en pipel o du na ini a nyun grontapu. A sani disi e gi mi prisiri tu. A no de fu taki dati wi Gran Mekiman o leri wi nyun sani èn wi o kon sabi en moro bun tu. Iya, mi e taigi en tangi doronomo gi ala den sani di a leri mi te nanga now èn gi den someni bun di a du gi mi.

a Luku na ondrofenitori fu Jetha Sunal na ini A Waktitoren fu 1 maart 2003, blz. 23-29.